Ο λόγος του χαρακτηριζόταν από μία ιδιαίτερη φιλοστοργία και από μία γαλήνια εξουσία. Αλλά και όλη η συμπεριφορά του προς τους επισκέπτες χαρακτηριζόταν προ παντός από βαθειά ταπείνωση και συγχωρητική, έμπρακτη, χριστιανική αγάπη. Ο λόγος του θέρμαινε ακόμη και τις πιο σκληρές και ψυχρές καρδιές· διαφώτιζε τις ψυχές με πνευματική κατανόηση· τις απάλυνε και τις έκανε να χύνουν δάκρυα μετανοίας και συντριβής· προκαλούσε χαρμόσυνη ελπίδα για δυνατότητα διορθώσεως και σωτηρίας ακόμη και σε αναίσθητους αμαρτωλούς. Έτσι γέμιζε τις ψυχές με την θεία χάρη και την ειρήνη. Οποιοιδήποτε και αν τον επισκεπτόταν, είτε ρακένδυτοι πτωχοί είτε πλούσιοι με πολυτελή ενδύματα, και οποιαδήποτε βάσανα, αμαρτήματα και ανάγκες και αν είχαν στην ψυχή τους, τους αγκάλιαζε όλους με αγάπη, υποκλινόταν μέχρις εδάφους σε όλους και ευλογώντας τους, φιλούσε ο ίδιος τα χέρια τους. Δεν επιτιμούσε κανένα με σκληρότητα, ούτε τον ήλεγχε με αυστηρότητα· σε κανένα δεν επέβαλλε βαρύ φορτίο αν και ο ίδιος βάσταζε τον Σταυρό του Χριστού και υπόμενε όλες τις θλίψεις.

Επειδή, για την καθαρότητα της ψυχής του, έλαβε από τον Θεό το χάρισμα της διορατικότητας, ο όσιος Σεραφείμ έδινε συχνά στους επισκέπτες του συμβουλές, οι οποίες ανταποκρίνονταν στα πιο μυστικά τους αισθήματα και στις πιο απόκρυφες σκέψεις τους, χωρίς να του τις έχουν αποκαλύψει.

Κάποτε ήλθε στο κελί του οσίου ο ηγούμενος της μονής του Βισοκογκόρσκ ιερομόναχος Αντώνιος με έναν έμπορο από την επαρχία του Βλαδιμίρ. Ο όσιος Σεραφείμ παρακάλεσε τον ηγούμενο να περιμένει, ενώ με τον έμπορο άρχισε αμέσως να συνομιλεί. Με έλεος, αγαθοσύνη και τρυφερότητα ήλεγχε τα ελαττώματά του και τον συμβούλευε: «Όλες σου οι ταλαιπωρίες και οι θλίψεις, του έλεγε, είναι αποτελέσματα της εμπαθούς σου ζωής. Άφησε αυτή την ζωή, διόρθωσε την πορεία σου». Ο εκτενής λόγος του επάνω σ’ αυτό το θέμα ήταν διαποτισμένος από τόσο συγκινητική εγκαρδιότητα και θέρμη, ώστε και ο έμπορος προς τον οποίον απευθυνόταν και ο παρευρισκόμενος π. Αντώνιος είχαν συγκινηθεί μέχρι δακρύων.

Και όταν ο έμπορος βγήκε από το κελί, ο π. Αντώνιος που γνώριζε και σεβόταν από πολλών ετών τον όσιο Σεραφείμ τόλμησε να πει: «Πατερούλη, η ψυχή του ανθρώπου είναι μπροστά σας ανοικτή σαν σε καθρέπτη. Εμπρός στα μάτια μου, ενώ ακόμη δεν είχατε ακούσει τις πνευματικές ανάγκες και τις ταλαιπωρίες αυτού του προσκυνητή, του τα είπατε ήδη όλα εκ των προτέρων. Τώρα βλέπω ότι ο νους σας είναι τόσο καθαρός, ώστε τίποτε δεν μένει κρυφό σ’ αυτόν από την καρδιά του πλησίον». Τότε ο όσιος Σεραφείμ έβαλε στο στόμα του π. Αντωνίου την δεξιά του παλάμη ωσάν να ήθελε να τον αποστομώσει, και είπε: «Δεν μιλάς όπως πρέπει, χαρά μου. Η καρδιά του ανθρώπου είναι ανοικτή μόνο στον Κύριο και ο Θεός είναι ο μόνος καρδιογνώστης· η δε καρδία του ανθρώπου είναι βαθεία» (Ψαλμ. 63,7).

