Άμα αγαπήσεις μ' όλη τη δύναμη της καρδιάς σου τον Χριστό όλα θα είναι εύκολα.

Και η υπακοή και η ταπείνωσις.

Τότε όλους τους αδελφούς θα τους αγαπάς αβίαστα και αυθόρμητα, με την ίδια του Χριστού αγάπη.

Διότι δεν θα είσαι εσύ που αγαπάς, αλλά ο ίδιος ο Χριστός που θα κατέχει την καρδιά σου.

Γέροντας Πορφύριος

ύπνος
Τίποτε άλλο δεν είναι ο θάνατος, παρά ύπνος και αναχώρησις και μετάθεσις και ανάπαυσις και λιμάνι ήρεμο και απαλλαγή από την ταραχή και ελευθερία από τις βιοτικές φροντίδες.
Ε.Π.Ε. 32,194
διδάσκαλος
Ο θάνατος είναι διδάσκαλος φιλοσοφίας, που διαπαιδαγωγεί τη διάνοια και χαλιναγωγεί τα αμαρτωλά πάθη της ψυχής και καταπραΰνει τα κύματα και φέρνει γαλήνη.
Ε.Π.Ε. 32,530
αρχή μιας νέας ζωής
Οι ειδωλολάτρες περιορίζουν την ελπίδα τους στα όρια τούτης της ζωής. Εμείς όμως απορρίπτουμε τη θεωρία αυτή, αφού για μας ο θάνατος είναι η αρχή μιας άλλης, απείρως λαμπρότερης ζωής.
Ε.Π.Ε. 34,473
δεν υπάρχει τίποτε μετά;
Προσκολλημένοι στη γαστέρα σαν τα γουρούνια και τους τράγους, απασχολούνται με τα παρόντα πράγματα και νομίζουν, πως τίποτα δεν υπάρχει μετά το θάνατο.
Ε.Π.Ε. 34,590
Κοίμησις μετά την Ανάστασι
Αφ’ ότου ο Χριστός ο Θεός μας θυσιάστηκε στο σταυρό και αναστήθηκε, έβγαλε απ’ τη μέση και τις ονομασίες «θάνατος» και «άδης». Ο φιλάνθρωπος Κύριος καινούργια και παράδοξη πολιτεία έφερε στη ζωή μας. Αντί να λέμε θάνατος, λέμε τώρα κοίμησις και ύπνος και αναχώρησις απ’ την παρούσα ζωή.
Ε.Π.Ε. 36,72
Χριστού δόλωμα
Δεν έχουμε πλέον το θάνατο του Αδάμ, αλλ’ έχουμε το θάνατο του Κυρίου. Είδες, πως, με όσα κάποτε νίκησε ο διάβολος, με τα ίδια τώρα νικήθηκε; Γύρω από το δέντρο νίκησε τον Αδάμ ο διάβολος. Γύρω από το Σταυρό, το ξύλο εκείνο της ζωής, νίκησε ο Κύριος το διάβολο.
Ε.Π.Ε. 36,74
υπέρβασις από τους άγιους
Ο Χριστός συνέλαβε το θάνατο, που ήταν φοβερός στη φύσι μας και προκαλούσε τρόμο σε ολόκληρο το γένος μας, και τον νίκησε, διαλύοντας το φόβο που προκαλούσε. Και έτσι νικημένο (σαν ξεδοντιασμένο λιοντάρι) τον παρέδωσε στους πιστούς, ώστε να βλέπουμε και νεαρές ακόμα παρθένες (μάρτυρες) να τον περιπαίζουν.
Ε.Π.Ε. 37,82-84
άδηλος, γι΄ αυτό πάντα έτοιμοι
Αν σκεπτώμαστε συνέχεια, καθημερινά το άγνωστο της μέρας της τελευτής μας, δεν θα αμαρτάνουμε τόσο εύκολα, αλλά και θα ετοιμαζώμαστε για την αιώνια πατρίδα μας με πολύ θάρρος και ελπίδα.
Ε.Π.Ε. 37,314
νεαράς κόρης
Ούτε να λυπάσαι ούτε να καταλογίζης στις αμαρτίες την καλή αποδημία της ευτυχισμένης θυγατέρας σου. Διότι κατέπλευσε σε γαλήνιο λιμάνι. Πήγε σε μια ζωή, που δεν έχει πλέον τέλος. Απαλλάχτηκε απ’ τα κύματα της παρούσης ζωής. Στέκεται πάνω σε βράχο. Ασύλητο θησαυρό έχει, τα ουράνια αγαθά. Γι’ αυτό πρέπει να σκιρτάς και να ευφραίνεσαι, διότι ως άριστος γεωργός παρουσίασες την ψυχή της καρπό ώριμο στον κοινό μας Κύριο.
Ε.Π.Ε. 38,134
«Θανάτω θάνατον πατήσας»
καταφρονούμε το θάνατο
Λαμπρότερη η νίκη. Και δεν θα ήταν βέβαια λαμπρή η νίκη, αν δεν υπήρχε το “θανάτω θάνατον πατήσας”. Ας σταθούμε γενναία, περιφρονώντας πια το θάνατο.
Ε.Π.Ε. 24,308
Θάρρος
και παρρησία
Έδειξε μεγάλη παρρησία ο Στέφανος πριν από το μαρτυρικό του θάνατο. Τους ήλεγξε κατά πρόσωπο: «Είστε σκληροτράχηλοι κι αναίσθητοι στην καρδιά και στ’ αυτιά... Πάντοτε πάτε κόντρα στο Πνεύμα το Άγιο, όπως οι πρόγονοί σας, έτσι και σεις»... Αυτό φανερώνει το θάρρος του ανδρός, που σηκώνει το σταυρό. Ας μιμούμαστε, λοιπόν, κι εμείς το θάρρος των μαρτύρων, μολονότι δεν σημβαίνουν σήμερα διωγμοί. Όμως ο καιρός του θάρρους πάντοτε είναι.
Ε.Π.Ε. 15,490-492

