Αυξομείωση μεγέθους γραμμάτων.
15 Δεκ

Άγιος Κυπριανός Καρθαγένης.Πατρολογία Στ. Παπαδόπουλου

Γράφτηκε από τον 

ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ ΚΑΡΘΑΓΕΝΗΣ (+ 258)(Ο θεολόγος της Μίας Εκκλησίας)
ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ
Ο Κυπριανός είναι ο πρώτος κατ’ εξοχήν Πατήρ και Διδάσκαλος που έδωσε η Δυτική Εκκλησία. Αν ο Τερτυλλιανός είναι ο πρώτος μεγάλος θεολόγος της λατινικής Δύσεως, ο Κυπριανός είναι ο πρώτος ορθόδοξος θεολόγος της, ο πρώτος θεολόγος επίσκοπός της και ο πρώτος μάρτυς επίσκοπός της (αφού ο Ειρηναίος και ο Ιππόλυτος έγραψαν ελληνικά και προέρχονταν από την Ανατολή). Σημαντικό δε και περίεργο είναι ακόμα ότι η Β. Αφρική συνεχίζει τα πρωτεία της θεολογίας έναντι της Ρώμης, η οποία σε μεγάλα θεολογικά κι εκκλησιαστικά θέματα (βάπτισμα π.χ.) υποχωρεί τελικά στην ακτινοβολία της βορειοαφρικανικής ορθοδοξίας. Αυτά, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στη Β. Αφρική έχουμε τις πρώτες συνόδους του δυτικού χριστιανισμού (Καρθαγένη: σύνοδος του έτους 220, 70 επίσκοποι· των ετών 240 και 256, 80 επίσκοποι), δείχνουν ότι στους κόλπους της Eκκλησίας αυτής είχε αναπτυχθή συνείδηση είδους Πατριαρχείου, που κύριο στήριγμά του ήταν η σχετικά με την ισχυρή Ρώμη μεγάλη του θεολογία και όχι απλώς ή μόνο ο βορειοαφρικανικός πολιτικός particularismus, η τάση δηλ. της περιοχής να αυτονομηθή και να αποδεσμευθή από τη Ρώμη. Η συνείδηση αυτή βρήκε ισχυρό στήριγμα στο πρόσωπο του Κυπριανού, διότι με την όλη παρουσία του, την τακτική και τη θεολογία που, έδωσε την ορθόδοξη προοπτική στην πράξη και στη σκέψη της Εκκλησίας, κάτι που πολύ γρήγορα του αναγνωρίσθηκε από την όλη δυτική Εκκλησία.
Ο Κυπριανός έγινε στην Eκκλησία ό,τι έγινε (συγγραφέας, ποιμήν, μάρτυς, Πατήρ και Διδάσκαλος) σε διάστημα μόνο 12 ετών. Προερχόμενος από οικογένεια εθνικών, βαπτίσθηκε μόλις το 246 (ή το 245) και μαρτύρησε το 258. Αξιοθαύμαστο είναι ότι παρά τη μικρή του θητεία στην Εκκλησία ήδη το 250 αποδείχθηκε ο γνησιότερος φορέας της εκκλησιαστικής Παραδόσεως και το εκλεκτό δυναμικό σκεύος, δια του οποίου το άγιο Πνεύμα βοήθησε την Eκκλησία να ξεπεράση τη συγκλονιστική κρίση της εποχής. Στο πρόσωπο του Κυπριανού η θεολογία ξεπερνά τη μονομέρεια του Τερτυλλιανού και συνειδητοποιεί την καθολικότητά της. Εν τούτοις το πνεύμα του Κυπριανού είχε μια όψη, που ανταποκρινόταν στο μεγάλο του δάσκαλο, τον Τερτυλλιανό. Οι σύντομες ηθικές διατριβές των πρώτων χρόνων και το ενθουσιαστικό του στοιχείο φανερώνουν επίδραση του Τερτ. και συγγένεια με αυτόν. Συγχρόνως όμως και μάλιστα από το 250 ο Κυπριανός εκφράζει κατ’ εξοχήν ό,τι λείπει από τον Τερτυλλιανό: παραδοσιακότητα, συνείδηση εκκλησιαστική, σύνεση, τόλμη και πρόοδο στη θεολογική αντιμετώπιση της κρίσεως της εποχής.
Οι προϋποθέσεις της θεολογίας του αγίου Κυπριανού είναι: α) Η εμμονή στην Παράδοση και η σαφής διάκριση αληθείας και εθίμου εκκλησιαστικού (Επιστ. 74,9). β) Η παρουσίαση της σκέψεώς του σαν ερμηνείας της Γραφής και η εξαιρετικά μικρή χρήση της θύραθεν σκέψεως, την οποία παρά ταύτα είχε σπουδάσει και γνώριζε καλά, γ) Η καθοδήγηση και ο φωτισμός του αγ. Πνεύματος (Επιστ. 11,3· 16,4· 36, 1-2, 17- 19· 57 κ.α.). Στο θεολογικό του έργο ο Κυπριανός κυριολεκτικά σύρεται από το πρόβλημα ή τα προβλήματα της εποχής του. Όπως όλοι ανεξαιρέτως οι μεγάλοι Πατέρες και Διδάσκαλοι, ανυψώνει και αυτός το πρακτικό πρόβλημα σε θεολογικό πρόβλημα (ενότης και βάπτισμα της Εκκλησίας). Έτσι προσφέρει την πολυσήμαντη θεολογική του συμβολή. Η διαδικασία αυτή γίνεται στην περίπτωση του Κυπριανού ιδιαίτερα δυσδιάκριτη, διότι ο ιερός άνδρας αποφεύγει να χρησιμοποιή θύραθεν φιλοσοφική και μεταφυσική ορολογία, δεν θεολογεί με τρόπο αφηρημένα θεωρητικό, δεν παρασύρεται σε αφηρημένες διανοητικές επεξεργασίες και πτήσεις, αλλά προσπαθεί να θεμελιώση με τη Γραφή και την Παράδοση, την αλήθεια, στην οποία τον οδήγησε το άγιο Πνεύμα, ζώντας πάντοτε και ολόκληρη την μέχρι τότε Παράδοση. Η κατάσταση αυτή οδήγησε τους ερευνητές στην εσφαλμένη εκτίμηση ότι ο Κυπριανός ασχολήθηκε μόνο με πρακτικά και όχι με θεολογικά θέματα.