Ο π. Αντώνιος ξαναρώτησε: «Πώς εσείς, πατερούλη, ενώ ούτε μία λέξι δεν ερωτήσατε τον έμπορο, του είπατε εν τούτοις όλα όσα του ήσαν αναγκαία;» Ο όσιος απάντησε ταπεινά:

«Αυτός ήλθε σε μένα όπως όλοι οι άλλοι, όπως και εσύ, επειδή με θεωρούσε δούλο του Θεού· εγώ ο ταπεινός Σεραφείμ επίσης θεωρώ τον εαυτόν μου ως αμαρτωλό δούλο του Θεού και ότι μου ορίζει ο Κύριος αυτό και παραδίνω ως ωφέλιμο σ’ εκείνον που έχει ανάγκη. Την πρώτη σκέψη που εμφανίζεται στην ψυχή μου την θεωρώ ως υπόδειξη του Θεού, χωρίς να γνωρίζω τι υπάρχει στην ψυχή του συνομιλητή μου, αλλά μόνο πιστεύοντας ότι αυτό είναι το θέλημα του Θεού. Όπως το σίδερο στο σιδηρουργό έτσι και εγώ έχω παραδώσει το θέλημά μου και ολόκληρο τον εαυτό μου στον Κύριο. Ότι είναι αρεστό σε Εκείνον, αυτό και πράττω. Δεν έχω δικό μου θέλημα, αλλά ότι είναι ευάρεστο στον Θεό αυτό και μεταδίδω».

Και όμως η χαρισματική αυτή διορατικότητα του όσιου Σεραφείμ ήταν όντως ασυνήθιστη. Όταν έπαιρνε επιστολές, συχνά χωρίς να τις ανοίγει γνώριζε το περιεχόμενό τους και απαντούσε: «Να, αυτό λέγει ο ελεεινός Σεραφείμ» κ.λπ. Μετά την μακάρια κοίμησή του βρέθηκαν πολλές τέτοιες κλειστές επιστολές στις οποίες είχε απαντήσει ενώ ακόμη ζούσε. Επίσης ο όσιος ήταν κατά πνεύμα ενωμένος με πολλούς ασκητές, τους οποίους ποτέ δεν είχε δει και οι οποίοι ζούσαν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά του.

Σε κάποιον λαϊκό, με το όνομα Α.Γ. Βοροτίλωφ, ο όσιος έλεγε επανειλημμένως ότι εναντίον της Ρωσίας θα επαναστατήσουν τρία κράτη και θα την εξαντλήσουν πολύ. Αλλά ο Κύριος χάριν της Ορθοδοξίας θα την διαφυλάξει. Την εποχή εκείνη οι λόγοι αυτοί ήσαν ακατανόητοι. Αργότερα όμως τα ίδια τα γεγονότα διατράνωσαν ότι ο όσιος εννοούσε τον πόλεμο της Κριμαίας.

Ο όσιος, ήδη από το 1831, μιλούσε σε πολλούς για τον επικείμενο λιμό. Η μονή του Σάρωφ κατόπιν της συμβουλής του προμηθεύθηκε τρόφιμα για έξι χρόνια και έτσι δεν έγινε εκεί αισθητός ο λιμός. Όταν εμφανίσθηκε για πρώτη φορά η χολέρα στην Ρωσία, ο όσιος δήλωνε καθαρά ότι δεν θα εμφανισθεί ούτε στο Σάρωφ ούτε στο Ντιβιέγιεβο· αυτό επαληθεύθηκε πλήρως, διότι από την πρώτη χολέρα δεν πέθανε ούτε ένας άνθρωπος στο Σάρωφ και στο Ντιβιέγιεβο.

Με το προορατικό χάρισμα, έβλεπε ο όσιος το παρελθόν και το μέλλον.

(Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, «Οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ, Βίος». Μετάφρ.: Βασιλική Νικολακάκη. Εκδ.: Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη)

Γέροντας Χαράλαμπος Διονυσιάτης: Αν κρατήσει η αίσθηση της αγάπης του Θεού λίγα λεπτά δεν αντέχεις, πεθαίνεις!

Σχετικά με την αγάπη του Θεού λέμε, ότι μας αγαπά ο Θεός ή ότι αγαπάμε τον Θεόν, ότι αισθανόμεθα αγάπη μέσα μας για τον Θεόν.

Αυτό δεν είναι τίποτε είναι ελάχιστον, από την αίσθησιν εκείνη της αγάπης του Θεού, όταν σε επισκεφθεί ο Θεός, όταν σου δώσει την αγάπη Του.

Τότε λιώνεις.

Αν κρατήσει αυτή η αγάπη, αυτή η αίσθησις της αγάπης του Θεού λίγα λεπτά, δεν αντέχεις, τότε πεθαίνεις.

Ούτω κάποτε προσευχόμενος επί πολύ ώρα, ξαφνικά αισθάνθηκα την Παρουσία του Θεού μπροστά μου! (όχι να τον βλέπω).