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 334-336)

άγνωστο πότε θάρθη
Μην επαναπαύεσαι στη νεότητά σου ούτε να νομίσης ότι έχεις μεγάλη προθεσμία για ζωή. Διότι «η ημέρα του Κυρίου έρχεται ως κλέπτης μέσα στη νύχτα». Γι’ αυτό και δεν μας γνωστοποίησε τη μέρα του θανάτου μας, για να επιδείξουμε ζήλο και φροντίδα. Δεν βλέπεις άλλωστε πόσοι νέοι κάθε μέρα πεθαίνουν;
Ε.Π.Ε. 31,92
στείρωσίς του
Προηγήθηκαν οι στείρες, που γέννησαν θαυμαστά, για να βεβαιωθή ο τόκος της Παρθένου. Κι όχι μονάχα αυτό. Αν καλοεξετάσουμε, βλέπουμε προτυπούμενη τη στείρωσι του θανάτου.
Ε.Π.Ε. 31,296
αδωροδόκητος
Είναι δήμιος ο θάνατος, που με τίποτε δεν δωροδοκείται. Το χέρι του δεν πείθεται με το χρυσάφι που θα βάλης. Ούτε εξαργυρώνεται από τους πλουσίους, για να τους αφήση. Όλους τους φυλακίζει μέσα στους τάφους.
Ε.Π.Ε. 31,382
μνήμη του
Ένα το σπουδαιότερο καλό ανάμεσα στα ανθρώπινα: Η ταπείνωσις της συντετριμμένης καρδιάς, που συνεχώς σκέπτεται την τελευταία ημέρα.
Ε.Π.Ε. 31,386
διάδοχος πλουσίων και φτωχών
Αυτός που χτες βρισκόταν στα πλούτη, ξαφνικά σήμερα βρίσκεται στον τάφο. Χτες σε πλουσιοπάροχα τραπέζια, σήμερα στον κατάλογο των νεκρών. Χτες σε θρόνους, την άλλη μέρα τυλιγμένος στα σάβανα. Χτες ανάμεσα στους κόλακες, σήμερα ανάμεσα στους σκώληκες. Πού η χαρά από το μέτρημα των χρημάτων; Πού το καύχημα για τα πολλά κτήματα; Πού η διαφορά ανάμεσα στον πλούσιο και στο φτωχό; Πού η απόστασις ανάμεσα στο βασιλιά και στο ζητιάνο; Και των δυο διάδοχος είναι ο θάνατος. Και των δυο κατάληξις είναι ο τάφος. Εκτός από τα σάβανα, κανένας άλλος δεν συνοδεύει το νεκρό.
Ε.Π.Ε. 31,396
φθορά πάντων
Επιφυλάσσεται θάνατος για κάθε άνθρωπο. Και είναι ο θάνατος αντίπαλος ακατάλυτος, ακολάκευτος στα δώρα, ασυγκίνητος στους θρήνους, αιφνίδιος κλέπτης. Αυτός, που χτες βρισκόταν στα πλούτη, σήμερα βρίσκεται στον τάφο. Αυτός, που χτες βρισκόταν με τους κόλακες, σήμερα βρίσκεται με τους σκώληκες.
Ε.Π.Ε. 31,396
ταχύτερα προς το λιμάνι
Τι κακό, πες μου, προξενεί ο θάνατος; Το ότι σε φέρνει συντομώτερα στο γαλήνιο λιμάνι και στην ατάραχη εκείνη ζωή;
Ε.Π.Ε.32,106
καταφρονείται από τους χριστιανούς
Αν είσαι χριστιανός, να πιστεύης στο Χριστό. Αν πιστεύης στο Χριστό, να δείξης την πίστι σου με τα έργα. Πώς; Αν καταφρονής (αν δεν φοβάσαι) το θάνατο.
Ε.Π.Ε. 32,106
και φόβος
Πες μου, τι λες; Φοβάσαι τον άδικο θάνατο; Ήθελες, λοιπόν, να πεθάνης δίκαια; Μα είναι άθλιος και ταλαίπωρος, όποιος διαλέγει τον δίκαιο και όχι τον άδικο θάνατο. Αν πρέπη να φοβώμαστε το θάνατο, τον δίκαιο ας φοβώμαστε. Διότι όποιος πεθάνει άδικα, μετέχει στη ζωή των άγιων.
Ε.Π.Ε.32,110
προσωπείο θηρίου
Φοβούμαστε το θάνατο σαν παιδιά, και δεν φοβόμαστε την αμαρτία. Τα μικρά παιδιά φοβούνται τις μάσκες, και δεν φοβούνται τη φωτιά. Και μεις φοβόμαστε το θάνατο, που μοιάζει με μάσκα γελοία, και δεν φοβόμαστε την αμαρτία, που είναι όντως φοβερό πράγμα και ως φωτιά κατατρώει τη συνείδησί μας.
Ε.Π.Ε. 32,114

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 332-334)