Η Εκκλησία στην εποχή του Κυπριανού δοκίμασε στους κόλπους της εξαιρετικά επικίνδυνη κρίση, η οποία κυριολεκτικά απείλησε τη γνησιότητά της και την ενότητά της και η οποία οφειλόταν στα εξής τρία θέματα, που ως τότε δεν αντιμετωπίζονταν με τρόπο ενιαίο: α. Τη συγχώρηση ή μη των Iapsi (των χριστιανών που στη διάρκεια του διωγμού του Δεκίου θυσίασαν στα είδωλα ή και παρουσίασαν πλαστό έγγραφο ότι θυσίασαν για να αποφύγουν το μαρτύριο), β. Της ενότητος της Εκκλησίας. Ιδιαίτερα στη χριστ. λατινική Δύση, όπου η θεολογία δεν είχε αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό τη συνείδηση της Παραδόσεως, δημιουργήθηκαν πολλές σχισματικές ομάδες, προερχόμενες από τους κόλπους της Εκκλησίας, με την αξίωση ότι είναι γνήσιες Εκκλησίες. Παράδειγμα στη Ρώμη το σχίσμα του Ιππολύτου (+235) κι έπειτα του Νοουατιανού· στην Καρθαγένη ο μοντανισμός με τον Τερτυλλιανό, τα σχίσματα του Φηλικισσίμου και του Μαξίμου. γ. Της εγκυρότητος ή μη του βαπτίσματος των αιρετικών. Η απάντηση στα παραπάνω προβλήματα συνδεόταν άμεσα με τη γνησιότητα και την ενότητα της Eκκλησίας και άρα με τη σωτηρία των πιστών.
Το μυστήριο της μετανοίας (lapsi).
Οι αυστηροί μοντανίζοντες κύκλοι υποστήριζαν ότι η Eκκλησία δεν πρέπει, αλλά και δε μπορεί να συγχωρήση τους μετανοούντες πεπτωκότες (lapsi)· άλλοι, οι πολύ επιεικείς κληρικοί, τους δέχονταν με μόνη τη δήλωση της επιθυμίας τους για επιστροφή στην Εκκλησία ή (συνήθως) με συγχωρητικό έγγραφο, που έπαιρναν οι ενδιαφερόμενοι lapsi από ομολογητές της πίστεως. Ο Κυπριανός είδε ορθά, με τη βοήθεια και της ανάλογης θεολογίας του Διονυσίου Κορίνθου (Β' αι.),ότι και στις δύο περιπτώσεις καταλύεται το μυστήριο της μετανοίας. Διότι εν προκειμένω η Εκκλησία δεν θα μπορούσε να συγχωρή τους πεπτωκότες ή θα τους δεχόταν χωρίς έμπρακτη μετάνοια για την πτώση τους ή θα μετατοπιζόταν το λειτούργημα της συγχωρήσεως σε μη κληρικούς. Έτσι άλλαζε κυριολεκτικά η εσωτερική δομή και γνησιότης της Εκκλησίας τόσο, ώστε να είναι προβληματική η σωτηρία που προσφέρει. Η θέση λοιπόν του Κυπριανού εξασφάλιζε τη δομή και τη γνησιότητα της Εκκλησίας, διότι δέχθηκε τους πεπτωκότες (άρα η Εκκλησία μπορεί να συγχωρή) υπό τον όρο ότι θα δείξουν έμπρακτη μετάνοια (η αμαρτία αίρεται μόνο με τη μετάνοια), την οποία θα δήλωναν σε κληρικό (μόνο οι κληρικοί έχουν στην Eκκλησία τη χάρη να δέχονται τη μετάνοια). Έτσι γίνεται κατανοητό ότι όλα τα πρακτικά προβλήματα είναι θεολογικά και όλα τα πράγματι θεολογικά προβλήματα είναι πρακτικά. Η θέση του Κυπριανού είναι καθαρά θεολογική αντιμετώπιση και δεν οφείλεται στην ευκαμψία ή την ηπιότητα του χαρακτήρα του.
Το μυστήριο της μοναδικότητος και της ενότητος της Εκκλησίας.