Εκείνη την ώρα, το τι αισθάνθηκα, δεν περιγράφεται.

Ένας Θείος έρως ανέκφραστος, μία αγάπη που δεν περιγράφεται.

Δεν μπορείς να κρατηθείς· πέφτεις κάτω.

Αν κρατούσε πάνω από 2-3 λεπτά θα πέθαινα δεν αντέχεις.

Από την πολλή αγάπη καίεσαι μέσα σου, από την πολλή γλυκύτητα και μακαριότητα, από τον πολύ θείο έρωτα για τον Χριστό.

Πέφτεις κάτω και άλλο τίποτα δεν λες μόνο, σώσε με – σώσε με, φωνάζεις διότι θα πεθάνεις αν κρατήσει λίγο ακόμη.

Τρία λεπτά εάν κρατήσει θα ξεψυχήσει ο άνθρωπος από τον πολύ έρωτα στον Χριστό, από την πολλή αγάπη.

Μετά όταν υποχώρησε, επί τρεις ώρες περίπου έλεγα την ευχή και άφθονα γλυκύτατα δάκρυα έτρεχαν.

Και πολλές φορές ενθυμούμενος την κατάσταση εκείνη της χάριτος, όπου αισθανόμουν δίπλα μου, μπροστά μου την παρουσία του Θεού, έρχονταν γλυκύτατα δάκρυα και προσευχή συνεχής.

Γέροντας Χαράλαμπος Διονυσιάτης

(απόσπασμα από το περιοδικό "Όσιος Φιλόθεος της Πάρου", τεύχος 9, Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος, 2003)

ΑΥΤΗ την απόκριση έδωσε ο Όσιος Αρσένιος σ' ένα μοναχό, που του ζήτησε μια ωφέλιμη συμβουλή:

- Αν κατορθώσει ο νους σου να βλέπει διαρκώς τον Θεό και μ' αυτήν την ενόραση να γίνεται όλη η εσωτερική σου εργασία, τότε μόνο θα βγεις νικητής στον αγώνα του κακού.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές από την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.216)

ΚΑΠΟΤΕ περπατούσαν πολλές μέρες συνεχώς μέσα στην έρημο ο Αββάς Δανιήλ κι ο υποτακτικός του. Κουρασμένος από την μακρινή οδοιπορία ο νέος, είπε με κάποια δυσφορία:
- Πότε θα μείνουμε κι εμείς στην φτωχή μας καλύβη;

- Ποιος μας εμποδίζει, παιδί μου, να βλέπουμε κι εδώ που βρισκόμαστε τον Θεό; Και στην καλύβα μας κι έξω απ' αυτήν Εκείνος μας περιβάλλει, αποκρίθηκε ο Άγιος Γέροντας, που δεν έφευγε ποτέ από τον νου του η ενθύμηση του Θεού.

(Γεροντικό Σταλαγματιές από την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.216).

