363. Στον καιρό της νηστείας, μην πιστεύεις τη σάρκα όταν αρνήται να υπηρετήση την ψυχή, με το πρόσχημα ότι δεν είναι αρκετά δυναμωμένη από τροφή. Πρόκειται για ψευδαίσθηση. Μη την παραδέχεσαι. Προσευχήσου θερμά και θα δης ότι η αδυναμία της σαρκός ήταν ψευδής, φανταστική, όχι πραγματική. Θα διαπιστώσης, στα πράγματα, ότι «οὐκ ἐπ' ἄρτω μόνο ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ' ἐπί παντί ρήματι ἐκπορευομένω διά στόματος Θεοῦ» (Ματθ. δ’ 4). Μην εμπιστεύεσαι στο ψωμί.

364. Θεέ μου, πόσο χαροποιεί τις καρδιές μας η άδολος αγάπη του πλησίον! Ποιος μπορεί να περιγράψη αυτή την αγαλλίασι, που προέρχεται από τη μεταξύ μας αγάπη, ως χριστιανών; Είναι κάτι το αληθινά απερίγραπτο. Και αν εδώ στη γη η αμοιβαία αγάπη μας χαροποιή τόσο, τι θα είναι η χαρά μας στον ουρανό, όπου θα κατοικούμε μαζί με τον Κύριο, την Παναγία Μητέρα του, τις Ασώματες Δυνάμεις, τους Αγίους; Ποιος μπορεί να φαντασθή και να αποδώση με λογια αυτή την ουράνια χαρά, που όλα αξίζει να τα θυσιάση κανείς εδώ κάτω για να την απολαύση; Θεέ μου, το όνομά σου είναι Αγάπη. Δίδαξέ με την αληθινή αγάπη, τη δυνατή σαν τον θάνατο. Τη δοκίμασα, νοιώθοντας τον εαυτό μου «μέτοχον πάντων τῶν φοβουμένων σε καὶ τῶν φυλασσόντων τὰς ἐντολάς σου». Αξίωνέ με να εισέρχωμαι διαρκώς βαθύτερα σ’ αυτή την κοινωνία πίστεως και αγάπης, που είναι η Εκκλκησία σου, η επίγειος και η ουράνιος.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 154-155)

361. Αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή σου στη διακονία του Θεού. Αν διαβάζης κάτι εποικοδομητικό, προσευχήσου να σε φωτίση ο Κύριος ώστε ο λόγος του να πιάση στο έδαφος της ψυχής σου και να καρποφορήση. Αν μιλάς στον πλησίον σου, μίλα λογικά, συνετά, κατά τις υπαγορεύσεις του Αγίου Πνεύματος, για το καλό της ψυχής του αδελφού σου. Απόφευγε τα άχρηστα λόγια σαν φαρμάκι φιδιού, ενθυμούμενος ότι «πᾶν ρῆμα ἀργόν ὁ ἐάν λαλήσωσιν οἱ ἄνθρωποι, ἀποδώσουσι περί αὐτοῦ λόγον ἐν ἡμέρα κρίσεως» (Ματθ. ιβ’ 36). Θα κατακριθούν γι’ αυτό από τον Θείο Κριτή. Αν διδάσκης παιδιά, δικά σου ή άλλων, κάμε και αυτό το έργο σου έργο Θεού, διδάσκοντάς τα με το Πνεύμα του. Ό,τι και αν κάνης σ’ αυτόν εδώ τον κόσμο, νίκα με το όνομα του Κυρίου με το σημείο του Σταυρού τις αντιδράσεις του νοητού εχθρού, που επιδιώκει να σε ταράξη, να σε σκοτίση, να σε καταβάλη. «Εἴτε ἐσθίεις εἴτε πίνεις εἴτε τι ποιεῖς, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖς» (Α’ Κορ. ι’ 31).

