«Αποκείρεται (κάμει την κουρά ο Συμεών) από αυτόν όχι μόνο τον εξωτερικό αλλά και τον εσωτερικό άνθρωπο, και ονομάσθηκε Αρσένιος» (τ. 19Α, σ. 107).
«Εσύ που φεύγεις τον κόσμο, κύτταξε να μη δώσης από την αρχή την ψυχή σου σε παράκληση να εγκατασταθής σ’ αυτόν, έστω και αν όλοι οι συγγενείς και φίλοι σε αναγκάζουν να το πράξης. Τούτο το υποβάλλουν οι δαίμονες, για να σβήσουν την θέρμη της καρδιάς σου· διότι και αν δεν μπορέσουν να εμποδίσουν τελείως την πρόθεσί σου, οπωσδήποτε θα την καταστήσουν χαυνότερη και ασθενέστερη. Όταν ευρεθής ανδρείος και ασυγκίνητος απέναντι σε όλα τα ευχάριστα του βίου, τότε οι δαίμονες, μεταστρέφοντας δήθεν σε συμπάθεια τους συγγενείς, τους κάνουν να κλαίουν και να θρηνούν για σένα ενώπιόν σου. Θα καταλάβεις ότι τούτο είναι αληθινό, όταν εσύ μεν μείνης αμετάστροφος και σ’ αυτήν την επίθεση, τους δε συγγενείς δεις να εξάπτονται ξαφνικά σε μανία και μίσος εναντίον σου, να σε αποστρέφονται σαν εχθρό και να μη θέλουν να σε βλέπουν. Βλέποντας την θλίψι που δοκιμάζουν για σένα οι γονείς και οι αδελφοί και οι φίλοι, να γελάς για τον δαίμονα που ποικιλοτρόπως υποκινεί να γίνονται αυτά εναντίον σου» (τ. 19Α, σ. 401).
«Πολλοί μακάρισαν τον ερημικό βίο, άλλοι τον μικτό, δηλαδή τον κοινοβιακό, άλλοι δε το να κυβερνούν λαό, να νουθετούν, να διδάσκουν και να διοικούν εκκλησίες· από αυτά τα λειτουργήματα πολλοί διατρέφονται ποικιλοτρόπως, σωματικώς και ψυχικώς. Εγώ όμως δεν προέκρινα των άλλων κανένα από αυτούς ούτε θα θεωρούσα τον ένα άξιο επαίνου και τον άλλον άξιο ψόγου, αλλά σε κάθε περίπτωση και σε όλα τα έργα και τις πράξεις παμμακάριστος είναι ο βίος για τον Θεό και κατά τον Θεό» (τ. 19Α, σ. 515).
«Όσο οι ζώντες ανάμεσα στον κόσμο και καθαρεύοντες στις αισθήσεις και στις καρδιές από κάθε πονηρή επιθυμία, είναι επαινετοί και μακάριοι, τόσο οι διάγοντες στα όρη και τα σπήλαια, αν ποθούν τους επαίνους και μακαρισμούς και την δόξα των ανθρώπων, είναι ψεκτοί και καταφρονητέοι· διότι για τον Θεό που ερευνά τις καρδιές μας θα είναι σαν μοιχοί. Πραγματικά όποιος επιθυμεί ν’ ακουστεί ο βίος του και το όνομα και η πολιτεία του στον κόσμο, απομακρύνεται από τον Θεό και πορνεύει, όπως λέγει ο Δαβίδ, κατά το παλαιό παράδειγμα του λαού των Ιουδαίων» (τ. 19α, σ. 517).
