ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 11-32. Η παραβολή του ασώτου υιού
15.12 καὶ εἶπεν ὁ νεώτερος(1) αὐτῶν τῷ πατρί, Πάτερ, δός μοι(2)
τὸ ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας(3). και διεῖλεν(4) αὐτοῖς(5) τὸν βίον(6).
12 Ο μικρότερος απ’ αυτούς είπε στον πατέρα του: “πατέρα, δώσε μου
το μερίδιο της περιουσίας που μου αναλογεί”· κι εκείνος τους μοίρασε την περιουσία.
(1) «Νεότερο ονομάζει τον αμαρτωλό, διότι έχει νου νηπίου και εξαπατάται εύκολα» (Ζ).
«Όχι λόγω του χρόνου νεότερος, αλλά επειδή ήταν άμυαλος και είχε άστατη γνώμη,
αφού ήταν ανήλικος» (Σχ.). Η στοργή των γονέων στον νεότερο και τελευταίο γιο τους
είναι παροιμιώδης. Τονίζεται λοιπόν ακόμη με τη λέξη νεότερος, η αγνωμοσύνη
και κακία του γιου που δεν συγκινήθηκε ούτε από την στοργή του πατέρα
που εκδηλώθηκε σε αυτόν για τόσα χρόνια (ο).
(2) Μιλά με αυθάδεια και κάποια αγερωχία: «Πατέρα, δώσε μου». Θα μπορούσε
να βάλει και κάποιες άλλες λέξεις στο στόμα του. Θα μπορούσε να πει:
Σε παρακαλώ, δώσε μου. Αλλά κάνει επιτακτική και γεμάτη αξίωση την αίτησή του.
(3) Δηλαδή το μέρος της περιουσίας που του ανήκει (δ). Είναι κακό και αρχή κακή
χειρότερων κακών, το να θεωρεί κάποιος τις δωρεές και τα χαρίσματα του Θεού
ως χρέη οφειλόμενα, των οποίων την απόδοση δικαιούται να αξιώσει από το Θεό.
Η μεγάλη αφροσύνη των αμαρτωλών, η οποία και προκαλεί την καταστροφή τους,
είναι ότι θέλουν να έχουν στα δικά τους χέρια το μέρος της περιουσίας που τους ανήκει.
Δηλαδή επιδιώκουν κατά την σύντομη ζωή του παρόντος αιώνα, να απολαύσουν τα αγαθά τους.
Προσκολλώνται σε μόνα τα βλεπόμενα, τα οποία είναι πρόσκαιρα και παρέχουν
μία μηδαμινή και ανάξια λόγου ικανοποίηση, παρατρέχουν όμως ή και αγνοούν τελείως
τα μη βλεπόμενα, τα οποία είναι ουράνια και αιώνια. Κάθε άνθρωπος παίρνει
το μερίδιό του από τον Θεό (b). Σύμφωνα με τον μωσαϊκό νόμο η μερίδα του νεότερου
γιου ήταν το μισό εκείνου, το οποίο έπαιρνε ο μεγαλύτερος, δηλαδή το 1/3 του όλου.
Δες Δευτ. κα 17. Αλλά είχε άραγε το δικαίωμα ο νεότερος να αξιώσει από τον ζωντανό
ακόμη πατέρα την κληρονομική μερίδα από την πατρική περιουσία που του αναλογούσε;
Πιθανότατα είχε (p). Στα ιστορικά χρονικά συνήθως ο νεότερος γιος αναζητά τύχη αλλού,
συχνά μάλιστα και με προθέσεις άριστες, αφήνοντας στον μεγαλύτερο την φροντίδα
της προστασίας του σπιτιού μαζί με τον πατέρα. Ο πατέρας λοιπόν μπορούσε χωρίς
απρονοησία και έλλειψη σύνεσης να συμφωνήσει με την διανομή (L). Δύο πράγματα ωθούν
τον νεότερο σε αυτό το αίτημα. Η ατμόσφαιρα του πατρικού σπιτιού τον καταπιέζει
και στενοχωριέται από την παρουσία του πατέρα. Έπειτα ο έξω κόσμος τον θέλγει
και θέλει να τον απολαύσει. Αλλά για ικανοποίηση των επιθυμιών του αυτών χρειάζονται
δύο πράγματα, χρήμα και ελευθερία (g). Αξιόλογη και αρκετά βάσιμη η αλληγορική εξήγηση:
«Περιουσία του ανθρώπου είναι το λογικό, το οποίο ακολουθεί και το αυτεξούσιο,
διότι καθετί που είναι λογικό είναι αυτεξούσιο… Αλλά και όλα γενικώς,
όσα μας έχει δώσει ο Κύριος, θα μπορούσαν να θεωρηθούν περιουσία μας, όπως,
εννοώ, τον ουρανό, τη γη, όλη την κτίση γενικώς, το νόμο, τους προφήτες» (Θφ).
(4) «Δηλαδή τους άφησε ελεύθερους με το αυτεξούσιό τους… Διότι κανέναν ο Θεός
δεν αναγκάζει να πειθαρχεί αν δεν θέλει» (Ζ). Ο πατέρας αντιλαμβάνεται ότι έφτασε
η στιγμή, κατά την οποία ο γιος αυτός δεν μπορεί πλέον να θεραπευτεί παρά μόνο με την πείρα.
Τον αφήνει λοιπόν (g).
(5) Και στον μεγαλύτερο γιο λοιπόν (b). Φαίνεται όμως από τον σ. 31, ότι ο μεγαλύτερος
δεν θέλησε να λάβει υπό την πλήρη κατοχή του το μερίδιό του, εφόσον ζούσε ο πατέρας του (L).
(6) Αυτό με το οποίο ο βίος ή η ζωή συντηρείται (δ). Σημαίνει εδώ ό,τι και το ουσία (p)
και μπήκε εδώ για αλλαγή και ποικιλία του ύφους (L). Ο νεότερος λοιπόν γιος έφερε
βαρέως την κηδεμονία του πατέρα και την ζωή στο καλά πειθαρχημένο και επιβλεπόμενο σπίτι.
Ζήτησε ανεξαρτησία, η οποία, όπως φανταζόταν θα παρείχε σε αυτόν την ποθητή ελευθερία,
αλλά η οποία στην πραγματικότητα θα τον οδηγούσε σε βαριά και πολυστένακτη δουλεία.
Αγνοώντας τον εαυτό του είχε εμπιστοσύνη στην κρίση του και φανταζόταν ότι
εάν έπαιρνε στα χέρια του το μερίδιό του, θα οικονομούσε και θα διαχειριζόταν αυτό
καλύτερα από τον πατέρα του. Πόσοι νέοι καταστρέφονται από την ανόητη αυτή υπερηφάνεια τους,
η οποία οδηγεί αυτούς σε ναυάγιο μεγαλύτερο πολλές φορές από όσο οι άλλες ακράτητες
επιθυμίες τους. Και οι πρωτόπλαστοι δημιούργησαν την καταστροφή τους από την ανόητη
φιλοδοξία τους να καταστούν ανεξάρτητοι από το Θεό και να μην βρίσκονται κάτω από το
προστατευτικό μάτι του και την στοργική κηδεμονία του.