362. Η Εκκλησία ψάλλει κατά τα Χριστούγεννα: «Χριστὸς ἐπὶ γῆς, ὑψώθητε!». Τι σημαίνει αυτό; Ότι όποιος πιστεύει στην έλευσι του Χριστού επι της γης, στη σάρκωσι του και στην προσφορά της αγάπης του για τη σωτηρία μας, δεν πρέπει να είναι στραμμένος προς τη γη, αλλά να υψώνη συνεχώς νου και καρδιά προς τον ουρανό, να αποβλέπη στα ουράνια αγαθά, καταφρονώντας τα γήινα θέλγητρα. Αλλοίμονό μας! Έχουμε τόσο λειψή πίστι, ώστε προσπαθούμε να συμβιβάζουμε την αγάπη μας για τον κόσμο με την αγάπη μας για τον Θεό, τη γη με τον ουρανό. Αλλά συμβιβάζονται τα ασυμβίβαστα; «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν» (Ματθ. ιστ’ 24). (24 Δεκεμβρίου, 1869)

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 153-154)

Λέγε διαρκώς την ευχή

Συστηματική ενασχόληση με την νοερά προσευχή προϋποθέτει, κατά τη διδασκαλία του Γέροντος Πορφυρίου, πρώτον έμπειρο Γέροντα που θα παρακολουθεί τον ασκούμενο, και δεύτερον, ψυχή καθαρή από εγωισμό, μνησικακία, αντιπάθειες, θέλημα, κενοδοξία και τα παρόμοια. Πολύ τόνιζε την ανάγκη για την εκτέλεση των παραδεδομένων ακολουθιών, για το διάβασμα των ύμνων της Εκκλησίας μας. Ώστε η συμβουλή του "Λέγε διαρκώς την ευχή" ισχύει μεν και για όλους μας, αλλά με διάκριση, χωρίς κατάργηση των ακολουθιών και χωρίς την ιδέα ότι επειδή θα πούμε κάποιες φορές το "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με", φθάσαμε δήθεν σε μέτρα. Μάλιστα μερικούς, που έβλεπε ο Γέροντας ότι από εγωισμό ήθελαν να "μάθουν" να λένε την ευχή, για να καυχώνται φανερά ή μυστικά ότι κάνουν ανώτερη προσευχή, τους συμβούλευε να μην ασχοληθούν με την νοερά προσευχή.
Και είχε διηγηθεί παραδείγματα ανθρώπων που "έπαθαν", επειδή καταπιάστηκαν με την ευχή με "πρόγραμμα", με "σκοπό", με "μέθοδο", αντί να παρακαλούν ταπεινά να τους ελεήσει ο Θεός.
Η προσευχή δεν μετριέται· ξεπηδάει. Δεν παρατηρείται από τον προσευχόμενο, ξεχύνεται όπως τα δάκρυα στη συγκίνηση, χωρίς εσκεμμένη προσπάθεια. Και όμως χρειάζεται και για την προσευχή κάποια εργασία, αλλά αυτή δεν είναι βίαιη και καταναγκαστική. Πρέπει να δημιουργήσουμε την ατμόσφαιρα. Να διαβάσουμε κάτι πνευματικό, να θυμιάσουμε, να ψάλλομε, να ανάψουμε το καντηλάκι μας, να συγκεντρωθούμε, να ευχαριστήσουμε, να δοξολογήσουμε, να παρακαλέσουμε και όλα αυτά απλά και αβίαστα, εν απλότητι καρδίας.
[Γ 68]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ. 378-379)