Τα ποικίλα σχίσματα στους κόλπους της Δυτικής Εκκλησίας είχαν δημιουργήσει βαθιά κρίση στους χριστιανούς, οι οποίοι αμφέβαλλαν πλέον για τη μοναδικότητα της Εκκλησίας. Των αναλογιών τηρουμένων ο Κυπριανός αντιμετώπισε το πρόβλημα που πριν από ενάμισι σχεδόν αιώνα απασχόλησε τον Ιγνάτιο. Γι’ αυτό και η θεολογία του Κυπριανού είναι συνέχεια κι επέκταση της ιγνατιανής θεολογίας περί Εκκλησίας και επισκόπου. Το νέο στοιχείο εδώ είναι κυρίως ο τονισμός του ότι ο Κύριος ίδρυσε μόνο μία Eκκλησία και γι’ αυτό η επισκοπή είναι ουσιαστικά μία. Η πλήρης μετοχή στο μοναδικό επισκοπικό αξίωμα (De unit. 5) αποτελεί εγγύηση της γνησιότητος ή της καθολικότητος του συγκεκριμένου επισκόπου. Τη διπλή αυτή μοναδικότητα (Εκκλησίας και επισκοπής-επισκόπου) επιχειρεί να εξηγήση με τους λόγους του Κυρίου προς τον απόστ. Πέτρο:«συ εί Πέτρος και επί ταύτη τη πέτρα οικοδομήσω μου την Eκκλησίαν» (Ματθ. 16,18). Οι λόγοι αυτοί, στην αρχική σκέψη του αγ. Κυπριανού, είχαν φαίνεται σχέση με κάποιο «πρωτείον» του Πέτρου. Γρήγορα όμως ο ιερός άνδρας έγραψε πάλι το περίφημο κεφ. 4 του De unitate, όπου τα κρίσιμα σχετικά χωρία. Στη νέα σύνταξη του κεφαλαίου δίδει την οριστική θεολογική του ερμηνεία στη μοναδικότητα της εντολής προς τον Πέτρο: Ο Κύριος απευθύνθηκε μόνο στον Πέτρο και είπε ότι θα ίδρυε την Eκκλησία μόνο στον Πέτρο, «για να δείξη έτσι ότι η Εκκλησία του Χριστού είναι Μία» («ut ecclesia Christi una monstretur»). Μιλώντας ακόμη περί του ότι όλοι οι απόστολοι στάλθηκαν στον κόσμο για τον ευαγγελισμό, όλοι έλαβαν το άγιο Πνεύμα και ότι όλοι είχαν την ίδια εξουσία να συγχωρούν (Ιωάν. 20,21-23), επανέρχεται πάλι στην ίδια ερμηνεία: «Για να δ ε ί ξ η όμως (ο Κύριος) την ενότητα, όρισε με την αυθεντία Του τ η ν α ρ χ ή τ η ς ε ν ό τ η τ ο ς αυτής, ώστε να άρχεται από ένα» («tamen, utunitatemmani- festaret...»), μολονότι «οι λοιποί απόστολοι ήσαν επίσης ό,τι και ο Πέτρος, συμμέτοχοι της αυτής(=ίδιας) τιμής και δυνάμεως». Ο Κύριος λοιπόν είπε ότι θα ιδρύση την Εκκλησία σ’ ένα απόστολο, μόνο και μόνο για να δ ε ί ξ ε ι την ενότητά της, για να δείξει ότι αν και οι απόστολοι και οι επίσκοποι είναι πολλοί, αν και έχουμε συγχρόνως πολλές γνήσιες Eκκλησίες, κατά τόπους, το γεγονός Eκκλησία είναι ένα, ενιαίο και αδιαίρετο. Η επιμονή του Κυπριανού στη χρήση των ρημάτων manifestaret και monstretur (δείχνω) σημαίνει ότι στη σκέψη του η διάκριση του Πέτρου είχε συμβολικό χαρακτήρα προς υπογράμμιση της μοναδικότητος και ενότητος της Εκκλησίας. Η αναφορά του Κυρίου στον Πέτρο είναι τρόπος ή σχήμα, μέσω του οποίου υπογραμμίζει την μοναδικότητα και την ενότητα της Εκκλησίας.
Η επισκοπή στο πνεύμα του Κυπριανού είναι η εκάστοτε τοπική Εκκλησία, στην οποία ανήκει ο επίσκοπος. Συγχρόνως όμως αναφέρει τον όρο Eκκλησία, για να δηλώση την Εκκλησία, η οποία είναι πέρα από τις επισκοπές ή τις τοπικές Εκκλησίες, είναι πηγή, από την οποία εκχέονται ακτίνες, δηλ. οι τοπικές Eκκλησίες (π.χ. De unit. 4 και 5). Εν τούτοις ξεπερνά τη νοησιαρχική αυτή ιδέα, όταν διαβεβαιώνη: «εμείς κατέχουμε την κεφαλή και τη ρίζα της μιας Eκκλησίας» (Eπιστολή 73,2). Το «εμείς» είναι η τοπική Eκκλησία της Καρθαγένης ή της βορείου Αφρικής και άρα κάθε τοπική Εκκλησία. Ο Κυπριανός, ξεκινώντας από την κρίση της εποχής του, προσπαθεί να υπογραμμίσει σε μια τόσο πρώιμη εποχή για το θέμα την ενότητα της Eκκλησίας χωρίς να υποτιμήσει την πολλαπλή ύπαρξή της: τη μία Eκκλησία και συγχρόνως τις πολλές τοπικές Eκκλησίες. Πολλές φορές φαίνεται ασαφής και αμφιταλαντευόμενος. Ό,τι όμως έχει τεράστια σημασία και αποτελεί θεολογική προσφορά του Κυπριανού είναι η αναζήτηση της γνησιότητος της τοπικής Eκκλησίας στη σχέση και τη συμφωνία των «ιερέων» της με τους ιερείς της απανταχού Eκκλησίας. Eκκλησία είναι ο «λαός», ο ενωμένος με το Χριστό, αλλά και με τον «ιερέα» (επίσκοπο) (Επιστ. 