Ιωσήφ ο Πάγκαλος
ανώτερος από τους τρεις Παίδες
Δεν νομίζω, πως το γεγονός των τριών Παίδων, που δεν κάηκαν από τη φωτιά στο καμίνι της Βαβυλώνας, είναι άξιο τόσο μεγάλου θαυμασμού, όσο είναι το γεγονός με τον δίκαιον εκείνον Ιωσήφ. Δεν έπαθαν τίποτε τα σώματα των τριών Παίδων, αλλ’ ο Ιωσήφ ο Πάγκαλος βρέθηκε σε καμίνι πολύ χειρότερο από εκείνο της Βαβυλώνας. Βρέθηκε στην ασελγή πρόκλησι της Αιγυπτίας κυρίας. Και όμως παρέμεινε ανέπαφος. Διατήρησε καθαρό το ένδυμα της αγνότητας, κι έτσι ξέφυγε.
Ε.Π.Ε. 4,118
ανώτερος από τους τρεις Παίδες
Πάνω στον Ιωσήφ, το νέο εκείνο ήταν κάποια θεϊκή χάρις, που τον έκανε αξιαγάπητο, και στον πατέρα του, τον Ιακώβ, τον καθιστούσε πιο αγαπητό από τα αλλά παιδιά του. Και αυτό εξ αιτίας της αρετής της ψυχής του Ιωσήφ. Βέβαια στη Γραφή φαίνεται, ότι τον αγαπούσε ο Ιακώβ γιατί ήταν ο υιός των γηρατειών του, και αυτό για να μην αυξάνεται περισσότερο ο φθόνος των αδελφών έναντι του Ιωσήφ... Ο μεν θαυμάσιος Ιωσήφ, επειδή δεν ήξερε τίποτα από όσα συνέβαιναν, συμπεριφερόταν προς τους αδελφούς του φυσικά, αφού τους αισθανόταν αδελφούς που γεννήθηκαν με τους πόνους της ίδιας κοιλίας είχε πολύ θάρρος και συμπεριφερόταν με φυσικότητα. Εκείνοι όμως, επειδή είχαν κυριευθή από το πάθος της ζήλειας, είχαν την διάθεσι να τον μισούν και να τον εξοντώσουν.
Ε.Π.Ε.4,564εξ.
γυναίκα θηρίο ακολασίας
Το πονηρό θηρίο, ο διάβολος, όταν είδε την πρόοδο του δικαίου Ιωσήφ, τρίζοντας τα δόντια του και γεμάτος μανία, έσκαψε βαθύ λάκκο για τον φίλο του Θεού και μεγάλο γκρεμό... Κοίτα την αναίδεια εκείνης της Αιγυπτίας γυναίκας, της ακόλαστης. Δεν σκέφτηκε, ότι εκείνη μεν εθεωρείτο κυρία (αρχόντισσα), ενώ ο Ιωσήφ ήταν ένας υπηρέτης. Κυριεύτηκε από την ομορφιά του, άναψε μέσα της σατανική σαρκική φωτιά και επιχειρούσε να κάνη έφοδο εναντίον του νέου. Και έψαχνε ευκαιρία να τον ξεμοναχιάση και να επιχειρήση την πονηρή της πράξι... Και επειδή η διεφθερμένη εκείνη γυναίκα του Πετεφρή, επεδίωκε την ερημιά και περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία, προσπαθώντας να διαφύγη από την προσοχή και του άντρα της και όλων των υπηρετών του σπιτιού, ο Ιωσήφ ο δίκαιος λέει εκείνον τον ουράνιο λόγο: «Πώς θα μπορέσω να κάνω αυτό το αισχρό πράγμα και να αμαρτήσω κάτω από τα μάτια του Θεού;».
Ε.Π.Ε. 4,608εξ.