χωνευτήριο
Όταν δης σαν σε καμίνι να διαλύεται η σάρκα μας και να σαπίζη, να μη σταματήσης σ’ αυτό που βλέπεις, αλλά περίμενε την ανακαίνισι.
Ε.Π.Ε. 25,556
εναρέτου ή νέου
Γιατί θρηνείς; Γιατί ήταν πολύ καλός και ευγενικός. Κρίμα! Τον χάσαμε. Μα ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να χαίρεσαι. Γρήγορα τον πήρε ο Θεός, προτού προλάβη η κακία ν’ αλλάξη τη σύνεσί του (Σοφ. Σολ. δ' 11). Έφυγε για πέρα ασφαλισμένος. Δεν μπορεί πια να μεταβληθή, να χάση την αρετή του. Γιατί θρηνείς; Γιατί ήταν νέος. Δεν πρόλαβε να χαρή τη ζωή του. Γι’ αυτό ειδικά, να δοξολογής το Θεό. Γρήγορα βγήκε νικητής. Του ‘δωσε το βραβείο, την κληρονομιά της Βασιλείας Του. Σεβάσου το περιβάλλον της όλης εκφοράς, την εξόδιο ακολουθία. Οι ύμνοι, οι προσευχές, η σύναξις τόσων πατέρων της Εκκλησίας, η συγκέντρωσις τόσων αδελφών, όλα αυτά δεν είναι για να κλαις εσύ και να οδύρεσαι και να εκφράζης την αγανάκτησί σου για το θάνατο του δικού σου προσώπου. Όλα αυτά συμβαίνουν για να ευχαριστής το Θεό, που τον πήρε κοντά Του. Όταν κάποιον τον καλούν να λάβη δόξα, ο κόσμος τον ζητωκραυγάζει. Αυτό κάνει και η Εκκλησία. Συνάγει τους πιστούς, για να προπέμψουν με ζητωκραυγές (με χαρούμενες ευχές) ένα μέλος της. Τον προπέμπουν για τη μεγαλύτερη τιμή, που μπορεί να γίνη σε άνθρωπο, για την ουράνια και αιώνια δόξα.
Ε.Π.Ε. 25,558
ετοιμάσου και συ
Ο θάνατος είναι ανάπαυσις. Eίναι απαλλαγή από κόπους και ιδρώτες· απ’ τις φροντίδες τις βιοτικές. Όταν, λοιπόν, δης κάποιον απ’ τους δικούς σου να φεύγη, να μην αγανακτήσης, αλλά με συγκίνησι να σκεφθής: Κι εμένα σε λίγο με περιμένει το τέλος της παρούσης ζωής. Εξέτασε τη συνείδησί σου. Είσαι έτοιμος; Γίνε φρονιμώτερος. Από το θάνατο του άλλου νιώσε φόβο. Αναλογίσου τις πράξεις σου. Διόρθωσε τα λάθη σου. Κάνε θεϊκή μεταβολή.
Ε.Π.Ε. 25,598
αποδημία
Ο θάνατος του πλουσίου ήταν θάνατος και τάφος. Ο θάνατος όμως του Λαζάρου ήταν αποδημία και μετάθεσις προς τα ανώτερα. Ο δρόμος του από τα σκάμματα του αγώνα ωδήγησε στα βραβεία, από το πέλαγος στο λιμάνι, από τον πόλεμο στο τρόπαιο, από τους ιδρώτες στο στεφάνι.
Ε.Π.Ε. 25,598
μετάστασις από τη γη στον ουρανό
Ο θάνατος των αγίων δεν είναι θάνατος, αλλ’ είναι μετάστασις από τα μικρότερα στα υψηλότερα και καλύτερα, από τους συνδούλους στον Κύριο, από τους ανθρώπους στους αγγέλους.
Ε.Π.Ε. 27,624
μετάστασις
Δεν είναι θάνατος ο θάνατος, αλλ’ είναι αποδημία και μια μετάθεσις από τα χειρότερα στα καλύτερα, από τη γη στον ουρανό, από την ανθρώπινη κοινωνία στην κοινωνία των αγγέλων και αρχαγγέλων.
Ε.Π.Ε. 30,22
δεν οδηγεί στο μηδέν
Αν μεν διαλυόταν τελείως και κατέληγε στο μηδέν, θα ‘πρεπε να θορυβήσαι και να πονάς. Αν όμως κατέπλευσε στον εύδιο λιμένα του ουρανού, τότε δεν πρέπει να πενθής γι’αυτόν, αλλ’ αντίθετα να χαίρεσαι.
Ε.Π.Ε. 30,22
χωρίς διακρίσεις
Ας βγούμε στους τάφους και ας δούμε την ανθρώπινη ματαιότητα σκορπισμένη, οστά φαγωμένα, σώματα σάπια. Πες μου: Εκεί ποιος είναι ο βασιλιάς και ποιος ο απλός πολίτης; Ποιος ο ευγενής και ποιος ο δούλος; Ποιος ο σοφός και ποιος ο αγράμματος; Πού βρίσκεται η ομορφιά της νεότητας; Πού είναι η περίλαμπρη όψις; Πού τα μάτια τα όμορφα; Πού η ευθυτενής μύτη; Πού είναι τα πορφυρά χείλη; Πού οι ομορφιές των παρειών; Πού είναι το ακτινοβόλο πρόσωπο; Τι έγιναν; Δεν έγιναν όλα σκόνη; Δεν έγιναν τέφρα; Δεν έγιναν σποδός; Δεν έγιναν όλα σκουλήκια και δυσοσμία; Δεν έγιναν όλα βρωμιά;
Ε.Π.Ε. 30,318
ύπνος και κοίμησις πρόσκαιρη
Ούτε το θάνατο φοβόμαστε. Έτσι μάθαμε από την ιερή μας πίστι, ότι, δηλαδή, ο θάνατος δεν είναι θάνατος, αλλ’ είναι ύπνος και κοίμησις πρόσκαιρη. Δεν φοβόμαστε ούτε τη φτώχεια ούτε την αρρώστια ούτε άλλο τίποτε, αφού ξέρουμε ότι βαδίζουμε για μια πολύ ανώτερη ζωή, που είναι άφθαρτη και άθικτη και απαλλαγμένη από κάθε ανωμαλία.
Ε.Π.Ε. 30,552

