98. Το αξίωμα «εκτός της Εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία» είναι απόλυτο;
Ναι είναι, από ορισμένη όμως άποψη. Το ερώτημα δεν πρέπει να το θέτουμε αρνητικά, αλλά μάλλον θετικά: «Μέσα στην Εκκλησία υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα περί σωτηρίας;» Περί αυτού δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Όταν κανείς είναι συνειδητό μέλος της Εκκλησίας, δηλαδή πληροί όλες τις προϋποθέσεις της σωτηρίας (πίστη ενεργουμένη δι’ αγάπης) είναι απόλυτα βέβαιο ότι θα σωθεί. Εδώ η απολυτότητα αναφέρεται στη θετική όψη της σωτηρίας. Το αν υπάρχει έξω από την Εκκλησία δυνατότητα σωτηρίας, αυτό δεν θίγει την απολυτότητα του λυτρωτικού αξιώματος της Εκκλησίας, ως νόμιμου και κανονικού φορέα της σωτηρίας. Δεν είναι έργο δικό μας αλλά του Θεού, ο οποίος θέλει «πάντως ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν άληθείας έλθείν». Η δυνατότητα αυτή είναι έκτακτη κινούμενη πέρα από τα πλαίσια της ορατής Εκκλησίας, σαν ένα θαύμα της χάριτος και της χρηστότητας του Θεού.
‘Εξω δε από την Εκκλησία είναι όσοι δεν πιστεύουν στο Χριστό (οι μη Χριστιανοί) και οι ετερόδοξοι, όσοι δηλαδή λόγω αιρέσεως έθεσαν εαυτούς εκτός της αληθινής Εκκλησίας (της Ορθόδοξης). Όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα καταδικαστούν από το Θεό en bloc (συλλήβδην); Στους μη χριστιανούς δεν υπάρχουν άνθρωποι αξιοπρεπείς με υγιείς θρησκευτικές και ηθικές αρχές, τις οποίες παίρνουν από τα θρησκεύματα στα οποία ανήκουν και με βάση τις οποίες ρυθμίζουν την ιδιωτική και την κοινωνική τους ζωή; Και πώς θα καταδικάσει στην κόλαση ο Θεός τα παιδιά του που ίσως να μην άκουσαν ποτέ περί του Χριστού, του λυτρωτικού έργου και της Εκκλησίας του; Αλήθεια πώς; Αλλά και τους ετερόδοξους που βρίσκονται αναίτια στην κακοδοξία, χωρίς να έχουν επίγνωση της πλάνης τους, και οι οποίοι δεν βλέπουν την ανάγκη να υπερπηδήσουν τους ομολογιακούς φραγμούς και να προσέλθουν στους κόλπους της Ορθοδοξίας, θα τους καταδικάσει συλλήβδην στο πυρ το αιώνιο; Η άγνοια και η αναίτια πλάνη δεν είναι ισχυρή απολογία στο βήμα του δικαιοκρίτη Θεού; Θα μου πείτε, βέβαια, η δυνατότητα αυτή σωτηρίας πέρα από τα όρια της ιστορικής Εκκλησίας δεν μειώνει την απολυτότητα του κοσμοσωτήριου έργου του Χριστού; Γιατί, λοιπόν, ο Σωτήρ ήλθε στον κόσμο, αφού μπορούσαν να σωθούν και χωρίς αυτόν οι άνθρωποι;
Επαναλαμβανουμε δεν καταλύεται στις περιπτώσεις αυτές η μοναδικότητα του Χριστού και της Εκκλησίας του, γιατί αυτές δεν είναι ο γενικός κανόνας αλλ΄ οι εξαιρέσεις, στις οποίες η θεία χάρις λειτουργεί θαυματουργικά. Η σωτηρία σε όλες τις περιπτώσεις αυτές δεν είναι ασφαλής και βέβαια. Αυτήν γνωρίζει μόνο ο Θεός, ο οποίος διαθέτει τη λυτρωτική Οικονομία του, πάντοτε ανάλογα με την ηθική και πνευματική κατάσταση των ανθρώπων, υπέρ ων πάντων Χριστός απέθανε. Λέγοντας αυτά φυσικά δεν παραθεωρούμε τον θεολογικό αντίλογο (προπατορικό αμάρτημα στις ψυχές των αβαπτίστων, απουσία του αγιαστικού έργου της μυστηριακής χάριτος κ.λπ.) που καθιστούν εξόχως προβληματικούς τους ανωτέρω συλλογισμούς.
Εν πάσει όμως περιπτώσει ο ορθόδοξος πιστός, ο έχων απόλυτη βεβαιότητα περί της σωτηρίας του, δεν πρέπει να προσπαθεί να εξιχνιάσει τη μυστηριώδη βουλή του Θεού, συζητώντας πράγματα απρόσιτα στη διάνοιά του, ο οποίος (Θεός) σαν στοργικός πατέρας θέλει τη σωτηρία όλων των τέκνων του. Στο κάτω κάτω μακάρι να είναι έτσι τα πράγματα, ώστε να πληθύνει ο αριθμός των μελών της επουράνιας θείας βασιλείας!
(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 139-141)