ΔΥΟ ΣΥΝΑΣΚΗΤΕΣ ζούσαν στην ίδια έρημο, σε μικρή απόσταση ο ένας από τον άλλο. Κι οι δύο αγωνίζονταν για την σωτηρία τους. Ο ένας όμως μελετούσε διαρκώς τον θάνατο, κι αυτό του έφερνε κατάνυξη στην καρδιά και το δάκρυ δεν έλειπε ποτέ από τα μάτια του. Ο άλλος είχε έναν μικρό κήπο και τον φρόντιζε με μεγάλη επιμέλεια.
Μια μέρα ο κηπουρός έπρεπε να κατεβεί στην πόλη. Πήγε στον συνασκητή του και τον παρακάλεσε να προσέχει τον κήπο του, ώσπου να γυρίσει.Εκείνος υποσχέθηκε κι ο κηπουρός έφυγε ήσυχος. Τότε ο αδελφός είπε στον εαυτό του:
-Όσο έχεις καιρό, ταπεινέ, φρόντιζε τον κήπο.
Λέγοντας αυτά παραδόθηκε σε κατανυκτική προσευχή κι έχυσε πολλά δάκρυα για την ψυχή του την νύχτα εκείνη κι ολόκληρη την άλλη μέρα, χωρίς διακοπή.
Το άλλο βράδυ γύρισε από την πόλη ο κηπουρός και βρήκε τον κήπο του κατεστραμμένο από σκαντζόχοιρους. Στενοχωρημένος πήγε να βρει τον γείτονά του:
- Τώρα που καταστράφηκε όλος περιμένεις καρπούς;
Όταν ήταν ανομβρία, ο κηπουρός, που δεν έπαυε ν' ανησυχεί για τον κήπο του, έλεγε στον συνασκητή του:
- Αν δεν μας λυπηθεί ο Θεός να βρέξει, είμαστε χαμένοι. Κι εκείνος, που μόνο τα δάκρυα είχε στον νου του, με τα οποία ποτίζεται η καρδιά για να καρποφορήσει αρετές, του απαντούσε:
- Αλίμονο, αδελφέ μου, αν ξεραθούν οι πηγές, δεν θα βρούμε σωτηρία.
Ο Χριστός κάλεσε γρήγορα κοντά Του τον επίγειο άγγελο.Όταν κατάλαβε πώς έφτασε πια το τέλος του, φώναξε τον συνασκητή του και τον όρισε να του κάνει την χάρη που θα του ζητούσε.
-Όταν θα εχω πια ξεψυχήσει, του είπε, θέλω να σύρεις το σώμα μου μακριά και να τ' αφήσεις να φαγωθεί από τα όρνια, γιατί έχει αμαρτήσει και δεν είναι άξιο να ταφεί.
Εκείνος ταράχτηκε.
- Αδύνατο να κάνω τέτοιο πράγμα, αδελφέ. Δεν το στέργει η ψυχή μου.
- Αν υπακούσεις, αποκρίθηκε ο ετοιμοθάνατος, και μου κάνεις αυτή την χάρη, σου υπόσχομαι να σε βοηθήσω από κεί που πηγαίνω.
Με πολύ πόνο στην ψυχή ο αδελφός ξεπλήρωσε την υπόσχεσή του. Έσυρε γυμνό το σώμα του νεκρού και το έριξε σε μια βαθιά χαράδρα. Την τρίτη μέρα παρουσιάστηκε στον ύπνο του ο νεκρός και του είπε:
-Ο Θεός να σ' ελεήσει, αδελφέ, όπως εσύ ελέησες εμένα. Μεγάλη χάρη βρήκε η ψυχή μου, γιατί καταφρονέθηκε το σώμα μου. Παρακάλεσα πολύ για σένα που τόσο μ' ευεργέτησες. Άφησε πια την φροντίδα του κήπου και μερίμνησε για την ψυχή σου. Το τέλος σου πλησιάζει. Πένθησε και κλάψε. Τα κατανυκτικά δάκρυα έχουν την δύναμη να σβήσουν την φλόγα της κολάσεως.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές από την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριαστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.214-215).

