Αυξομείωση μεγέθους γραμμάτων.
28 Ιαν

Ο όσιος Πορφύριος για το Γάμο & την επιλογή συντρόφου

Γράφτηκε από τον 

Αναστολές μπροστά στο γάμο

Σε ένα φίλο, που δυσκολεύθηκε πολύ να παντρευτεί, ο Γέροντας απεκάλυψε ότι το βαθύτερο αίτιο των μακρόχρονων αναστολών του μπροστά στο γάμο, ήταν ένα καταπιεσμένο στο ασυνείδητό του, αποτυχημένο εφηβικό αίσθημα. Του είπε: "Αγάπησες εκείνη με όλη τη δύναμη της ψυχής σου, την έκανες ιδανικό της ζωής σου, τραυματίστηκες με την αδιαφορία της, διχάσθηκες.

Προσπαθούσες να βρεις, στο πρόσωπο κάθε κοπέλας, που σε προξένευαν, το πρόσωπο εκείνης και επειδή αυτό ήταν αδύνατο, η καρδιά σου έμενε κλειστή". Με τη βοήθεια του Γέροντα, συνειδητοποίησε το κρυμμένο του εμπόδιο, ελευθερώθηκε οριστικά απ' αυτό κι έτσι μπόρεσε να δημιουργήσει δική του οικογένεια.

Τον πίεζαν να κάνει οικογένεια

Οι γονείς του τον πίεζαν να κάνει οικογένεια. Αυτό του δημιουργούσε κάποιον εκνευρισμό και προσέφυγε πάλι στο Γέροντα. Εκείνος, πολύ φυσικά, σαν να βρισκόταν μέσα στο σπίτι του, του επανέλαβε αυτολεξεί, όσα οι γονείς του τού έλεγαν σχετικά: "Τώρα οι γονείς σου σού λένε - ΄Ως πότε θα μένεις έτσι; Είναι καιρός κι εσύ να νοικοκυρευθείς, ν' ανοίξεις δικό σου σπίτι, με τη γυναίκα σου και τα παιδιά σου. Αν μείνεις έτσι, ποιός θα σε κοιτάξει στα γηρατειά;΄

Μην τους παρεξηγείς, έχουν κι αυτοί δίκαιο από τη δική τους πλευρά. Αν ήσουν κι εσύ στη θέση τους, έτσι θα μιλούσες. Αυτοί βλέπουν τα πραγματικά κοσμικά, θέλουν να ζήσεις καλά και να έχεις καλά γεράματα. Λίγοι όμως είναι εκείνοι, που κάνουν οικογένεια και τους εγκαταλείπουν τα παιδιά τους και κάνουν κακά γεράματα; Το παν είναι να αγαπήσει ο άνθρωπος το Χριστό και όλα τα άλλα προβλήματα τακτοποιούνται". Ο γνωστός μου, μου εξέφρασε το θαυμασμό του για το Γέροντα, ο οποίος με πολλή διάκριση, τον προσανατόλισε προς το "μείζον" συμφέρον του, άλλα και δικαιολόγησε με κατανόηση τη στάση των γονέων του και τη δική του.

Θα δυσκολευθείς πολύ να προσαρμοσθείς μαζί της

Ήταν Μάρτιος του 1972, όταν ένα πνευματικό παιδί του π. Πορφυρίου τον επισκέφθηκε στον Άγιο Νικόλαο, στα Καλλίσια Αττικής, για να τον συμβουλευθεί για ένα προσωπικό του θέμα.

Ο Παππούλης τον υποδέχθηκε με ιδιαίτερη χαρά, γιατί τον υπεραγαπούσε και τον θεωρούσε σαν ένα μέλος της οικογενείας του. Το ίδιο, ακριβώς συνέβαινε και από την άλλη πλευρά. Υπεράνω όλων ο Παππούλης!

Αφού μίλησαν αρκετές ώρες για πολλά και διάφορα, όπως συνέβαινε πάντα, ο Παππούλης του λέει:

-Πές μου τώρα και το θέμα σου, που τόσο σε απασχολεί.

-Έλα, ευλογημένε, λέγε...

Πράγματι! Την εποχή εκείνη, ο νεαρός (τότε), είχε γνωρίσει μία κοπέλα και πριν προχωρήσει στην επισημοποίηση του δεσμού αυτού, ήθελε να πάρει τη γνώμη του Παππούλη. Το ίδιο έκανε σε κάθε του πρόβλημα. Εάν δεν έπαιρνε το πράσινο φως από τον Γέροντα, δεν προχωρούσε κάτω από καμία πίεση.

