ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-
Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα
Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας
Κεφάλαιο 16
Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.7 ἔπειτα ἑτέρῳ εἶπεν, Σὺ δὲ πόσον ὀφείλεις; ὁ δὲ εἶπεν, Ἑκατὸν κόρους(1) σίτου.
και λέγει αὐτῷ, Δέξαι σου το γράμμα καὶ γράψον ὀγδοήκοντα(2).
7 Μετά είπε στον άλλο: “εσύ πόσα χρωστάς;” “εκατό σακιά σιτάρι”,
του απαντάει εκείνος. “Πάρε το γραμμάτιο”, του λέει, “και γράψε ογδόντα”.
(1) «Κόρος είναι μέτρο με το οποίο μετράμε το στάρι» (Ζ). Το κόρος όπως
και το βάτος, είναι λέξη εβραϊκή, που δηλώνει το μέτρο των ξηρών τροφών,
που ισοδυναμούσε με 10 μεδίμνες αττικές (=οκκάδες 36)(δ). Όμως υπάρχει μεγάλη
αβεβαιότητα ως προς τα εβραϊκά μέτρα, διότι τα δεδομένα για αυτά είναι αόριστα
και όχι πάντοτε σταθερά (p).
(2) Δεν συνεχίζεται η απαρίθμηση, αλλά είναι σαφές, ότι οι δύο αυτές περιπτώσεις
δεν αποτελούν παρά μόνο 2 δείγματα της τακτικής, την οποία ο άδικος οικονόμος ακολούθησε (L).
16.8 καὶ ἐπῄνεσεν ὁ κύριος(1) τὸν οἰκονόμον τῆς ἀδικίας(2) ὅτι φρονίμως ἐποίησεν·
ὅτι(3) οἱ υἱοὶ τοῦ αἰῶνος τούτου(4) φρονιμώτεροι(5) ὑπὲρ τοὺς υἱοὺς τοῦ φωτὸς
εἰς τὴν γενεὰν(6) τὴν ἑαυτῶν εἰσιν.
8 Το αφεντικό εξέφρασε το θαυμασμό του για τον άδικο εκείνο διαχειριστή, επειδή
ενήργησε έξυπνα· γιατί οι σκοτεινοί άνθρωποι αυτού του κόσμου στις σχέσεις
με τους ομοίους τους είναι εξυπνότεροι από τα τέκνα του φωτός.
(1) Ο κύριος είναι όχι ο Ιησούς, αλλά ο κύριος του οικονόμου.
Διότι ο Ιησούς εισάγεται στη σκηνή με το «Και εγώ σας λέω» του σ. 9 (L).
Ο κύριος του οικονόμου, πλούσιος αυτού του αιώνα, θέλοντας αυτός να ζει καλά
και τους άλλους να τους αφήνει να ζουν, σύμφωνα με τις σαρκικές του αρχές επαίνεσε
αυτόν ως συνετό άνθρωπο και που ξέρει πάντοτε να βρίσκει κάθε είδους μέσα (δ).
Από αυτό φαίνεται, ότι ο κύριος του οικονόμου έμαθε στο μεταξύ αυτούς τους συνδυασμούς
και τις καταχρήσεις στις οποίες ο οικονόμος προέβη.
Πιθανώς κάποιος από τους οφειλέτες του,
πιο ευσυνείδητος από τους άλλους, αρνήθηκε να γίνει συνένοχος αυτών των καταχρήσεων
και κατήγγειλε αυτές στον κύριο. Ή, ενδέχεται άλλοι να μην συμφώνησαν στο ποσό
που εξέπιπτε από αυτούς και εκδικούμενοι έσπευσαν να διαμηνύσουν τα γινόμενα στον κύριο (ο).
(2) Οι λέξεις οικονόμον της αδικίας πρέπει να παρθούν μαζί,
όπως δείχνει και το μαμωνά της αδικίας.
Η γενική αδικίας χαρακτηρίζει τη λέξη οικονόμον (p). Ο κύριος του οικονόμου περιορίζει
τον έπαινο στην δεξιότητα και το έξυπνο της μεθόδου, την οποία ο οικονόμος χρησιμοποίησε.
Μέμφεται όμως την μέθοδο αυτή από άποψη ηθική, όπως συμπεραίνουμε αυτό από τη φράση:
οικονόμον της αδικίας. Ο έπαινος αυτός του κυρίου θα μπορούσε με άλλα λόγια να εκφραστεί
ως εξής: Ήταν πράγματι έξυπνος άνθρωπος. Κρίμα που την εξυπνάδα του αυτήν δεν την
χρησιμοποίησε στο καλό (g). Δεν καθορίζεται εδώ ο χρόνος, στον οποίο έγινε ο έπαινος
του οικονόμου. Ίσως έγινε αυτός μετά το διώξιμο αυτού του διαχειριστή, οπότε ο Κύριος
είχε ξεχάσει πλέον τη ζημιά, την οποία υπέστη από τις καταχρήσεις του απολυμένου
υπαλλήλου του, και μπορούσε ψυχραιμότερα να μιλά για τις πράξεις του (ο).
(3) Προσθέτει τώρα ο Κύριος Ιησούς δική του παρατήρηση (δ). Αυτό το «ότι» αναφέρεται
στο προηγούμενο φρονίμως=έπραξε φρόνημα, διότι πράγματι η φρόνηση και ευφυΐα
χαρακτηρίζει συνήθως τα παιδιά αυτού του αιώνα (g). Ή, παραθέτω το παράδειγμα
αυτό της φρόνησης, διότι οι γιοι κλπ. Αυτό είναι το ηθικό συμπέρασμα της όλης παραβολής (p).
