Τι ειρωνία! Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος Θεός και ο άνθρωπος αγνοώντας αυτό το κάλεσμα, οδηγήθηκε στην αποπροσωποποίηση του ανθρώπου! Σε μια εποχή που φαίνεται να έχουν αξία και σημασία το κέρδος, το γρήγορο χρήμα, η δόξα και η εξουσία, ο άνθρωπος απλώς καθίσταται ή το μέσο ή το εμπόδιο για την εξυπηρέτηση του ιδίου οφέλους! Έχει απολεσθεί ο σεβασμός και η αγάπη προς το πρόσωπο, την ψυχή το ‘είναι’ του ανθρώπου! Για τις οικονομικές πολιτικές, οι άνθρωποι είναι απλά νούμερα! Για φαντάσου! Νούμερα οι άνθρωποι! Ο Θεός αποθέωσε τον άνθρωπο με τη Σταυρανάστασή Του και ο άνθρωπος με τη συμπεριφορά του δείχνει να αδιαφορεί πλήρως για τη Θεική αυτή συγκατάβαση, για τη Θεία Αγάπη!

      Ω! Θεέ μου για πόσο ακόμη θα είσαι ελεήμων με εμάς; Ο Ιούδας πρόδωσε το Χριστό για 30 αργύρια κι εμείς ξεπουλάμε την ψυχή μας…την ατίμητη ψυχή μας, την ξεπλυμένη με το Αίμα του Χριστού, για ’30 αργύρια’ καθημερινά! Ω! τι προδοσία! Τι αχαριστία! Τι αναισχυντία! Ξέρουμε πως ο διάβολος είναι ο άρχοντας του αιώνα τούτου και βλέπουμε λοιπόν τα έργα και τις ημέρες αυτού και των δικών του ! Όμως ο Χριστός θυσιάστηκε για όλους τους ανθρώπους εώς της συντελείας του κόσμου!

     Εμείς οι Χριστιανοί αυτής της εποχής ας αναλάβουμε το ιερό καθήκον να αφυπνίσουμε τις συνειδήσεις, να θυμίσουμε τον ξεχασμένο προορισμό του ανθρώπου – τη Θέωση- , να κηρύξουμε το Ιερό Ευαγγέλιο και να ενταχθούμε στο μεγάλο τάγμα των στρατιωτών του Χριστού! Να δώσουμε γενναίες μάχες στον αόρατο πόλεμο που κατασπαράζει λυσσαλέα ό τι πολυτιμότερο έχει ο άνθρωπος….την ψυχή του! Ας μην γίνει η ψυχή μας λάφυρο του διαβόλου αλλά αντίδωρο στον Χριστό μας! (Α.Β.)

1. Η ζωή στον κόσμο. 
Χαίρομαι που μπόρεσες να δεις ότι η ζωή μέσα στον κόσμο μπορεί να είναι τόσο ευάρεστη στο Θεό, όσο και η ζωή μέσα σε μοναστήρι. Εκείνο που πραγματικά έχει σημασία, οπουδήποτε κι αν είμαστε, είναι η τήρηση των εντολών του Θεού, η αγάπη προς όλους και η γνήσια βίωση της ταπεινοφροσύνης.
Θυμήσου τον άγιο Αντώνιο και τον τσαγκάρη της Αλεξάνδρειας.
2. Πλούτος
Από τα παλιά χρόνια, όπως διαβάζουμε στους βίους των οσίων και στην εκκλησιαστική ιστορία, πολλοί άνθρωποι, ακολουθώντας την κλήση του Θεού, άφηναν τον κόσμο και αποσύρονταν στην έρημο. Κάνοντας χρήση - με τη βοήθεια του Θεού - του όπλου της ταπεινοφροσύνης, και ακολουθώντας - πάλι με τη βοήθεια του Θεού - κανόνα και τρόπο ζωής που απέβλεπε σ’ ένα μόνο στόχο, την αιωνιότητα, ξεπέρασαν όλες τις ανάγκες της σάρκας. Δεν ζητούσαν τίποτε από τον κόσμο. Δεν αναζητούσαν πλούτη. Αλλά η αρετή τους ασκούσε ακαταμάχητη έλξη σε πολλούς ανθρώπους. Αυτοί έτρεφαν την ελπίδα πως θα έβρισκαν το δρόμο για τη σωτηρία κάτω από την καθοδήγηση εκείνων, που είχαν απαρνηθεί κι εγκαταλείψει τον κόσμο.
Ευσεβείς πρίγκιπες και άρχοντες έστελναν συχνά θησαυρούς και χρήματα για την ανέγερση και συντήρηση μοναστηριών. Μετά από πολλή προσευχή, οι πατέρες δέχονταν καμιά φορά τις δωρεές εκείνες, με βαριά καρδιά όμως, γιατί αυτό θα συνεπαγόταν την κατάργηση της ησυχίας τους. Ποτέ, πάντως, δεν δέχονταν και το παραμικρό δώρο, αν δεν είχαν ξεκάθαρη πληροφορία ότι ο Θεός ήθελε να το δεχτούν. Κι αυτό όχι για τους ίδιους, αλλά για το πλήθος των ψυχών που θα έβρισκαν εκεί σωτηρία, είτε στο παρόν είτε στο μακρινό μέλλον...
Οι άνθρωποι προσφέρουν από το περίσσευμα της καρδιάς τους στα ιερά καθιδρύματα - στα μοναστήρια και τις εκκλησίες, όπου είναι θησαυρισμένα τα λείψανα των αγίων - διάφορα ποσά: άλλος κατοστάρικο, άλλος χιλιάρικο, άλλος πεντοχίλιαρο. Οι άγιοι, βέβαια, δεν χρειάζονται τίποτε απ’ αυτά. Φυσικά, ούτε ο Θεός, ο οποίος όμως δέχεται με χαρά την αγνή προαίρεση της ψυχής. Αυτή είναι πάντα μια ευπρόσδεκτη θυσία.
                                                            ******
Δεν μπορώ να επιδοκιμάσω την πρόθεση σου να στείλεις το γιό σου στο εξωτερικό. Ούτε μπορώ να καταλάβω γιατί δίνεις τόσο μεγάλη σημασία στην ειδική εμπορική κατάρτιση που θα πάρει εκεί. Για ποιό λόγο πρέπει να μάθει πώς θ’ αποκτάει μεγαλύτερα κέρδη;
Εγώ νομίζω ότι μπορεί θαυμάσια να μάθει εδώ οτιδήποτε είναι πραγματικά σημαντικό. Δεν χρειάζεται ν’ αφήσει κανείς τον τόπο του για να γίνει καλός χριστιανός, καλλιεργημένος άνθρωπος, σεβαστικός γιός. Ούτε χρειάζεται να περιπλανιέται εδώ κι εκεί, για να διδαχθεί την προσευχή, την αγάπη, την πίστη, το σεβασμό στην αγία Εκκλησία μας και τους λειτουργούς της.
Υπάρχουν άραγε περισσότερες πιθανότητες, όταν θα είμαστε μακριά από την πατρίδα, ν’ ανάψει μέσα μας ο πόθος της σωτηρίας; Ή να μάθουμε πώς θ’ αγαπούμε το συνάνθρωπο μας; Ή πώς θα είμαστε προσεκτικοί και εγκρατείς σε όλα; Ή πώς θα ζήσουμε μια ζωή αγνή; Ή πώς δεν θα πικραίνουμε τους άλλους; Ή πώς θ’ αποκτήσουμε ταπεινό φρόνημα και θα το διατηρήσουμε ζωντανό και ενεργητικό;
Είσαι ήδη αρκετά πλούσιος. Τα κτήματα σου όχι μόνο εξασφαλίζουν ένα τίμιο εισόδημα σε σένα και την οικογένεια σου, αλλά σου δίνουν και τη δυνατότητα να επεκτείνεις τις αγαθοεργίες σου προς τους φτωχούς. Η καλλιέργεια της γης έχει προαιώνια ευλογηθεί από το Θεό. Να είσαι ικανοποιημένος με τα κέρδη που σου δίνει από τον τίμιο μόχθο σου.
Οι μικρές εμπορικές επιχειρήσεις, εξάλλου, που δημιούργησες μ’ αυτό το μόχθο, έγιναν αρκετά μεγάλες. Γιατί λοιπόν θέλεις τώρα να ρίξεις το βάρος σ’ αυτή τη δευτερεύουσα πτυχή της ζωής σου; Κάτι άλλο πρέπει να ζητάς πρωταρχικά: «την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην αυτού» (Ματθ. 6:33). Τότε μόνο θα ευλογήσει ο Θεός και τους κόπους σου και τα κέρδη σου. Γιατί αν δεν τα ευλογήσει ο Θεός, «ο ευλογήσας τους πέντε άρτους εν τη ερήμω και εξ’ αυτών πεντάκις χιλίους άνδρας χορτάσας», μην είσαι καθόλου βέβαιος ότι θα διατηρήσεις ή θ’ αυξήσεις τον πλούτο σου. Σαν καπνός μπορεί να σκορπιστεί από τη μια στιγμή στην άλλη. Μην ξεχνάς: «Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν, οι δε εκ- ζητούντες τον Κύριον ουκ ελαττωθήσονται παντός αγαθού».
