«Έλεγαν για τον αββά Σεραπίωνα ότι στην Αλεξάνδρεια συνάντησε έναν φτωχό που έτρεμε από το κρύο, στάθηκε την ώρα εκείνη και συλλογίσθηκε: «Πώς εγώ που έχω την ιδέα ότι είμαι ασκητής φορώ χιτώνα, και αυτός ο φτωχός –καλύτερα ο Χριστός- πεθαίνει από το κρύο; Σίγουρα αν τον αφήσω και πεθάνει, θα κριθώ την ημέρα της κρίσεως ως φονιάς».
Και ξεντύθηκε ως καλός αθλητής και έδωσε το ρούχο που φορούσε στον φτωχό και καθόταν έχοντας στη μασχάλη του το μικρό ευαγγέλιο,που το κρατούσε πάντοτε. Περνώντας από κει αυτός που αποκαλείται ο επί της τάξεως, σαν τον είδε γυμνό, του λέει:
«Αββά Σεραπίων, ποιος σε ξέντυσε;» Βγάζει ο αββάς το μικρό ευαγγέλιο και του λέει: «Αυτός με ξέντυσε».
Σηκώνεται κατόπιν από κει και ανταμώνει κάποιον που κρατούνταν για χρέος από άλλον, γιατί δεν είχε να του το εξοφλήσει. Πουλάει λοιπόν ο αθάνατος Σεραπίων το μικρό ευαγγέλιο και δίνει το χρέος του ανθρώπου που βρισκόταν σε δύσκολη θέση. Και επέστρεψε στο κελί του γυμνός. Σαν τον είδε ο μαθητής του γυμνό, του λέει: «Αββά, που είναι το κοντό σου κολόβιο;»
Και απάντα ο Γέροντας: «Το έστειλα παιδί μου, εκεί που θα το χρειασθούμε». «Και το μικρό σου ευαγγέλιο –ρωτά ο αδελφός- που είναι;» Κι ο γέροντας αποκρίνεται: «Να παιδί μου, αυτόν που μου έλεγε καθημερινά, πούλησε ό,τι έχεις και δώσε τα στους φτωχούς, αυτόν πούλησα και έδωσα σε φτωχούς, ώστε την ημέρα της Κρίσεως να βρούμε μεγαλύτερη παρρησία ενώπιον του». (Μέγα Γεροντικό τόμος Γ σελ. 417)
Η ευσπλαχνία του Χριστού και των αγίων…
«Καὶ ἐξελθὼν ὁ Ἰησοῦς εἶδε πολὺν ὄχλον, καὶ ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾿ αὐτοῖς καὶ ἐθεράπευσε τοὺς ἀῤῥώστους αὐτῶν.
(=Και όταν εβγήκεν ο Ιησούς από εκεί που έμενεν, είδε πολύν λαόν, επλαγχνίσθη αυτούς και εθεράπευσεν όλους όσοι ήσαν άρωστοι) (Κατά Ματθαίον 14,14)
«Ὁ δὲ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἶπε· σπλαγχνίζομαι ἐπὶ τὸν ὄχλον, ὅτι ἤδη ἡμέραι τρεῖς προσμένουσί μοι καὶ οὐκ ἔχουσι τί φάγωσι· καὶ ἀπολῦσαι αὐτοὺς νήστεις οὐ θέλω, μήποτε ἐκλυθῶσιν ἐν τῇ ὁδῷ. (=Ο δε Ιησούς επροσκάλεσε τους μαθητάς του και είπε• “σπλαγχνίζομαι τον λαόν αυτόν, ότι τρεις τώρα ημέρας μένουν κοντά μου και δεν έχουν τι να φάγουν. Δεν θέλω δε να τους αφήσω να γυρίσουν εις τα σπίτια των νηστικοί, μήπως και παραλύσουν στον δρόμον και πέσουν από την πείναν”. (Κατά Ματθαίον 15,32)
«ὡς δὲ ἤγγισε τῇ πύλῃ τῆς πόλεως, καὶ ἰδοὺ ἐξεκομίζετο τεθνηκὼς υἱὸς μονογενὴς τῇ μητρὶ αὐτοῦ, καὶ αὕτη ἦν χήρα, καὶ ὄχλος τῆς πόλεως ἱκανὸς ἦν σὺν αὐτῇ. καὶ ἰδὼν αὐτὴν ὁ Κύριος ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾿ αὐτῇ καὶ εἶπεν αὐτῇ· μὴ κλαῖε· (=Μολις δε επλησίασε εις την πύλην της πόλεως και ιδού εγίνετο η εκφορά ενός νεκρού, ο οποίος ήτο μονογενής υιός εις μητέρα χήραν και αποστράτευτον και πολύς λαός με πολλήν συμπάθειαν προς αυτήν παρακολουθούσε μαζή της την κηδείαν. Και όταν την είδε ο Κυριος, την ευσπλαγχνίσθη και της είπε• “μη κλαίεις”) (Κατά Λουκάν ζ 12,13).
