Πρώτον διαλλαγή
Γέροντα, αν από απροσεξία κάνω ένα σφάλμα και δεν το καταλάβω,
για να ζητήσω συγχώρηση από την αδελφή την οποία λύπησα,
μπορεί στην προσευχή να έχω επικοινωνία με τον Θεό;
Για να επικοινωνήσεις με τον Θεό και να βρής ανάπαυση,
πρέπει να παρακολουθείς τον εαυτό σου και να έχης συνεχή εγρήγορση,
για να καταλαβαίνεις τα σφάλματά σου, να μετανοείς και να ζητάς συγχώρηση.
Διαφορετικά, ακόμη κι αν νιώθεις κάποια χαρά στην προσευχή,
αυτή δεν θα είναι χαρά πνευματική. Δεν θα έχης μέσα σου το
πνευματικό φτερούγισμα που προέρχεται από την επικοινωνία με τον Θεό.
Καμμιά φορά, Γέροντα, όταν πάω να προσευχηθώ, έχω μέσα μου μια ανησυχία.
Αν έχεις ανησυχία εσωτερική ή νιώθεις την καρδιά σου σκληρή,
να ξέρεις ότι κάποια αδελφή θα πλήγωσες και γι’ αυτό νιώθεις ένοχη.
Αν της ζητήσης συγχώρηση, θα φύγει η ανησυχία.
Η προσευχή, Γέροντα, δεν μπορεί να διώξει αυτήν την ανησυχία;
Χρειάζεται οπωσδήποτε να ζητήσω συγχώρηση;
Κοίταξε, αν στενοχωρήσεις μια αδελφή, δεν μπορείς να το τακτοποιήσεις
αυτό μόνο με την προσευχή. Πρέπει να πάς να της βάλης μετάνοια και
να της ζητήσης συγγνώμη. Αν δεν βάλης μετάνοια στην αδελφή,
και τριακόσιες μετάνοιες να κάνεις στο κελλί σου, δεν πιάνουν.
Δεν τακτοποιούνται έτσι αυτά τα πράγματα. «Πρώτον διαλλάγηθι τω αδελφώ σου»,
λέει το Ευαγγέλιο, και ύστερα πρόσφερε το δώρο σου.
Εκτός εάν δεν μπορείς να την βρεις εκείνη την ώρα, αλλά έχεις μετανοιώσει
για το σφάλμα σου και είσαι αποφασισμένη, μόλις την συναντήσεις,
να της ζητήσεις συγγνώμη τότε η προσευχή σου γίνεται δεκτή από τον Θεό.
Γέροντα, αν γίνη μια παρεξήγηση με κάποια αδελφή, όταν πάω στο κελλί μου,
ειρηνεύω και μπορώ να προσευχηθώ. Μετά, όμως, όταν συναντήσω
την αδελφή, είμαι σκληρή απέναντί της και μπορεί να την αποφύγω.
Δεν το καταλαβαίνω αυτό. Αν παρεξηγηθείς με μια αδελφή, πώς πας στο κελλί
σου και ειρηνεύεις; Αν δεν της βάλεις μετάνοια, πώς μπορείς
να ειρηνεύσεις και να προσευχηθείς; Αν είχες μέσα σου την ειρήνη του Θεού,
η καρδιά σου θα είχε μαλακώσει μετά την προσευχή που έκανες στο κελί και,
μόλις θα συναντούσες την αδελφή, θα το θεωρούσες ευλογία
από τον Θεό και δεν θα την απέφευγες.
Μήπως, Γέροντα, δικαιολογώ το σφάλμα μου και έτσι μπορώ και προσεύχομαι;
Τι προσευχή είναι αυτή; Μόνον αν ο άνθρωπος πάρει το σφάλμα επάνω του
και πει «ευλόγησον», έρχεται η Χάρις του Θεού, και μπορεί να επικοινωνήσει με τον Θεό.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.43-45)