Κοίμησις μετά την Ανάστασι
Για ποιο λόγο θρηνείς, αν πιστεύης, ότι θ’ αναστηθή ο άνθρωπός σου, ότι δεν χάθηκε; Αν πιστεύης, ότι ύπνος και κοίμησις είναι ο θάνατος;
Ε.Π.Ε. 22,274
άγνωστη η μέρα του
Πολλοί συγκρατούνται απ’ το φόβο του θανάτου και απ’ τον πόθο της ζωής. Αν όμως καθένας γνώριζε, πως αύριο θα πεθάνη οπωσδήποτε, τίποτε δεν θα τον σταματούσε την προηγούμενη μέρα να διαπράξη οποιοδήποτε κακό.
Ε.Π.Ε. 22,526
η ώρα του ως κλέπτης
Όπως ο κλέφτης μέσα στη νύχτα, έτσι έρχεται η ημέρα εκείνη, για να μην ωθούμε τους εαυτούς μας στην κακία ή στην αδιαφορία, για να μη χάσουμε το μισθό μας.
Ε.Π.Ε. 22,528
δυο θάνατοι
Ακούστε οι γυναίκες, που περνάτε τον καιρό σας σε συμπόσια και μεθύσια, που περιφρονείτε τους φτωχούς και τους αφήνετε να λειώνουν και να πεθαίνουν από την πείνα, ενώ σεις συνεχώς φθείρεστε και πεθαίνετε από την τρυφηλή ζωή. Δυο θανάτους προκαλείτε: Το θάνατο των φτωχών, αλλά και τον δικό σας· και τους δυο από την αμετρία. Αν όμως ανακατεύατε το δικό σας περίσσευμα με τη φτώχεια εκείνων, θα σώζατε δυο ζωές.
Ε.Π.Ε. 23,344
όχι θάνατος
Στα μοναστήρια δεν είναι δυνατόν να ακούσης ποτέ θρήνους ούτε οδυρμούς. Ο χώρος τους είναι καθαρός από αυτές τις αηδίες, καθαρός από σπαραγμούς. Και οι μοναχοί βέβαια πεθαίνουν, αφού δεν είναι αθάνατοι στο σώμα. Αλλά δεν θεωρούν θάνατο το θάνατο. Προπέμπουν τους κεκοιμημένους με ύμνους. Αυτό το ονομάζουν προπομπή, όχι κηδεία. Και όταν ανακοινωθή, ότι ο τάδε αναχώρησε, είναι μεγάλη αγαλλίασις, μεγάλη ηδονή. Μάλλον δεν τολμά κανένας να πη, ότι ο τάδε τελείωσε. Λένε, ο τάδε τελειώθηκε. Ύστερα ακολουθεί ευχαριστία, δοξολογία πολλή, ευφροσύνη, και καθένας εύχεται να έχη τέτοιο τέλος, να περατώση έτσι τον αγώνα, να αναπαυθή από τους κόπους και τους αγώνες του και να δη τον Χριστό.
Ε.Π.Ε. 23,372-374
του Χριστού, ζωή του κόσμου
Εκείνος ο θάνατος έσωσε τη χαμένη ανθρωπότητα. Ένωσε τη γη με τον ουρανό. Κατέλυσε την τυραννία του διαβόλου. Και έκανε τους ανθρώπους αγγέλους και υιούς του Θεού. Εκείνος ο θάνατος ωδήγησε τη φύσι μας στο βασιλικό θρόνο. Αυτά τα δεσμά πολλούς μετέστρεψαν.
Ε.Π.Ε. 23,482
και ζωή
Όταν ζω, πεθαίνω. Όταν πεθαίνω, ζω.
Ε.Π.Ε. 23,542
νικήθηκε από το θάνατο του Χριστού
Μ’ εκείνο, που εξουσίαζε ο διάβολος, μ’ εκείνο και ηττήθηκε. Κι αυτό, που ήταν ισχυρό όπλο εναντίον όλων των ανθρώπων, δηλαδή, ο θάνατος, αυτό χρησιμοποίησε ο Χριστός και τον έπληξε. Το γεγονός φανερώνει την εκπληκτική δύναμι του Νικητή. Βλέπεις τι καλό προξένησε ο θάνατος;
Ε.Π.Ε. 24,304
γιατί τον φοβόμαστε;
Για ποιο λόγο τρομάζετε; Γιατί φοβάστε αυτόν, που καταργήθηκε; Δεν είναι πλέον φοβερός ο θάνατος, αλλά καταπατήθηκε, ξευτελίστηκε, είναι ασήμαντος τώρα και τιποτένιος.
Ε.Π.Ε. 24,304
όποιος δεν τον φοβάται, δεν φοβάται τίποτε