Διηγήθηκε, λοιπόν, στον π. Πορφύριο το πρόβλημά του, με όλες τις λεπτομέρειες και ζήτησε τη γνώμη του.

-Έχεις μια φωτογραφία της κοπέλας; λέει - δώσε μου την.

Την έδωσε. Την κοίταξε για πολλή ώρα, χωρίς να μιλά.

-Τί βλέπετε, Παππούλη; Γιατί δεν μιλάτε τόση ώρα; Είναι καλή ή όχι;

-Πολύ καλή είναι! Μόνο που είναι πολύ δραστήρια και αεικίνητη και εσύ θα δυσκολευθείς πολύ να προσαρμοσθείς μαζί της.

-Ε! τότε να της δώσω... απολυτήριο.

-Όχι! Γιατρίνα ήθελες, γιατρίνα πήρες. Γιατρίνα ζήτησες από το Θεό, γιατρίνα σου έδωσε! Ό,τι ζήτησες, αυτό σου έδωσε! Τι "απολυτήρια" μου λές τώρα; Άντε, και οι δικοί σου την αγαπάνε πολύ. Και οι δικοί σου χαίρονται ιδιαίτερα. Θέλουν, πριν πεθάνουν, να σε δούν ευτυχισμένο και τακτοποιημένο! Προχώρα! Και εγώ θα κάνω πολλή προσευχή. Θα την κάνω και εκείνη δικό μου παιδί, όπως έχω εσένα! Θα έρχεσθε να με βλέπετε μαζί, πολύ συχνά, και εγώ θα χαίρομαι και θα σας αγαπάω και θα σας καμαρώνω! Αφού ξέρεις πόσο πολύ σ' αγαπάω! Και εγώ ξέρω, πως και εσύ με αγαπάς πολύ. Να είσθε ευλογημένοι! Όλα θα πάνε καλά, συν Θεώ!

Έτσι και έγινε! Η γνωριμία κατέληξε σε γάμο. Η κοπέλα έγινε πνευματικό παιδί του Παππούλη, και μάλιστα από τα καλύτερα! Γι' αυτό και την υπεραγαπούσε.

Όμως, το ζευγάρι αυτό άρχισε τη ζωή του με θλίψεις, αγωνίες, στενοχώριες και ταλαιπωρίες. Βάσανα πολλά. Συνέπεια όλων των βασάνων τους ήταν η κοπέλα να στερηθεί την πολυπόθητη μητρότητα. Και παρά τις διαβεβαιώσεις του Παππούλη την διακατείχε έντονη αγωνία, η οποία την ωθούσε σε επώδυνες και πολυδάπανες εξετάσεις. Ο Παππούλης όμως επέμενε: θα κάνεις παιδί!

Πράγματι! Έκανε ένα χαριτωμένο αγοράκι, φωτισμένο από το Θεό και ευλογημένο από το ίδιο το χέρι του Παππούλη!

Άξίζει να σημειωθεί, ότι το ζευγάρι αυτό έκανε ένα μόνο παιδί. Γι' αυτό και ο π. Πορφύριος έλεγε: θα κάνεις παιδί! Δεν είπε θα κάνεις παιδιά! Εάν πρόσεχε κανείς τα λόγια του, έβγαζε πολύ εύκολα τα συμεράσματά του. Η λεπτομέρεια αυτή αποτελούσε των κώδικα των αποκρυπτογραφήσεων, των όσων ελέγοντο από το Γέροντα.

Όταν ο π. Πορφύριος είδε για πρώτη φορά το νεογέννητο παιδί, είπε στους γονείς του: Αυτό είναι το παιδί των προσευχών!

...και ανασυγκρότησε το διαλυμένο γάμο του

Ο Γέρων Πορφύριος ενδιαφερόταν πολύ για τα ανδρόγυνα, απ' ότι έχω υπόψη μου. Αναρίθμητα ανδρόγυνα, που είχαν προβλήματα, με αποτέλεσμα ο γάμος τους να φθάνει στη διάλυση, βοήθησε με τα χαρίσματα που είχε, και τα επανένωσε.