66,8). Όποιος δεν διατηρεί την ενότητα με τον επίσκοπο δεν βρίσκεται στην Eκκλησία (αυτόθι). (Στη θεολογία περί της σημασίας του επισκόπου και της σχέσεως, την οποία οι πιστοί πρέπει να έχουν με αυτόν, ο Κυπριανός ακολουθεί απόλυτα τον Ιγνάτιο, που ήδη είχε γίνει Παράδοση της Eκκλησίας). Οι τοπικές Eκκλησίες, μολονότι εμφανίζονται πολλές, είναι «η Καθολική και Μία Eκκλησία» που «δεν χωρίζεται ούτε διαιρείται, αλλά είναι απόλυτα ενωμένη» (αυτόθι). Το εξωτερικό κριτήριο της ενότητος αυτής αποτελούν οι ιερείς. Έτσι λοιπόν ο «αμοιβαίος» σύνδεσμος μεταξύ όλων των ιερέων των τοπικών Eκκλησιών συνιστά εγγύηση και κριτήριο γνησιότητος των Eκκλησιών, στις οποίες ανήκουν. Ο αμοιβαίος αυτός σύνδεσμος νοείται ως ενότης και συμφωνία πίστεως. Επομένως, όταν π.χ. ο Νοουατιανός ή ο Φηλικίσσιμος (Ρώμη, Καρθαγένη) διασπούν την ενότητα και τη συμφωνία τους με τους λοιπούς κληρικούς της Eκκλησίας, σημαίνει ότι παύουν να είναι μέλη της Μιας Eκκλησίας, είναι σχισματικοί. Τέλος υπενθυμίζουμε ότι στην Eκκλησία της Ανατολής το θέμα της γνησιότητος μιας Eκκλησίας αντιμετωπίσθηκε κυρίως με την υπογράμμιση της αποστολικής διαδοχής (ή διαδοχών) (ο Ηγήσιππος κι έπειτα ο Ειρηναίος). Η προβολή διαφορετικής όψεως της ίδιας αληθείας οφείλεται στη διαφορά του προβλήματος, το οποίο προκάλεσε τις δύο απαντήσεις: χριστιανικός γνωστικισμός εκεί (Β' αι.), εκκλησιαστικά σχίσματα εδώ (μέσα Γ' αι.).
Στα τελευταία έτη του βίου του ο Κυπριανός αντιμετώπισε το ίδιο πρόβλημα της μοναδικότητος και ενότητος της Εκκλησίας από άλλη πλευρά. Συνεπής προς όσα σχετικά δίδασκε δεν αναγνώριζε το βάπτισμα των αιρετικών, τους όποιους αναβάπτιζε, όταν ήθελαν να εισέλθουν στην Eκκλησία. Στη διατύπωσή της και στο θεολογικό της βάθος η θέση του Κυπριανού είναι ορθή, αλλά ο ίδιος δε μπορούσε να διακρίνη μεταξύ αιρετικών και σχισματικών ή αυτών που άλλοτε ανήκαν στην Eκκλησία. Τη διάκριση αυτή θα κάνη λίγο μετά το θάνατο του Κυπριανού ο Διονύσιος Αλεξανδρείας. Με τη βελτίωση αυτή η θέση του Κυπριανού θα γίνη κανόνας της Eκκλησίας. Ο Στέφανος Ρώμης αντίθετα δεν αναβάπτιζε τους αιρετικούς, θεωρώντας το βάπτισμά τους έγκυρο, κάτι που έθετε σε κίνδυνο την αφετηρία του Κυπριανού: «salus extra ecclesiam non est» ( Eπιστ.73,21). Αθεολόγητος και ισχυρογνώμων ο Στέφανος προχώρησε στην απόσχιση της βορειοαφρικανικής Eκκλησίας και στον αφορισμό του Κυπριανού (ο θάνατος του Στεφάνου εμπόδισε την τυπική επικύρωση του αφορισμού), ο οποίος, πιστεύοντας ότι εκφράζει την αλήθεια, δεν υπέκυψε. Εν τούτοις την ίδια εποχή δε διστάζει να γράφη ότι «πηγή» της ενότητος είναι ο Πέτρος (Eπιστ. 73,7). Τούτο σημαίνει και πάλι ότι στις παρόμοιες αναφορές ο Πέτρος απλώς συμβολίζει την επισκοπή ή την Εκκλησία και ότι κάθε επίσκοπος έχει (ή μπορεί να έχη) με τον Πέτρο τη σχέση που βασικά έχει και ο επίσκοπος Ρώμης.
Πρωτείο αληθείας.
Το γεγονός ότι ο Κυπριανός επιμένει σταθερά στις θέσεις του, ότι αρνείται να υποχωρήση στις αξιώσεις του επισκόπου Ρώμης και ότι σιγά-σιγά οι θέσεις του γίνονται πίστη και Παράδοση της Eκκλησίας (ενώ οι θέσεις του αντιπάλου του επισκόπου Ρώμης Στεφάνου σιγά-σιγά απορρίπτονται), σημαίνει ότι στο πρόσωπό του υπάρχει σαφώς το πρωτείο αληθείας, το μόνο ουσιαστικά πρωτείο που έζησε η Eκκλησία. Ο Κυπριανός δηλαδή εύρισκε την εσωτερική δύναμη αντιστάσεως προς το Στέφανο, διότι εξέφραζε γνήσια την αλήθεια. Και η Εκκλησία του αναγνώρισε τη γνησιότητα αυτή σε αντίθεση με ό,τι έκανε για το Στέφανο. Η αναγνώριση μάλιστα αυτή υπήρξε γενική για τη Δυτική και την Ανατολική Eκκλησία και στα μέσα του Γ΄ αιώνα ο Κυπριανός με το Διονύσιο Αλεξανδρειάς υπήρξαν οι κατ’ εξοχήν γνήσιοι εκφραστές της αλήθειας και της όλης Παραδόσεως και γι’ αυτό οι κατ’ εξοχήν Πατέρες και Διδάσκαλοι ολόκληρης της Eκκλησίας. Όπως όλοι δε οι μεγάλοι Πατέρες και Διδάσκαλοι, ο Κυπριανός κατηγορήθηκε στην εποχή του ότι με τις θεολογικές του θέσεις εξέρχεται της Παραδόσεως και γίνεται «ψευδόχριστος και ψευδαπόστολος» (Στέφανος: Επιστολή 75,25). Τέλος η ορθότης της θεολογίας του Κυπριανού σφραγίσθηκε με το στέφανο του μαρτυρίου της πίστεως, όπως παλαιότερα συνέβη με τον Ιγνάτιο.
