Για τον θεϊκό έρωτα
Ο θεϊκός έρωτας είναι η ολοκληρωμένη αγάπη του Θείου, η οποία εκδηλώνεται ως ακατάπαυστός πόθος του Θείου. Ο θεϊκός έρωτας γεννιέται στην καθαρισμένη ψυχή, διότι σε αυτήν έρχεται η επιφοίτηση της θείας Χάριτος. Ο έρωτας του Θείου είναι θεϊκό δώρο, που έχει δοθεί στην αγνή ψυχή με την επιφοίτηση και την αποκάλυψη της θείας Χάριτος στην ψυχή. Ο θείος έρωτας σε κανέναν δε γεννιέται χωρίς τη θεία αποκάλυψη· διότι η ψυχή η οποία δεν έχει δεχθεί την αποκάλυψη, δεν είχε την επίδραση της θείας Χάριτος και μένει απαθής προς τον θεϊκό έρωτα. Είναι αδύνατο όμως να γεννηθεί ο έρωτας χωρίς τη δύναμη που επενεργεί στην καρδιά, είτε θεϊκή δύναμη είναι αυτή είτε ανθρώπινη.
Οι εραστές του Θείου ένιωσαν έλξη προς τον θεϊκό έρωτα από τη θεία Χάρη που επέδρασε στην καρδιά τους, που αποκαλύφθηκε στην ψυχή τους και την τράβηξε προς τον Θεό. Ο εραστής του Θείου αγαπήθηκε πρώτα από το Θείο, και έπειτα ερωτεύτηκε ο ίδιος το Θείο. Ο εραστής του Θείου πρώτα έγινε υιός της αγάπης και έπειτα αγάπησε τον ουράνιο Πατέρα.
Η καρδιά εκείνου που έχει ερωτευθεί τον Κύριο ποτέ δεν κοιμάται, αλλά πάντα βρίσκεται σε εγρήγορση, εξαιτίας της πλησμονής του έρωτα. Ο άνθρωπος κοιμάται από φυσική ανάγκη, η καρδιά όμως που είναι άγρυπνη υμνεί το Θείο.
Ο θεϊκός Χρυσόστομος λέει για τον πνευματικό έρωτα: Ο πνευματικός έρωτας είναι τόσο επιτακτικός, ώστε να μην υποχωρεί σε καμιά περίσταση, αλλά πάντα να κατέχει την ψυχή του ερωτευμένου και να μην επιτρέπει σε καμιά θλίψη ή οδύνη να νικήσει την ψυχή.
Η ψυχή που αγαπά υπερβολικά τον Θεό, προσκολλάται στον Θεό επίμονα και έχει πεποίθηση σε Αυτόν και αναθέτει σε Αυτόν κάθε ελπίδα της. Ο θεϊκός έρωτάς της την ανάγει προς τον Θεό και συνδιαλέγεται με Αυτόν ημέρα και νύχτα.
Η ψυχή η τραυματισμένη από τον θεϊκό έρωτα δεν επιθυμεί τίποτε άλλο παρά το ακραίο αγαθό, ενώ όλα τα άλλα τα περιφρονεί και δυσφορεί με όλα.
Η ψυχή που αγαπά τον Θεό μελετά τα λόγια του Θεού και ασχολείται με τα σκηνώματά Του. Μιλώντας δυνατά διηγείται τα αξιοθαύμαστα του Θεού και, ενώ συνδιαλέγεται, μιλά για τη δόξα και τη μεγαλοπρέπειά Του. Αναπέμπει έπαινο και ύμνο ακατάπαυστα προς τον Θεό, Τον λατρεύει με θεϊκό πόθο. Έτσι, ο θεϊκός έρωτας αλλοίωσε ολόκληρη την ψυχή με τα δικά του μέτρα, τη διαφύλαξε και την οικειοποιήθηκε.
Η ψυχή που είναι ερωτευμένη με το Θείο έχει επίγνωση του Θείου, ενώ η κατανόηση αναζωπύρωσε τον θεϊκό ερωτά της. Η ερωτευμένη με τον Θεό ψυχή έγινε μακάρια, διότι συνάντησε τον θεϊκό εραστή που έχει εκπληρώσει τους πόθους της: κάθε επιθυμία, κάθε πόθος, κάθε έφεση ξένη προς τη θεϊκή αγάπη αποκρούεται από αυτήν ως ταπεινή και ανάξια γι’ αυτήν.
Πόσο η αμοιβαία αγάπη προς το Θείο εξυψώνει την ερωτευμένη με το Θείο ψυχή! Αυτή η θεϊκή αγάπη, σαν σύννεφο ελαφρό εξυψώνει την ψυχή, την φέρνει προς την αιώνια πηγή της αγάπης, προς την άπειρη αγάπη, και την γεμίζει με το άπειρό της φως.
Η ψυχή η τραυματισμένη από τον θεϊκό έρωτα πάντα χαίρεται και αγάλλεται και σκιρτά και χορεύει, διότι βρίσκεται αφημένη στην αγάπη του Κυρίου, σαν να πλέει στο νερό της αναπαύσεως. Τίποτα από τα θλιβερά δεν μπορεί να διαταράξει τη γαλήνη και την ειρήνη της, ούτε κάτι από τα λυπηρά μπορεί να αφαιρέσει τη χαρά της.
Η ψυχή που αγαπά υπερβολικά το Θείο εξυψώνεται από την αγάπη, αποσπάται κάπως από τις σωματικές αισθήσεις και απομακρύνεται κάπως από το σώμα της λησμονώντας τον εαυτό της μέσω της ολοκληρωμένης αφοσίωσης προς το Θείο.
Η ανερμήνευτη γλυκύτητα της θεϊκής αγάπης από τη μια καταγοητεύει και κατακυριεύει την καρδιά, ενώ έλκει τον νου προς το Θείο, για να απολαύσει τον Θεό μέσα στην αγαλλίαση.
Ο θεϊκός έρωτας εγγυάται εκ των προτέρων την εξοικείωση προς τον Θεό, η δε εξοικείωση το θάρρος, ενώ το θάρρος τη γεύση, και η γεύση την πείνα.
Η ψυχή, την οποία έχει αγγίξει ο θείος έρωτας, δεν μπορεί να σκεφτεί τίποτα άλλο, ούτε να επιθυμήσει έντονα, αλλά αναστενάζοντας συνεχώς λέει: Κύριε, πότε θα φτάσω να δω το πρόσωπό Σου; Η ψυχή μου επιθυμεί να έρθει σε Σένα, που είσαι ο Θεός, όπως το ελάφι λαχταράει να φτάσει στις πηγές των νερών!
Τέτοιος είναι ο θεϊκός έρωτας που κυριεύει την ψυχή.
(Άγιος Νεκτάριος, Λόγοι τρεις: Περί αγάπης Θεού. Περί της θείας αγάπης. Περί θείου έρωτος, μετάφραση Πρεσβύτερος Ηλίας Γ. Διακουμάκος, 1η έκδ., Αθήνα, Παρρησία, 2010)