Θυμούμαι τη συγκινητική περίπτωση, όταν πήγαινε κάπου μ' ένα ταξί. Στο δρόμο έκανε με τον οδηγό τον ακόλουθο διάλογο:

-Έχεις γυναίκα;

-Ναι, έχω.

-Πόσα χρόνια ζείτε χωριστά;

-Πέντε.

Προχώρησε ο διάλογος. Και το αποτέλεσμα... ευχάριστο. Ο οδηγός του ταξί τόσο πολύ εντυπωσιάστηκε απ' αυτά που του είπε εκείνος ο άγνωστός του ιερέας, ώστε αμέσως πήγε και βρήκε τη γυναίκα του κι ανασυγκρότησε το διαλυμένο γάμο του.


Μεταξύ γάμου και αγαμίας

Ήμασταν μια συντροφιά, 6-7 φίλοι, όλοι άγαμοι τότε και, καθισμένοι κάτω από ένα πεύκο, ακούγαμε, ένα καλοκαιρινό απόγευμα, το Γέροντα να μας μιλά σχετικά: "Μη σας βασανίζει το πρόβλημα να διαλέξετε μεταξύ γάμου και αγαμίας. Άλλοτε έρχονται μέρες, που αισθάνεσθε ψυχικές και σαρκικές επιθυμίες για γάμο, κι άλλοτε αυτές οι επιθυμίες υποχωρούν, γιατί αισθάνεσθε θείες επιθυμίες, ανώτερες από το γάμο. Όταν έρχονται φιλήδονοι πειρασμοί, μην προσπαθείτε να τους διώξετε με βία, γιατί ο σατανάς επωφελείται και τους κάνει πιο ελκυστικούς και σας βλάπτει. Είναι καλύτερα να τους αντιμετωπίζετε ήρεμα και να τους μετατρέπετε από αμαρτωλούς σε αγνούς. Να λέτε: Μπορεί να παντρευτούμε και να απολαύσουμε τις συζυγικές ηδονές, όπως θέλει ο Χριστός.

Όταν πάλι σας έρχονται οι επιθυμίες παρθενίας, να τις δέχεσθε με ευγνωμοσύνη, καλλιεργώντας μυστικά την τέχνη του αγιασμού. Κάποτε η ζυγαριά θα γείρει σε μιά πλευρά. Άλλοι προσπαθούν να αγιασθούν πολεμώντας τα πάθη και τις αμαρτίες τους, κι άλλοι αγαπώντας το Χριστό και το θέλημά Του. Οι πρώτοι πετυχαίνουν λίγα πράγματα, γιατί ο αγώνας τους γίνεται πολύ ψυχρός και σκληρός. Οι δεύτεροι πετυχαίνουν περισσότερα, γιατί αγαπώντας το Χριστό, τα αμαρτωλά πάθη χάνουν τη γοητεία και τη δύναμη τους μπροστά στη χαρά της αγάπης του Χριστού που αισθάνονται. Όταν ξημερώσει και μπει στο δωμάτιο μας το φώς του ήλιου, τα σκοτάδια  φεύγουν αναγκαστικά".

Ο Γέροντας σταμάτησε να μιλά και φαινόταν πώς κάτι σκεφτόταν. Έπειτα ξαναμίλησε: "Ίσως δε θα έπρεπε να σας το πώ αυτό, αλλά θα σας το πώ. Μπορεί κανείς να φτάσει σε προχωρημένη ηλικία και να αμφιταλαντεύεται ακόμα μεταξύ γάμου και αγαμίας και να του κάνει τότε ο σατανάς την πιο σκληρή επίθεση: να του βάλει στην ψυχή τον πανικό της αγαμίας και τότε με αγωνία ν' αρχίσει να αναζητά σύζυγο, να βάζει ανθρώπους να του βρούν, εκείνοι να γελούν μαζί του κι αυτός να μπαίνει πλέον σε μιά κατάσταση ψυχικής αρρώστιας.

Γι' αυτό σας λέω, μην κολλάτε σ' αυτό το ερώτημα: γάμος ή αγαμία. Αντί να φθείρεσθε, προσπαθώντας μάταια να δώσετε εσείς απάντηση για τον εαυτό σας, δώστε όλη την προσπάθεια σας στο να αγαπήσετε ολόψυχα το Χριστό, κι Εκείνος θα σας δώσει, στον κατάλληλο χρόνο, την απάντηση που ταιριάζει στην ψυχή σας και που  θα την δεχθείτε χωρίς βία και στεναχώρια, αλλά ήσυχα και με ευχαρίστηση. Έτσι θα απαλαγείτε για πάντα από αυτό το ερώτημα και θα βαδίσετε ένα δρόμο, δοξάζωντας το Θεό".


