Για να διαφυλάξει κανείς την ψυχική του γαλήνη πρέπει να απομακρύνει από τον εαυτό του τις σκοτεινές σκέψεις. Πρέπει να φροντίζουμε να έχουμε χαρούμενη διάθεση και όχι στενάχωρη. Μόνο, αν σταματήσουμε να κατηγορούμε τους άλλους θα αποκτήσουμε ψυχική γαλήνη.

Ο λυπημένος δεν μπορεί να ανυψώσει το νου του στον Θεό ούτε μπορεί ποτέ να κάνει καθαρή προσευχή.

Όποιος νικάει τα πάθη του αυτός νικάει και τη λύπη του, ενώ όποιος νικιέται από τα πάθη του δεν μπορεί να γλυτώσει τις χειροπέδες της λύπης. Όποιος αγαπάει τα υλικά αγαθά είναι αδύνατον να μην νιώσει τη λύπη. Αντίθετα όποιος περιφρονεί τα κοσμικά αγαθά είναι πάντα χαρούμενος. Όποιος συνεχώς προσπαθεί να γνωρίσει τον ίδιο τον εαυτό του δεν έχει χρόνο να κατηγορεί τους άλλους.

Κατηγόρησε πρώτα τον εαυτό σου και έτσι στη συνέχεια θα πάψεις να κατηγορείς τους άλλους. Για να πάψεις να κατηγορείς τους άλλους πρέπει πρώτα να προσέξεις τις σκέψεις σου και τα έργα σου. Καλό είναι να μην λαμβάνουμε σκέψεις από κανέναν άνθρωπο. Απέναντι προς όλα τα κοσμικά πρέπει να είμαστε νεκροί.

Όταν οι άνθρωποι μας επαινούν πρέπει να έχουμε ξεκάθαρη γνώμη ότι δεν αξίζουμε τον έπαινο και τα ωραία λόγια. Αντίθετα καλό είναι απέναντι σε όλους να μειώνουμε τον εαυτό μας όπως το λέει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: ''Υποτίμα τον εαυτό σου και θα νιώσεις την δόξα του Θεού μέσα σου''.

Όταν ο Άγιος Παΐσιος παρακαλούσε τον Κύριο να τον ελευθερώσει από τον θυμό του, ο Κύριος του είπε: αν θες να νικήσεις τον θυμό σου και την οργή σου τότε μην επιθυμήσεις τίποτε κακό, μην μισήσεις κανέναν αλλά και μην υποτιμήσεις κανέναν.

Γέροντας Θαδδαίος της Βιτόβνιτσα

Πώς θα καταλάβουμε αν ζούμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού ή όχι; Να ορίστε πώς. Αν στενοχωριέσαι για οτιδήποτε, αυτό σημαίνει πως δεν άφησες τον εαυτό σου ολόκληρο στο θέλημα του Θεού, παρόλο που εξωτερικά φαίνεται ότι το έκανες. Όποιος ζει σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, αυτός δεν στεναχωριέται για τίποτε! Όταν ο τέτοιου είδους άνθρωπος έχει κάποια ανάγκη, παρακαλάει τον Θεό. αν δεν πάρει αυτό που ζητάει, μένει ήσυχος, πράος σαν να το πήρε. Η ψυχή που αφέθηκε στο θέλημα του Θεού τίποτε δεν φοβάται. Δεν φοβάται ούτε τις απειλές, ούτε τους ληστές και για όλα όσα του συμβαίνουν λέει:
Έτσι ήταν το θέλημα του Θεού. Ακόμη και για την αρρώστια ο ήσυχος άνθρωπος σκέφτεται πως και αυτή η αρρώστια θα με βοηθήσει σε κάτι, μου είναι χρήσιμη για κάτι, αλλιώς δεν θα μου την έστελνε ο Θεός. Έτσι φυλάγουμε την ηρεμία, την γαλήνη και στην ψυχή και στο σώμα μας.

Ο Κύριος κάλεσε τον καθένα από μας στην ύπαρξη με ένα συγκεκριμένο στόχο και σχέδιο. Και το παραμικρό χορταράκι αυτού του πλανήτη έχει ένα είδος αποστολής εδώ στη γη. Και πόσο αληθεύει αυτό για τα ανθρώπινα όντα! Ωστόσο, εμείς διαταράσσουμε ενίοτε και εμποδίζουμε το σχέδιο του Θεού. Έχουμε την ελευθερία είτε να αποδεχτούμε το θέλημά του είτε να το απορρίψουμε. Ο Θεός που είναι αγάπη, δεν θέλει να άρει αυτή την ελευθερία από μας. Μας δόθηκε απόλυτη ελευθερία, αλλά εμείς, πάνω στην τρέλα μας, ποθούμε συχνά άχρηστα πράγματα.