«καὶ ὡς ἤγγισεν, ἰδὼν τὴν πόλιν ἔκλαυσεν ἐπ᾿ αὐτῇ,… (Και καθώς επλησίασε προς την Ιερουσαλήμ και είδε την πόλιν, ανελύθη εις δάκρυα και λυγμούς δι' αυτήν) (Κατά Λουκάν 19,41)
«Προς Φιλιππησίους Επιστολη Απ. Παύλου 1,8: μάρτυς γάρ μού ἐστιν ὁ Θεός, ὡς ἐπιποθῶ πάντας ὑμᾶς ἐν σπλάγχνοις Ἰησοῦ Χριστοῦ. ( =Διότι είναι μάρτυς μου ο Θεός, πόσον πολύ σας ποθώ και σας αγαπώ με την καρδίαν μου, η οποία ανήκει εξ ολοκλήρου στον Χριστό).
Ἐνδύσασθε οὖν, ὡς ἐκλεκτοὶ τοῦ Θεοῦ ἅγιοι καὶ ἠγαπημένοι, σπλάγχνα οἰκτιρμοῦ (Προς Κολασσαείς επιστολή Παύλου. γ 12)
Ευσπλαχνία και με ένα βλέμμα
«Ελληνας δημοσιογράφος, που βρέθηκε στην Αμερική, διηγείται τα εξης: Στο υπόγειο του μετρό της Ν. Υόρκης, καθόταν μια κοπέλα σε άθλια κατάσταση, ζητώντας ελεημοσύνη. Ο δημοσιογράφος της πλησίασε. Την κοίταξε με συμπόνοια. Και έδωσε τον οβολό του. «Σ' ευχαριστώ που γύρισες να με κοιτάξεις», του είπε. Προσέξτε: Δεν είπε: «σε ευχαριστώ που μου έδωσες κάτι», αλλά «που γύρισες να με κοιτάξεις». (αρχ. Βασιλείου Μπακογιάννη, Τεστ προσωπικότητας σελ. 17)
Η ευσπλαχνία είναι φυσική αρετή
«Ω του θαύματος, αύτη η κυριωτέρα πασών των αρετών φυσική εστίν» (οσίου Πέτρου Δαμασκηνού)
«Κάποιος αδελφός ρώτησε τον αββά Παμβώ: «Γιατί με εμποδίζουν οι δαίμονες να κάνω καλό στον πλησίον μου;» Και ο Γέροντας του λέει: «Μη μιλάς έτσι, γιατί πας να βγάλεις ψεύτη τον Θεό.