Όποιος δεν φοβάται το θάνατο, είναι έξω απ’ την τυραννική εξουσία του διαβόλου. Κανέναν δεν φοβάται, κανέναν δεν τρέμει. Είναι από όλους ανώτερος και από όλους πιο ελεύθερος. Όποιος θυσιάζει το ύψιστο, τη ζωή του, πολύ περισσότερο θυσιάζει τα άλλα. Όταν ο διάβολος βρη μια τέτοια ψυχή, τίποτε δεν μπορεί να της κάνει. Για πες μου: Θα την φοβερίση με απώλεια χρημάτων ή με βάσανα και εξορία απ’ τον τόπο της; Αυτά είναι ασήμαντα για όποιον είναι έτοιμος να θυσιάση τη ζωή του, όπως λέει ο μακάριος Παύλος.
Ε.Π.Ε. 24,306
καταφρονούμε το θάνατο
Γκρέμισε ο Χριστός την τυραννία του θανάτου. Και μαζί του γκρέμισε και την ισχύ του διαβόλου. Λοιπόν, μη λιποψυχήτε, λέγοντας: Γιατί πάθαμε αυτά κι αυτά; Μ’ όσα παθαίνουμε, γίνεται λαμπρότερη η νίκη. Και δεν θα ήταν βέβαια λαμπρή η νίκη, αν δεν υπήρχε το “θανάτω θάνατον πατήσας”. Αυτό είναι το καταπληκτικό: Μ’ όσα νικούσε ο θάνατος, μ’ αυτά τον νίκησε ο Χριστός. Φανερώνει έτσι και το πως βρίσκει τρόπους και μεθόδους να θριαμβεύη. Λοιπόν, ας μη προδώσουμε το δώρο που μας χάρισε. Να σταθούμε γενναίοι, περιφρονώντας πια το θάνατο.
Ε.Π.Ε. 24,308
πότε θάνατος και πότε κοίμησις
Τυραννία θανάτου και πραγματικός θάνατος είναι εκείνος, όταν δεν μπορεί αυτός που πέθανε να επανέλθει στη ζωή. Όταν όμως μετά το θάνατο ζη, και μάλιστα ζωή καλύτερη, τότε αυτό δεν λέγεται θάνατος· είναι κοίμησις.
Ε.Π.Ε. 25,30
και φόβος
Αν μας καταλάβη πυρετός, τα πάντα εγκαταλείπουμε, και ακριβώς σαν μικρά παιδιά, που κλαίνε, τρέμουμε το θάνατο και είναι φυσικό, αφού δεν βλέπουμε την παρούσα ζωή σαν προσωρινή. Θρηνούμε σαν να πηγαίνουμε στην κόλασι.
Ε.Π.Ε. 25,160
γρηγορεί η ψυχή
Γιατί του Χριστού τον θάνατο τον ωνόμασε (ο Παύλος) «θάνατο», ενώ τον δικό μας «κοίμησι»; Στην περίπτωσι του Χριστού τον ωνόμασε «θάνατο», για να βεβαιωθή το πάθος. Στη δική μας περίπτωσι «κοίμησι», για να παρηγορήση τον πόνο μας. Όποιος κοιμάται, οπωσδήποτε θα ξυπνήση. Τίποτε άλλο δεν είναι ο θάνατος, παρά ένας μεγάλος ύπνος. Μη μου πης, ότι όποιος πεθάνει ούτε ακούει ούτε βλέπει ούτε αισθάνεται, αφού κάτι ανάλογο συμβαίνει και με όποιον κοιμάται. Αν πρέπη κάτι να θαυμάσουμε πολύ, είναι ότι στην περίπτωσι αυτού που κοιμάται, και η ψυχή του κάπως κοιμάται, ενώ σ’ αυτόν που πεθαίνει η ψυχή του είναι άγρυπνη και ζωντανή.
Ε.Π.Ε. 25,554
του σώματος, αντιπαροχή
Κάποιος, που πρόκειται να χτίση ένα σπίτι ετοιμόρροπο, πρώτα βγάζει έξω τους ενοίκους και μετά γκρεμίζει το σπίτι. Χτίζει δε στη θέσι του άλλο, πολύ πιο λαμπρό. Έτσι κάνει και ο Θεός, που θέλει να κατασκευάση καινούργιο σπίτι (σώμα). Βγάζει πρώτα την ψυχή από μέσα, σαν ένοικο του σώματος. Κι ύστερα οικοδομεί το νέο σπίτι, το σώμα με την ανάστασι. Και στη συνέχεια ξαναβάζει την ψυχή μέσα στο απείρως λαμπρότερο σώμα. Λοιπόν, ας μη προσέχουμε το γκρέμισμα (το θάνατο), αλλά να σκεπτώμαστε τη μελλοντική λαμπρότητα.
Ε.Π.Ε. 25,554