Το Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με, τα λέει όλα
Τον παρακάλεσα μία ημέρα να μου υποδείξει έναν τρόπο προσευχής κι αν ήταν δυνατόν, να μου εμπιστευθεί το δικό του τρόπο προσευχής. Και η απάντηση ήταν άμεση και... πληρωμένη.
-Και τί την πέρασες την προσευχή, για φαγητό που προσφέρεται κατά παραγγελία ; Ή φάρμακο που χορηγείται με συνταγή ; Εγώ σου έχω πει να ζητάς μόνο τη σωτηρία της ψυχής. Να ζητάς, δηλαδή, να καταστείς κληρονόμος της αιωνίου Βασιλείας των Ουρανών. Και όλα τ' άλλα να τ' αφήνεις στην κρίση του Θεού. Σου υπενθυμίζω, για ακόμη μιά φορά, το " Ζητείτε πρώτον την Βασιλείαν των Ουρανών και πάντα ταύτα προστεθήσονται ". Αυτό δεν σου αρκεί ; Εάν δεν σου αρκεί αυτό, ή δεν σε ικανοποιεί απόλυτα, περιορίσου στη νοερά προσευχή. Για μένα, το " Κύριε ημών Ιησού Χριστέ, Ελέησόν με " τα λέει όλα. Και οπωσδήποτε περισσότερα από αυτά που λες εσύ. Αρκεί να το λες με πίστη και αφοσίωση. Και μάλιστα, την ώρα εκείνη να φαντάζεσαι ότι έχεις μπροστά σου τον εσταυρωμένο Ιησού. Και άκου. Την ώρα που θα το λες, θα στρέψεις το νου σου κατ' εδώ, προς εμένα. Και εγώ θα συλλαμβάνω τη σκέψη σου, και θα προσεύχομαι μαζί σου, για σένα. Αυτό είναι το καλύτερο. Και αυτό σου συνιστώ να κάνεις.
-Ναί, Παππούλη μου, αλλά δεν το λέτε σωστά. -Εγώ σωστά το λέω. Εσύ το εννοείς λανθασμένα. Και ξέρεις γιατί ; Γιατί ξεχωρίζεις τον εαυτό σου από τον υπόλοιπο κόσμο. Και αυτό δεν είναι καθόλου σωστό. Όπως αγαπάμε τον εαυτό μας, έτσι πρέπει να αγαπάμε και τον πλησίον μας. Εγώ αγαπώ όλο τον κόσμο σαν τον εαυτό μου. Γι' αυτό δε βλέπω το λόγο γιατί να λέω : Κύριε ημών Ιησού Χριστέ, ελέησον μας και όχι ελέησον με. Αφού εγώ και ο κόσμος είμαστε ένα και το αυτό ! Έτσι θα το λες και εσύ : Ελέησόν με.
[Κ 176π.]

Με φωνή παρακλητική
Όταν παιδί μου απευθυνόμενος στο Θεό, δεν παίρνουμε ύφος στρατιωτικού, που διατάσσει τα φανταράκια. Αλλά ύφος ταπεινού δούλου και φωνή ικετευτική και πάρα πολύ παρακλητική. Μόνο αυτή η φωνή φθάνει στο θρόνο του Θεού, ο οποίος σαν φιλόστοργος πατέρας που είναι, ικανοποιεί το αίτημά μας και " αντικαταπέμπει ημίν την θείαν χάριν και την δωρεάν του Αγίου Πνεύματος ! ".
[Κ 205π.]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.381)

168. Ποια είναι η θέση τον προσώπου του λειτουργού στην τέλεση των εκκλησιαστικών μυστηρίων;

Όπως ειπώθηκε στα προηγούμενα, ο τελετουργός των μυστηρίων είναι κατ’ ουσίαν ο ιδρυτής αυτών, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Ο ιερέας είναι απλό όργανο δια του οποίου επιτελούνται τα μυστήρια.

Στο πνεύμα αυτό ο ορθόδοξος ιερέας κρύβει επιμελώς το πρόσωπό του κατά την τέλεση των μυστηρίων, απαγγέλλοντας τις ιερουργίες σε τύπο παθητικό (σε τρίτο ενικό πρόσωπο) όπως: Βαπτίζεται ο δούλος του Θεού και χρίεται, αρραβωνίζεται, στέφεται, μεταλαμβάνει, προχειρίζεται κ.τ.λ.

Αντίθετα στη Ρωμαϊκή Εκκλησία ο λειτουργός φέρεται να τελεί ο ίδιος τα μυστήρια, απαγγέλλοντας τις ιερουργίες σε πρώτο ενικό πρόσωπο, όπως: εγώ σε βαπτίζω, σε χρίω κ.ο.κ.. Το ύφος αυτό είναι εκφραστικό του οξέος χωρισμού του κλήρου από τον λαό, που παρατηρείται στη Λατινική Εκκλησία.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 238-239)

167. Μπορεί άλλο πρόσωπο εκτός από τον ιερέα να τελέσει το βάπτισμα;