Καλύτερα πες: Δεν έχω καθόλου την επιθυμία να σπλαχνίζομαι. Γιατί μας πρόλαβε ο Θεός και είπε: Σας έχω δώσει εξουσία να πατάτε πάνω σε φίδια και σκορπιούς και να κυριαρχείτε πάνω σε όλη τη δύναμη του εχθρού». (Μέγα Γεροντικό τόμος Γ σελ. 139)
«Δεν υπάρχει αγάπη εκεί όπου δεν υπάρχει θέληση» (Γκάντι)
«Τι να πει κανείς; Είναι και μια αγωγή που είχε δοθεί παλιότερα από μερικούς πνευματικούς κύκλους. Χρόνια τώρα θυμάμαι ένα περιστατικό και δεν μπορώ να το ξεχάσω.
Σε ένα βρεφοκομείο υπηρετούσαν αφιερωμένες νοσοκόμες. Σε κάποιο άρρωστο παιδάκι έπρεπε να κάνει ο γιατρός μια εξέταση με ραδιενέργεια και ζήτησε να πάει μια νοσοκόμα να τον βοηθήσει, αλλά δεν πήγε καμία από αυτές, γιατί φοβόνταν μήπως πάθουν τίποτε από την ραδιενέργεια.
Κατ’ αρχάς , αφού ήταν αφιερωμένες, δεν υπήρχε θέμα. Αν σκέφτονταν να παντρευτούν, τότε θα πείραζε. Αλλά και να σκέφτονταν να δημιουργήσουν οικογένεια, πάλι έπρεπε να κάνουν μια θυσία σαν πνευματικοί άνθρωποι που ήταν. Κανονικά, έπρεπε να μαλώνουν ποια να πάει. Και τελικά, έτρεξε να βοηθήσει τον γιατρό μια άλλη, που ούτε πνευματικά ζούσε, άλλα και σκεφτόταν να παντρευτεί, γιατί λυπήθηκε το παιδάκι». (Γέροντος Παϊσίου Λόγοι, τόμος Γ σελ. 108)
Είναι το πιο σπουδαίο από όλα
«Αυτό είναι εκείνο, στο οποίο μπορούμε να μοιάσουμε στο Θεό, η ελεημοσύνη και η ευσπλαχνία, όταν λοιπόν δεν έχουμε αυτή την ομοιότητα, είμαστε στερημένοι από κάθε αρετή.
Δεν είπε ο Κύριος, «αν νηστεύετε, θα είσθε όμοιοι με τον ουράνιο Πατέρα σας», δεν είπε, «αν παρθενέψετε», ούτε είπε» αν προσεύχεσθε, θα είσθε όμοιοι με τον ουράνιο Πατέρα σας», γιατί κανένα από αυτά δεν αναφέρεται στο Θεό, ούτε ο Θεός ασχολείται με κάποιο από αυτά.
Αλλά τι λέγει; «Να είσθε σπλαχνικοί προς τους ανθρώπους, όπως είναι σπλαχνικός προς όλους ο ουράνιος Πατέρας σας». Αυτό είναι το έργο του Θεού».
«Αυτή η τέχνη (της ευσπλαχνίας) είναι ανώτερη από όλες εκείνες.
Το εργαστήριό της έχει κτιστεί στους ουρανούς. Τα εργαλεία της δεν είναι κατασκευασμένα από σίδερο και χαλκό, αλλά από αγαθότητα και καλή διάθεση. Αυτής της τέχνης δάσκαλος είναι ο Χριστός και ο Πατέρας Του.
Γιατί λέγει ο Χριστός: «Γίνεσθε ευσπλαχνικοί, όπως και ο ουράνιος Πατέρας σας». Και το θαυμαστό βέβαια είναι, ότι παρόλο που είναι τόσο πολύ ανώτερη από τις άλλες τέχνες, δεν χρειάζεται ούτε κόπο, ούτε χρόνο, για να την κατορθώσει κανείς, αρκεί να θελήσει, και το παν κατορθώθηκε». (Παιδαγωγική Ανθρωπολογία Ιωάννου Χρυσοστόμου, Χαρώνη Β. κείμενα Νο 3256, 3257)