Είναι πιο συνετό, λοιπόν, ν’ αλλάξεις σχέδια. Θυμήσου: «Οι βουλόμενοι πλουτείν εμπίπτουσιν εις πειρασμόν και παγίδα και επιθυμίας πολλάς ανοήτους και βλαβεράς, αίτινες βυθίζουσι τους ανθρώπους εις όλεθρον και απώλειαν. Ρίζα γαρ πάντων των κακών εστίν η φιλαργυρία» (Α' Τιμ. 6:9-10).
(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 107-111)

Ο πολιτισμός καλός είναι, αλλά, για να ωφελήση, πρέπει να «πολιτισθή» και η ψυχή. Αλλιώς είναι καταστροφή. Ο Αγιος Κοσμάς είπε: «Από τους γραμματισμένους θα έρθη το κακό» . Παρόλο που η επιστήμη έχει προχωρήσει τόσο πολύ και έκανε πρόοδο μεγάλη, εν τούτοις με ό,τι κάνουν γία νά βοηθήσουν τον κόσμο, χωρίς να το καταλαβαίνουν, καταστρέφουν τον κόσμο. Ο Θεός άφησε τον άνθρωπο να κάνη του κεφαλιού του, αφού δεν Τον ακούει, και έτσι τρώει το κεφάλι του. Καταστρέφεται μόνος του ο άνθρωπος με αυτά που φτιάχνει.
Τί κατόρθωσαν οι άνθρωποι του 20ου αιώνος με τον πολιτισμό! Παλάβωσαν τον κόσμο, μόλυναν την ατμόσφαιρα, τα πάντα. Η ρόδα, αν ξεφύγη από τον άξονα,
γυρίζει συνέχεια χωρίς σκοπό. Έτσι και οι άνθρωποι, άμα ξεφύγουν από την αρμονία του Θεού, βασανίζονται! Παλιά υπέφεραν οι άνθρωποι από τον πόλεμο, σήμερα υποφέρουν από τον πολιτισμό. Τότε έφευγαν από τις πόλεις στα χωριά εξ αιτίας του πολέμου και με ένα χωραφάκι περνούσαν. Τώρα θα φύγουν από τις πόλεις εξ αιτίας του πολιτισμού, γιατί δεν θα μπορούν να ζήσουν μέσα σ' αυτές. Τότε ο πόλεμος έφερνε θάνατο. Τώρα ο πολιτισμός φέρνει αρρώστια.
- Γέροντα, γιατί πλήθυνε τόσο πολύ ο καρκίνος;
- Το Τσερνομπίλ κ.λπ. τί έκαναν; Από εκεί είναι. Αυτά κάνουν οι άνθρωποι... Τί σακατεμένος κόσμος υπάρχει! Σε ποιά εποχή ήταν τόσοι άρρωστοι; Παλιά οι άνθρωποι δεν ήταν έτσι. Τώρα, όποιο γράμμα ανοίξω, καρκίνο ή ψυχοπάθεια ή εγκεφαλικό ή διαλυμένες οικογένειες, αυτά θα συναντήσω. Αλλοτε σπάνια υπήρχε καρκίνος. Βλέπεις, ήταν φυσική η ζωή. Αλλο θέμα τί επέτρεπε ο Θεός. Έτρωγε κανείς φυσικές τροφές και ήταν υγιέστατος. Φρούτα, κρεμμύδια, ντομάτες, ήταν όλα καθαρά. Τώρα και αυτές οι φυσικές τροφές σακατεύουν τον άνθρωπο. Αυτοί που τρώνε όλο τέτοιες τροφές παθαίνουν μεγαλύτερη ζημιά, γιατί όλα έχουν μολυνθή. Αν ήταν παλιά έτσι, εγώ θα πέθαινα από νέος, γιατί σαν καλόγερος έτρωγα ό,τι είχε ο κήπος, πράσα, μαρούλια, κρεμμύδια, λάχανα, όλο τέτοια, και ήμουν μία χαρά. Τώρα έχουν λιπάσματα, ραντίσματα. Τί τρώνε σήμερα οι άνθρωποι! Το άγχος, οι νοθευμένες τροφές αρρώστια φέρνουν. Αχρηστεύεται ο κόσμος, όταν χρησιμοποιή αδιάκριτα την επιστήμη.
- Γέροντα, παλιά πώς άντεχαν οι άνθρωποι περισσότερο στην άσκηση και ήταν πιο υγιείς; Βοηθούσαν και οι τροφές;
- Ναί, γιατί ήταν οι τροφές καθαρές τότε. Αυτό χρειάζεται συζήτηση; Και όλα τα έτρωγαν ώριμα. Τώρα όλα τα κόβουν άγουρα, για να μη χαλάσουν, και τα αφήνουν στο ψυγείο. Τα μαζεύουν πράσινα-πράσινα και τα αφήνουν να ωριμάσουν. Ενώ πρώτα ωρίμαζε το φρούτο, έπεφτε κάτω από το Δένδρο ή, μόλις το επίανες, κοβόταν. Αλλά εκτός που έτρωγαν καλές, υγιεινές τροφές - ψωμί και βούτυρο ή γάλα ήταν για το παιδί γερή τροφή -, δούλευαν και το μυαλό τους οι άνθρωποι και καταλάβαιναν, όταν πάθαιναν κάτι, αν ήταν από τις τροφές. Τώρα και οι τροφές είναι νοθευμένες και το μυαλό δεν το δουλεύουν.
Και πόσα από αυτά που φτιάχνει τώρα ο άνθρωπος είναι άχρηστα. Το μαλλί σιγά-σιγά το καταργούν. Δύσκολα να βρής μάλλινη φανέλλα να κρατά τον ιδρώτα. Φορώ μία φανέλλα μάλλινη και αμέσως καταλαβαίνω αν έχη συνθετικό, γιατί δεν μπορώ να πάρω αναπνοή, με πιάνει δυσφορία, πάω να σκάσω! Και το θεωρούν στέρεο, πιο καλό! Το θεωρούν πρόοδο! Είναι όμως υγιεινά αυτά; έτσι όπως τα κάνουν είναι ανθυγιεινά. Και γράφουν «αγνό παρθένο μαλλί»! Και θα βρουν και άλλες καθαρώτερες λέξεις, για να τα διαφημίζουν! Τα πρόβατα τώρα να τα έχουμε μόνο για το κρέας, αφού φτιάχνουμε μαλλί από πετρέλαιο. Και οι μεταξοσκώληκες λένε: «Αφού θέλετε καλύτερο μετάξι, φτιάξτε το εσείς»!