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 326-329)

ούτε λείψανό του
«Καταβροχθίσθηκε ο θάνατος και κατανικήθηκε». Δηλαδή, εξαφανίστηκε εντελώς. Ούτε ίχνος μένει από αυτόν, ούτε ελπίδα επιστροφής, αφού η αφθαρσία εξαφάνισε τη φθορά.
Ε.Π.Ε. 18α,706
αφωπλίστηκε από το Χριστό
Όχι μόνο αφώπλισε το θάνατο ο Χριστός, αλλά και τον νίκησε. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και τον εξαφάνισε και τον κατέστησε ανύπαρκτο.
Ε.Π.Ε. 18α,706
μικρού παιδιού
Δεν είναι το παιδί σου αυτό που βλέπεις νεκρό. Είναι εκείνος, που πέταξε και έτρεξε σε ύψη άπειρα. Όταν λοιπόν δης τα μάτια του κατεβασμένα και το στόμα του κλειστό και το σώμα του ακίνητο, να μη σκεφτής έτσι. Αλλά να σκεφτής: Αυτό το στόμα λέει τώρα καλύτερα λόγια, και αυτά τα μάτια βλέπουν ωραιότερα πράγματα, και αυτά τα πόδια ανεβαίνουν στα σύννεφα, και αυτό το σώμα θα ντυθή την αφθαρσία, και αυτό το παιδί μου θα το ξαναπάρω, απείρως λαμπρότερο.
Ε.Π.Ε. 19,36
μετά θάνατον
Και ποιος, λέει, ήρθε και μας είπε τα εκεί; Από τους ανθρώπους βέβαια κανένας. Αλλ’ ο ίδιος ο Θεός, που είναι ο πλέον αξιόπιστος, εκείνος βεβαίωσε. Αλλά, θα πης, δεν βλέπεις τα εκεί; Ούτε τον Θεό βλέπεις.
Ε.Π.Ε. 19,262
πάντα έτοιμοι γι’ αυτόν
Για να μη διακινδυνεύουμε το τέλος μας, γι’ αυτό είναι άγνωστο πότε θα έρθη. Γι’ αυτό και κάποιος σοφός συμβουλεύει: «Μην αργείτε να ξαναγυρίσετε στο δρόμο του Κυρίου. Μην αναβάλλετε από μέρα σε μέρα, γιατί δεν ξέρεις τι θα σου φέρη η επόμενη μέρα» (Εκκλησ. ε΄ 8). Από την αναβολή υπάρχει κίνδυνος και φόβος, ενώ από την άμεση επιστροφή είναι φανερή και σίγουρη η σωτηρία.
Ε.Π.Ε. 19,262
κέρδος
Γιατί το να πεθάνω είναι κέρδος; Διότι θα είμαι πολύ πιο στενά και καθαρά μαζί με το Χριστό. Ώστε το να πεθάνω, σημαίνει μάλλον το να ζήσω.
Ε.Π.Ε. 21,430
πένθος για τους αμετανόητους
Να μη κλαίμε, λοιπόν, όσους απλώς πέθαναν, αλλ’ όσους είναι αμαρτωλοί (αμετανόητοι) . Αυτοί είναι άξιοι θρήνων, κοπετών και δακρύων. Διότι ποια ελπίδα υπάρχει, πες μου, ν’ απέλθουν στην άλλη ζωή με τις αμαρτίες τους, αφού εκεί δεν θα μπορούν να τις αποβάλουν;
Ε.Π.Ε. 21,436
όλοι τον φοβούνται, ο Παύλος όχι
Τίποτε ευτυχέστερο δεν υπάρχει από την ψυχή του Παύλου. Όλοι τρέμουμε το θάνατο. Άλλοι μεν, μεταξύ αυτών και εγώ, λόγω των αμαρτιών. Άλλοι δε λόγω της δειλίας και της στενοχώριας τους. Μακάρι να μη φτάσω κι εγώ σ’ αυτούς! Ό,τι, λοιπόν, όλοι το τρέμουμε, ο Παύλος το επιθυμούσε. Προς το Χριστό έσπευδε, λέγοντας: Το να φύγω απ’ αυτή τη ζωή είναι ασυγκρίτως καλύτερο.
Ε.Π.Ε. 21,444
μετάστασις από τη γη στον ουρανό
Είναι αρκετό να μιλάη μόνο ο Παύλος, και οι ουρανοί να σκιρτούν και να ευφραίνωνται. Όταν οι Ισραηλίτες έβγαιναν από την Αίγυπτο, σκιρτούσαν τα όρη σαν κριοί (Ψαλμ. 113,1-4). Πολύ περισσότερο σκιρτούσαν οι ουρανοί, όταν με το λόγο του Παύλου άνθρωποι μετέβαιναν από τη γη στον ουρανό. Γι’ αυτό, λέει ο Παύλος· Το να παραμείνω στην παρούσα ζωή με το σώμα, είναι για την ωφέλεια των άλλων αναγκαιότερο (Φιλιπ. α' 24).
Ε.Π.Ε. 21,450
και φόβος
Ο Παύλος μιλάει κυρίως σύμφωνα με τη συνήθεια των ακροατών. Δεν φιλοσοφεί συνήθως. Διότι απηύθυνε το λόγο του σε ανθρώπους, που ανήκουν στον κόσμο και φοβούνται ακόμα το θάνατο.
Ε.Π.Ε. 21,5986
υπό το πρίσμα της αναστάσεως
Το να οδύρεται κανείς για τους τεθνεώτες είναι γνώρισμα όσων δεν έχουν ελπίδα για την άλλη ζωή. Και είναι τούτο φυσικό. Διότι άνθρωπος, που δεν γνωρίζει τίποτε για ανάστασι, αλλά νομίζει, ότι είναι πραγματικός θάνατος ο θάνατος, δικαιολογημένα οδύρεται και θρηνεί και αφόρητα πενθεί γι’ αυτούς, σαν να έχουν χαθή. Συ όμως, που περιμένεις ανάστασι, για ποιο λόγο οδύρεσαι; Άρα το να οδύρεται κανείς, είναι ίδιον όσων δεν έχουν ελπίδα.
E.Π.E. 22,472
όχι φιλόθρηνοι
Ακούστε όσες γυναίκες αρέσκεστε στους θρήνους, όσες ρέπετε στα πένθη τα αβάσταχτα. Κάνετε αυτά, που κάνουν και oι ειδωλολάτρες. Αν όμως η θλίψις για τους πεθαμένους είναι χαρακτηριστικό των ειδωλολατρών, τίνων άρα είναι χαρακτηριστικό οι κοπετοί και τα χτυπήματα στο πρόσωπο;
Ε.Π.Ε. 22,474

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 322-325)

701. Ένωσε την ψυχή σου με τον Θεό δια της πίστεως και θα είσαι ικανός να κατορθώνης το κάθε τι. Δυνατοί, αόρατοι εχθροί σου επιτίθενται; Θα τους νικήσεις. Είναι άλλοι εχθροί, ορατοί και εξωτερικοί; Θα τους εξουδετερώσεις και αυτούς. Κινούνται εναντίον σου τα πάθη; Θα τα καταπατήσης. Σε πιέζουν οι θλίψεις; Θα τις ξεπεράσης. Σε καταλαμβάνει δειλία; Θα αποκτήσης θάρρος. Χάρις στην πίστι, θα μπορέσης να επιτύχης το κάθε τι. Ακόμη και η βασιλεία των ουρανών θα γίνη δική σου. Η πίστις είναι το πολυτιμότερο χάρισμα της ζωής. Ενώνει τον άνθρωπο με τον Θεό. Του εξασφαλίζει όλη τη δύναμι της θείας χάριτος. «Ο κολλώμενος τω Κυρίω εν πνεύμα εστίν» (Α’ Κορ. στ’ 17).