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 329-332)

707. Όλη η δύναμίς μας έγκειται στην καρδιά μας. Όταν η καρδιά είναι φως, ο όλος άνθρωπος νοιώθει άνετα και ευχάριστα. Όταν η καρδιά είναι βαρειά, νοιώθει δυστυχισμένος. Στην εκκλησία, ο Θεός αγγίζει τις καρδιές μας, τις καθαρίζει με τη χάρι του και τις υποτάσσει στον «χρηστόν» ζυγό του. Όταν η καρδιά λάμπη στο φως του Θεού, είναι έτοιμος ο άνθρωπος να κινηθή και να εκδηλωθή χαρωπά. Γι’ αυτό τον λόγο «και Δαυΐδ και πας Ισραήλ (ήσαν) παίζοντες εναντίον (δηλαδή: απέναντι) του Θεού εν πάση δυνάμει και εν ψαλτωδοίς και εν κινύραις και εν νάβλαις, εν τυμπάνοις και εν κυμβάλοις και εν σάλπιγξιν» (Α’ Παραλ. ιγ’ 8).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 275-276)

705. Το πνεύμα είναι δυνατό και κατανικά την ύλη. Ενώ η σάρκα υπόκειται στα πάθη της. Το πνεύμα των ανθρώπων που χαριτώθηκαν, με τη βοήθεια του θεού, επιβάλλεται στη σάρκα τους, όπως βλέπουμε να συμβαίνει στη ζωή των Αγίων, που ακόμη και στη σωματική αντίστασι των άλλων κατώρθωναν να επιβάλλωνται. Ο αναγεννημένος άνθρωπος, κατά την προσευχή, συλλαμβάνει το νόημα των λέξεών της, νοιώθει το πνεύμα τους. Ενώ ο σαρκικός άνθρωπος τις νοιώθει σαν ένα βάρος, μη μπορώντας να τις υποβαστάση, γιατί του λείπει το πνεύμα. Και είναι ανίκανος να διεισδύση στο καθαρό πνεύμα τους, γιατί κατέχεται από το σαρκικό φρόνημα.

706. Αγάπα τον εχθρό σου. Αυτό είναι η ύψιστη σοφία. Ώ, αν καταλαβαίναμε τι θρίαμβος, τι δωρεά είναι να αγαπάμε τους εχθρούς μας, να τους ανταποδίδουμε καλό αντί κακού! Αυτό ακριβώς έκαμε ο Υιός του Θεού. Η αγάπη του θριάμβευσε κατεπάνω στο αχάριστο και αχρειωμένο από την αμαρτία ανθρώπινο γένος. Έτσι ακριβώς θριάμβευσαν και οι Άγιοι του Θεού κατεπάνω στους εχθρούς των, αγαπώντας τους και ανταποδίδοντάς τους καλό αντί κακού. «Συνίστησι την εαυτού αγάπην εις ημάς ο Θεός, ότι έτσι αμαρτωλών όντων ημών, Χριστός υπέρ ημών απέθανεν… Ει γαρ εχθροί όντες κατηλλάγημεν των Θεώ δια του θανάτου του Υιού αυτού, πολλώ μάλλον καταλλαγέντες σωθησόμεθα εν τη ζωή αυτού» (Ρωμ. ε’ 8, 10).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 275)

