ίσχυσε με ένδεκα ανθρώπους
Υπερίσχυσε ο Χριστός και λευτέρωσε το γένος των ανθρώπων, όχι μόνο τους Ρωμαίους, αλλά και τους Πέρσες και όλα γενικώς τα έθνη του κόσμου. Και όλα αυτά τα κατώρθωσε, όχι χρησιμοποιώντας όπλα, όχι με χρηματικές δαπάνες, όχι με στρατούς, όχι ξεσηκώνοντας πολέμους, αλλά πώς; Με έντεκα απλούς ανθρώπους, που ήσαν άσημοι κατά κόσμο, ευτελείς για τους ανθρώπους, αγράμματοι, απλοϊκοί, ακτήμονες, άοπλοι, ξυπόλυτοι, μονοχίτωνες.
Ε.Π.Ε. 34,14
ψυχών οικοδομή
Οικοδομούσαν οι απόστολοι σε όλα τα μέρη την Εκκλησία, και μάλιστα ενώ τους κακοποιούσαν, τους φυλάκιζαν, τους δίωκαν, τους εξώριζαν, τους λήστευαν, τους μαστίγωναν, τους έσφαζαν, τους έκαιγαν, τους καταπόντιζαν στη θάλασσα μαζί με τους μαθητές τους. Και τι οικοδομούσαν; Την Εκκλησία, όχι με πέτρες, αλλά με ψυχές και ελεύθερες υπάρξεις, κάτι που είναι πολύ δυσκολώτερο από του να χτίζη κανείς με πέτρες.
Ε.Π.Ε. 34,78
ισχύς των Αποστόλων
Νίκησαν οι απόστολοι, καίτοι ήσαν ξιπόλυτοι, γύριζαν όλη την οικουμένη με ένα ρούχο. Νίκησαν, διότι είχαν σύμμαχο και βοηθό την ακαταμάχητη δύναμι του Χριστού, που είπε: «Πάνω στην πέτρα αυτή θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου και οι δυνάμεις όλες του άδη δεν θα μπορέσουν να την γκρεμίσουν».
Ε.Π.Ε. 34,78
όλοι την πολέμησαν
Όλοι οι βασιλιάδες, μέχρι του αγίου Κωνσταντίνου, άλλοι λιγώτερο, άλλοι σφοδρότερα, πολεμούσαν την Εκκλησία. Όλες όμως εκείνες οι επιθέσεις διαλύθηκαν ευκολώτερα από τον ιστό της αράχνης, διαλύθηκαν ευκολώτερα από τον καπνό. Πέρασαν γρηγορότερα από τη σκόνη. Με όλη την πολεμική τους, δημιούργησαν πλήθος μαρτύρων και άφησαν τους θησαυρούς της Εκκλησίας, τους αποστόλους, αυτούς τους στύλους και πύργους, όχι μόνο όσο ζούσαν, αλλά και τώρα που έχουν τελευτήσει, να γίνουν αφορμή μεγάλης ωφελείας.
Ε.Π.Ε. 34,78-80
το στρατόπεδο του Χριστού
Η Εκκλησία είναι το στρατόπεδο του Χριστού. Οφείλετε με προσοχή πολλή να διερευνάτε και να ψάχνετε τους γύρω σας, μήπως εισχώρησε στις τάξεις μας κάποιος αλλόφυλος (αιρετικός ή ασεβής). Και να τον φανερώνετε αμέσως. Όχι φυσικά για να τον φονεύσουμε ή να τον τιμωρήσουμε, αλλά για να τον απαλλάξουμε από την πλάνη και την ασέβεια και να τον καταστήσουμε εξ ολοκλήρου δικό μας. Διότι όποιος ξέρει αυτόν που κάνει το κακό και τον ανέχεται και τον αποκρύπτει, είναι σαν να του δίνη την άδεια να διαπράττη με μεγαλύτερη θρασύτητα το κακό.
