αμετρία
πηγή όλων των κακών
Όπως ο Παύλος ονόμασε τη φιλαργυρία ρίζα όλων των κακών,
έτσι δεν θα πέσει κανείς έξω αν αποκαλούσε πηγή όλων των κακών
την αμετρία και τη μανία να έχουμε περισσότερα απ’ τα χρειαζούμενα.
Ε.Π.Ε. 3,558

χωρίς μέτρο
Σε κάθε περίσταση, καλό είναι η συμμετρία,
καθόλου η αμετρία.
Ε.Π.Ε. 15,470

σ’ όλα αυτό το κακό
«Πανταχού η αμετρία κακόν».
Ε.Π.Ε. 15,648

χρήση και κατάχρηση
Μένε κύριος του φαγητού.
Πρόσεχε, μη γίνης δούλος αυτού του πάθους.
Όποιος απλώς κάνει χρήση αυτού του δικαιώματος (της τροφής), είναι κύριος.
Όποιος όμως σύρεται σε άμετρη χρήση (κατάχρηση), παύει να ‘ναι κύριος.
Γίνεται δούλος. Σκλάβος της τυραννίας, που λέγεται πολυφαγία.
Ε.Π.Ε. 18,474

τροφή και τρυφή
Δεν κατηγορεί την κοιλιά, αλλά την χωρίς μέτρο επιθυμία των φαγητών.
Όχι την τροφή, αλλά την τρυφή.
Ε.Π.Ε. 18,476

στα φαγητά
Η πορνεία γεννιέται απ’ την τρυφηλή ζωή και την κατάχρηση...
Ο απόστολος Παύλος δεν μιλάει για την απλή υλική τροφή,
αλλά για το πάθος της γαστριμαργίας. Αυτήν κατηγορεί και τα φαγητά χωρίς μέτρο.
Δεν κατηγορεί την κοιλιά αλλά την άμετρη επιθυμία, την άμετρη ασωτία της ψυχής.
Ε.Π.Ε. 18,474

στη λύπη
Και τα δύο εξ’ ίσου είναι κακά, και η απόγνωση και η ραθυμία (αμέλεια).
Το μεν ένα μπορεί να γκρεμίσει τον άνθρωπο απ’ αυτή την κορυφή του ουρανού.
Το άλλο δεν αφήνει τον άνθρωπο ν’ ανορθωθεί.
Λοιπόν, για τα άλλα μελαγχολείς, ώ άνθρωπε;
Για την αμαρτία επιτρέπεται η λύπη, αλλά κι αυτή με μέτρο,
γιατί η περισσή προκαλεί βλάβη.
Πολύ περισσότερο προκαλεί βλάβη για άλλα πράγματα.
Ε.Π.Ε. 18α,578

αμαρτία
Ν’ αποφύγουμε την αμετρία, δηλαδή τη μέθη, τη γαστριμαργία.
Άλλωστε ο Θεός δεν έδωσε τα φαγητά για την κατάχρηση,
αλλά για τη χρήση.
Ε.Π.Ε. 19,524

στο κρασί
Το κρασί έχει δοθεί, για να προκαλεί ευθυμία...
Άρα δεν προέρχεται από το κρασί η μέθη, αλλ’ απ’ την αμετρία.
Ε.Π.Ε. 20,168

στο φαγητό
Βάλε όριο στην κοιλιά σου την αυτάρκεια,
όπως ο Θεός έθεσε στη θάλασσα την άμμο.
Κι αν η κοιλιά απαιτεί και αγριεύει,
να την επιτιμάς με τη δύναμη, που κρύβεις μέσα σου.
Ε.Π.Ε. 22,14

αμαρτία, εκλύει την ψυχή
Και το ψωμί ο Θεός το έδωσε, κι όμως η άμετρη χρήση του απαγορεύεται.
Και το κρασί έδωσε, κι όμως απαγορεύεται η αμετρία του.
Δεν παραγγέλλει, λοιπόν, ο λόγος του Θεού ν’ απομακρυνθούμε απ’ την τρυφή,
επειδή είναι κάτι το ακάθαρτο,
αλλ’ επειδή παραλύει την ψυχή με την άμετρη χρήση.
Ε.Π.Ε. 23,310

στα φαγητά
Η φύση έχει μέτρα. Το περισσότερο που τρώμε δεν γίνεται τροφή,
αλλά φθορά και κόπρανα. Να τρέφεις το σώμα, όχι να το καταστρέφεις.
Γι’ αυτό άλλωστε (ονομάστηκε τροφή, όχι για να σκοτώνουμε το σώμα,
αλλά για να το τρέφουμε.
Ε.Π.Ε. 23,346

στη λύπη για την αμαρτία
Απελπίζεται η ψυχή, αν δεν έχει κάποιον ν’ απλώσει το χέρι να την βοηθήσει.
Υπάρχει κίνδυνος, η σωτήρια λύπη για τα αμαρτήματα
να γίνει καταστρεπτική, λόγω της αμετρίας.
Ε.Π.Ε. 30,102

αντίθετο χρείας και συμμετρίας
Η αμετρία και στα δύο, και στο σώμα και στην ψυχή,
καταστρέφει τον άνθρωπο.
Ε.Π.Ε. 30,430

στο κρασί
Το κρασί είναι φάρμακο, όταν το παίρνει κανείς με μέτρο.
Ν’ αποφεύγουμε τις καταχρήσεις σε όλα.
Διότι ενώ το κρασί δόθηκε απ’ το Θεό, η μέθη δόθηκε απ’ το Διάβολο.
Δεν κάνει το κρασί τη μέθη, αλλά η ασωτία κάνει τη μέθη.
Ε.Π.Ε. 31,582

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 162-165)