703. Και εδώ κάτω, στη γη, ανάπαυσις και χαρά μου είναι ο Χριστός. Πώς λοιπόν να μην πιστεύω ότι, μετά την έξοδό μου απ’ αυτόν τον κόσμο, με περιμένει η αιωνία ανάπαυσις και χαρά; Εδώ κάτω, στη γη, χωρίς τον Χριστό, είμαι γεμάτος θλίψι. Πώς λοιπόν να μην πιστεύω ότι χειρότερα θα βασανίζωμαι εκεί, αν ο Χριστός με στείλη στο σκοτάδι της Κολάσεως; Η τωρινή κατάστασις των ψυχών μας προοιωνίζεται τη μέλλουσα. Η μέλλουσα θα είναι μία συνέχισις και μια αποκορύφωσις. Οι δίκαιοι θα απολαύσουν όλη την αιώνια δόξα. Οι αμετανόητοι αμαρτωλοί, όλη τη μέλλουσα καταδίκη.

704. «Εμοί το προσκολλάσθαι τω Θεώ αγαθόν εστίν» (Ψαλμ. οβ’ 28), λέγει ο Δαυίδ, που έχει γευθή τη γλυκύτητα της αληθινής προσευχής. Το επιβεβαιώνουν και άλλοι πολλοί, μεταξύ των οποίων και εγώ ο αμαρτωλός. Και εδώ κάτω, στη γη, όπου μας περιβάλλει το αμαρτωλό σώμα, η προσκόλλησις στον Θεό είναι τόσο καλό και ευλογημένο πράγμα. Πόσο πιο μεγάλη όμως θα είναι η χαρά μας, όταν βρεθούμε ενωμένοι μαζί του εκεί, τους ουρανούς! Ό,τι απλώς προγευθήκαμε εδώ κάτω, θα απολαύσουμε εκεί σε όλη του την πληρότητα, για πάντοτε. Είδες τι αγαθός, τι ελεήμων είναι ο Δημιουργός σου; Για να σε βεβαιώση σχετικά με εκείνη τη μακαριότητα, που σε περιμένει όταν βρεθής ενωμένος μαζί του στην άλλη ζωή, σε αξιώνει να την προγευθής εδώ, στη γη, όταν προσκολλάσαι σ’ Αυτόν με όλη σου την καρδιά. Ναι. Ακόμη και εδώ, η αόρατος ψυχή μου αναπαύεται στον αόρατο Θεό. Η ανάπαυσίς μας όμως θα είναι τελεία, όταν χωρισθούμε από το σώμα.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 274-275)

