1. Στην παραβολή του τελώνου και του φαρισαίου, που έτυχε να προσεύχωνται ταυτόχρονα στον Ναό, ο Κύριος με λόγια απλά, μα γεμάτα βάθος και νόημα, μας δείχνει πόσο άρρωστη, πόσο στείρα πόσο άγονη καταντάει η ψυχή, όταν προσβληθή από την νόσο του φαρισαϊσμού.
2. Ο φαρισαίος της παραβολής κυττάζει τον εαυτό του. Μα δεν του βρίσκει κάτι, που να τον σπρώχνει στην μετάνοια, στην ανάγκη συντριβής. Αντίθετα του βρίσκει πολλά, που τον κάνουν να αισθάνεται ευχαριστημένος και ικανοποιημένος από τον εαυτό του. Του βρήκε να έχη νηστεία και ελεημοσύνη! Αλλά δεν βρήκε ελαττώματα, σαν εκείνα που έβλεπε (ή φανταζόταν πως εύρισκε) σε άλλους, και τον εσκανδάλιζαν! Και λέω «εφανταζόταν πως έβλεπε», γιατί για τα σκάνδαλα άνοιγαν τα μάτια του! Και έβλεπε ακόμη και αμαρτίες, που ποτέ δεν είχαν γίνει! Και απλούστατα η αρρωστημένη φαντασία του, τον έκανε να βλέπη τους κατά επήρεια του πονηρού λογισμούς του σαν πραγματικότητα! Και παρ’ όλα αυτά, ο φαρισαίος γεμάτος αυταρέσκεια δοξάζει τον Θεό για την ψυχική του κατάσταση! Μα τα λόγια του «ο Θεός, ευχαριστώ σοι», είναι απλώς ένα προσωπείο (μια μάσκα), με το οποίο κρύβει το αληθινό του πρόσωπο!
Με μια επιπόλαιη ματιά, που έρριχνε στον νόμο του Θεού, έβγαζε το συμπέρασμα πως τον τηρεί! Και πως θα έπρεπε να είναι ευάρεστος στον Θεό.
Ξεχνούσε.
Ότι η «εντολή Κυρίου πλατεία σφόδρα», κατά την έκφραση του ψαλμωδού.
Ότι «ενώπιον του Κυρίου ακόμη και ο Ουρανός δεν είναι καθαρός» (Ιωβ 15, 15).
Ότι ο Θεός δεν ευδοκεί ούτε σε θυσίες ούτε σε ολοκαυτώματα, όταν δεν συνοδεύωνται με «καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένη» (Ψαλμ. 50, 19).
Ότι πρέπει στην καρδιά μας, για να βγάλη καρπούς αληθινής πνευματικής αρετής, να φυτεύσωμε τον νόμο του Θεού.
Γιατί η αρετή μόνο τότε αρχίζει να κάνη την εμφάνιση στην ψυχή. Όταν ο άνθρωπος αισθάνεται την πνευματική του φτώχεια και όταν παίρνη την απόφαση να τηρήση το θέλημα του Θεού (Ψαλμ 39, 9).
(“Ο Φαρισαίος” – επισκόπου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ, εκδόσεις Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως, σελ. 21-22)