«Εάν, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο, ήρθες να καρείς και να γίνεις μοναχός, επειδή σκέφθηκες μόνον να τρώγεις και να πίνεις μαζί με τους εδώ αδελφούς, ευρίσκοντάς τα όλα έτοιμα δήθεν από μόνα τους, άκουσε, και εγώ θα σου ειπώ όσα πρόκειται να συναντήσεις. Πρώτα, που είναι και το πιο σημαντικό, γνώριζε ότι δεν συμφιλιώθηκες με τον Θεό ούτε έγινες οικείος του, αλλ’ έχεις θεωρηθεί εχθρός και επίβουλος αυτού. Και πώς δεν είσαι επίβουλος αυτού, όταν άλλα σκέφτεσαι στην καρδιά σου και άλλα υπόσχεσαι μπροστά σ’ όλους, και πιστεύεις ότι θα διαφύγεις την προσοχή του αλάθητου Θεού; Εκείνος χωρίς εξαίρεση δίνει προς όλους την εντολή λέγοντας, «μη μεριμνήσετε για την αυριανή ημέρα, τι θα φάτε, ή τι θα πιείτε ή τι θα φορέσετε», ενώ εσύ γι’ αυτόν τον λόγο εκάρης μοναχός, δηλαδή μόνο για να είσαι αδελφός και να μετέχεις στα αποκτήματα και στα πράγματα, τα οποία ίσως, αν ήσουν στον κόσμο, δεν θα αποκτούσες. Ο απόστολος συμβουλεύει λέγοντας, «όταν έχομε τροφές και σκεπάσματα σ’ αυτά ν’ αρκούμαστε», εσύ αντίθετα, επειδή ούτε στην κάλυψη αυτής της ανάγκης δεν αρκείσαι, κλέβεις και οικειοποιείσαι τα πράγματα της μονής» (τ. 19Γ, σ. 347).
«(τι θα απολογηθώ στην Κρίση;) Ότι εγκαταλείψαμε τον κόσμο και τα πράγματα του κόσμου; Αλλ’ αυτά δεν τα μισήσαμε με όλη την ψυχή μας. Διότι αυτό είναι η αληθινή αναχώρηση από τον κόσμο και από τα πράγματα του κόσμου, το να μισήσεις δηλαδή μετά την φυγή σου από τον κόσμο και ν’ αποστραφείς τα του κόσμου» (τ. 19Γ, σ. 465).
«Αδελφέ, να θεωρείς ότι αυτή λέγεται τέλεια αναχώρηση από τον κόσμο, η ολοκληρωτική δηλαδή απονέκρωση του θελήματός σου» (Συμεών Ευλαβής), (τ. 19Γ, σ. 509).
«Πρέπει όμως ν’ αποβάλλεις και το ίδιο το φρόνημα της σάρκας, όπως πριν από λίγο τους χιτώνες, και σύμφωνα με τη στολή, που ντύθηκες για τον Χριστό, ν’ αποκτήσεις τους τρόπους της ψυχής και κυρίως το πνευματικό σου φρόνημα. Και ακόμα να ντυθείς τον φωτεινό χιτώνα με τη μετάνοια, ο οποίος είναι το ίδιο το Πνεύμα το άγιο. Και αυτό δεν γίνεται αλλιώς, παρά με την επίμονη εργασία των αρετών και την υπομονή των θλίψεων. Διότι, όταν θλίβεται η ψυχή από τους πειρασμούς κινείται σε δάκρυα, και τα δάκρυα τότε, καθαρίζοντας την καρδιά, την κάμνουν ναό και οικητήριο του αγίου Πνεύματος. Διότι για τη σωτηρία και την τελειότητα δεν αρκεί μόνο η περιβολή του σχήματος και ο εξωτερικός στολισμός του σώματος, αλλ’ είναι ανάγκη να στολίσουμε, όπως τον εξωτερικό, έτσι και τον εσωτερικό μας άνθρωπο με την περιβολή του αγίου Πνεύματος και να θυσιάσουμε τελείως τους εαυτούς μας κατά την ψυχή και το σώμα στον Θεό» (τ. 19Δ, σελ. 55-57).