(Λόγοι οσίου Παισΐου τόμος Α σελ. 132-134)

Χαίρομαι πολύ αυτές τις ημέρες που, όποτε βρισκόμαστε με τα αδέρφια μου στο ναό, λέμε ‘ Χριστός Ανέστη!’ ‘Αληθώς Ανέστη!’Μακάρι όλο το χρόνο η Χαρά της Αναστάσεως να μας συντροφεύει! Όταν βλέπω τον αδερφό μου βαθιά χαρούμενο και αλλοιωμένο να μου λέει αυτό το χαρμόσυνο μήνυμα, με χαρά μεγάλη του απαντώ ‘Αληθώς Ανέστη’, γιατί βλέπω την Ανάσταση μέσα του! Όμως, δυστυχώς, προβληματίζομαι όταν κάποιος αδερφός μού λέει το ‘Χριστός Ανέστη’ και τον βλέπω όπως πριν… λυπημένο, αγχωμένο, χωρίς ελπίδα και χωρίς αναστάσιμη χαρά… και λέω μέσα μου: ‘ Αληθώς Ανέστη;’…

Πριν τρία χρόνια, την Κυριακή του Πάσχα, έτρωγα με τους γονείς μου και παρότι ήταν Πάσχα, εγώ ήμουν λυπημένος και θυμωμένος με έναν αδερφό μου! Ο πατέρας μου, που τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να έρθει σε μετάνοια, μου είπε : ‘Τί έγινε; Δεν αναστήθηκε φέτος ο Χριστός; Περίμενα να ήσουν χαρούμενος!’ Τότε ντράπηκα και κατάλαβα ότι όλα μου τα λόγια που του έλεγα τόσα χρόνια έπεσαν στο κενό! ‘Χωρίς την Ανάσταση του Χριστού είναι κενό το κήρυγμα μας!’ Και ντράπηκα που πίστευα ότι είμαι άξιος να κάνω ιεραποστολικό έργο, αφού ο εγωισμός μου δε νικήθηκε από την Ανάσταση του Χριστού ! Γίνεται να λέω ‘ Χριστός Ανέστη’ και να είμαι ο ίδιος όπως πριν αναστηθεί; Να παρεξηγούμαι με το παραμικρό ή να κάνω κακούς λογισμούς ή να έχω μνησικακία, πόνο και ζήλια;

Αφού ο Χριστός αναστήθηκε, εγώ γιατί συνεχίζω την ίδια συμπεριφορά; Η Ανάστασή Του έσεισε τον κόσμο και άνοιξαν οι τάφοι! Ο τάφος της καρδιάς μου γιατί δεν άνοιξε; Γιατί ακόμα βλέπω τον αδερφό μου και δεν τον αγαπώ, όπως Αυτός μας αγάπησε; Γιατί ακόμα σταγονόμετρο; Γιατί ακόμα φόβος και έλλειψη διάκρισης…; Μετά τον κενό Τάφο του Ιησού, για μένα, μεγαλύτερη απόδειξη της Ανάστασης του Κυρίου ήταν η αλλαγή της ζωής των Αποστόλων και όλων όσων Τον είδαν! Ο Πέτρος δεν Τον αρνήθηκε ποτέ ξανά, ο Θωμάς δεν ολιγοπίστησε, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης δεν ήθελαν πρωτοκαθεδρίες, όλοι έδωσαν τη ζωή τους γι’Αυτόν, είτε έζησαν μαρτυρικά, είτε έζησαν και πέθαναν μαρτυρικά! Και η μετάνοια των Αγίων όλων των εποχών την Ανάσταση του Χριστού δηλώνει!

Εμείς αν και ‘Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι’ θα συνεχίζουμε να ζούμε σαν νεκροί; Και φυσικά η Ανάσταση του Χριστού δε διαρκεί σαράντα ημέρες… θα φανεί το Νοέμβριο, που θα με απολύσουν. Θα πω ‘Χριστός Ανέστη και η ζωή πολιτεύεται;’ Θα φανεί το Δεκέμβριο, όταν όλοι μου οι αγαπημένοι θα με έχουν απογοητεύσει. Θα θυμηθώ ότι’ Χριστός Ανέστη και χαίρουσιν άγγελοι;’ Τον Ιανουάριο, που θα έχω απογοητευθεί τελείως από τον εαυτό μου, θα θυμηθώ ΄Χριστός Ανέστη και πεπτώκασι δαίμονες;’ Kαι κυρίως όταν κοιμηθεί κάποιος που υπεραγαπώ, θα ξεχάσω πως ‘ο Χριστός Ανέστη και ουδείς επί μνήματος’ ; …

Μακάρι ο Αναστημένος Χριστός να είναι βαθιά μέσα μας ακλόνητος και μαζί Του ο αναστημένος μας εαυτός, ώστε όσοι έχουν πνευματικά μάτια ή καλή προαίρεση να μας βλέπουν και να αγαλλιάζουν, λέγοντας : ‘Αληθώς Ανέστη!’

δ'. Έλεγαν για τον Αββά Γελάσιο, όχι μονάχα οι μαθητές του, αλλά το ιστορούσαν και πολλοί οπού συχνά τον είχαν επισκεφθη. Ότι στον καιρό της Οικουμενικής Συνόδου, οπού συνήλθε στη Χαλκηδόνα, ο Θεοδόσιος, ο πρωτοπόρος του σχίσματος του Διοσκόρου στην Παλαιστίνη, προλαμβάνοντας τους επισκόπους, οπού έμελλαν να γυρίσουν στις επαρχίες τους - γιατί βρισκόταν και ο ίδιος στην Κωνσταντινούπολη, διωγμένος από την πατρίδα του σαν ταραχοποιός αμετανόητος πάντα - έτρεξε στον Αββά Γελάσιο, στο Μοναστήρι του, μιλώντας εναντίον της Συνόδου, οτι δήθεν είχε επικυρώσει την πλάνη του Νεστορίου. Έτσι, πίστευε ότι θα παρέσυρε τον άγιο και θα τον έκανε σύμμαχο της ραδιουργίας του και του σχίσματός του. Αλλά εκείνος, ψυχολογώντας τον άνθρωπο και με τη σύνεση οπού του έδωσε ο Θεός φωτισμένος, κατάλαβε τη χαλασμένη του γνώμη και δεν παρασύρθηκε στην αποστασία του, όπως συνέβη σχεδόν με όλους τότε. Αλλά αφού τον στηλίτευσε όπως του άξιζε, τον έδιωξε. Ήγουν, έφερε στη μέση το καλογαιροπαίδι, οπού είχε αναστήσει όταν πέθανε, και έλεγε με αυστηρό ύφος τα εξής : « Αν για ζητήματα πίστεως θέλης να συζητήσης, έχεις αυτόν εδώ να σε ακούη και να συνομιλή μαζί σου. Γιατί εγώ δεν ευκαιρώ να ακούω τα λόγια σου ». Ύστερα, ο Θεοδόσιος σηκώθηκε, έφυγε και πήγε στην Αγία Πόλη, οπού παρέσυρε όλο το μοναχικό σώμα, υπό το πρόσχημα θείου ζήλου, παρέσυρε δε και την Αυγούστα, οπού ήταν τότε εκεί παρούσα. Και έτσι, έχοντας πια σύμμαχο, κατέλαβε με βία τον θρόνο των Ιεροσολύμων. Με φόνους πρόλαβε και τον άρπαξε και με άλλες αθέμιτες και μη σύμφωνες με τους κανόνες πράξεις, οπού εως τώρα πολλοί τις μνημονεύουν. Τότε, λοιπόν, αφού πήρε την εξουσία και πέτυχε τον σκοπό του, χειροτόνησε πάρα πολλούς επισκοπούς και πρόφθασε και κυρίευσε τους θρόνους των επισκόπων, οπού δεν γύρισαν ποτέ πια. Μετά απ’ αυτά, στέλνει και προσκαλεί και τον Αββά Γελάσιο. Και τον προτρέπει μέσα στην εκκλησία, καλοπιάνοντάς τον αντάμα και προσπαθώντας να τον φοβίση. Και σαν εισήλθε λοιπόν εκείνος στην εκκλησία, του έλεγε ο Θεοδόσιος : « Αναθεμάτισε τον Ιουβενάλιο». Αλλά εκείνος καθόλου δεν πτοήθηκε και του απαντά : « Δεν ξέρω άλλον επίσκοπο των Ιεροσολύμων παρά τον Ιουβενάλιο ». Τότε ο Θεοδόσιος φοβήθηκε μήπως και άλλοι μιμηθούν τον ορθόδοξο ζήλο του και προστάζει να τον βγάλουν με τρόπο από την εκκλησία. Τον παρέλαβαν λοιπόν οι οπαδοί του ίδιου σχίσματος και του σώριασαν γύρω ξύλα, απειλώντας ότι θα τον κάψουν. Βλέποντας δε ότι αυτός ούτε και έτσι δεν λύγιζε και δεν ζάρωνε από τον φόβο, φοβούμενοι δε και μήπως ο λαός ξεσηκωθή, επειδή ο άνθρωπος αυτός είχε μεγάλη φήμη, - και όλα συνέβησαν κατα την άνωθεν πρόνοια - άφησαν τον ομολογητή χωρίς να τον πειράξουν, οπού ωστόσο ο ίδιος είχε προσφέρει τον εαυτό του σαν ολοκαύτωμα στον Χριστό.
ε'. Έλεγαν γι’ αυτόν ότι, νέος άκόμη, τον χωρίς υλικά αγαθά και αναχωρητικό βίο ακολουθούσε. Υπήρχαν δε τον ίδιο καιρό και άλλοι παρα πολλοί στους ίδιους τόπους, τον ίδιο μαζί του βίο ολόκαρδα ακολουθώντας. Ανάμεσά τους δε ήταν και ένας γέρων στο έπακρο απλός και χωρίς κανένα υλικό αγαθό, σε ξεχωριστό κελλί οπού κατοίκησε έως την τελευτή του, και είχε αποχτήσει μαθητές κατά τα γηρατειά του. Αυτός αγωνίστηκε να φύλαξη την εντολή δύο χιτώνες να μη αποχτήση, μήτε να μεριμνήση για την αύριο μαζί με τους συμμοναστές του μέχρι θανάτου. Όταν λοιπόν συνέβη, από θεία συνεργία, να συγκροτήση το Κοινόβιο ο Αββάς Γελάσιος, του προσφέρονταν και πολλά χτήματα. Απόχτησε δε και τα αναγκαία για το Κοινόβιο υποζύγια και βόδια. Γιατί ο Αββάς είχε κάμει μαζί με τον θείο Παχώμιο, οπού πρώτος συγκρότησε Κοινόβιο, και τον βοηθούσε σε όλη του Μοναστηριού την οργάνωση. Βλέποντάς τον λοιπόν σ’ αυτές τις ασχολίες ο παρά πάνω γέρων και γνησία άγάπη διατηρώντας απέναντί του, του έλεγε : « Φοβάμαι, Αββά Γελάσιε, μη προσκολληθή ο λογισμός σου στη γη και στην υπόλοιπη περιουσία του Κοινοβίου ». Και εκείνος του απαντά : « Περισσότερο είναι δεμένος ο δικός σου λογισμός στο σουβλί, οπού χρησιμοποιείς στο εργόχειρό σου, παρά ο λογισμός του Γελασίου στα χτήματα ».