Η αυτενέργητη ευχή
-Γέροντα, να μας λέγατε κάτι για την αυτενέργητη ευχή;
-Ο άνθρωπος που έχει την αυτενέργητη ευχή, δεν προσπαθεί να πει την ευχή,
αλλά, χωρίς να καταβάλλει καμμιά προσπάθεια, η ευχή λέγεται μέσα του από μόνη της.
Ακόμη και στον ύπνο λέει την ευχή και, όταν ξυπνάει, συνεχίζει η ευχή.
Γι’ αυτό στην Αγία Γραφή στο Άσμα Ασμάτων λέει: «Εγώ καθεύδω και η καρδία μου αγρυπνεί».
Στο Άγιον Όρος ήταν ένας εργάτης που δούλευε πολύ, δούλευε για τρεις εργάτες,
και γι’ αυτό οι Πατέρες του έδιναν διπλό μισθό. Ερχόταν καμμιά φορά και εκεί στο Καλύβι,
στον «Τίμιο Σταυρό». Μια φορά που ήρθε του είπα: «Εκεί που δουλεύεις,
να λες την ευχή, για να αγιάζεται και η δουλειά που κάνεις».
Με άκουσε με απλότητα και συνήθισε να λέει την ευχή. Έρχεται μια μέρα και μου λέει:
«Κοιμάμαι, και στον ύπνο μου λέω την ευχή. Και όταν ξυπνάω, συνεχίζει η ευχή.
Νιώθω μέσα μου χαρά». «Άρχισε να γλυκοχαράζει», του λέω. Κοσμικός άνθρωπος
και είχε φθάσει σε τέτοια κατάσταση!
-Γέροντα, ο άνθρωπος που έχει την αυτενέργητη ευχή, έχει καθαρισθεί από το πάθη;
-Έμ, τότε έχει φθάσει σε καλή κατάσταση.
-Πώς φθάνει, Γέροντα, κάνεις στην αυτενέργητη ευχή;
-Όταν ο άνθρωπος συναισθάνεται την αμαρτωλότητα του και έχει συνέχεια κατά νου
την αχαριστία του, τότε πιέζεται η ψυχή φιλότιμα και ζητάει ταπεινά το έλεος του Θεού.
Και μετά, χωρίς να καταβάλλει προσπάθεια, αρχίζει η ευχή να λέγεται μόνη της
δουλεύει μέσα του η ευχή.
-Το αισθάνεται ως ανάγκη, Γέροντα;
-Όχι ως ανάγκη, αλλά του έχει γίνει συνήθεια πλέον. Του έχει μείνει η καλή συνήθεια
της αδιαλείπτου προσευχής από την εργασία που έκανε.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.167-168)