Ναι μπορεί, σε έκτακτες όμως περιπτώσεις. Το βάπτισμα αυτό είναι ομοίως βάπτισμα ανάγκης. Γίνεται δε συνήθως ενόψη επικείμενου θανάτου. Όταν, λόγου χάρη, ένα αβάπτιστο παιδί ασθενήσει ξαφνικά και κινδυνεύει να πεθάνει, τότε μπορεί να το βαπτίσει και λαϊκός, άνδρας ή γυναίκα, κατά κανόνα όμως ορθόδοξος. Το βάπτισμα μπορεί να το κάνει σε νερό απλό και φυσικό, κάνοντας τις τρεις καταδύσεις και λέγοντας τα καθιερωμένα λόγια: «Βαπτίζεται ο δούλος (ή η δούλη) του Θεού τάδε... εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, αμήν». Ελλείψει ύδατος το βάπτισμα μπορεί να γίνει
και στον αέρα (αεροβαπτίσμα). Και στις δυο περιπτώσεις (κυρίως όμως στην πρώτη) το βάπτισμα είναι έγκυρο και δεν μπορεί να επαναληφθεί, όταν παρέλθει ο κίνδυνος θανάτου.

Το έκτακτο αυτό βάπτισμα τελεί και η Ρωμαϊκή Εκκλησία, διευρύνουσα όμως τον κύκλο των προσώπων που μπορούν να το επιτελέσουν. Σε αντίθεση με τη δική μας Εκκλησία που επιτρέπει την τέλεσή του μόνο σε ορθόδοξους λαϊκούς, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία το επιτρέπει και σε μη χριστιανούς, σε Ιουδαίους και σε εθνικούς. Ότι όμως μια τέτοια θεωρία, διαταράσσουσα τη «λογική» και τον φυσικό κύκλο των μυστηρίων, είναι άκρως μηχανική, είναι προφανές και αυτονόητο.

Και οι Διαμαρτυρόμενοι, τέλος, δέχονται την τέλεση του βαπτίσματος από πρόσωπα λαϊκά, εκτός από τους Καλβινιστές, οι οποίοι, αποδεχόμενοι ότι ο Θεός σώζει και χωρίς το βάπτισμα τους προορισμένους στην αιώνια ζωή, δεν δίνουν καμιά σημασία στο έκτακτο βάπτισμα της ανάγκης.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 237-238)

166. Είναι σωστό το δι’ επιχύσεως βάπτισμα των Παπικών;

Όχι, δεν είναι. Διότι, κατά την ορθόδοξη πίστη, το βάπτισμα για να είναι έγκυρο και κανονικό, πρέπει να γίνεται στο όνομα της Αγίας Τριάδος και δια τριπλής καταδύσεως σε ύδωρ «ειλικρινές», δηλαδή αμιγές και καθαρό. Αν λείπει ένας από τους όρους αυτούς το μυστήριο είναι άκυρο. ‘Ως προς τον δεύτερο όμως όρο, δηλαδή την τριπλή κατάδυση, δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των διαφόρων χριστιανικών Εκκλησιών.

Το ρήμα βαπτίζω σημαίνει βυθίζω. Από αρχαιοτάτων δε χρόνων στην Εκκλησία το βάπτισμα ετελείτο δια τριπλής καταδύσεως σε ύδωρ. Την πράξη αυτή της Εκκλησίας μαρτυρούν τα σωζόμενα βαπτιστήρια, ειδικά χτίσματα κείμενα παραπλέυρως του ναού, στα οποία βαπτίζονταν οι κατηχούμενοι.
Ομοίως μαρτυρεί η πράξη των αποσχισθεισών Εκκλησιών των Αρμενίων, Κοπτών και Αβυσσηνίων, που τελούν το βάπτισμα δια καταδύσεως. Είναι ενδεικτικό ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας στα έργα τους δεν μνημονεύουν άλλον τρόπο βαπτίσεως. Φυσικά στην αρχαία Εκκλησία υπήρχε το έκτακτο και κατ’ οικονομία βάπτισμα κλινικών, δηλαδή των ασθενών που, καθηλωμένοι στο κρεβάτι, δεν μπορούσαν να μετακινηθούν, το οποίο γινότον δι’ επιχύσεως και ραντισμού.