Δεν μπορούμε να επιτύχουμε τη σωτηρία με κανέναν τρόπο πέρα από τη μεταμόρφωση του νου μας, τη μεταμόρφωσή του σε κάτι διαφορετικό από αυτό που ήταν. Ο νους μας θεώνεται από μια ιδιάζουσα ενέργεια της χάριτος του Θεού. Γίνεται απαθής και άγιος. Ένας θεωμένος νους ζει ακατάπαυστα με τη μνήμη του Θεού. Γνωρίζοντας ότι ο Θεός είναι μέσα μας κι εμείς εν Αυτώ, ο θεωμένος νους είναι ολότελα οικείος με τον Θεό. Ο Θεός είναι παντού κι εμείς είμαστε σαν ψάρια μέσα στο νερό όταν είμαστε εν Θεώ. Τη στιγμή που οι λογισμοί μας Τον εγκαταλείπουν, αφανιζόμαστε πνευματικά.

Πρέπει κανείς να κηρύττει όχι από το ορθολογιστικό του μυαλό, αλλά μέσα από την καρδιά του. Μόνο ότι προέρχεται από την καρδιά μπορεί να αγγίξει μια άλλη καρδιά.
Πρέπει να υποφέρουμε αρκετά στην καρδιά μας ώστε να μάθουμε τη ταπεινοφροσύνη. Ο Κύριος στέκει διαρκώς στο πλάι μας, επιτρέποντας να νιώσουμε πόνο αριστερά στο στήθος μας, έτσι ώστε να φύγει από μέσα μας όλη η δυσωδία. Κι εμείς αυτό που λέμε συνέχεια είναι, «Εκείνο και το άλλο μου είπε… Με προσέβαλε όσο δεν παίρνει… Ε, αυτό είναι ασυγχώρητο!».

Πώς είναι δυνατόν να μη συγχωρούμε, τη στιγμή που είμαστε ίδιοι με τους άλλους; Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε κι εμείς προσβάλλει τους πλησίον μας; Πρέπει λοιπόν να μάθουμε να διατηρούμε τη γαλήνη μας. Δεν μπορείς να μάθεις την ταπείνωση, αν δεν έχεις φτάσει να υποφέρεις πολλά στην καρδιά σου.

Οι Άγιοι Πατέρες λένε ότι αν δεν ταπεινώσουμε τον εαυτό μας, ο Κύριος δεν θα σταματήσει να μας ταπεινώνει. Θα χρησιμοποιήσει κάποιον προκειμένου να μας ταπεινώσει. Κάποιος θα προκαλέσει την οργή μας και θα το κάνει μέχρι να μάθουμε να παραμένουμε ήρεμοι και γαλήνιοι κάθε φορά που προκαλούμαστε.

Νομίζουμε ότι ξέρουμε πολλά, αλλά όσα ξέρουμε είναι πολύ λίγα. Ακόμα κι εκείνοι που αγωνίζονται σε όλη τους τη ζωή να κάνουν την ανθρωπότητα να προοδεύσει – εμβριθείς επιστήμονες και ιδιαίτερα καλλιεργημένοι άνθρωποι – συνειδητοποιούν εν τέλει ότι η γνώση τους δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από ένας κόκκος άμμου πλάι στη θάλασσα. Όλα μας τα επιτεύγματα είναι ανεπαρκή.

Η ταπείνωση είναι θεϊκή περιουσία· είναι η τελειότητα της χριστιανικής ζωής. Αποκτάται μέσα από την υπακοή. Όποιος δεν είναι υπάκουος δεν μπορεί να αποκτήσει την ταπείνωση. Υπάρχουν πολύ λίγοι σήμερα στον κόσμο, που έχουν υπακοή. Η ταπείνωσή μας είναι ανάλογη της υπακοής μας.

Η φυσική, η εξωτερική ταπείνωση αποκτιέται πιο εύκολα από την εσωτερική, την ταπείνωση του νου. Αυτή η τελευταία είναι ένα ιδιαίτερο δώρημα. Ο άγιος πατήρ μας Συμεών λέει ότι τον άνθρωπο που έχει αποκτήσει την ταπείνωση του νου, δεν μπορεί να τον βλάψει τίποτα στον κόσμο. Ένας τέτοιος άνθρωπος, οτιδήποτε κι αν συμβαίνει, είναι πάντοτε ειρηνευμένος. Αυτό είναι πραγματικά μια θεϊκή περιουσία.

(Από το βιβλίο ''Γέροντας Θαδδαίος της Βιτόβνιτσα, Πνευματικές συζητήσεις'' Ορθόδοξος Κυψέλη)