ΒΙΟΣ
Ο Θάσκιος Καικίλιος Κυπριανός (Thascius Caecilius Cyprianus) γεννήθηκε μεταξύ 200 και 210 στην Καρθαγένη της Β. Αφρικής από αριστοκρατική οικογένεια ρωμαίων. Σπούδασε με άνεση και ειδικεύθηκε στη ρητορική τέχνη, την οποία έπειτα υπηρέτησε. Είχε πολλά κι εξαιρετικά διανοητικά και φυσικά χαρίσματα, γεγονός που εξηγεί τη γρήγορη κι εντυπωσιακή επαγγελματική του άνοδο. Δυστυχώς για το βίο και τη δράση του Κυπριανού πριν από τη χειροτονία του σε επίσκοπο γνωρίζομε πολύ λίγα. Μερικές νύξεις βρίσκομε στο πρώιμο έργο του Ad Donatum. Σύμφωνα με αυτό έζησε τη νεανική του ζωή με ηθική ελευθεριότητα. Η αιτία και τα περιστατικά της μεταστροφής του παραμένουν άγνωστα. Βέβαιο μόνον είναι ότι γνώρισε τον πρεσβύτερο Καικίλιο, στον οποίο ώφειλε την προτροπή για το χριστιανισμό και την είσοδό του στην Εκκλησία, κάτι που έγινε περί το 246 (και ίσως το 245). Φαίνεται ότι για δύο περίπου χρόνια ο νεοφώτιστος Κυπριανός αποσύρθηκε κάπως από το δημόσιο βίο. Η έρημος τού ήταν αναγκαία. Το 248/9 με την πίεση πολλών πιστών χειροτονήθηκε επίσκοπος της γενέτειράς του Καρθαγένης. Αυτό στενοχώρησε μερικούς πρεσβυτέρους, που αργότερα θα δημιουργήσουν σχίσμα. Γρήγορα όμως κηρύχθηκε ο φοβερός διωγμός του Δεκίου (249-251) και ο επίσκοπος Κυπριανός, που η μεταστροφή και χειροτονία του είχαν προκαλέσει το έντονο μίσος των εθνικών, έκρινε καλό να εγκαταλείψη για 14 σχεδόν μήνες την επισκοπή, να κρυφτή πλησίον της Καρθαγένης και από εκεί να ποιμαίνη τους πιστούς. Πράγματι, με συνδέσμους κληρικούς και με πολλές επιστολές κατηύθυνε ολόκληρη σχεδόν την Εκκλησία της Β. Αφρικής κι έπαιζε αποφασιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση προβλημάτων που αφορούσαν την όλη Εκκλησία.
Ο θάνατος του Δεκίου (251) σήμαινε τη λήξη του διωγμού και την επάνοδο του Κυπριανού, που είχε τώρα ν’ αντιμετώπιση την ανασυγκρότηση της Εκκλησίας του και το πρόβλημα των πεπτωκότων (lapsi). Πολλοί χριστιανοί για να αποφύγουν τις φοβερές συνέπειες του διωγμού θυσίαζαν στα είδωλα (sacrificati ή thurificati) ή προσκόμιζαν πλαστά έγγραφα ότι θυσίασαν (libellatici), ώστε να μη διώκονται. Οι περισσότεροι από αυτούς επιθυμούσαν να επανέλθουν στην Εκκλησία. Ήταν αυτό δυνατό; και αν ναι, με ποιο τρόπο, υπό ποιους όρους θα επανέρχονταν στην Εκκλησία; Ο Κυπριανός υποστήριξε ότι η επάνοδος των lapsi πρέπει να γίνεται μετά την εκδήλωση από μέρους τους έμπρακτης μετάνοιας ενώπιον των κληρικών. Οι lapsi επιθυμούσαν απλούστερη και αυτοματική διαδικασία. Προσκόμιζαν συχνά συγχωρητικά (αφέσεις) έγγραφα ομολογητών (ή απλώς δήλωναν την επιθυμία επαναφοράς) και γίνονταν δεκτοί. Συγχρόνως μία μερίδα υπεραυστηρών χριστιανών απέκλειε κάθε δυνατότητα επανόδου των lapsi. Το 251 ο Κυπριανός κάλεσε μεγάλη σύνοδο αφρικανών επισκόπων, οι οποίοι δέχθηκαν τις απόψεις του κι έτσι λύθηκε το πρόβλημα. Στο μεταξύ η στάση αυτή του Κυπριανού είχε ήδη γίνει αφορμή για όσους τη θεωρούσαν αυστηρή να δημιουργηθή σχισματική ομάδα με πρωτοστάτη το διάκονο Φηλικίσσιμο και πέντε χολωμένους πρεσβυτέρους. Το 252 μάλιστα εξέλεξαν και σχισματικό επίσκοπο, το Φορτουνάτο. Αλλά και όσοι κατηγορούσαν τον Κυπριανό για υπερβολική επιείκεια δεν αδράνησαν. Εξέλεξαν επίσκοπο κάποιο Μάξιμο, που είχε μοντανιστικές τάσεις, κι έτσι ο ιερός Κυπριανός βρέθηκε στο μέσον, εκφράζοντας μόνος αυτός την αλήθεια.