Στο έκτακτο αυτό βάπτισμα στηριζόμενοι οι Ρωμαιοκαθολικοί και προφασιζόμενοι λόγους αστήρικτους, την τρυφερή ηλικία των νηπίων, τα οποία αν είναι ασθενικά κινδυνεύουν κατά την κατάδυση, το γήρας των λειτουργών με τις αρνητικές επιπτώσεις του, το άτοπο της γυμνώσεως προσώπων του ετέρου φύλου και γενικά τις δυσκολίες από το ψυχρό κλίμα των βορείων χωρών, ήδη από τον 14ο αιώνα το εκτάκτως γινόμενο βάπτισμα δι’ επιχύσεως εισήγαγαν ως κανονικό της Εκκλησίας θεσμό. Ότι όμως πρόκειται περί επιζήμιας καινοτομίας στη σειρά πολλών άλλων καινοτομιών της Εκκλησίας αυτής, μετά τα όσα είπαμε δεν είναι δύσκολο να κατανοηθεί.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 236-237)

165. Τί φρονούν περί της ουσίας του βαπτίσματος οι Διαμαρτυρόμενοι;

Τα περί της ουσίας του βαπτίσματος διδάγματα των Διαμαρτυρομένων είναι ανάλογα προς τις περί προπατορικού αμαρτήματος και δικαιώσεως ως ιδιαίτερες αντιλήψεις τους. Ενώ για μας το βάπτισμα καταργεί την αμαρτία από την ψυχή του βαπτιζομένου αναγεννώντας και αναπλάσσοντας αυτόν (το ίδιο παρατηρείται και στη δικαίωση), κατά τους Προτεστάντες, το μυστήριο δεν εξαλείφει την ουσία του προπατορικού αμαρτήματος αλλ΄ απλώς αίρει την ενοχή την οφειλόμενη τόσο σ’ αυτό όσο και στις προσωπικές αμαρτίες των βαπτιζομένων, χωρίς ωστόσο να καθιστά άγιο και δίκαιο τον άνθρωπο, ενισχύοντας απλώς την πίστη του κι εξασθενώντας την υφιστάμενη αμαρτία. Η αμαρτία στον άνθρωπο συγχωρείται όχι για να μην υπάρχει, αλλά για να μην καταλογίζεται.

Οι αντιλήψεις αυτές δεν είναι σωστές. Όχι μόνο διαστρεβλώνουν την αληθινή έννοια της δικαιώσεως (άρση της αμαρτίας και αναγέννηση), αλλ΄ έρχονται σε αντίθεση προς τη διδασκαλία της Γραφής κατά την οποία το βάπτισμα είναι «λουτρόν παλιγγενεσίας». Ο όρος αυτός εκφράζει θαυμάσια την ουσία του βαπτίσματος. Το βάπτισμα κάνει τον άνθρωπο νέα γένεση, του χαρίζει καινούργια πνευματική ύπαρξη, από την οποία έχει αφαιρεθεί το στοιχείο της αμαρτίας, το δηλητήριο της φθοράς και του πνευματικού θανάτου.

Το βάπτισμα κατά τους Διαμαρτυρομένους δεν επαναλαμβάνεται. Σ’ αυτό συμφωνούν με τους Ορθοδόξους και τους Ρωμαιοκαθολικούς. Όμως η μη επανάληψη αυτή δεν οφείλεται στη μοναδικότητα της πνευματικής γεννήσεως που μόνο μια φορά γίνεται (όπως και η φυσική γέννηση) ούτε στο ότι το μυστήριο φέρει χαρακτήρα ανεξάλειπτο (Δυτικοί), αλλά στην ειδική συνθήκη που δημιουργείται στο βάπτισμα μεταξύ Θεού και ανθρώπου, η οποία από μέρους του Θεού είναι αμετακίνητη και ανεπανάλειπτη.

Όσοι εκ των Διαμαρτυρομένων δέχονται το μυστηριακό χαρακτήρα του βαπτίσματος αποδέχονται και τον νηπιοβαπτισμό (Λουθηρανοί). Αυτό όμως δεν γίνεται χωρίς αντίφαση προς τη θεμελιώδη προτεσταντική αρχή περί πίστεως, ως της μόνης δυνάμεως που προσδιορίζει την ενέργεια του μυστηρίου. Πώς μπορεί να ενεργήσει το βάπτισμα στα νήπια, τα οποία στερούνται λόγου και πίστεως; Προς εξοικονόμηση του πράγματος διατυπώθηκαν αλλόκοτες θεωρίες· ότι τα νήπια που είναι ευάρεστα στο Θεό και προστατεύονται από τους Αγγέλους, πιστεύουν κι αυτά χωρίς να κατανοούν το Θεό, όπως ο Δαβίδ στην κοιλιά της μητέρας του εξεδήλωνε την αφοσίωση του στο Θεό και ο Βαπτιστής Ιωάννης σκιρτούσε ομοίως στην κοιλιά της Ελισάβετ, όταν αυτή άκουε το χαιρετισμό της Παρθένου Μαρίας. Άλλωστε η πίστη δεν έχει ανάγκη του λόγου, ο οποίος καμιά φορά την εμποδίζει, αλλ΄ είναι προϊόν του παναγίου Πνεύματος.