το πονηρό κάτω από το μάτι του Θεού;
Να μη θεωρούμε προτιμότερο το φόβο των ανθρώπων από τη θεία οργή. Να θυμώμαστε πάντοτε τα λόγια του Ιωσήφ: «Πώς να κάνω αυτό το αισχρό πράγμα και πώς να αμαρτήσω μπροστά στα μάτια του Θεού;» (Γεν. λθ' 9). Κάθε φορά, λοιπόν, που κάποια πονηρή σκέψις μάς ταράζει, να φέρνουμε στο νου μας τα λόγια αυτά, και αμέσως θα φεύγη η κακή επιθυμία. Είτε κυριευθή κάποιος από σαρκική επιθυμία, είτε από μανία χρημάτων, είτε από κάποιο άλλο παράλογο πάθος, αμέσως να σκέπτεται αυτό, ότι, δηλαδή, εκείνος που μας παρακολουθεί, είναι ο Θεός, και από την προσοχή του δεν μπορεί τίποτε να διαφύγη, κανένας λογισμός του νου. Έτσι θα ξεφεύγουμε από τα τεχνάσματα του διαβόλου, αλλά και θα εξασφαλίζουμε τη βοήθεια του Θεού.
Ε.Π.Ε. 4,620
συγχωρεί τους αδελφούς του
Θαύμασε την ευσεβή διάθεσι. Ο Ιωσήφ όχι μόνο συγχώρεσε τα αδέλφια του για κάθε κακό που ενήργησαν εναντίον του, όχι μόνο απάλλαξε από κάθε κατηγορία, αλλά και τους συμβουλεύει τώρα που αναχωρούν από την Αίγυπτο, να μη διαπληκτίζονται μεταξύ τους στο δρόμο, ούτε να αλληλοκατηγορούνται για όσα είχαν συμβή... Ποιος μπορεί να θαυμάση και να υμνήση επάξια την αρετή του αγίου Ιωσήφ, ανδρός, που εφάρμοσε εξ ολοκλήρου την εντολή της Καινής Διαθήκης; Αυτό, που ο Χριστός συνιστά στους αποστόλους, λέγοντας, «Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να προσεύχεστε για όσους σας κάνουν κακό», αυτό και κάτι περισσότερο έκανε ο Ιωσήφ. Πραγματικά όχι απλώς έδειξε μεγάλη αγάπη προς τους φονείς αδελφούς του, αλλά κάνει τα πάντα, ώστε να τους εξηγήση πως δεν έκαναν τίποτε κακό εις βάρος του! Ω αρετή υπερβολική! Ω ευγνωμοσύνη στο Θεό σε υπέρτατο βαθμό! Ω αγάπη πλούσια προς τον Θεό!
Ε.Π.Ε. 4,690-692
η μεταφορά των λειψάνων του
Λέει στους αδελφούς του ο Ιωσήφ: «Όταν θα αναχωρήσετε, να μεταφέρετε και τα οστά μου». Και αυτό το έκανε όχι τυχαία και μάταια, αλλά οικονομώντας δυο πράγματα. Το ένα: Δεν ήθελε ο Ιωσήφ να τον τιμήσουν οι Αιγύπτιοι υπερβολικά. Δηλαδή, υπήρχε πιθανότητα, με την ανάμνησι των καλών που έκανε στην πατρίδα τους, oι Αιγύπτιοι, που τόσο εύκολα θεοποιούσαν ανθρώπους, να κάνουν κάτι τέτοιο και με το νεκρό σώμα του Ιωσήφ· μια τέτοια θεοποίησι την θεωρούσε ο Ιωσήφ μεγάλη ασέβεια. Το άλλο: Με την εντολή να πάρουν μαζί τους τα οστά του, ήταν σαν να τους διαβεβαίωνε ότι κάποια ημέρα θα επιστρέφουν στη Χαναάν. Αν κάτι τέτοιο, δηλαδή η έξοδός τους από την Αίγυπτο, δεν ήταν σίγουρο, δεν θα τους έδινε τέτοια εντολή, να πάρουν μαζί τους τα οστά του. Και έτσι θα συνέβαινε κάτι πρωτοφανές και παράδοξο: Εκείνος, που έτρεφε στην Αίγυπτο όλο το λαό του Ισραήλ, αυτός θα γινόταν και αρχηγός της επιστροφής τους στη γη Χαναάν, οδηγός τους προς τη γη της επαγγελίας.
