-Γέροντα, πώς θα αποκτήσω ευλάβεια στα Πάθη του Χρίστου;
-Κατ’ αρχάς να σκέφτεσαι την θυσία του Χριστού και την δική σου αχαριστία
και αμαρτωλότητα. Ένα σχετικό πατερικό κείμενο θα σε βοηθήσει λίγο και αυτό.
Αλλά αυτό που θα σε βοηθήσει περισσότερο, είναι το ίδιο το Πάθος, η θυσία του Κυρίου.
Ο Χριστός δεν δίδαξε απλώς μερικά πράγματα, αλλά θυσιάσθηκε για το ανθρώπινο γένος,
βασανίστηκε, σταυρώθηκε, υπέμεινε τόσα.
-Ο σταυρικός θάνατος, Γέροντα, ήταν ατιμωτικός;
-Ναι, ο πιο ατιμωτικός. Είναι φοβερό! Όλοι οι Προφήτες να προφητεύουν για τον Χριστό,
και τελικά οι Εβραίοι να Τον δέρνουν, να Τον φτύνουν,
να Τον εμπαίζουν, να Τον σταυρώνουν!
Όλα αυτά συγκλονίζουν τον άνθρωπο, αν τα σκεφθεί. Ακόμη και στον πιο αδιάφορο,
αν έχη λίγη καλή διάθεση και τα σκεφτεί, κινούν το ενδιαφέρον το πνευματικό.
-Γέροντα, το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, μετά την Ακολουθία των Παθών,
δεν μένω στον ναό.
-Κρίμα, κι εγώ νόμιζα ότι έχεις λίγη ευλάβεια! Καλά, δεν μένετε στον ναό
το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης;
Αφήνετε τον Εσταυρωμένο μόνον και πηγαίνετε στα κελιά σας;
-Οι περισσότερες αδελφές, Γέροντα, μένουν στον ναό, αλλά εγώ, με τον λογισμό
ότι είμαι εξωστρεφής και δεν θα μπορέσω να συγκεντρωθώ, αγρυπνώ» στο κελλί μου.
-Αν είναι έτσι, καλά. Να έχης στο κελλί σου μία εικόνα της Σταυρώσεως και να λες:
«Δόξα τη αγία σταυρώσει σου, Κύριε» και «Υπεραγία Θεοτόκε, προσκυνούμεν τα Πάθη,
του Υιού σου». Παράλληλα να κάνης και όσες μετάνοιες μπορείς.
Αυτήν την ημέρα πρέπει να την ζήσει κανείς. Εγώ την Μεγάλη Παρασκευή κλειδώνομαι,
για να την ζήσω.
-Φέτος, Γέροντα, την Μεγάλη Παρασκευή δεν έφαγα τίποτε και το βράδυ
στην Ακολουθία του Επιταφίου δεν μπορούσα να σταθώ όρθια.
Αν είχα την απαιτούμενη ευλάβεια στα Πάθη του Κυρίου, θα έφθανα σε αυτό το σημείο;
-Καλός ήταν και αυτός ο αγώνας. Τέτοια μέρα πώς να φάη κανείς;
Αν κάποιος δεν αντέχει, θα πάρη λίγο παξιμάδι. Παλιά στα μοναστήρια
μόνον κανένας άρρωστος ή κανένα γεροντάκι θα έπαιρναν το βράδυ ένα τσάι
με λίγο παξιμάδι. Μερικοί πίνουν ξίδι αυτήν την ημέρα, γιατί χολή και
ξίδι έδωσαν οι Εβραίοι στον Χριστό επάνω στον Σταυρό. Όταν πήγα στην Μονή Φιλοθέου,
την πρώτη Μεγάλη Εβδομάδα δεν έφαγα τίποτε. Την Μεγάλη Παρασκευή, επειδή είχα
ακούσει ότι κάποιοι είχαν την συνήθεια να πίνουν ξίδι, ήπια κι εγώ.
Ήταν όμως πολύ δυνατό, κι έπεσα κάτω λιπόθυμος.
-Γέροντα, γιατί την Μεγάλη Εβδομάδα μπορώ να κάνω τριήμερο, ενώ καθημερινά
δυσκολεύομαι να εγκρατευθώ;
-Την Μεγάλη Εβδομάδα είναι ο πόνος για τα Πάθος του Χριστού.
Αν πεθάνη, ας υποθέσουμε, ένα αγαπητό σου πρόσωπο, μπορείς
να έχεις τον νου σου για φαγητό; Τότε όχι μόνο να φας δεν μπορείς,
αλλά ούτε και νερό να πιεις.
-Φέτος, Γέροντα, ψάλαμε τα Εγκώμια στιχολογώντας τον Άμωμο.
-Τα άκουσα. Θέλω όμως να μου πείτε την αλήθεια: Όταν ψέλνατε,
είχατε το νου σας στον Χριστό, στον Επιτάφιο; Γιατί και η αδελφή
που έλεγε τον στίχο του Αμώμου και οι αδελφές που έψαλλαν, ήταν σαν συνεπαρμένες!
Από τι ήσασταν συνεπαρμένες; Επειδή λέγατε κάτι καινούργιο;
Αυτά είναι τελείως κοσμικά το καταλαβαίνετε; Επιτάφιος θρήνος λέγονται τα Εγκώμια!
Θρήνος είναι! Σε άλλα μπορεί να φύγη και λίγο ο νους, αλλά εδώ βασάνισαν τον Χριστό,
Τον έδειραν, Τον έφτυσαν, Τον σταύρωσαν και τώρα γίνεται η κηδεία.
Αν ούτε και αυτήν την ημέρα δεν αισθάνεται μια ψυχή αυτά που ψάλλει, τότε τι να πω;
-Γέροντα, στο Άγιον Όρος την Μεγάλη Παρασκευή χτυπούν πένθιμα οι καμπάνες;
-Χτυπούν καμπάνες, όταν βγαίνη ο Επιτάφιος.
-Χτυπούν Γέροντα, και όλη την ημέρα;
-Ξέρω κι εγώ αν χτυπούν; Εγώ κοιτάζω να χτυπήση η καρδιά!

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.200-202)