Τέλος όσοι εκ των Διαμαρτυρομένων (Καυάκεροι, Σωκινιανοί, Αρμινιανοί, Μεννωνίτες, Αναβαπτιστές) απορρίπτουν τον μυστηριακό χαρακτήρα του βαπτίσματος, φρονούντες ότι είναι απλή τελετή ιδρυθείσα όχι από τον Κύριο αλλά από τους Αποστόλους για τους εξ Ιουδαίων και εθνικών επιστρέφοντας των οποίων εδήλωνε δημόσια την είσοδο στην Εκκλησία, ή είναι απλή εικόνα της εσωτερικής καθάρσεως του ανθρώπου και σφραγίδα της αφέσεως των αμαρτιών στους πιστεύοντες και μετανοούντες, συναπορρίπτουν όλοι τον νηπιοβαπτισμό, του οποίου δεν κατανοούν τη φύση και τους σκοπούς.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 234-236)

Ανακαίνισις
Τα σπίτια, όταν παλιώσουν, πάντοτε τα διορθώνουμε.
Αυτό να κάνεις και με τον εαυτό σου. Αμάρτησες σήμερα;
Πάλιωσες την ψυχή σου; Να μην απογοητευτείς,
ούτε να μη ξαναπέσεις, αλλά ξανακάνε καινούργιο
το πνευματικό σου σπίτι με τη μετάνοια,
με δάκρυα, με εξομολόγηση και με την επιτέλεση καλών έργων.
Κι αυτό να μη παύσεις ποτέ να το κάνεις.
Ε.Π.Ε. 17,442

πώς συντελείται;
Πώς ανακαινίζεται; Με την πίστη, με την ελπίδα, με την προθυμία.
Στο εξής, λοιπόν, πρέπει ν’ αντιμετωπίζουμε με θάρρος τα κακά.
Διότι, όσο περισσότερο παθαίνει το σώμα,
τόσο και πιο αγαθές ελπίδες έχει η ψυχή.
Και γίνεται λαμπρότερη, όπως ακριβώς το χρυσάφι,
που παραμένει περισσότερο μέσα στη φωτιά.
Ε.Π.Ε. 19,258

αναγέννησις
Ανακαίνισις σημαίνει, όταν αυτό, που ‘χει γεράσει, ξανανιώνει.
Σαν να γίνεται από ένα πράγμα, κάτι άλλο.
Ε.Π.Ε. 21,38

ξανάνιωμα
Και μεις είμαστε νέοι, η καλύτερα γίναμε νέοι.
Αν θέλουμε, μπορούμε να εξαφανίσουμε αυτό το γήρας.
Ό,τι παλιό, ας το πετάξουμε.
Ας πλυθούμε και θα φύγει κάθε ρυτίδα και κηλίδα και βρωμιά.
Και θα γίνουμε ωραίοι, ώστε να επιθυμήσει την ομορφιά μας ο Βασιλιάς.
Είναι δυνατόν, έστω κι αν έχουμε φτάσει στην έσχατη ασχήμια,
ν’ ανακτήσουμε την ομορφιά.
Ε.Π.Ε. 24,554

πνευματική, η μετάνοια
Τα ετοιμόρροπα σπίτια τα επισκευάζουμε.
Αυτό να κάνουμε και στον εαυτό μας.
Αν σήμερα παλαιώθηκες από την αμαρτία,
ν’ ανακαινίσεις τον εαυτό σου με τη μετάνοια.
Ε.Π.Ε. 30,286

μετά την ανάσταση
Στα σώματα μετά τη νεότητα έρχεται το γήρας.
Εδώ μετά το γήρας έρχεται η νεότητα,
και νεότητα παντοτινή, αν φυσικά θέλουμε.
Ε.Π.Ε. 36,168

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 176-177)