στ'. Έλεγαν για τον Αββά Γελάσιο, ότι πολλές φορές είχε ενοχληθή από τους λογισμούς να φύγη στην έρημο. Μια μέρα λοιπόν λέγει στον μαθητή του : « Κάμε μου τη χάρη, αδελφέ, ό,τι και αν με δής να κάνω, να το υπομείνης και καθόλου να μη μου μιλήσης αυτή την εβδομάδα». Και αφού πήρε ένα βάγινο ραβδί, άρχισε να περπατά στη μικρή του αυλή. Και σαν κουράστηκε, κάθισε για λίγο και ύστερα πάλι σηκώθηκε και περπατούσε. Σαν βράδιασε δε, λέγει στον λογισμό του : « Όποιος περπατά στην έρημο, ψωμί δεν τρώγει, αλλά βότανα. Συ, επειδή είσαι αδύνατος, φάγε λίγο λάχανο ». Και αφού έκαμε έτσι, πάλι λέγει στον λογισμό του : « Όποιος είναι στην έρημο, κάτω από στέγη δεν κοιμάται, αλλά στον ανοιχτό άέρα. Κάμε λοιπόν και συ έτσι». Και πλαγιάζοντας, κοιμάται στη μικρή αυλή. Αφού λοιπόν έκαμε τρεις μέρες περπατώντας στο Μοναστήρι, τρώγοντας κάθε βράδι λίγες πικραλίδες και τη νύχτα πλαγιάζοντας στο ύπαιθρο, κουράσθηκε. Και μαλώνοντας τον λογισμό, οπού τον βασάνιζε, στηλίτευε τον εαυτό του, λέγοντας : « Αφού δεν μπορείς να κάνης τα έργα της ερημικής ζωής, κάθισε στο κελλί σου με υπομονή, κλαίοντας τις αμαρτίες σου. Και μη γυρνάς εδώ και εκεί. Γιατί παντού το μάτι του Θεού βλέπει τα έργα των ανθρώπων και τίποτε δεν του ξεφεύγει και καταλαβαίνει αύτους οπού εργάζονται το καλό ».
Του Αββά Γεροντίου
Είπε ο Αββάς Γερόντιος της Πέτρας : « Πολλοί οπούπειράζονται από σαρκικές ηδονές, χωρίς να πλησιάσουν ανθρώπινο σώμα, κατά νου αμάρτησαν σαρκικά και ενώ τα σώματα φυλάγονται παρθένα, στην ψυχή αμαρτάνουν σαρκικά. Καλό είναι λοιπόν, αγαπητοί, να κάνουμε ό,τι είναι γραμμένο και ο καθένας μας με μεγάλη προσοχή να φυλάμε την καρδιά μας ».
(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996 σελ. 63-66)

ΕΛΕΓΧΟΣ. Α ) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ. 
Ο ΠΙΚΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΦΟΡΗΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΠΟΝΕΜΕΝΟΥΣ
2514.Δεν υπάρχει, τίποτε πιο αβάσταχτο για εκείνους που βασανίζονται, όσο λόγος επιτιμητικός που μπορεί να πληγώσει την ψυχή. (Εις Β’ Κορ. oμιλ. ΙΒ', 2, ΕΠΕ 19, 338 ΜG 61,435γ).
Ο ΕΝΟΧΟΣ ΟΤΑΝ ΚΑΤΗΓΟΡΕΙΤΑΙ, ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ
2515.Εκείνος που έχει διαπράξει κάτι το φοβερό, όταν κατηγορηθεί από κάποιον, προσπαθώντας να απολογηθεί, γίνεται περισσότερο επιθετικός. (Εις Πράξ., ομιλ. Θ', 3, ΕΠΕ 15,262 ). 
Ο ΠΟΛΥ ΑΥΣΤΗΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΑΠΟΓΝΩΣΗ
2516. Δεν άφησε ο Απ. Παύλος τον αιμομίκτη να περιέλθει σε απόγνωση1... Μήπως δηλαδή φύγει από φόβο, επειδή δεν μπορεί να υποφέρει περισσότερο τον πόνο από την παρατεινόμενη επίπληξη και πολλές φορές, κυριευμένος από απόγνωση, μήπως καταλήξει στην αγχόνη ή σε μεγαλύτερο κακό. Πρέπει λοιπόν να προλαβαίνουμε, ώστε να μη γίνει χειρότερο το τραύμα, ούτε να χάσουμε από έλλειψη μέτρου εκείνο που κατορθώσαμε. (Εις Β'Κορ. ομιλ. Δ', 3, ΕΠΕ 19, 134- ΜG 61, 422).1. Β'Κορ. 2,6-8.
ΟΛΟΙ ΜΕ ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
2517.Εκείνος που ελέγχεται και επιπλήσσεται, όποιος κι αν είναι, είναι βέβαιο ότι, αφού αφήσει κατά μέρος την ευγνωμοσύνη, θα δείξει την αποστροφή του. Το ίδιο θα κάνει και εκείνος που παρακινείται στο καλό και συμβουλεύεται και προτρέπεται... Aν ειπώ κόψε την oργή, σβήσε το θυμό, σταμάτησε την απρεπή επιθυμία, περιόρισε ένα μέρος των απολαύσεων, όλα αυτά είναι ενοχλητικά και δυσάρεστα. Κι αν τιμωρήσω τον αδιάφορο, ...υποφέρει.(Εις Α’ Θεσ.ομιλ. Ι', 1, ΕΠΕ 22, 548, 550-ΜG62, 455).
Β] Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ. ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ
2518.Όπως ακριβώς οι αμπελουργοί σκάβουν και κλαδεύουν το αμπέλι, έτσι και εκείνοι που διορθώνουν ψυχές, τις απειλούν, τις φοβερίζουν, τις διδάσκουν, τις επιπλήττουν.
(Εις Ήσ., κεφ. Ε', 3, ΕΠΕ8,374-376-ΜG56, 59).
2519.Αν η κακία, παρόλο που επιτιμάται, ανθίζει τόσο πολύ και η αρετή, παρόλο που επαινείται, μόλις και μετά βίας προσελκύει τους ανθρώπους προς τους ιδρώτες της, τί θα συνέβαινε, αν δεν γινόταν κι αυτός ο έλεγχος; Αυτό θα μπορούσε να το δει κανένας να συμβαίνει πολλές φορές και στον κύκλο των ιερέων, όταν μένουν ανεξέλεγκτοι. αν δε αυτό είναι φοβερό, όταν συμβαίνει μεταξύ των μαθητών, πολύ περισσότερο είναι, όταν συμβαίνει μεταξύ των δασκάλων. (Εις ΜΘ' Ψαλμ., 7, ΕΠΕ 6,274-ΜG 55, 252).
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ
2520. Επειδή, αν στηριχθούμε στον εαυτό μας, βλέπουμε ότι είμαστε οκνηροί, ας οργανώσουμε μεταξύ μας σωματεία και ας υποσχεθούμε, ότι θα συνεισφέρουμε συμβουλή, παραγγελία, επίπληξη, υπόμνηση και στην ανάγκη και απειλή, ώστε με την προσπάθεια του καθενός να επιτύχουμε όλοι. Επειδή τα σφάλματα των άλλων τα βλέπουμε καλύτερα από τα δικά μας, εμείς ας προφυλάσσουμε τους άλλους και τη δική μας προφύλαξη ας την αναθέσουμε σ’ εκείνους. Έτσι ας αναπτύξουμε μεταξύ μας την καλή αυτή άμιλλα.(Εις Ανδριάντας, ΙΑ ',5, ΕΠΕ32,330-332 ΜG 49, 126-127).
ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ
2521.Πρέπει, όταν για πρώτη φορά παρεκτρέπονται, να κάνουμε ότι έχουμε άγνοια, κατόπιν όμως, αν επιμένουν στην παρεκτροπή, πρέπει να προσθέτουμε και τον έλεγχο, για να μη γίνουν αδιάντροποι. (Εις Έβρ., ομιλ. ΛΑ 2, ΕΠΕ 25, 312, 314-ΜG63, 214).
ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ
2522.«Να τους ελέγχεις αυστηρά»1, επειδή το ήθος τους είναι αδιάντροπο και δόλιο και ακόλαστο. Αυτά τα άπειρα κακά έχουν αυτοί2. Όταν μάλιστα ψεύδονται με ευκολία και είναι δόλιοι και λαίμαργοι και οκνηροί, χρειάζεται αυστηρός και σκληρός λόγος, γιατί ένας τέτοιος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να παιδαγωγηθεί με καλοσύνη. (Εις Τίτον, oμιλ. Γ', 2, ΕΠΕ 24, 60 -ΜG62, 678).
1.Τίτ. 1,13. 2.Αναφέρεται στους Κρήτες (βλ. Τίτ. 1,13).
ΚΑΙ ΟΤΑΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ, ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ
2523.Αν δε, επιμένετε να τους ελέγχετε και γι' αυτό σας κατηγορούν, να χαίρεστε. Γιατί αυτό είναι το έργο και η αποστολή του αλατιού, το να προξενεί πόνο και λύπη στους οκνηρούς και αδιάφορους.(Εις Ματθ., ομιλ. ΙΕ', 7, ΕΠΕ 9, 492-494- ΜG57, 232).
EIΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ, ΟΣΟ ΚΙ ΑΝ ΣΤΟΙΧΙΖΕΙ
2524.Εκείνος που χρησιμοποιεί κατάλληλα το φάρμακο πετυχαίνει ένα μέρος από τη θεραπεία του, ενώ εκείνος που αρνείται να βάλει το φάρμακο πάνω στο τραύμα, μεγαλώνει το κακό και οδηγείται σε φοβερό θάνατο. Ας μην υποφέρουμε λοιπόν, όταν θεραπευόμαστε, αλλά αντίθετα να χαιρόμαστε, έστω κι αν ο τρόπος της διδασκαλίας μας προκαλεί πικρούς πόνους, γιατί αργότερα θα μας φέρει πολύ γλυκό καρπό.(Εις Ιωάν., ομιλ. ΙΑ', 4, ΕΠΕ12, 706 -ΜG 59, 96).
ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΗΚΟΝ ΚΑΙ ΔΕΙΓΜΑ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΙΑΣ ΑΛΗΘΙΝΗΣ
2525.Έλεγξε τον αδελφό σου... με κίνητρο την αγάπη σ’ αυτόν εμπόδισέ τον, όταν προχωρεί προς το βάραθρο... Τέτοια δώρα ας προσφέρουμε στους φίλους μας,... όταν τους βλέπουμε να βρίσκονται στο καμίνι της κακίας, ας τους ανορθώσουμε. Όμως, θα μου πεις, δεν διορθώνεται. Αλλά πράξε το καθήκον σου και απολογήθηκες στο Θεό. Μην κρύψεις το τάλαντο γι’ αυτό έχεις ως όπλο τον προφορικό λόγο, γι’ αυτό έχεις τη γλώσσα και το στόμα, για να διορθώνεις τον πλησίον σου... Δεν υπάρχει καλύτερο δείγμα φιλίας, από το να μην παραβλέπεις τους αδελφούς σου, όταν σφάλλουν.(Εις Έφεσ., όμιλ. ΙΗ', 4, ΕΠΕ 21, 158 -ΜG 62, 126).
2526.Οι κατηγορίες είναι απόδειξη φροντίδας και όχι κακίας και αυτόν που με αγαπάει, όχι μόνον όταν με επαινεί, αλλά και όταν με κατηγορεί και με διορθώνει, και τότε εγώ θα έλεγα βέβαια ότι με αγαπάει. Γιατί το να επαινεί κανείς γενικώς όλα, και τα καλά και τα κακά, δεν είναι γνώρισμα ανθρώπου που αγαπάει, αλλά απατεώνα και είρωνα. Αντίθετα το να επαινεί κανείς, όταν κάτι γίνεται σωστά και να κατηγορεί, αν κάτι γίνεται λανθασμένα, αυτό είναι γνώρισμα φίλου και κηδεμόνα. Και για να μάθετε, ότι το να επαινεί κανείς γενικώς τα πάντα και να καλοτυχίζει για όλα, δεν είναι γνώρισμα φίλου, αλλά ανθρώπου που θέλει να εξαπατήσει, λέγει ο προφήτης «λαέ μου, εκείνοι που σας καλοτυχίζουν, σας παραπλανούν και φέρνουν σύγχυση στο δρόμο της ζωής σας»1. Τον εχθρό λοιπόν δεν τον δέχομαι, ούτε όταν με επαινεί, ενώ το φίλο τον δέχομαι ευχάριστα, και όταν με κατηγορεί... «Είναι πιο ειλικρινή και ωφέλιμα τα τραύματα του φίλου, παρά τα φαινομενικώς αυθόρμητα φιλήματα του εχθρού»2. (Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26,394-396 ΜG 51, 131).1.Ήσ. 3,12   2.Παροιμ. 27,6.
ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ, ΟΤΑΝ ΠΑΡΑΒΛΕΠΟΝΤΑΙ,ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΙΤΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝ
2527. Τα μεγαλύτερα αμαρτήματα εισορμούν στη ζωή μας, γιατί δεν καταβάλλουμε την αναγκαία προσπάθεια να διορθώσουμε τα μικρότερα. Και όπως ακριβώς προκειμένου για τα σώματα, εκείνοι που παραμελούν τα τραύματα, προκαλούν πυρετούς και πυορροούσες πληγές και θάνατο, έτσι και προκειμένου για τις ψυχές, όσοι παραβλέπουν τα μικρά αμαρτήματα, εισάγουν σ’ αυτές με ευκολία τα μεγαλύτερα. Γιατί, αν εκείνοι που επιχειρούν να αποσκιρτήσουν από τους θείους θεσμούς και να τους αλλοιώσουν έστω και στο ελάχιστο, δέχονταν από την αρχή την πρέπουσα επίπληξη, δεν θα είχε ενσκήψει η παρούσα επιδημία.[Εις Γαλ.κεφ.Α7,ΕΠΕ20,196-MG61,623στ΄]
Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΜΙΑ
2528. Όταν δεν κατηγορείται εκείνος που έκαμε το κακό, τότε το τόλμημά του αποτελεί δικαιολογία για τους άλλους (που θα διαπράξουν το ίδιο κακό). (Εις Ματθ., ομιλ. ΑΘ', 2, ΕΠΕ 10, 630 -ΜG57, 435)
ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΝ ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΥΕΙ ΤΟ ΚΑΚΟ
2529.Αν δεν κρίνουν ο κύριος το δούλο και η κυρία την υπηρέτρια και ο φίλος το φίλο, θα αυξηθούν τα κακά.(Εις Ματθ., ομιλ. ΚΓ', 1, ΕΠΕ 10, 64 -MG57,307).
ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΜΕΤΡΟ, ΓΙΑΤΙ ΑΛΛΙΩΣ ΣΚΛΗΡΥΝΕΙ
2530. Επειδή ο Απ. Παύλος τους κατηγόρησε με οξύτητα και απέδειξε ότι παρανομούν και τους προσέβαλε από πολλές πλευρές, πάλι χαλαρώνει και τους περιποιείται, χρησιμοποιώντας λόγια καλωσύνης1. Γιατί, όπως η συνεχής περιποίηση και καλοσύνη εξαχρειώνει, έτσι ακριβώς και ο συνεχής αυστηρός διάλογος, κάνει πιο σκληρό τον συνομιλητή. Γι’ αυτό σ’ όλες τις περιπτώσεις πρέπει να χρησιμοποιούμε το καλό με μέτρο. (Εις Γαλ., κεφ. Δ2, ΕΠΕ 20, 326- ΜG 61, 658α').1. Γαλ. 4, 12-15
Ο ΔΙΣΤΑΓΜΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΙ ΤΟΝ ΕΝΟΧΟ
2531. Όταν λοιπόν δει σε σένα που είσαι έξω από την αμαρτία και που οφείλεις να τον επιπλήξεις, όχι μόνον να μην τον επιπλήττεις, αλλά και να τον καλύπτεις, και όχι μόνον να τον καλύπτεις, αλλά και να συμπράττεις μαζί του, τι θα νομίσει για τον εαυτό του; τί δε για την πράξη που τόλμησε να κάνει; Πραγματικά ως επί το πλείστον οι περισσότεροι από τους ανθρώπους δεν παίρνουν μόνοι τους την απόφαση γι' αυτά που πρέπει να κάμουν, αλλά διαφθείρονται από τη διάθεση των άλλων. Και αν μεν αυτός που έπραξε την αμαρτία, δει όλους να τον αποστρέφονται, θα πιστέψει ότι διέπραξε κάποιο πολύ μεγάλο κακό. Όταν όμως δει, ότι όχι μόνον δεν αγανακτούν, ούτε δυσανασχετούν, αλλά και του φέρονται με επιείκεια και πραότητα και τον συντροφεύουν, τότε, αφού διαφθείρει το δικαστήριο της συνειδήσεως και διαπιστώσει ότι η γνώμη των πολλών συμφωνεί με τη δική του διεφθαρμένη γνώμη, τί δεν θα τολμήσει πια να πράξει; Πότε θα καταδικάσει τον εαυτό του και θα πάψει να αμαρτάνει χωρίς φόβο; (Εις Ψαλμ. ΜΘ', 7, ΕΠΕ 6, 272-274- ΜG55, 252).
Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥ ΖΗΜΙΩΝΕΙ ΜΑΘΗΤΗ ΚΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟ
2532. Βλέπεις ότι η αποφυγή της επιπλήξεως αυτών που σφάλλουν είναι ζημία και για το δάσκαλο και για το μαθητή. (Εις Β' Κορ., ομιλ. ΙΕ1, ΕΠΕ 19, 404- ΜG 61, 503).
Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥ ΒΛΑΠΤΕΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΥΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟ
2533. Όταν αμαρτήσει κάποιος άλλος και τον παραβλέψεις και δεν τον ελέγξεις, ούτε πονέσεις, κάνεις την ψυχή σου πιο ράθυμη και πιο εύκολη στην πτώση, και μάλιστα πολλές φορές την προετοιμάζει να πέσει στα ίδια κακά, στα οποία έπεσε και εκείνος που αμάρτησε. Αλλά και σε κείνον προξενείς όχι τυχαία βλάβη με την κακή και άκαιρη αυτή χάρη που του κάνεις, ετοιμάζοντας αυστηρότερες τις μελλοντικές ευθύνες του και μαθαίνοντάς τον να αντιμετωπίζει με αδιαφορία τα πράγματα αυτής της ζωής. (Εις Ψαλμ. ΜΘ ', 8, ΕΠΕ 6, 276 -ΜG 55,253).
ΟΤΑΝ ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΚΑΙ ΟI ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΣΤΕΡΟΥΝΤΑΙ ΑΡΕTHΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΙ, OΛΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑΙ
2534. Αυτά (τα κατορθώματα της αρετής) δεν θα μπορούσε να τα δει κάνεις σήμερα να γίνονται ούτε από τους δασκάλους , ώστε όλα έχουν εξαφανιστεί και χαθεί. Και η αίτια είναι το ότι έχει ψυχραθεί η αγάπη, το ότι εκείνοι που αμαρτάνουν προκλητικά, δεν τιμωρούνται. ’Άκουσε λοιπόν τον Παύλο, που γράφει στον Τιμόθεο και του λέει: «Εκείνους που αμαρτάνουν και μένουν αδιόρθωτοι, να τους ελέγχεις μπροστά σε όλους»1. Άλλη αιτία είναι το ότι οι άρχοντες είναι ηθικά, άρρωστοι γιατί, όταν το κεφάλι δεν είναι υγιές, πώς είναι δυνατόν να παραμένει εύρωστο το υπόλοιπο σώμα; Πρόσεξε λοιπόν πόση ανωμαλία επικρατεί.[Εις ’Εφεσ., ομιλ. ΣΤ', 6, ΕΠΕ 20, 560 - ΜG62, 47δ']1.Α 'Τιμ. 5
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΝΑΡΕΤΟ
2535.Ακόμη κι αν φθάσεις στην υψηλότερη κορυφή της αρετής, έχεις ανάγκη από σύμβουλο, που θα σε διορθώνει και θα σε ελέγχει.(Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26, 402 -ΜG 51, 134).
Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΗΓΗ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗΣ
2536.Αυτό έχει ανατρέψει τα πάντα, αυτό έχει φέρει σύγχυση στη ζωή μας, το ότι ούτε τους ελέγχους υπομένουμε με γενναιότητα, ούτε τους άλλους θέλουμε να ελέγχουμε. Γι αυτό και είμαστε φορτικοί, όταν ελέγχουμε, επειδή εξαγριωνόμαστε, όταν ελεγχόμαστε. Γιατί, αν εγνώριζε ο αδελφός ότι αν σε έλεγχε θα τον επαινούσες, και αυτός, όταν ελεγχόταν, θα σου ανταπέδιδε την ίδια αμοιβή, δηλαδή θα σε επαινούσε. (Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26, 402 - ΜG 51, 134]
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΑΣ ΒΟΗΘΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ
2537. Ακόμη και όταν δεν αισθανόμαστε καμιά ένοχή, έχουμε εν τούτοις ανάγκη από κάποιον που θα μας ελέγχει και θα μας υποδεικνύει με ακρίβεια τα αμαρτήματά μας.
(Εις Α 'Κορ., ομιλ. ΙΑ’,3, ΕΠΕ18,296 -ΜG 61, 91).
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΙΣΧΥΡΟΥΣ
2538. Οι έλεγχοι και οι επιπλήξεις έχουν παραμερισθεί, ή μάλλον χρησιμοποιούνται και μάλιστα υπερβολικά εναντίον των αδυνάτων, ενώ όταν παρεκτρέπονται οι άνθρωποι της εξουσίας, δεν τολμούμε να ανοίξουμε ούτε το στόμα. (Περί Ίερωσύνης, λόγος Γ', 9, ΕΠΕ 28, 136-ΜG48, 646).
Γ') ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ. ΔΕΝ ΚΑΡΠΟΦΟΡΕΙ ΣΤΟΥΣ ΠΟΝΕΜΕΝΟΥΣ
2539. Μια ψυχή, που κυριεύθηκε από το πένθος, δεν είναι σε θέση ούτε να πει ούτε να ακούσει κάτι το υγιές. (Εις ρητόν «Δει και αιρέσεις είναι», 1, ΕΠΕ 27, 252 ΜG 51, 253).
ΟΤΑΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΠΡΟΣΒΟΛΕΣ,ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΒΛΕΠΟΥΜΕ, ΟΤΑΝ ΟΜΩΣ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΑΛΛΟΙ, ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΜΕ ΑΥΤΟΝ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΒΑΛΛΕΙ
2540. Αλλά έβρισε το παιδί μου, λέγει, αλλά έβρισε τον υπηρέτη μου. Μη νομίσεις ότι είναι αδυναμία, το να μην κάνεις και συ το ίδιο. Τί λοιπόν, ισχυρίζεται, αν περιφρονεί, και αν πει πάλι τα ίδια; Στην περίπτωση αυτή να ελέγξει; Να ελέγξεις, να κάμεις αυστηρές παρατηρήσεις, να τον παρακαλέσεις (η οργή του άλλου καταπραύνεται με τη δική μας πραότητα), αφού τον πλησιάσεις να τον κατηγορήσεις. Βέβαια για τις αδικίες που έγιναν σε μας, δεν είναι ούτε αυτό αναγκαίο για τις αδικίες όμως που γίνονται σε άλλους, είναι αναγκαίος ο έλεγχος.
(Εις Πράξ., ομιλ. ΙΕ', 4, ΕΠΕ15, 438 -ΜG 60, 125).
ΕΙΝΑΙ ΑΝΩΦΕΛΟ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΔΙΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟΥΣ
2541. Δεν είναι δυνατόν, όταν μάχεσαι με διεστραμμένους ανθρώπους, να τους ωφελήσεις ποτέ σε κάτι. (Εις Α' Τιμ., ομιλ. ΙΒ', 3, ΕΠΕ23, 318-ΜG 62, 561).
ΣΤΟΥΣ ΑΝΑΙΣΘΗΤΟΥΣ ΔΕΝ ΣΤΟΙΧΙΖΕΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ, ΑΛΛΑ Η ΤΙΜΩΡΙΑ
2542. Εκείνοι που είναι ηθικά αναίσθητοι δεν θεωρούν κάτι πάρα πολύ σοβαρό τις εναντίον τους κατηγορίες, θεωρούν όμως φοβερή την τιμωρία. ΕΙς Ήσ., κεφ. Γ ', 6, ΕΠΕ 8,328-).
ΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ, ΟΤΑΝ ΑΝΑΝΗΨΕΙ
2543. Στους μεθυσμένους δεν κάνουμε καμιά παρατήρηση, όταν όμως ανανήψουν και συνέλθουν από τη μέθη, τότε τους επιπλήττουμε. (Εις Πράξ., ομιλ. Θ ', 2, ΕΠΕ 15,258- ΜG 60, 78).