(Ανθολόγιο Συμβουλών Γέροντος Πορφυρίου, εκδόσ. Ι.Μ. Μεταμορφώσεως Μήλεσι)

Εύρεση

Δημοφιλή Θέματα (Α-Ω)

αγάπη (606) Αγάπη Θεού (346) αγάπη σε Θεό (248) αγάπη σε Χριστό (167) άγγελοι (69) Αγγλικανισμός (1) Αγία Γραφή (231) Αγιασμός (10) Άγιο Πνεύμα (98) Άγιο Φως (1) άγιοι (179) άγιος (197) αγνότητα (42) άγχος (36) αγώνας (106) αγώνας πνευματικός (272) αδικία (6) Αθανασία (7) Αθανάσιος ο Μέγας (4) αθεΐα (127) αιρέσει (1) αιρέσεις (363) αιωνιότητα (15) ακηδία (4) ακτημοσὐνη (14) αλήθεια (117) αμαρτία (345) Αμβρόσιος άγιος (3) άμφια (1) Αμφιλόχιος της Πάτμου (4) Ανάληψη Χριστού (4) Ανάσταση (146) ανασταση νεκρών (31) ανθρώπινες σχέσεις (324) άνθρωπος (304) αντίχριστος (11) Αντώνιος, Μέγας (5) αξιώματα (15) απἀθεια (5) απελπισία (11) απιστία (21) απληστία (5) απλότητα (16) αποκάλυψη (8) απόκρυφα (17) Απολογητικά Θέματα (1) αργολογία (3) αρετή (201) Αρσένιος Όσιος (5) ασθένεια (109) άσκηση (63) αστρολογία (2) Αυγουστίνος άγιος (3) αυταπάρνηση (31) αυτεξούσιο (2) αυτογνωσία (149) αυτοθυσἰα (26) αυτοκτονία (10) αχαριστία (6) Β Παρουσία (10) Β' Παρουσία (11) βάπτιση (17) βάπτισμα (32) Βαρβάρα αγία (1) Βαρσανουφίου Οσίου (31) Βασιλεία Θεού (33) Βασίλειος ο Μέγας (32) Βελιμίροβιτς Νικόλαος Άγιος (41) βία (4) βιβλίο (31) βιοηθική (10) βίος (1) Βουδδισμός (5) γαλήνη (2) γάμος (125) Γένεση (5) Γέννηση Κυρίου (14) Γεροντικόν (195) Γερόντισσα Γαβριηλία (1) Γεώργιος Άγιος (1) γηρατειά (11) γιόγκα (4) γλώσσα (64) γνώση (26) Γνωστικισμός (3) γονείς (134) Γρηγόριος Νεοκαισαρείας άγιος (1) Γρηγόριος Νύσσης Άγιος (2) Γρηγόριος ο Θεολόγος (20) Γρηγόριος ο Παλαμάς όσιος (10) γυναίκα (37) δάκρυα (58) δάσκαλος (24) Δεύτερη Παρουσία (29) Δημήτριος Άγιος (1) Δημιουργία (62) διάβολος (235) Διάδοχος Φωτικής όσιος (13) διαίσθηση (1) διακονία (4) διάκριση (147) διάλογος (5) δικαιο (4) δικαιοσύνη (39) Διονύσιος Αρεοπαγίτης Άγιος (2) Διονύσιος Κορίνθου άγιος (1) Δογματικα Θέματα (205) Δογματική Τρεμπέλα (1) δύναμη (70) Δωρόθεος αββάς (10) εγκράτεια (19) εγωισμός (250) εικόνες (34) Ειρηναίος Λουγδούνου άγιος (4) ειρήνη (55) εκκλησία (240) Εκκλησιαστική Ιστορία (24) Εκκλησιαστική περιουσία (3) έκτρωση (5) έλεγχος (17) ελεημοσύνη (115) ελευθερία (62) Ελλάδα (19) ελπίδα (61) εμπιστοσὐνη (59) εντολές (13) Εξαήμερος (2) εξέλιξης θεωρία (16) Εξομολόγηση (168) εξωγήινοι (13) εξωσωματική γονιμοποίηση (5) Εορτή (3) επάγγελμα (17) επιείκεια (2) επιμονἠ (52) επιστήμη (108) εργασία (80) Ερμηνεία Αγίας Γραφής (185) έρωτας (19) έρωτας θείος (9) εσωστρέφεια (1) Ευαγγέλια (194) Ευαγγέλιο Ιωάννη Ερμηνεία (33) Ευαγγελισμός (2) ευγένεια (16) ευγνωμοσὐνη (42) ευλογία (5) Ευμένιος Όσιος γέροντας (7) ευσπλαχνία (34) ευτυχία (65) ευχαριστία (54) Εφραίμ Άγιος Νέας Μάκρης (1) Εφραίμ Κατουνακιώτης Όσιος (39) Εφραίμ ο Σύρος όσιος (6) εχεμύθεια (1) ζήλεια (15) ζώα (46) ζωή (38) ηθική (14) ησυχία (32) θάνατος (308) θάρρος (100) θαύμα (260) θέατρο (5) Θεία Κοινωνία (179) Θεία Λειτουργία (130) θεία Πρόνοια (14) θἐλημα (56) θέληση (38) θεογνωσία (2) Θεόδωρος Στουδίτης όσιος (36) θεολογία (29) Θεός (333) Θεοφάνεια (6) Θεοφάνους Εγκλείστου Αγίου (6) θέωση (6) θλίψεις (282) θρησκείες (43) θυμός (100) Ιάκωβος Αδελφόθεος Άγιος (1) Ιάκωβος Τσαλίκης Όσιος (14) ιατρική (13) Ιγνάτιος Θεοφόρος (9) Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ Άγιος (7) ιεραποστολή (49) ιερέας (177) ιερωσύνη (17) Ινδουισμός (14) Ιουδαίοι (1) Ιουλιανός Παραβάτης (2) Ιουστίνος άγιος (3) Ιουστίνος Πόποβιτς Άγιος (64) Ιππόλυτος άγιος (1) Ισαάκ ο Σύρος (5) Ισίδωρος Πηλουσιώτης όσιος (36) Ισλάμ (11) Ιστορία Ελληνική (12) Ιστορία Παγκόσμια (16) Ιστορικότης Χριστού (1) Ιωάννης Δαμασκηνός Άγιος (1) Ιωάννης Θεολόγος (3) Ιωάννης Κροστάνδης (331) Ιωάννης Χρυσόστομος (401) Ιωσήφ Ησυχαστής Άγιος (7) Καινή Διαθήκη Ερμηνεία (139) Καινή Διαθήκη κριτικό κείμενο NestleAland (5) Κανόνες Εκκλησίας (4) καρδιά (120) Κασσιανός Όσιος (4) κατάκριση (132) καταναλωτισμός (8) Κατηχητικό (4) καύση νεκρών (1) κενοδοξία (14) κήρυγμα (53) Κίνητρα (3) Κλήμης Αλεξανδρέας (1) Κλήμης Ρώμης άγιος (1) Κλίμακα (6) κλοπή (5) Κοίμησις Θεοτόκου (26) κοινωνία (167) κόλαση (50) Κόντογλου Φώτης (4) Κοσμάς Αιτωλός Άγιος (2) Κουάκεροι (1) ΚράτοςΕκκλησία (1) Κρίσις Μέλλουσα (49) Κυπριανός άγιος (1) Κύριλλος Άγιος (1) Κωνσταντίνος Άγιος (2) Λατρεία Θεία (75) λείψανα (9) λογική (1) λογισμοί (117) λόγος Θεού (22) Λουκάς Ευαγγελιστής Άγιος (1) Λουκάς Κριμαίας Άγιος (12) λύπη (60) μαγεία (19) μακροθυμία (5) Μανιχαϊσμός (1) Μάξιμος Ομολογητής (15) Μαρία Αιγυπτία Αγία (2) Μαρκίων αιρετικός (1) μάρτυρες (24) μεγαλοσὐνη (7) Μεθοδιστές (1) μελέτη (59) μετά θάνατον (44) μετά θάνατον ζωή (102) Μεταμόρφωση (11) μετάνοια (371) Μετάσταση (1) μετάφραση (13) Μετενσάρκωση (8) μητέρα (56) Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος (3) μίσος (12) ΜΜΕ (4) μνημόσυνα (9) μοναξιά (21) μοναχισμός (114) Μορμόνοι (1) μόρφωση (20) μουσική (8) Ναός (17) ναρκωτικά (4) Νέα ΕποχήNew Age (1) Νεκτάριος άγιος (27) νέοι (27) νεοπαγανισμός (11) νηστεία (67) νήψη (2) Νικηφόρος ο Λεπρός Άγιος (3) Νικόδημος Αγιορείτης Άγιος (3) Νικόλαος Άγιος (8) Νικόλαος Καβάσιλας Άγιος (3) Νικόλαος Πλανάς Άγιος (1) νους (55) οικονομία (2) Οικουμενισμός (4) ομολογία (3) ομορφιά (17) ομοφυλοφιλία (2) όνειρα (35) οραμα (25) οράματα (33) οργή (2) ορθοδο (1) Ορθοδοξία (295) όρκος (1) πάθη (270) πάθος (38) παιδεία (24) παιδιά (138) Παΐσιος Όσιος (380) Παλαιά Διαθήκη (7) Παλαιά Διαθήκη Ερμηνεία (10) παλαιοημερολογίτες (17) Παναγία (336) Παπαδόπουλος Στυλιανός (3) παράδειγμα (38) Παράδεισος (113) Παράδοση Ιερά (9) Παρασκευή Αγία (1) Παρθένιος ο Χίος Όσιος (2) Πάσχα (23) πατήρ Νικόλαος Πουλάδας (21) πατρίδα (9) Πατρολογία (19) Παύλος Απόστολος (4) πειρασμοί (28) Πεντηκοστή (12) περιέργεια (3) Πέτρος Απόστολος (1) πίστη (546) πλησἰον (69) πλούτος (75) Πνευματικές Νουθεσίες (93) πνευματική ζωή (280) πνευματικός πατέρας (121) πνευματισμός (10) ποίηση (21) πόλεμος (29) πολιτική (25) πολιτισμός (9) Πορφύριος Όσιος (272) πραότητα (7) προθυμἰα (28) Πρόνοια (5) Πρόνοια Θεία (91) προορισμός (16) προσευχή (814) προσοχή (51) προσπἀθεια (139) προτεσταντισμός (29) προφητείες (15) ραθυμία (18) Ρωμαιοκαθολικισμός (36) Σάββας Καλύμνου Άγιος (1) Σαρακοστή (12) σεβασμός (28) Σεραφείμ του Σαρώφ Όσιος (12) Σιλουανός Άγιος (3) σιωπή (14) σοφία (54) Σπυρίδων Άγιος (2) σταθερότητα (2) Σταυρός (86) Σταυροφορίες (4) Σταύρωση (53) συγχώρηση (95) συκοφαντία (3) Συμεών Νέος Θεολόγος όσιος (88) συμπὀνια (23) συναξάρι (2) συνείδηση (27) σχίσμα (34) σώμα (49) σωτηρία (55) Σωφρόνιος του Έσσεξ Άγιος (36) τάματα (2) ταπεινοφροσύνη (271) ταπείνωση (196) Τέλος Κόσμου (4) Τερτυλλιανός (1) Τεσσαρακοστή Μεγάλη (6) τέχνη (1) τιμωρία (21) Τριάδα Αγία (35) τύχη (2) υγεία (8) υλικά αγαθά (43) υπακοή (129) Υπαπαντή (2) υπαρξιακά (73) υπερηφἀνεια (55) υποκρισία (26) υπομονή (228) φανατισμός (5) φαντασία (5) φαντάσματα (3) φιλαργυρἰα (9) φιλαυτἰα (11) φιλία (31) φιλοσοφία (23) Φλωρόφσκυ Γεώργιος (3) φόβος (56) φὀβος Θεοὐ (26) φύση (1) φως (46) Φώτιος άγιος (1) χαρά (124) Χαράλαμπος Άγιος (1) χάρις θεία (122) χαρίσματα (39) Χειρόγραφα Καινής Διαθήκης (1) Χριστιανισμός (21) χριστιανός (101) Χριστός (366) Χριστούγεννα (69) χρόνος (36) ψαλμωδία (7) ψεύδος (24) ψυχαγωγία (10) ψυχή (275) ψυχολογία (25)