702. Η ζωή της ψυχής είναι ο Θεός. Ζώσα πίστις στον Θεό και αγάπη σ’ Αυτόν και στον πλησίον μου, ιδού η χαρά της καρδιάς μου. Γιατί, χωρίς αυτές, δεν είμαι παρά ένα έρμαιο της αμαρτίας, αιχμάλωτος των παθών και η ζωή μου κατανιλίσκεται μέσα στην απόγνωσι.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 273-274)

699. Αρέσει στον Θεό να διακρίνουμε στην καρδιά μας την ενέργειά Του. Γιατί ο Θεός είναι Φως και Αλήθεια. Ο Διάβολος όμως δεν το θέλει κάτι τέτοιο, γιατί είναι ο ίδιος σκοτάδι και ψεύδος. Και το σκοτάδι δεν επιθυμεί τον φωτισμό, από φόβο μήπως αποκαλυφθούν τα έργα του. Ο Διάβολος είναι δυνατός μονάχα μέσα στο σκκοτάδι και μέσα στο ψεύδος. Όλο του το έργο εξανεμίζεται, όταν έλθη το φως. Αποκοιμίζει την ψυχή μέσα στο σκοτάδι του, για να μη βλέπουμε την αλήθεια. Κάνει αόρατο την πραγματικότητα.

700. Έφταιξες στον Θεό; Η αμαρτία σε θλίβει; Φέρε την ταραγμένη σου καρδιά ενώπιον της Εσταυρωμένης Αγάπης Του Κυρίου. Μονάχα αυτή η Αγάπη θα σε σώση.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σ. 273)

698. Η σάρκα, σε πολλούς ανθρώπους, είναι ο τύραννος του πνεύματος. Το κρατεί υποδουλωμένο και δεν το αφήνει να εκπληρώση τον προορισμό του. Πράγμα που φαίνεται ιδίως κατά τη λατρεία. Ο σαρκικός άνθρωπος τιμά τον Θεό μόνο με τα χείλη του, όχι και με το πνεύμα του, με την καρδιά του. Έτσι, η λατρεία του δεν είναι η αληθινή και πρέπουσα. «Και είπε Κύριος ο Θεός· ου μη καταμείνη το πνεύμα μου εν τοις ανθρώποις τούτοις εις τον αιώνα δια το είναι αυτούς σάρκας» (Γεν. στ’ 3).
Στους Αγίους, βλέπουμε την κυριαρχία του πνεύματος πάνω στη σάρκα. Έζησαν σύμφωνα με το πνεύμα και έβλεπαν με πνευματικά μάτια τον κόσμο. Έβλεπαν δηλαδή στον κόσμο τη Σοφία, την Παντοδυναμία και την Αγαθότητα του Θεού. Έβλεπαν, σε κάθε φαινόμενο, σε κάθε έργο, τη σφραγίδα του πνεύματος. Αντίθετα, στον σαρκικό άνθρωπο, η κυριαρχία της σαρκός πάνω στο πνεύμα πιστοποιείται απο τον τρόπο που αυτός ο άνθρωπος βλέπει τον κόσμο. Κατά τη λαϊκή έκφρασι, αυτός ο άνθρωπος δεν βλέπει πέρα από τη μύτη του. Βλέπει τον κόσμο σαν ένα άλογο ον. Δεν ξεχωρίζει τη Σοφία, τη Δύναμι και την Αγαθότητα του Δημιουργού, που η κτίσις τις μαρτυρεί. Όταν διαβάζη ένα ιερό κείμενο, βλέπει μόνο τα ψηφία του. Όταν προσεύχεται, λέγει την προσευχή μηχανικά, χωρίς να διεισδύη στο πνεύμα της, Βρίσκεται έξω από την αληθινή προσκύνησι του Θεού, την «εν πνεύματι και αληθεία» προσκύνησι. Το σαρκικό φρόνημα είναι επίμονο μέσα στο ανθρώπινο γένος. «Ο Υιός του ανθρώπου ελθών άρα ευρήσει την πίστιν επί της γης;».

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 272-273)