«Κάποιος με το όνομα Γεώργιος (ο Συμεών), όντας νέος στην ηλικία (περίπου είκοσι ετών) και κατοικώντας στην Κωνσταντινούπολη στα χρόνια τα δικά μας, … γνωρίσθηκε με κάποιον άγιο μοναχό, που ζούσε σε ένα από τα μοναστήρια της πόλεως. Αφού απέθεσε σ’ αυτόν τα της ψυχής του, έλαβε απ’ αυτόν μικρή εντολή μόνο για υπόμνηση. Ο νέος αυτός ζήτησε να λάβει βιβλίο απ’ αυτόν, που να περιέχει διηγήματα για την πολιτεία των μοναχών και για την πρακτική τους άσκηση, και ο γέροντας του δίνει το βιβλίο του Μάρκου του μοναχού, που διδάσκει για τον πνευματικό νόμο. Αφού το έλαβε ο νέος αυτό σαν σταλμένο από τον ίδιο τον Θεό και ελπίζοντας ότι θα κερδίσει απ’ αυτό κάτι το μεγάλο, το διάβασε ολόκληρο με πόθο και προσοχή. … Αφού λοιπόν πληγώθηκε με την αγάπη αυτού και την επιθυμία, ζητούσε με ελπίδα το πρώτο και μη φαινόμενο κάλλος. Όπως με βεβαίωσε με όρκους, δεν έκαμε τίποτε άλλο, παρά μόνο εκτελούσε κάθε βράδυ τη μικρή εντολή που του δόθηκε από τον άγιο εκείνο γέροντα και έπειτα κοιμόταν επάνω στην κλίνη. Όταν λοιπόν η συνείδηση του έλεγε, ‘Κάνε οπωσδήποτε και άλλες μετάνοιες και πρόσθεσε και άλλους ψαλμούς, και λέγε περισσότερο το "Κύριε, ελέησον", διότι μπορείς’, υπάκουε σ’ αυτήν με προθυμία και χωρίς δισταγμό, σαν να λεγόταν αυτό από τον ίδιο τον Θεό έτσι τα έκαμνε όλα. Και από τότε δεν κοιμήθηκε ποτέ με τη συνείδηση να τον ελέγχει και να του λέγει ‘Γιατί δεν το έκανες αυτό;’. Ακολουθώντας λοιπόν αυτήν χωρίς παράλειψη και ενώ εκείνη ημέρα με την ημέρα πρόσθετε και άλλα λόγια, σε λίγες ημέρες αυξήθηκε πολύ η εσπερινή ακολουθία. Την ημέρα βέβαια φρόντιζε την οικία κάποιου πατρικίου και μετέβαινε καθημερινά στο παλάτι, μεριμνώντας για όσα αρμόζουν στον βίο, και για το λόγο αυτό δεν γίνονταν φανερά τα πραττόμενα σε κανένα άνθρωπο. Γι’ αυτό κάθε εσπέρα χύνονταν δάκρυα από τα μάτια του και έκαμνε συχνότερα γονυκλισίες πέφτοντας με το πρόσωπο στη γη, έχοντας κολλημένα και αμετακίνητα τα πόδια του μεταξύ τους σε στάση, και διάβαζε ευχές προς την Θεοτόκο με πόνο, με δάκρυα και στεναγμούς και, σαν να ήταν παρών ο Κύριος σωματικώς, έτσι έπεφτε στα άχραντα πόδια του και ζητούσε ως τυφλός να ελεηθεί και ν’ αναβλέψει ψυχικά. Και ενώ η προσευχή αυξανόταν κάθε εσπέρα, διαρκούσε μέχρι το μεσονύκτιο, χωρίς καθόλου να κυριεύεται από χαύνωση ή αδιαφορία κατά την ώρα της προσευχής …χωρίς να έκανε ο νέος εκείνος περισσότερα, παρά μόνο εκείνα που άκουσε, με ορθή πίστη και αδίστακτη ελπίδα. … Αλλά, αφού ο νεανίας εκείνος απέρριψε κάθε άλλη εμπαθή και φιλήδονη σκέψη, τόσο πολύ φρόντιζε, όπως ορκιζόταν, για τα λεγόμενα από την συνείδησή του, ώστε να συμπεριφέρεται με αναισθησία προς όλα τα άλλα αισθητά πράγματα του βίου χωρίς να παίρνει ούτε και τη βρώση και την πόση με ηδονή ή συχνότερα. Ακούσατε, αδελφοί μου, πόσα κατορθώνει η πίστη στο Θεό που βεβαιώνεται με έργα; Αντιληφθήκατε ότι ούτε η νεότητα είναι απόβλητη ούτε τα γηρατειά ωφέλιμα, εάν δεν υπάρχει σύνεση και φόβος Θεού; Μάθατε ότι δεν μας εμποδίζει το κέντρο της πόλεως να εκτελούμε τις εντολές του Θεού, εάν είμαστε δραστήριοι και επάγρυπνοι, ούτε ωφελεί η ησυχία ή η αναχώρηση από τον κόσμο, εάν δείχνουμε ραθυμία και αδιαφορία; …Ενώ ήταν προσκολλημένος μόνο στα του κόσμου και έβλεπε μόνο τα πρόσκαιρα και ο νους του ποτέ δεν φαντάσθηκε κάτι υψηλότερο από τα γήινα …μόνο άκουσε γι’ αυτά και αμέσως πίστεψε, και τόσο πολύ, ώστε να επιδείξει και έργα που αρμόζουν στην πίστη, με τα οποία, αφού έλαβε φτερά η διάνοιά του, έφθασε στους ουρανούς και τη Μητέρα του Χριστού προσείλκυσε σε συμπάθεια και εξιλέωσε το θείο με την πρεσβεία εκείνης και κατέβασε μέχρι τον εαυτό του τη χάρη του Πνεύματος, και αυτή τον ενίσχυσε να φθάσει μέχρι τον ουρανό και τον αξίωσε να δει φως, το οποίο όλοι επιθυμούν και πολύ λίγοι το κατορθώνουν.… Διότι η αγάπη του ζητουμένου τον οδήγησε έξω από τον κόσμο και τη φύση και από όλα τα πράγματα, και τον κατεργάσθηκε όλον του Πνεύματος και φως. Και όλα αυτά αν και κατοικούσε μέσα στην πόλη και διαχειριζόταν οίκο και φρόντιζε για ελεύθερους και δούλους και έκαμνε και ενεργούσε όλα όσα αρμόζουν στον βίο» (τ. 19Δ, σελ. 251-259).