Ο θανατηφόρος λοιμός και λιμός των ετών 252-254 που έπληξε το ρωμαϊκό κράτος έγινε αφορμή να δείξη ο Κυπριανός το ενδιαφέρον του για τα κοινωνικά προβλήματα. Οργάνωσε συνεργεία βοήθειας για όλους τους κατοίκους, χριστιανούς και εθνικούς, κάτι που εντυπωσίασε και ανύψωσε τον Κυπριανό στη συνείδηση και αυτών των εθνικών. Το επόμενο έτος όμως συγκλόνισε την Εκκλησία το πρόβλημα του βαπτίσματος των αιρετικών. Ο Κυπριανός, ακολουθώντας και τις μικρασιατικές Εκκλησίες, αναβάπτιζε όσους προσέρχονταν στην Εκκλησία από τις τάξεις των αιρετικών. Αντίθετα ο Ρώμης Στέφανος δεχόταν ως έγκυρο το βάπτισμά τους και δεν τους αναβάπτιζε. Για το θέμα αυτό μίλησε πολύ, έγραψε έργα και κάλεσε και δύο συνόδους (255 και 256), στις όποιες υιοθετήθηκε η άποψή του. Αυτό εξόργισε το Στέφανο, ο οποίος καταδίκασε και αφόρισε τον Κυπριανό, του οποίου όμως η στάση έγινε Παράδοση της Εκκλησίας. Το τέλος πλησιάζει για τον Κυπριανό. Ο Ουαλεριανός κήρυξε διωγμό των χριστιανών το 256, οπότε ο επίσκοπος Καρθαγένης συλλαμβάνεται και εξορίζεται (30 Αυγούστου 257) στην Κούρουβη. Σε λίγο επανήλθε στην έδρα του, αλλά για να συλληφθή εκ νέου και να καταδικασθή (14 Σεπτ. 258) σε θάνατο δι’ αποτομής της κεφαλής, αφού ομολόγησε θαρραλέα και υποδειγματικά την πίστη του. Όταν μάλιστα άκουσε την καταδικαστική απόφαση, είπε ήρεμα: Deo gracias. Η Ανατολική Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του στις 2 Oκτωβρίου, ενώ η Δυτική στις 16 Σεπτεμβρίου.
Πηγές από τις όποιες αντλούμε πληροφορίες για τον Κυπριανό είναι οι Eπιστολές του, τα Acta proconsularia Cypriani, η Vita Cypriani και το έργο του Ad Donatum.
ΕΡΓΑ
Ο Κυπριανός έγινε πατήρ και Διδ. με μικρό συγγραφικό έργο και μάλιστα με τις σύντομες διατριβές του De ecclesiae catholicae unitate και De lapsis και μερικές επιστολές, όπου εκφράζεται η θεολογία του. Οι περισσότερες από τις λοιπές μικρές διατριβές ή ομιλίες του είναι απάντηση στα καθημερινά προβλήματα των χριστιανών και προδίδουν θεματολογική επίδραση του Τερτυλλιανού. Αλλ’ ενώ μελετούσε τον Τερτυλλιανό, έμενε προσκολλημένος εις το κλασικό και τυποποιημένο ύφος των λατίνων ρητόρων, ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για το κάλλος του λόγου του και δεν επεδίωκε τη δημιουργία νέων εκφραστικών μέσων, όπως έκανε ο Τερτ., που γι’ αυτό έδωσε κείμενα με ζωηρότητα και πλαστικότητα εξαιρετική. Τουναντίον το κείμενο του Κυπριανού είναι κλασικό, φροντισμένο, ήρεμο, ήπιο και μετρημένο.