Ε.Π.Ε. 5,94
οι αμοιβές και οι αντιδόσεις
«Και πέθανε ο Ιωσήφ εκατόν δέκα ετών». Για ποιο λόγο ανέφερε η Γραφή και τα χρόνια του; Για να μάθης πόσα χρόνια άσκησε την εξουσία στην Αίγυπτο. Όταν ήταν δέκα επτά ετών κατέβηκε στην Αίγυπτο. Όταν έγινε τριάντα ετών, παρουσιάστηκε στο Φαραώ και του εξήγησε τα όνειρα. Ογδόντα, λοιπόν, χρόνια άσκησε την εξουσία στην Αίγυπτο. Είδες, ότι οι αμοιβές είναι μεγαλύτερες από τους πόνους και πολλαπλάσιες από τις ανταποδόσεις; Δέκα τρία χρόνια πάλαιψε με τις δοκιμασίες, υπομένοντας τη δουλεία, την παράνομη κατηγορία (Γεν. λθ΄ 7-20), τα κακοπαθήματα μέσα στη φυλακή. Και επειδή υπέμεινε τα πάντα με γενναιότητα και ευχαριστίες, γι’ αυτό και έλαβε πλούσιες τις αμοιβές και στην παρούσα ζωή. Σκέψου: Για το σύντομο σχετικά χρόνο, που υπέφερε δέσμιος στη φυλακή, αμείφτηκε να ασκή εξουσία και να είναι δοξασμένος ογδόντα χρόνια. Και ενεργούσε πάντοτε με πίστι στον Θεό. Γι’ αυτό και άφησε την παραγγελία για την μετακομιδή των οστών (λειψάνων) του μετά το θάνατό του. Άκου τι σχετικά λέει ο απόστολος Παύλος: «Με πίστι ο Ιωσήφ, όταν επρόκειτο να πεθάνη, μίλησε για την έξοδο των υιών Ισραήλ» (Εβρ. ια' 22). Και δεν σταμάτησε μέχρις εδώ, αλλά και για να μάθης την αιτία, για την οποία ο Ιωσήφ έδωσε την εντολή να γίνη η μετακομιδή των λειψάνων του, σημειώνει ο απόστολος Παύλος: «Και για τα οστά του έδωσε παραγγελία».
Ε.Π.Ε. 5,94-96
η κυρία, δούλη της ασέλγειας
Τι έπαθε από την κυρία του ο Ιωσήφ, ανάλογα με όσα εκείνη έπαθε από την τυραννική της επιθυμία; Ο Ιωσήφ δεν έκανε όσα θέλησε εκείνη να του επιβάλη. Εκείνη όμως έκανε όλα όσα την διέταξε η κυρία της, η ασέλγεια. Δεν σταμάτησε, παρά μόνο όταν ξευτελίστηκε. Ποιος κύριος δίνει τέτοιες εντολές; Ποιος ωμός τύραννος; Σαν να της είπε η ασέλγεια: Παρακάλεσε το δούλο σου. Ικέτευσε τον αιχμάλωτο. Αν σε περιφρονήση, να επιμείνης. Αν τον προκαλέσης πολλές φορές και δεν υποκύψη, κοίταξε να μη σε βλέπη κανένας και χρησιμοποίησε τη βία. Να τον βιάσης. Να γίνης καταγέλαστη. Τι υπάρχει ατιμότερο και αισχρότερο; Αν δεν πετύχης ούτε μ’ αυτό τον τρόπο, τότε να χρησιμοποιήσης τη συκοφαντία, ότι έκανε απάτη σε βάρος του κυρίου του. Κοίτα τι αισχρά, αλλά και τι σκληρά και μανιακά είναι τα προστάγματα της ασέλγειας, που διατάζει έτσι την κυρία εκείνη, μετατρέποντάς την σε δούλη. Και όμως η κυρία της Αιγύπτου δεν τόλμησε να παρακούση το αφεντικό της, την ασέλγεια. Ο Ιωσήφ όμως καθόλου δεν υπέκυψε. Έκανε τελείως τα αντίθετα από όσα του πρόσταζε η κυρία, και έτσι δοξάστηκε και τιμήθηκε.