«Όποιος άρχισε να πράττει τα καλά με αδίστακτη πίστη και ολόψυχη πρόθεση και να αισθάνεται την ωφέλεια που απορρέει από αυτά, αυτός θα γνωρίσει από μόνος του, ότι μέγα εμπόδιο, σε όσους προτιμούν να ζουν κατά Θεό, είναι η μέριμνα του κόσμου και η διαβίωση μέσα σ’ αυτόν» (τ. 19Δ, σ. 265).
«Πρόσεχε μόνο τον εαυτό σου και το εργόχειρό σου, όποιο και αν είναι αυτό» (τ. 19Δ, σ. 319).
«Μη λοιπόν καθίσεις, αγαπητέ, μαζί με αργόλογους ούτε να πεις, ‘Ας ακούσω κι εγώ τι λέτε’, αλλά, όπως λέχθηκε, κάνε μετάνοια και φύγε. Φύλαξε τη σιωπή και την ξενιτειά· την σιωπή λέγοντας στον εαυτό σου, ‘Τι καλό έχω εγώ για να πω, όντας ολόκληρος βόρβορος και μωρός, και όχι μόνο αυτό, αλλά και ξένος και ανάξιος να μιλώ και να ακούω ή να συναριθμούμαι με τους ανθρώπους;’· την ξενιτειά πάλι και την αποχή από όλους με το να σκέπτεσαι αυτά και να λες στον εαυτό σου, ‘Ποιος είμαι εγώ ο απορριμμένος και ευτελής, ο άσημος και φτωχός, που θα εισέλθω στο κελλί κάποιου; δεν θα με αποστραφεί μόλις με δει ως βδέλυγμα; άραγε δεν θα πει, Γιατί ήλθε σε μένα αυτός ο μιαρός για να μολύνει το κελλί μου;’. Τοποθέτησε μπροστά στους οφθαλμούς σου τις αμαρτίες σου, και πες τα αυτά όχι με τα άκρα των χειλέων, αλλά από την ψυχή» (τ. 19Δ, σ. 321).
«Εάν διατάχθηκες να διακονείς, παραστάσου σαν στον Χριστό και όχι σε ανθρώπους, διακονώντας τους όλους με ειλικρινή διάθεση και αγάπη, σαν να διακονείς αγίους, ή καλύτερα όπως είπαμε, τον ίδιο τον Χριστό, αγκαλιάζοντας τον καθένα τους με την ψυχή και παρέχοντάς τους με την αγάπη όλον σου τον εαυτό εκ προθέσεως, έχοντας τη βεβαιότητα ότι με τη διακονία σου προς αυτούς θα καρπωθείς αγιασμό» (τ. 19Δ, σελ. 321-3).
«Ο μοναχός που αποχωρίστηκε τον κόσμο κι αδιάκοπα συνομιλεί με μόνο το Θεό, βλέπει το Θεό κι ο Θεός τον βλέπει, τότε αγαπά κι ανταγαπιέται κι όπως φωτίζεται άρρητα γίνεται φως» (τ. 19Ε, σ. 77, στιχ. 1-4).