Δ΄) ΝΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ. ΟΤΑΝ ΣΦΑΛΛΟΥΜΕ, ΝΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΠΡΟΘΥΜΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ
2544. Να δέχεσαι πρόθυμα τον έλεγχο, όταν διαπράττεις κάποιο σφάλμα.(Εις Α' Κορ., ομιλ. ΜΔ,΄6, ΕΠΕ 18Α, 756- ΜG 61, 378γ').
ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΣ
2545. Το να ανέχεται κανείς την επιτίμηση είναι χρήσιμο. Ας ανεχόμαστε λοιπόν την επίπληξη.(Εις Έβρ., ομιλ. Δ', 6, ΕΠΕ24, 318-ΜG63, 46).
Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΑΡΤΥΡΕΙ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑ
2546.Το να ανέχεσαι με γενναιότητα τον έλεγχο, αυτό είναι το πιο μεγάλο εγκώμιο και έπαινος όχι τυχαίος, και μάλιστα έπαινος μιας πράξεως ύψιστης φιλοσοφίας.[ Προς Εγκαλέσαντας, 2,ΕΠΕ26,410-MG51,136]
ΕΙΝΑΙ ΑΦΡΟΣΥΝΗ ΝΑ ΜΗ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΙΣ ΠΑΡATΗΡΗΣΕΙΣ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΜΑΣ ΔΙΟΡΘΩΣΟΥΝ
2547. Αυτό που είπα πολλές φορές, αυτό επαναλαμβάνω και τώρα: «Πρέπει να υπάρχουν πολλοί ελεγκτές αυτών που λέγονται, πρέπει να υπάρχουν εξεταστές και διορθωτές». Δεν είναι ντροπή να διορθώνεσαι από άλλους, αντίθετα, ντροπή είναι να διώχνεις αυτούς που σε διορθώνουν και να το κάνεις αυτό βλάπτοντας τη σωτηρία σου. Εσύ, αν τύχει να φορέσεις ανάποδα το ρούχο σου, ακόμη και σε υπηρέτη επιτρέπεις να σε διορθώσει και δεν ντρέπεσαι να δεχθείς υπόδειξη από εκείνον (αν και κάτι τέτοιο αποτελεί ντροπή για σένα). Εδώ δε που βλάπτεται η ψυχή σου, ντρέπεσαι, πες μου, να διαπαιδαγωγείσαι από άλλον; Και, όταν μεν πρόκειται να σε βοηθήσει ο υπηρέτης σου να ντυθείς και να φορέσεις τα υποδήματά σου, τον υποφέρεις, όταν όμως πρόκειται κάποιος να στολίσει την ψυχή σου, δεν μπορείς να τον υποφέρεις; Πόσης ανοησίας γνώρισμα δεν είναι όλα αυτά; Σε τέτοια θέματα ας είναι δάσκαλός σου και ο υπηρέτης και το παιδί και η γυναίκα και ο φίλος και ο συγγενής και ο γείτονας. Γιατί, όπως ακριβώς το θηρίο που είναι από παντού κυνηγημένο και περικυκλωμένο, δεν είναι δυνατόν να διαφύγει, έτσι και εκείνος που έχει πολλούς φύλακες να τον επιτηρούν, πολλούς που τον επιτιμούν και που δέχεται χτυπήματα από παντού, δεν είναι δυνατόν να μην είναι προφυλαγμένος. Και την μεν πρώτη η μέρα πολύ δύσκολα θα το υποφέρει αυτό το ίδιο και τη δεύτερη και τρίτη ημέρα , έπειτα όμως τα πράγματα θα είναι πολύ εύκολα και μετά την τέταρτη ημέρα, δεν θα υπάρχει πλέον θέμα. (Εις Πράξ., ομιλ.Ι,΄5, ΕΠΕ 15, 314 -ΜG 60, 92-94).
ΝΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΔΟΚΙΜΑΖΟΥΜΕ, ΟΤΑΝ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΔΙΚΑΙΑ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ
2548. Τέτοια ψυχική διάθεση πρέπει να έχουν και τώρα όσοι επικρίνονται για τις αμαρτίες τους, να κλαίνε και να οδύρονται... Έτσι πρέπει να ανέχονται τις επιπλήξεις των πατέρων, έτσι πρέπει και οι πνευματικοί οδηγοί να συμπάσχουν μαζί μ’ αυτούς που αμαρτάνουν. Γιατί δεν εξαρτώνται τα πάντα απ’ αυτούς, αλλά και από σας. Γιατί, αν δει αυτός που αμάρτησε, ότι ο μεν πατέρας του τον επιπλήττει, τα δε αδέρφια του τον κολακεύουν, γίνεται περισσότερο αδιάφορος. Όταν λοιπόν ο πατέρας κατακρίνει, να οργισθείς και συ μαζί του, είτε γιατί φροντίζεις για τον αδελφό σου, είτε γιατί συμφωνείς με τον αγανακτισμένο πατέρα σου. Μόνον δείξε πολύ ενδιαφέρον και πένθησε, όχι επειδή τον κατέκριναν, αλλά επειδή αμάρτησε. αν εγώ προσπαθώ να χτίσω κι εσύ γκρεμίζεις, δεν ωφελούμε σε τίποτε, αλλά καταβάλλουμε μόνον κόπους. Και δεν περιορίζεται μέχρις εδώ η ζημία σου, αλλά και επισύρεις τιμωρία στον εαυτό σου. Γιατί εκείνος που εμποδίζει τη θεραπεία του τραύματος, δεν έχει μικρότερη, αλλά μεγαλύτερη ευθύνη από εκείνον που το προκάλεσε. Γιατί δεν είναι ίσο το να πληγώσεις και το να εμποδίσεις τη θεραπεία της πληγής, το δεύτερο έχει σίγουρα ως αποτέλεσμα το θάνατο, ενώ το πρώτο όχι οπωσδήποτε.(Εις Β'Κορ., ομιλ. ΙΔ', 3, ΕΠΕ19,394 - ΜG61, 500-501).
ΝΑ ΜΗ ΔΙΣΤΑΖΟΥΜΕ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΟΥΤΕ ΝΑ ΔΥΣΦΟΡΟΥΜΕ,OΤΑΝ ΕΛΕΓΧΟΜΑΣΤΕ
2549. «Όλα τα έργα κάτω από το φώς του ελέγχου γίνονται φανερά»1... «Γιατί κάθε τι που φανερώνεται», λέγει ο Απ. Παύλος, «είναι σαν το φώς». Γι’ αυτό σας παρακαλώ, ούτε σεις να διστάζετε να ελέγχετε, ούτε να δυσανασχετείτε, όταν ελέγχεστε. Γιατί, όσον καιρό γίνεται κάτι στο σκοτάδι, γίνεται με μεγαλύτερη ευκολία (γιατί δεν το αναχαιτίζει κανένας), όταν όμως υπάρχουν πολλοί μάρτυρες, έρχεται στο φώς. Γι’ αυτό ιδιαίτερα ας κάνουμε τα πάντα, ώστε να αποτρέψουμε την πνευματική απονέκρωση των αδελφών μας, ώστε να σκορπίζουμε το σκοτάδι, ώστε να προσελκύουμε τον ήλιο της δικαιοσύνης (που είναι ο Χριστός). Γιατί, αν είναι πολλοί εκείνοι που μεταδίδουν φώς πνευματικό, και σ’ αυτούς θα είναι εύκολος ο δρόμος της αρετής και εκείνοι που βρίσκονται στο πνευματικό σκοτάδι ευκολότερα θα ελκυστούν, όσο το φώς δυναμώνει και το σκοτάδι εξαφανίζεται.(Εις Έφ., oμιλ. ΙΗ', 4, ΕΠΕ 21, 160-ΜG62,126-128).1. Έφ. 5,13.
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΤΙΚΟΣ, ΑΛΛΑ ΔΕΙΓΜΑ ΑΓΑΠΗΣ
2550.Κανείς λοιπόν, αγαπητοί, μη θεωρεί βαριά την επίπληξη και τον έλεγχο. Γιατί δε σας κατηγορούμε, επειδή σας μισούμε, αλλά επειδή ενδιαφερόμαστε για σας. «Γιατί είναι πολύ πιο αξιόπιστα και ωφέλιμα τα τραύματα (οι έλεγχοι), που προέρχονται από φίλους, παρά τα αυθόρμητα δήθεν φιλήματα (οι κολακείες) των εχθρών»1. (Εις Γέν., λόγ. Δ΄,3, ΕΠΕ 8, 72- ΜG 54, 597).1. Παροιμ. 27, 6.