Εύρεση

Δημοφιλή Θέματα (Α-Ω)

αγάπη (607) Αγάπη Θεού (348) αγάπη σε Θεό (248) αγάπη σε Χριστό (167) άγγελοι (69) Αγγλικανισμός (1) Αγία Γραφή (231) Αγιασμός (10) Άγιο Πνεύμα (98) Άγιο Φως (1) άγιοι (179) άγιος (198) αγνότητα (42) άγχος (36) αγώνας (105) αγώνας πνευματικός (276) αδικία (6) Αθανασία (7) Αθανάσιος ο Μέγας (4) αθεΐα (128) αιρέσει (1) αιρέσεις (363) αιωνιότητα (15) ακηδία (4) ακτημοσὐνη (14) αλήθεια (119) αμαρτία (345) Αμβρόσιος άγιος (3) άμφια (1) Αμφιλόχιος της Πάτμου (4) Ανάληψη Χριστού (4) Ανάσταση (146) ανασταση νεκρών (31) ανθρώπινες σχέσεις (324) άνθρωπος (304) αντίχριστος (11) Αντώνιος, Μέγας (5) αξιώματα (15) απἀθεια (5) απελπισία (11) απιστία (21) απληστία (5) απλότητα (16) αποκάλυψη (8) απόκρυφα (17) Απολογητικά Θέματα (1) αργολογία (3) αρετή (201) Αρσένιος Όσιος (5) ασθένεια (110) άσκηση (63) αστρολογία (2) Αυγουστίνος άγιος (3) αυταπάρνηση (31) αυτεξούσιο (2) αυτογνωσία (149) αυτοθυσἰα (26) αυτοκτονία (10) αχαριστία (6) Β Παρουσία (10) Β' Παρουσία (11) βάπτιση (17) βάπτισμα (32) Βαρβάρα αγία (1) Βαρσανουφίου Οσίου (31) Βασιλεία Θεού (34) Βασίλειος ο Μέγας (32) Βελιμίροβιτς Νικόλαος Άγιος (42) βία (4) βιβλίο (31) βιοηθική (10) βίος (2) Βουδδισμός (5) γαλήνη (2) γάμος (125) Γένεση (5) Γέννηση Κυρίου (16) Γεροντικόν (195) Γερόντισσα Γαβριηλία (1) Γεώργιος Άγιος (1) γηρατειά (11) γιόγκα (4) γλώσσα (64) γνώση (26) Γνωστικισμός (3) γονείς (134) Γρηγόριος Νεοκαισαρείας άγιος (1) Γρηγόριος Νύσσης Άγιος (2) Γρηγόριος ο Θεολόγος (20) Γρηγόριος ο Παλαμάς όσιος (10) γυναίκα (37) δάκρυα (58) δάσκαλος (24) Δεύτερη Παρουσία (29) Δημήτριος Άγιος (1) Δημιουργία (62) διάβολος (235) Διάδοχος Φωτικής όσιος (13) διαίσθηση (1) διακονία (4) διάκριση (148) διάλογος (5) δικαιο (4) δικαιοσύνη (39) Διονύσιος Αρεοπαγίτης Άγιος (2) Διονύσιος Κορίνθου άγιος (1) Δογματικα Θέματα (205) Δογματική Τρεμπέλα (1) δύναμη (71) Δωρόθεος αββάς (10) εγκράτεια (20) εγωισμός (250) εικόνες (34) Ειρηναίος Λουγδούνου άγιος (4) ειρήνη (56) εκκλησία (240) Εκκλησιαστική Ιστορία (24) Εκκλησιαστική περιουσία (3) έκτρωση (5) έλεγχος (17) ελεημοσύνη (115) ελευθερία (62) Ελλάδα (19) ελπίδα (61) εμπιστοσὐνη (59) εντολές (13) Εξαήμερος (2) εξέλιξης θεωρία (16) Εξομολόγηση (169) εξωγήινοι (13) εξωσωματική γονιμοποίηση (5) Εορτή (3) επάγγελμα (17) επιείκεια (2) επιμονἠ (52) επιστήμη (108) εργασία (80) Ερμηνεία Αγίας Γραφής (186) έρωτας (19) έρωτας θείος (9) εσωστρέφεια (1) Ευαγγέλια (195) Ευαγγέλιο Ιωάννη Ερμηνεία (33) Ευαγγελισμός (2) ευγένεια (16) ευγνωμοσὐνη (42) ευλογία (5) Ευμένιος Όσιος γέροντας (7) ευσπλαχνία (34) ευτυχία (65) ευχαριστία (54) Εφραίμ Άγιος Νέας Μάκρης (1) Εφραίμ Κατουνακιώτης Όσιος (42) Εφραίμ ο Σύρος όσιος (6) εχεμύθεια (1) ζήλεια (15) ζώα (46) ζωή (40) ηθική (14) ησυχία (32) θάνατος (310) θάρρος (100) θαύμα (260) θέατρο (5) Θεία Κοινωνία (180) Θεία Λειτουργία (131) θεία Πρόνοια (14) θἐλημα (57) θέληση (38) θεογνωσία (2) Θεόδωρος Στουδίτης όσιος (36) θεολογία (29) Θεός (333) Θεοφάνεια (6) Θεοφάνους Εγκλείστου Αγίου (6) θέωση (6) θλίψεις (282) θρησκείες (43) θυμός (100) Ιάκωβος Αδελφόθεος Άγιος (1) Ιάκωβος Τσαλίκης Όσιος (15) ιατρική (13) Ιγνάτιος Θεοφόρος (9) Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ Άγιος (7) ιεραποστολή (49) ιερέας (177) ιερωσύνη (17) Ινδουισμός (14) Ιουδαίοι (1) Ιουλιανός Παραβάτης (2) Ιουστίνος άγιος (3) Ιουστίνος Πόποβιτς Άγιος (65) Ιππόλυτος άγιος (1) Ισαάκ ο Σύρος (5) Ισίδωρος Πηλουσιώτης όσιος (36) Ισλάμ (11) Ιστορία Ελληνική (12) Ιστορία Παγκόσμια (16) Ιστορικότης Χριστού (1) Ιωάννης Δαμασκηνός Άγιος (1) Ιωάννης Θεολόγος (3) Ιωάννης Κροστάνδης (332) Ιωάννης Χρυσόστομος (401) Ιωσήφ Ησυχαστής Άγιος (7) Καινή Διαθήκη Ερμηνεία (139) Καινή Διαθήκη κριτικό κείμενο NestleAland (5) Κανόνες Εκκλησίας (4) καρδιά (122) Κασσιανός Όσιος (4) κατάκριση (132) καταναλωτισμός (8) Κατηχητικό (4) καύση νεκρών (1) κενοδοξία (14) κήρυγμα (53) Κίνητρα (3) Κλήμης Αλεξανδρέας (1) Κλήμης Ρώμης άγιος (1) Κλίμακα (6) κλοπή (5) Κοίμησις Θεοτόκου (26) κοινωνία (167) κόλαση (50) Κόντογλου Φώτης (4) Κοσμάς Αιτωλός Άγιος (2) Κουάκεροι (1) ΚράτοςΕκκλησία (1) Κρίσις Μέλλουσα (49) Κυπριανός άγιος (1) Κύριλλος Άγιος (1) Κωνσταντίνος Άγιος (2) Λατρεία Θεία (75) λείψανα (9) λογική (1) λογισμοί (117) λόγος Θεού (22) Λουκάς Ευαγγελιστής Άγιος (1) Λουκάς Κριμαίας Άγιος (12) λύπη (60) μαγεία (19) μακροθυμία (5) Μανιχαϊσμός (1) Μάξιμος Ομολογητής (15) Μαρία Αιγυπτία Αγία (2) Μαρκίων αιρετικός (1) μάρτυρες (24) μεγαλοσὐνη (7) Μεθοδιστές (1) μελέτη (59) μετά θάνατον (44) μετά θάνατον ζωή (103) Μεταμόρφωση (11) μετάνοια (373) Μετάσταση (1) μετάφραση (13) Μετενσάρκωση (8) μητέρα (56) Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος (3) μίσος (12) ΜΜΕ (4) μνημόσυνα (9) μοναξιά (20) μοναχισμός (115) Μορμόνοι (1) μόρφωση (20) μουσική (8) Ναός (17) ναρκωτικά (4) Νέα ΕποχήNew Age (1) Νεκτάριος άγιος (27) νέοι (27) νεοπαγανισμός (11) νηστεία (67) νήψη (2) Νικηφόρος ο Λεπρός Άγιος (3) Νικόδημος Αγιορείτης Άγιος (3) Νικόλαος Άγιος (8) Νικόλαος Καβάσιλας Άγιος (3) Νικόλαος Πλανάς Άγιος (1) νους (55) οικονομία (2) Οικουμενισμός (4) ομολογία (3) ομορφιά (17) ομοφυλοφιλία (2) όνειρα (35) όραμα (26) οράματα (33) οργή (2) ορθοδο (1) Ορθοδοξία (295) όρκος (1) πάθη (270) πάθος (38) παιδεία (24) παιδιά (138) Παΐσιος Όσιος (381) Παλαιά Διαθήκη (7) Παλαιά Διαθήκη Ερμηνεία (10) παλαιοημερολογίτες (17) Παναγία (337) Παπαδόπουλος Στυλιανός (3) παράδειγμα (38) Παράδεισος (113) Παράδοση Ιερά (9) Παρασκευή Αγία (1) Παρθένιος ο Χίος Όσιος (2) Πάσχα (23) πατήρ Νικόλαος Πουλάδας (21) πατρίδα (9) Πατρολογία (19) Παύλος Απόστολος (4) πειρασμοί (28) Πεντηκοστή (12) περιέργεια (3) Πέτρος Απόστολος (1) πίστη (549) πλησἰον (69) πλούτος (75) Πνευματικές Νουθεσίες (93) πνευματική ζωή (279) πνευματικός πατέρας (121) πνευματισμός (10) ποίηση (21) πόλεμος (29) πολιτική (25) πολιτισμός (9) Πορφύριος Όσιος (273) πραότητα (7) προθυμἰα (28) Πρόνοια (5) Πρόνοια Θεία (91) προορισμός (16) προσευχή (818) προσοχή (51) προσπἀθεια (139) προτεσταντισμός (29) προφητείες (15) ραθυμία (18) Ρωμαιοκαθολικισμός (36) Σάββας Καλύμνου Άγιος (1) Σαρακοστή (12) σεβασμός (28) Σεραφείμ του Σαρώφ Όσιος (12) Σιλουανός Άγιος (3) σιωπή (14) σοφία (54) Σπυρίδων Άγιος (2) σταθερότητα (2) Σταυρός (86) Σταυροφορίες (4) Σταύρωση (53) συγχώρηση (97) συκοφαντία (3) Συμεών Νέος Θεολόγος όσιος (88) συμπὀνια (24) συναξάρι (2) συνείδηση (27) σχίσμα (34) σώμα (49) σωτηρία (59) Σωφρόνιος του Έσσεξ Άγιος (37) τάματα (2) ταπεινοφροσύνη (271) ταπείνωση (197) Τέλος Κόσμου (4) Τερτυλλιανός (1) Τεσσαρακοστή Μεγάλη (6) τέχνη (1) τιμωρία (21) Τριάδα Αγία (35) τύχη (2) υγεία (8) υλικά αγαθά (43) υπακοή (130) Υπαπαντή (2) υπαρξιακά (73) υπερηφἀνεια (55) υποκρισία (27) υπομονή (230) φανατισμός (5) φαντασία (5) φαντάσματα (3) φιλαργυρἰα (9) φιλαυτἰα (11) φιλία (31) φιλοσοφία (23) Φλωρόφσκυ Γεώργιος (3) φόβος (55) φὀβος Θεοὐ (26) φύση (1) φως (47) Φώτιος άγιος (1) χαρά (124) Χαράλαμπος Άγιος (1) χάρις θεία (122) χαρίσματα (39) Χειρόγραφα Καινής Διαθήκης (1) Χριστιανισμός (21) χριστιανός (101) Χριστός (366) Χριστούγεννα (70) χρόνος (36) ψαλμωδία (7) ψεύδος (24) ψυχαγωγία (10) ψυχή (279) ψυχολογία (25)