Όπου βρεθείς να λες την ευχή

-Γέροντα, τι να προσέξω περισσότερο;
-Να στρωθείς, να συμμαζευτείς και, όπου βρεθείς,
να λες την ευχή με τον νου και με την καρδιά σου,
ζητώντας το έλεος του καλού Θεού για τον εαυτό σου,
για όλους τους ζώντες και για όλους τους κεκοιμημένους.
Κι όταν κουράζεσαι από την ευχή, να ψάλλεις δυνατά το αργό
«Κύριε ελέησον» ή ένα τροπάριο.
-Συνήθως, Γέροντα, λέω την ευχή μόνο στον ναό.
-Όταν ο μοναχός αρκείται στο να λέει την ευχή μόνο
στον ναό, είναι σαν τους κοσμικούς που πηγαίνουν στην εκκλησία μόνον την Κυριακή.
Γι’ αυτό να μην περιορίζεσαι να λες την ευχή μόνο στον ναό να την λες
και στο διακόνημα και στο κελλί, και όταν ξαπλώνεις για να ξεκουραστείς,
πάλι να λες την ευχή. Στο διακόνημα να προσέχεις, να κινείσαι ήρεμα και συνετά,
για να μη σου κλέβει το ταγκαλάκι τον νου από την ευχή.
Πάντα να έχεις στο στόμα σου το γλυκύτατο όνομα του Ιησού,
για να γλυκαίνεται η ψυχή σου. Μεγάλη υπόθεση να περνάς ολόκληρη
την ήμερα με την ευχή. Αρχίζεις την ήμερα σου με την ευχή,
στην συνέχεια κάνεις την εργασία σου λέγοντας την ευχή, και έτσι αγιάζεται
ό,τι κάνεις, αγιάζονται και όσοι συμμετέχουν σε αυτό.
Όταν λ.χ. μαγειρεύεις και λες την ευχή, αγιάζεται το φαγητό που κάνεις,
αγιάζονται και όσοι το τρώνε.
-Γέροντα, αυτόν τον καιρό αντιμετωπίζω συνέχεια πειρασμούς.
Να αξιοποιείς τον κάθε πειρασμό με το να καταφεύγεις στον Χριστό
ζητώντας την βοήθειά του, και έτσι θα σου μένει κέρδος η αδιάλειπτη προσευχή.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.166-167)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 11-32. Η παραβολή του ασώτου υιού
15.18 ἀναστὰς(1) πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου(2) καὶ ἐρῶ αὐτῷ,
Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν(3) καὶ ἐνώπιόν σου(4),
18 Θα σηκωθώ και θα πάω στον πατέρα μου και θα του πω:
πατέρα, αμάρτησα στο Θεό και σ’ εσένα·
(1) Δεν αποτελεί απλώς λεπτομέρεια περιγραφής σύμφωνα με τον συνηθισμένο
τρόπο στους λαούς της ανατολής. Το αναστάς σημαίνει την αφύπνιση και το
σήκωμά του από τον λήθαργο και την απόγνωση (p). Με αυτό δηλώνονται με