Ε.Π.Ε. 34,118
μητέρα όλων
Δεν προτιμάς, λοιπόν, τη συμφωνία του χρόνου της Εκκλησίας και προτιμάς, προκειμένου να φανής ότι προσέχεις ωρισμένες μέρες, να προσβάλλης την κοινή μας μητέρα και να διαστέλλεσαι από την αγία Σύνοδο; Και πώς περιμένεις συγγνώμη από τον Θεό, όταν δημιουργής προβλήματα για ασήμαντα πράγματα; Ας μη φιλονικούμε, λοιπόν, ούτε και να λέμε: «Τόσα χρόνια νήστευα έτσι, τώρα θα αλλάξω;». Ακριβώς και γι’ αυτό μόνο να αλλάξης, επειδή τόσο χρόνο είχες αποκοπή από την Εκκλησία. Γύρισε πίσω στη μητέρα μας.
Ε.Π.Ε. 34,182-184
και χρονολάτρες
Να μη περιφρονούμε τα σοβαρά. Να μη ξαναγυρίζουμε στην παρατήρησι ημερών και καιρών και χρόνων. Σε όλα ν’ ακολουθούμε με ακρίβεια την Εκκλησία, δίνοντας προτεραιότητα στην ειρήνη και στην αγάπη.
Ε.Π.Ε. 34,180
έγκλημα το σχίσμα
Και αν ακόμα σε κάποιο θέμα θα έκανε λάθος, δεν μπορεί να συγκριθή ο αγώνας για την ακρίβεια γύρω από ημερομηνίες, με το έγκλημα, που λέγεται διαίρεσις και σχίσμα στην Εκκλησία.
Ε.Π.Ε. 34,188
ασυγχώρητο το σχίσμα
Το να διαφωνούμε στο χρόνο της νηστείας και να λέμε, τώρα ή υστέρα νηστεύουμε, δεν είναι έγκλημα. Το να προκαλέσουμε όμως σχίσμα στην Εκκλησία και να έχουμε διάθεσι φιλονικίας και να προκαλούμε διχοστασίες και να αποκόπτουμε τον εαυτό μας από τη σύνοδο, είναι και ασυγχώρητο και άξιο κατηγορίας, και επιφέρει μεγάλη τιμωρία.
Ε.Π.Ε. 34,190
πολεμήθηκε
Πόσοι πόλεμοι κατά της Εκκλησίας ξεσηκώθηκαν; Πολλά στρατόπεδα ετοιμάστηκαν και πολλά όπλα ακονίστηκαν και ανακαλύφτηκε κάθε είδος φρικτής τιμωρίας, και τήγανα και επιθέσεις με αιχμηρά βέλη και πυρακτωμένα καζάνια και καμίνια αναμμένα και λάκκοι και γκρεμοί και δόντια πεινασμένων θηρίων και πελάγη και δημεύσεις περιουσιών και μύρια τόσα βασανιστήρια, που ούτε με λόγια περιγράφονται ούτε μπορεί κάποιος να τα υποφέρη. Και όχι μόνο από τους εξωτερικούς εχθρούς, αλλά και από τους οικείους... Και όμως τίποτε από όλα αυτά δεν κατώρθωσε να καταστρέψη την Εκκλησία, τίποτε δεν την έκανε πιο αδύνατη.
Ε.Π.Ε. 34,234
ως νεόφυτος πολεμήθηκε
Ακόμα δεν είχε καλά καλά ανάψει η σπίθα της πίστεως και ξεχύθηκαν εναντίον της ποτάμια και άβυσσοι. Και ξέρετε καλά, ότι δεν είναι το ίδιο πράγμα το να ξερριζώση κανείς το φυτό που είναι βαθειά ριζωμένο πολλά χρόνια και το ίδιο εκείνο που μόλις έχει φυτευθή. Και ενώ τα πράγματα είχαν έτσι, το πέλαγος των εχθρών κατέκλυζε τη σπίθα της πίστεως, μικρή ακόμα. Και εκείνη όχι μόνο δεν έσβησε, αλλ’ έγινε μεγαλύτερη και λαμπρότερη και φώτισε γρήγορα τα πάντα. Κατελύθηκαν τα των εχθρών, ενώ τα δικά μας εξυψώνονταν και ανέβαιναν σε ύψη απερίγραπτα. Και τι ήσαν οι άνδρες, που υπηρέτησαν τη σπίθα; Απλοϊκοί και άσημοι (οι Απόστολοι). Αίτια; Δεν ήταν η διδασκαλία των ψαράδων και τα θαύματά τους, όσο η δύναμις του Χριστού, που ενεργούσε δι’ αυτών.
Ε.Π.Ε. 34,428

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 134-139)