Ε.Π.Ε. 18,542εξ.
αγάπη και απάτη
Η Αιγυπτία τότε εκείνη πώς αγαπούσε τον Ιωσήφ, ενώ θέλησε υστέρα να τον βλάψη; Διότι τον αγαπούσε με σατανική αγάπη. Ο Ιωσήφ όμως δεν ήθελε αυτή την αγάπη, αλλά εκείνη που ζητάει ο Παύλος. Σκέψου τα λόγια και τις πράξεις του, να δης τι αγάπη δείχνουν. Εκείνη του έλεγε: Ατίμασε με. Κάνε με μοιχαλίδα. Βλάψε τον άντρα μου. Κατάστρεψε το σπίτι μου. Και τον εαυτό σου απομάκρυνέ τον από του να έχη θάρρος έναντι του Θεού με την τήρησι του θελήματός του. Και για να καταλάβης, ότι ο Ιωσήφ περισσότερο γι’ αυτήν φρόντιζε, μάθε από όσα της είπε. Όχι μόνο την απομάκρυνε, αλλά και την παρώτρυνε με τρόπο ικανό να σβήση κάθε φωτιά αμαρτωλού πάθους. Της λέει: «Ο Κύριός μου έχει σε μένα τόση εμπιστοσύνη, ώστε δεν ξέρει τίποτε στο σπίτι του και όλα μου τα έχει παραδώσει» (Γεν. 39,8). Και αμέσως της θύμισε τον άντρα της, για να την κάνη να ντραπή. Δεν είπε, ο άντρας σου, αλλά είπε, ο κύριός μου. Κάτι που ήταν περισσότερο ικανό να την συγκρατήση και να την κάνη να νοήση, ποια είναι και ποιον έπρεπε να αγαπά, και ότι μια κυρία δεν έπρεπε να ερωτεύεται το δούλο της. Εκείνος είναι κύριος, και συ είσαι κυρία. Να νιώσης, λοιπόν, ντροπή για τη σχέσι σου με ένα δούλο. Να σκεφτής, τίνος είσαι γυναίκα και με ποιον θέλεις να μπλέξης. Να σκεφτής, σε ποιον πας να γίνης αχάριστη. Να μάθης δε, ότι εγώ εκείνον αγαπώ περισσότερο και δεν τον προδίδω για σένα.
Ε.Π.Ε. 18α,364εξ.
μπροστά στο γυναικείο πειρασμό
Έτσι εκμηδενίστηκε η διεφθαρμένη γυναίκα, ντυμένη στα χρυσά και έχοντας βασιλικό αξίωμα. Ξευτελίστηκε γονατίζοντας μπροστά στα πόδια ενός αιχμαλώτου νέου. Ίσως και με δάκρυα τον παρακαλούσε, πιάνοντας τα γόνατά του. Και αυτό όχι μια φορά, ούτε δυο, αλλά πολλές φορές θα το έκανε.
Ε.Π.Ε. 22,444
το αρνάκι του Θεού
Η διεφθαρμένη γυναίκα με πολλή τέχνη καλλωπιζόταν, αφού ήθελε να μπλέξη στα δίχτυα της το αρνάκι του Χριστού (τον Ιωσήφ). Και σ’ αυτά να προσθέσης και τα πολλά της τερτίπια.