ακρίβεια τα πρώτα βήματα της μετάνοιας (b)= «Αφού σηκωθώ από το πέσιμο της αμαρτίας» (Ζ).
«Από την καθέδρα της ηδονής» (Σχ.).
(2) Θυμάται την αγαθότητα του πατέρα (g), ο οποίος παρά τον εκφυλισμό του ασώτου
παραμένει πατέρας του (b). «Ξέρω του Θεού μου την αγαθότητα,
ξέρω του πατέρα μου την ημερότητα» (Σχ.).
(3) Ή, είναι συνώνυμο με το «στον Θεό». Δες Α Μακ. γ 18 (L).
Η κακή συμπεριφορά ενός γιου προς τον πατέρα του, δεν αρέσει καθόλου και στο Θεό (p).
Ή «αφήνοντας τα ουράνια, αμάρτησα απέναντι σε αυτά, προτιμώντας αντί για αυτά
την κατάπτυστη ηδονή και προτίμησα από την πατρίδα μου, τον ουρανό, την χώρα της πείνας» (Θφ).
Ή, δες σ. 7 ο οποίος υπονοεί, ότι οι κάτοικοι του ουρανού όπως χαίρονται
για την επιστροφή και μετάνοια του αμαρτωλού, έτσι θλίβονται και στην πτώση του,
η οποία από την άποψη αυτή είναι και αμαρτία εναντίον τους (b).
Όλες οι ερμηνείες είναι σοβαρές. Σημείωσε ότι η αμαρτία είναι προσβολή εναντίον του ουρανού.
Και είναι μεν ανίκανη να βλάψει αυτόν και τελείως αντιθέτως οι ολέθριες συνέπειές της
«επιστρέφουν στο κεφάλι του αμαρτωλού» (Ψαλμ. ζ 16), πάντως όμως αποτελεί περιφρόνηση
εναντίον του ματιού του Θεού που βλέπει τα πάντα, το οποίο παρακολουθεί όλες τις πράξεις μας.
(4) «Δηλαδή και σε σένα (αμάρτησα), επειδή προτίμησα από το θέλημά σου το δικό μου» (Ζ).
Ο πατέρας κατά τη στιγμή της αναχώρησης του ασώτου παρακολουθούσε αυτόν με βλέμμα θλίψης,
ο άσωτος όμως περιφρόνησε το τελευταίο αυτό πλήρες στοργής βλέμμα και γύρισε την πλάτη στον πατέρα (g).
Οι δύο τελευταίοι στίχοι μαζί με τον επόμενο, παρουσιάζουν τα πρώτα βήματα του αμαρτωλού που επιστρέφει.
Είναι αυτά, συναίσθηση, πρώτον, της άθλιας κατάστασής του («Εγώ όμως χάνομαι από την πείνα»),
σταθερή απόφαση επιστροφής («θα σηκωθώ και θα πάω στον πατέρα μου»),
απόφαση να εξομολογηθεί την ενοχή του χωρίς κάποια απόπειρα να δικαιολογηθεί
(«Αμάρτησα… και δεν είμαι πια άξιος να ονομαστώ γιος σου») και επιθυμία
να χρησιμοποιηθεί στο εξής στην υπηρεσία του Θεού, χωρίς κάποια αξίωση για τα προηγούμενα
κληρονομικά δικαιώματα («κάνε με σαν έναν από τους μισθωτούς σου»).