Ένα ζήτημα το οποίο γεννάται είναι εάν ο διάβολος μόνος του επινόησε το κακό και την αμαρτία ή εάν, αντίθετα, το κακό υπήρχε πριν απ’ αυτόν. Δηλαδή το πρόβλημα είναι εάν ο διάβολος είναι ή όχι η αιτία του κακού. Η απάντηση στο πρόβλημα αυτό είναι τόσο απλή, έχει δε δοθεί τόσο από την Αγ. Γραφή όσο και από τους Πατέρες της Εκκλησίας. Ο Θεός είναι αγαθός. Ό,τι δημιούργησε υπήρξεν «καλόν λίαν». Επομένως δεν είναι δυνατόν να δεχθούμε, ότι εκτός του καλού ο Θεός δημιούργησε και το κακό. Κατά ένα αρχαίο κείμενο της Εκκλησίας μας, ο «Θεός... καλών μόνος εστίν αίτιος» (Κλημέντια ομιλ. Ιθ΄, ΒΕΠΕΣ 1, 215). Εάν ο Θεός ήταν ο αίτιος του κακού, θα έπαυε να είναι αγαθός, πράγμα άτοπο. Εάν πάλι το κακό ήταν αυθύπαρκτο, δηλαδή υπήρχε ανεξάρτητο από το Θεό, τότε θα έπρεπε να δεχθούμε την ύπαρξη δύο Θεών. Ενός καλού και ενός κακού.
Αλλά εμείς αποκρούομε αυτή τη διαρχία, όταν ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως, ότι πιστεύουμε «εις ένα Θεόν». Έτσι μόνη λύση παραμένει ότι το κακό το επινόησε ο διάβολος. Στη β΄ κατήχησή του ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων αποδίδει με τρόπο σαφή αυτή τη διδασκαλία, όταν λέγει τα εξής κατατοπιστικά: «Αρχηγός της αμαρτίας είναι ο διάβολος και πατέρας των κακών, αυτό έχει πει ο Κύριος, ουκ εγώ ότι απ’ αρχής ο διάβολος αμαρτάνει. Πριν απ’ αυτόν κανένας δεν αμάρτησε. Αμάρτησε όχι διότι είχε τη ροπή προς την αμαρτία από τη φύση του (επειδή πάλι η αιτία της αμαρτίας θα αποδιδόταν στον κατασκευάσαντα), αλλά αν και δημιουργήθηκε αγαθός έγινε διάβολος από δική του προαίρεση απολαμβάνοντας ο ίδιος το αποτέλεσμα της πράξεως. Όντας Αρχάγγελος ύστερα ονομάστηκε διάβολος και όντας αγαθός υπηρέτης Θεού έγινε αποστάτης και ονομάστηκε Σατανάς» (P.G. 33, 381, 408).
Γίνεται λοιπόν σαφές από τους λόγους του αγίου Πατρός ότι αίτιος του κακού και αρχηγός της αμαρτίας είναι ο ίδιος ο διάβολος, πράγμα που και ο Κύριος δίδαξε όταν είπε ότι «απ’ αρχής ο διάβολος αμαρτάνει» (Α΄ Ιωάν. 3, 8). Η πτώση του οφείλεται στη δική του ελεύθερη απόφαση για τούτο και η τιμωρία του υπήρξε αυστηρή και παραδειγματική. Την ίδια διδασκαλία βρίσκουμε και στον Μ. Αντώνιο, ο οποίος περισσότερο από κάθε άλλον είχε γνώση του διαβόλου. Λέγει λοιπόν ο Μ. Αντώνιος ότι «οι δαίμονες δεν αποκαλούνται έτσι γιατί έτσι δημιουργήθηκαν. Ο Θεός δεν δημιούργησε τίποτε το κακό. Και αυτοί καλοί δημιουργήθηκαν, αλλά, έπεσαν από την ουράνια δόξα και όλα τα κινούν επιθυμώντας να μας εμποδίσουν ν’ ανέβουμε στον ουρανό απ’ όπου αυτοί έπεσαν» (ΒΕΠΕΣ 33, 23).
Πόλεμος κατά του σατανά, Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος,
Εκδόσεις Χρυσοπηγή