Ε.Π.Ε. 22,444
χαριτωμένος
Ο Ιωσήφ, επειδή ο Θεός τον χαρίτωσε πολύ, τα ξεπέρασε θαυμαστά όλα, και τους πειρασμούς και τη συκοφαντία της κυρίας του και τον κίνδυνο του θανάτου και τη φυλακή. Κι επί πλέον ανέβηκε στο βασιλικό θρόνο.
Ε.Π.Ε. 23,22
και ο αρχιμάγειρας
Ο Ιωσήφ πουλήθηκε στον αρχιμάγειρο και ανήκε σε ξένη θρησκεία, όχι στην αιγυπτιακή. Τι, λοιπόν, εκείνος έκανε; Επειδή είδε ενάρετο τον νεανία, δεν λογάριασε τη διαφορά της θρησκείας, αλλά τον συμπαθούσε και τον αγαπούσε και τον θαύμαζε. Και του εμπιστεύτηκε όλη την επιστασία των άλλων. Του είχε τόση εμπιστοσύνη, ώστε ο ίδιος δεν ήξερε τίποτε από όσα είχε στο σπίτι του. Ήταν ο Ιωσήφ δεύτερος μετά τον κύριό του, ή μάλλον καλύτερος από τον κύριό του. Ο κύριος αγνοούσε τα δικά του, ενώ ο Ιωσήφ τα γνώριζε καλύτερα από το αφεντικό του. Νομίζω γι’ αυτό το λόγο του συμπεριφέρθηκε με επιείκεια ο κύριός του. Δηλαδή, όταν πίστεψε τη διεφθαρμένη γυναίκα του, που συκοφάντησε τον αθώο και αγνό Ιωσήφ με τη φρικτή συκοφαντία, τιμώντας τον δίκαιο Ιωσήφ, λόγω του προηγουμένου σεβασμού και της τιμής που τον περιέβαλε, περιώρισε την οργή του με το να τον φυλακίση. Αν δεν τον εκτιμούσε υπερβολικά και δεν τον θαύμαζε, από τα προηγούμενα έργα του, θα έπρεπε να τον φόνευε αμέσως, να διαπερνούσε το ξίφος μέσα από το σώμα του.
Ε.Π.Ε. 24,86
τύπος του Χριστού
Αν και ήταν ο Ιακώβ γέροντας, προσ¬κύνησε τον Ιωσήφ, υποδηλώνοντας την προσκύνησι, που θα του γινόταν από όλο το λαό.
Ε.Π.Ε. 25,194
το πεπυρωμένο βέλος αποκρούεται
Σπουδαία η δύναμις της σωφροσύνης. Την κυρία την έκανε δούλη του δούλου. Ο μεν δούλος (ο Ιωσήφ) ήταν το πρόσωπο που παρακαλούσε τρελά η κυρία. Εκείνη ικέτευε: «Έλα να κοιμηθής μαζί μου». Το βέλος της πορνείας καταφλογισμένο το πετούσε πάνω στον αγνό Ιωσήφ, αλλά δεν μπόρεσε το βέλος να βρη το στόχο, την ψυχή του νέου. Διαλύθηκε στα ενδύματά του, που τα τραβούσε η διεφθαρμένη γυναίκα και φώναζε λυσσασμένα: «Έλα να κοιμηθής μαζί μου». Μουγκρίζει η πειναλέα πορνική επιθυμία, αλλ’ ο Ιωσήφ ακόμα περισσότερο έκλεινε τα αυτιά του. Εκείνη του έλεγε, έλα να κοιμηθής μαζί μου». Και η σωφροσύνη του έλεγε: «Έλα να είσαι άγρυπνος μαζί μου». Και ο Ιωσήφ έμπρακτα έδειξε, ότι τη φωνή της σωφροσύνης άκουσε.
Ε.Π.Ε. 31,174
(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 454-461)