«Ποιος δε θα με κλάψει και σφοδρά δε θα πενθήσει, που ενώ απ’ τον κόσμο έφυγα και τα δικά του, τα αισθήματα δεν εγκατέλειψα του κόσμου; Έχω περιβληθεί των μοναχών το σχήμα κι ως κοσμικός τα κοσμικά αγαπώ, δόξα και πλούτο και ηδονές και τέρψεις. Το σταυρό του Χριστού πάνω στους ώμους μου σηκώνω μα να υποφέρω του σταυρού τις ταπεινώσεις αρνιέμαι ολότελα, καθόλου δεν τις θέλω, αλλά με τους επιφανείς θέλω ν’ ανακατεύομαι και να συνδοξαστώ μ’ αυτούς επιθυμώ» (τ. 19Ε, σ. 371, στιχ. 344-355).
«Μα σαν ενώθης με το Θεό και βασιλιά, δεν είσαι μόνος, αλλά στον αριθμό μετριέσαι των αγίων, αγγέλων ομοδίαιτος, συγκάτοικος δικαίων κι όλων στον ουρανό όσοι ζουν συγκληρονόμος γνήσιος. Πώς είναι μοναχός λοιπόν αυτός που ζει εκεί πάνω, όπου των οσίων ο χορός είναι και των μαρτύρων, όπου ο χορός των προφητών, των θείων αποστόλων, όπου είναι το αναρίθμητο το πλήθος των δικαίων, των ιεραρχών, των πατριαρχών, και των λοιπών αγίων; Μα όποιος φτάσει το Χριστό να ’χει ένοικό του μέσα, πέστε, πώς είναι δυνατόν να πούμε ότι είναι μόνος; Με το Χριστό μου είναι μαζί, ο Πατέρας και το Πνεύμα κι όποιος σαν με ένα με τους τρεις δεθεί, πώς είναι μόνος; Μόνος δεν είναι ο μοναχός με το Θεό ενωμένος, στην έρημο κι ας κάθεται κι ας ζει μέσα σε σπήλαιο» (τ. 19Ε, σ. 393, στιχ. 9-23).
«Αυτοί είναι οι γνήσιοι μοναχοί, που ζουν στη μοναξιά τους, που μόνοι είναι με το Θεό κι ο Θεός μ’ εκείνους μόνος» (τ. 19Ε, σ. 397, στιχ. 76-77).
«Κλεισμένο μέσα στο κελλί μου αφήστε με μονάχο, με το μόνο φιλάνθρωπο Θεόν αφήσετέ με, κάνετε πέρα, μακριά, μονάχο αφήσετέ με, για να πεθάνω εμπρός στο Θεό που μ’ έχει πλαστουργήσει. Την πόρτα ας μη χτυπήσει μου κανείς, ας μη φωνάξει, κανείς να μη μ’ επισκεφτεί από συγγενείς ή φίλους, κανείς το νου μου ελκύοντας ας μην τον αποσπάσει απ’ του Δεσπότη του καλού κι ωραίου τη θεωρία, ας μη μου φέρει φαγητό μήτε νερό κανένας! Μου φτάνει εμένα ο θάνατος με το Θεό κοντά μου, Θεό που είναι ελεήμονας και φίλος των ανθρώπων, οπού κατέβηκε στη γη αμαρτωλούς να σώσει και στη ζωή τη θεϊκή μαζί του να τους πάρει. Δε θέλω πια άλλο να θωρώ το φως αυτού του κόσμου, ούτε τον ήλιο ακόμα αυτόν μα κι όσα είναι του κόσμου, γιατί τον Κύριό μου θωρώ, το βασιλιά μου βλέπω» (τ. 19ΣΤ, σ. 19, στιχ. 1-16).
«Το μοναστήρι σαν νησί στη μέση της θαλάσσης οφείλουνε να κατοικούν κι ολόκληρος ο κόσμος να θεωρούν απάτητος γι’ αυτούς πώς έχει γίνει, σαν ένα χάσμα απέραντο που κυκλοτριγυρίζει όλο το μοναστήρι τους, ώστε μήτε απ’ τον κόσμο να ’ρχεται κάποιος στη μονή μήτε απ’ τη μονή-νήσο εκεί στον κόσμο να περνά και να κοιτά όλος πάθη ούτε και στην καρδιά ή στο νου τη μνήμη να ’χει τούτην, αλλά οφείλουν σαν νεκροί μπρος σε νεκρούς να στέκουν κι αναίσθητες τις αισθήσεις τους να ’χουν μπροστά σ’ εκείνους» (τ. 19ΣΤ, σ. 201, στιχ. 249-258).
(ΕΠΕ, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου)
(Η συλλογή των κειμένων έγινε από τον π. Νικόλαο Πουλάδα)