-Ο νους μου, Γέροντα, τρέχει εδώ και εκεί.
-Όταν ήμουν μικρός, τα παιδιά έπιαναν σπουργίτια, τα έδεναν από το πόδι
με μια κλωστή και αυτό το είχαν σαν παιχνίδι. Τα άφηναν λίγο και πετούσαν
τα καημένα νόμιζαν ότι ήταν ελεύθερα και υστέρα μάζευαν το κουβάρι
και τα σπουργίτια έρχονταν πίσω. Και ο δικός σου νους μπορεί να τρέχει,
αλλά, αν το κουβάρι το κρατά ο Χριστός, και να πετάξη λίγο, που θα πάη;
Θα μαζευτεί πίσω στον Χριστό.
-Γέροντα, μόλις συγκεντρωθώ στην ευχή, σε κλάσματα δευτερολέπτου,
ο νους μου μπορεί να φθάση μέχρι την Αμερική. Πώς γίνεται αυτό;
-Πόσα χρήματα θέλεις για να πας από εδώ στην Αμερική και να γυρίσεις;
Έχεις να πλήρωσής τα ναύλα; Και βλέπεις, τώρα με τον νου φθάνεις αμέσως εκεί!
Κοίταξε να συμμαζέψεις τον νου σου, γιατί στο τέλος θα χρεοκοπήσεις
και θα μου «κλείσεις» τον συνεταιρισμό, επειδή δεν θα έχω να πληρώσω τα χρέη σου.
Να λες την ευχή με την καρδιά, ταπεινά, για να μη σε κλέβει το ταγκαλάκι
με την συζήτηση των λογισμών. Πολύ θα σε βοηθήσει σ’ αυτήν την προσπάθεια
να σκέφτεσαι τον θάνατο. αν σκεφτείς: «Ο Θεός μου έδωσε διορία αυτήν την ώρα,
για να προετοιμασθώ και να με πάρη», δεν μπορεί να σταθή κανένας λογισμός.
Όταν μπαίνη ο θάνατος στην μέση, ο νους κάθεται στην μέση και δεν φεύγει
στις άκρες και στην άκρη του κόσμου.
-Γέροντα, στενοχωριέμαι που φεύγει ο νους μου την ώρα της προσευχής.
-Εγώ, όταν φεύγη ο νους μου σε διάφορα θέματα αν και θέλω να είναι
πάντοτε κοντά στον Θεό , λέω: «Θεέ μου, τέτοιος νους τι δουλειά έχει κοντά Σου;
Είναι αναίδεια να θέλω να βρίσκεται κοντά Σου!». Με έναν ταπεινό λογισμό
έρχεται η Χάρις του Θεού και επανέρχεται ο νους στον Θεό.
Κι εσύ να λες: «Καλά κάνεις,Θεέ μου, που δεν με βοηθάς να συγκεντρωθεί
ο νους μου κοντά Σου, γιατί είμαι ελεεινή». Όταν το πιστέψεις αυτό,
ο Θεός θα σε βοηθήσει αμέσως να συγκεντρωθείς.
-Πολλές φορές, Γέροντα, όταν κάνω κομποσχοίνι, ενώ στην αρχή είμαι συγκεντρωμένη,
έπειτα φεύγει ο νους μου. Κάνω μια προσπάθεια, συγκεντρώνομαι, αλλά πάλι φεύγει.
-Σκέψου, τι κρίμα είναι να φθάνη στον θρόνο του Θεού η μισή προσευχή ή το ένα τρίτο,
και η άλλη να χάνεται στον δρόμο! Επιμονή και υπομονή χρειάζεται.
Όταν φεύγει ο νους, να τον επαναφέρεις. Πάλι έφυγε; Πάλι να τον επαναφέρεις.
-Γιατί όμως, Γέροντα, δεν μπορώ εύκολα να συγκεντρωθώ;
-Γιατί είσαι ακόμη στο πρώτο στάδιο του αγώνος και, αν γινόταν αυτό,
θα ήταν αφύσικο θα ήταν σαν να είχε γεννηθεί ένα παιδί με δόντια.
Ο νους μοιάζει με ένα μικρό πουλαράκι, το οποίο στην αρχή τρέχει για λίγο
πίσω από την μάνα του, αλλά αμέσως ξεχνιέται και τρέχει μακριά παίζει, τρώει χορταράκια,
δοκιμάζει ό,τι βρή, ώσπου σε μια στιγμή συνέρχεται και βλέπει ότι έχασε την μάνα του.
Τρέχει τότε να την βρή, αλλά σε λίγο και πάλι ξεχνιέται. Όταν μεγαλώσει λίγο, το πιάνουν
και το δένουν πίσω από την μάνα του, και έτσι παραμένει κοντά της. Θέλω να πω ότι
και ο νους στις αρχές είναι φυσιολογικό να φεύγει την ώρα της προσευχής.
Με την επιμονή όμως θα δεθεί από τον Θεό και δεν θα Τον αποχωρίζεται θα θέλη
να προσεύχεται συνεχώς. Ύστερα από αυτό, έρχεται μια τέλεια νέκρα κανένας
λογισμός δεν πλησιάζει την ώρα της προσευχής και ο νους μένει άδειος από λογισμούς.
Μετά και από αυτό το στάδιο έρχεται η θεωρία.
(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.180-182)