(4) «Γιους αυτού του αιώνα, ονομάζει τους προσκολλημένους στον κόσμο» (Ζ).
Εκείνους οι οποίοι καθιστούν τον κόσμο αυτόν, τον καλυμμένο με πυκνό σκοτάδι
και τα αγαθά του κόσμου αυτού, κύριο σκοπό της ζωής τους (b). «Γιους φωτός
από την άλλη, ονομάζει αυτούς που απομάκρυναν τον εαυτό τους από τον κόσμο» (Ζ),
οι οποίοι αν και ζουν στον κόσμο αυτόν, ζητούν τα φωτεινά εκείνα αγαθά, τα οποία
ο Πατέρας των φώτων παρέχει (b). Για την φράση υιοί φωτός δες Ιω. ιβ 36,Α Θεσ. ε 5
και τέκνα φωτός Εφεσ. ε 8 (p). Φως είναι το πεδίο της ανώτερης ζωής, στο οποίο
ο Ιησούς εισάγει τους μαθητές του και όπου λάμπει η αποκάλυψη της θείας αλήθειας (g).
(5) Είναι πιο συνετοί ως προς την επίγεια και σαρκική φρόνηση (πανουργία) περισσότερο
από την πνευματική φρόνηση των γιων του φωτός. Η σύγκριση γίνεται κατά τον βαθμό
και την ποσότητα και όχι κατά την ποιότητα της φρόνησης· δηλαδή οι πονηροί έχουν
πολύ περισσότερη σαρκική πανουργία, από όση οι αγαθοί πνευματική σοφία και σύνεση (δ).
«Έτσι και η συνήθεια ονομάζει φρόνιμους αυτούς που διακρίνουν στα πράγματα του βίου
το ωφέλιμο και βλαβερό· όπως έχει ειπωθεί και στο ευαγγέλιο· Ότι οι γιοι αυτού του
αιώνα είναι φρονιμότεροι πιο πολύ από τους γιους του φωτός στη γενιά τους.
Όχι απλώς φρονιμότεροι, αλλά στην διεξαγωγή της ζωής αυτής της σωματικής.
Αυτοί λοιπόν λέγονται και οικονόμοι αδικίας λόγω της φρονιμάδας που δείχνουν
στη διαχείριση της ζωής τους. Ως προς αυτή τη σημασία, φρόνιμα (συνετά) είναι
και τα φίδια, που ετοιμάζουν για τον εαυτό τους κρύπτες και στους κινδύνους
με κάθε τρόπο αποφεύγουν τα χτυπήματα στο κεφάλι» (Β). Την σύνεση και φρονιμάδα
των ανθρώπων του κόσμου, την οποία δείχνουν σε σχέση με τον κόσμο αυτόν, πρέπει να
μιμηθούμε εμείς σε σχέση με τις ψυχές μας. Εκείνοι επωφελούνται από τις ευκαιρίες
και πράττουν ό,τι επιβάλλει η στιγμή και η περίσταση ως αναγκαίο και ωφέλιμο σε αυτούς.
Μακάρι και εμείς να είμασταν τόσο φρόνιμοι και προσεκτικοί για τα πνευματικά μας συμφέροντα,
όσο αυτοί δείχνονται στις υλικές και κοσμικές τους υποθέσεις.
(6) Γενιά είναι το σύνολο των συγχρόνων που εμπνέονται από τα ίδια αισθήματα.
Δες θ 41,ια 29 κλπ. (L). Οι δύο σφαίρες (ο αιώνας αυτός και το φως) έχει η καθεμιά
τον δικό της πληθυσμό, έτσι ώστε κάθε κάτοικος είτε της μίας είτε της άλλης σφαίρας
να ζει περικυκλωμένος από κάποιον αριθμό συγχρόνων, ηθικά όμοιων με αυτόν και που
αποτελούν τη γενιά του. Το «εις» αναφέρεται στη συμπεριφορά και διαγωγή του καθενός
με την τάξη των προσώπων στην οποία ανήκει (g). Οι άνθρωποι του κόσμου στη συμπεριφορά
τους με ανθρώπους όμοιούς τους είναι συνετότεροι παρά οι γιοι του φωτός στις
σχέσεις τους μεταξύ τους (p). Εκείνοι είναι προνοητικοί και γνωρίζουν να επωφελούνται
τα πάντα προς το συμφέρον τους· ενώ οι γιοι του φωτός είναι διατεθειμένοι να παραμελούν
τον τρόπο αυτόν της ενέργειας, τον γεμάτο προνοητικότητα και πρόβλεψη (g).
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι υπηρετούμε το Θεό μας με λιγότερο ζήλο, με λιγότερη αγάπη
και εγκαρδιότητα, με λιγότερη προθυμία και ειλικρίνεια, από όσο υπηρετούν τον μαμωνά
οι άνθρωποι των επιχειρήσεων και του εμπορίου ή τον Βελίαρ των απολαύσεων
οι τρυφηλοί και φιλήδονοι. Εφόσον πιστεύουμε στο Χριστό, εφόσον ποθούμε
και ελπίζουμε τον ουρανό, ας λάβουμε μαθήματα από τον εχθρό μας και ας διδαχτούμε
την φρόνηση από το φίδι. Ας μιμηθούμε τον ζήλο, την επιμονή, την σύνεση, το θάρρος,
την ακούραστη δραστηριότητα, την οποία δείχνουν οι γιοι του αιώνα αυτού στην επιδίωξη
των μάταιων και φθαρτών σκοπών τους.