OΤΑΝ ΑΠΟΒΛΕΠΕΙ ΣTH ΔΙΟΡΘΩΣΗ, ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ
2551. Και ο σίδερος είναι βαρύς και το σφυρί βαρύ, αλλά κατασκευάζουν χρήσιμα χρυσά και αργυρά σκεύη και ισιάζουν τα στραβά. Αν το σφυρί δεν ήταν βαρύ, δεν θα μπορούσε να ισιάξει τα στραβά σκεύη. Έτσι και ο λόγος μας ο βαρύς έχει τη δύναμη να διαπλάσσει την ψυχή. Μην αποφεύγουμε λοιπόν τους αυστηρούς ελέγχους, ούτε τα τραύματα που αυτοί προκαλούν. Το τραύμα προκαλείται, όχι για να κομματιάσει, ούτε να συντρίψει την ψυχή, αλλά για να διορθώσει. (Εις Φιλιπ., ομιλ. Ζ', 6, ΕΠΕ21,524-ΜG62,227-228, oμιλ. ΣΤ', 6).
ΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟΥ
2552. «Η αγάπη μου είναι μαζί με όλους σας»1... Γιατί αυτά τα λόγια ήταν λόγια ανθρώπου που αγαπάει υπερβολικά. Επειδή δηλαδή βρισκόταν τοπικά μακριά τους, σαν να άπλωσε το δεξί του χέρι, τους αγκάλιασε λέγοντας: «Η αγάπη μου είναι μαζί σας», σαν να έλεγε, εγώ είμαι μαζί με όλους σας. Με αυτά τους δείχνει ως ότι όσα τους έγραψε δεν ήταν λόγια θυμού ούτε αγανακτήσεως, αλλά πατρικής φροντίδας, αφού βέβαια μετά από τις τόσες κατηγορίες δεν τους αποστρέφεται, αλλά και τους αγαπάει και τους περιβάλλει με στοργή, αν και βρίσκονται μακριά, αφού τους αγκαλιάζει και τους θερμαίνει με τις επιστολές και τα γραφόμενα του. Γιατί έτσι πρέπει να ενεργεί εκείνος που θέλει να διορθώσει κάποιον ενώ εκείνος που προσπαθεί να διορθώσει μόνο με το θυμό, ικανοποιεί το δικό του πάθος. Εκείνος όμως, που και μετά τη διόρθωση του ένοχου, εκδηλώνει την αγάπη του, αποδεικνύει ότι και τα λόγια της επιπλήξεως, που χρησιμοποίησε, ήταν αποτέλεσμα (καρπός) φιλοστοργίας. Έτσι λοιπόν ας παιδαγωγούμε κι εμείς ο ένας τον άλλο, και ούτε αυτός που ελέγχει να οργίζεται, γιατί αυτό είναι απόδειξη πάθους και όχι ενδιαφέροντος για τη διόρθωση του άλλου, ούτε εκείνος που ελέγχεται να δυσανασχετεί, γιατί ο έλεγχος αποβλέπει στη θεραπεία του και δεν πρέπει να του προκαλεί αποστροφή. Αν λοιπόν οι γιατροί καυτηριάζουν και δεν κατηγορούνται γι’ αυτό, αν και πολλές φορές δεν πετυχαίνουν το σκοπό τους, εκείνοι δε που καυτηριάζονται και δέχονται τη χειρουργική επέμβαση, αν και πονούν, εν τούτοις θεωρούν ως ευεργέτες τους γιατρούς, που τους προκαλούν τον πόνο, πολύ περισσότερο εκείνος που δέχεται τον έλεγχο πρέπει να έχει τα ίδια αισθήματα και να αντιμετωπίζει αυτόν που τον διορθώνει σαν γιατρό και όχι σαν εχθρό. Κι εμείς που επιπλήττουμε, ας πλησιάζουμε με τον ίδιο τρόπο, με πολλή ημερότητα, με πολλή σύνεση. »
(Εις Α'Κορ., ομιλ. ΜΔ΄,6, ΕΠΕ 18Α, 754 -ΜG61, 377γ').1. Α'Κορ. 16,24.
ΟI ΚΑΛΟΠΡΟΑΙΡΕΤΟΙ ΤΟΝ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ
2553. Δεν επλήγωσε τη Σαμαρείτιδα ο έλεγχος του Χρίστου, αλλά μάλλον την προσέλκυσε, ώστε να αποκτήσει περισσότερη οικειότητα. Γιατί τέτοιες είναι οι γενναίες ψυχές. Aυτά που άλλους τους σκανδαλίζουν, αυτά τα ίδια τις βοηθούν να διορθωθούν. (Oμιλία λεχθείσα εν τω ναώ της Αγίας Αναστασίας, 1, ΕΠΕ 36, 172-ΜG63, 493).
ΕΙΝΑΙ ΛΥΤΡΩΤΙΚΟΣ, OΤΑΝ ΤΟΝ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ
2554. Μην αγανακτείς, όταν ακούς κατηγορίες και ελέγχεσαι από άλλους. Έτσι γίνονται ελαφρότερα τα αμαρτήματά σου, όταν άλλοι σε κατηγορούν. Αυτοί επιβαρύνουν τον εαυτό τους, ενώ εσένα σε οδηγούν στη φιλοσοφημένη ζωή. [Εις Έβρ., ομιλ. ΚΖ’, 5, ΕΠΕ 25, 234- ΜG 63, 190]
Οι ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ
2555.Αν κάποιος ανέχεται το φίλο, όταν τον επικρίνει αυστηρότερα από όσο πρέπει, γιατί εξετάζει το σκοπό στον οποίο αποβλέπει και το ότι το κάνει αυτό από φιλική διάθεση και όχι από αλαζονεία, πολύ περισσότερο οφείλει ο μαθητής να ανέχεται το δάσκαλο, όταν τον επιπλήττει, και μάλιστα το δάσκαλο που δεν τα λέει αυτά σαν εξουσιαστής, ούτε σαν άρχοντας, αλλά σαν κηδεμόνας. [Εις Έβρ., ομιλ. Δ', 6, ΕΠΕ 24, 316 -ΜG63, 45].
ΝΑ ΤΟΝ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΕΥΓΝΩΜΟΝΩΣ
2556. Ευγνωμονώ αυτούς που με κατηγορούν. Γιατί αυτοί είτε δίκαια είτε άδικα με κατηγορούν, δεν το κάνουν αυτό επειδή θέλουν να με κατηγορήσουν, αλλά για να με διορθώσουν ενώ οι εχθροί, κι αν ακόμη με κατηγορούν δίκαια, σπεύδουν να με ελέγξουν, όχι για να με διορθώσουν, αλλά για να με διαπομπεύσουν... Όποιο κίνητρο κι αν έχει ο έλεγχος, είναι μεγάλη αρετή το να μπορεί κανείς να ανέχεται τους ελέγχους και τις κατηγορίες και να μην εξαγριώνεται. Γιατί, όπως λέγει η 'Αγ. Γραφή: «Οποίος μισεί τους ελέγχους, είναι ανόητος»1. ...Ας μη δυσανασχετούμε, όταν ελεγχόμαστε..., γιατί ό,τι ακριβώς είναι τα φάρμακα για τα τραύματα, το ίδιο είναι για τα σφάλματά μας οι έλεγχοι. "Όπως ακριβώς λοιπόν εκείνος που αποκρούει τα φάρμακα είναι ανόητος, έτσι και εκείνος που δεν δέχεται τους ελέγχους είναι ανόητος. (Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26,398-400- ΜG 51, 133).1. Παροιμ. 12,1.
ΝΑ ΕΠΙΖΗΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΝ
2557.Τον δίκαιο και ενάρετο άνθρωπο, κι αν ακόμη σε πειράζει με λόγια, κι αν σε επιπλήττει, να επιδιώκεις να τον συναναστρέφεσαι, γιατί αυτός είναι εκείνος που πραγματικά σε αγαπάει.
(Εις Ψαλμ. ΡΜ', 7, ΕΠΕ 7,318-ΜG 55, 440η').
ΖΗΜΙΩΝΕΤΑΙ ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΔΕΧΕΤΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΑΠΛΟΊΚΟΥΣ ΑΚΟΜΗ
2558. Πολλοί πολλές φορές, για να μη φανούν ότι έχουν ανάγκη της συμβουλής των άλλων, προτίμησαν να χάσουν την ωφέλεια από τη συμβουλή, παρά να δεχθούν την παραίνεση και να διορθώσουν το σφάλμα τους, ή καλύτερα, προτίμησαν να αγνοούν παρά να μάθουν, μη γνωρίζοντας ότι δεν είναι άξιο κατηγορίας το να μάθουν, αλλά να το αγνοούν. Αυτό είναι άξιο κατηγορίας, όχι το να διδάσκονται, αλλά το να μένουν αμαθείς, όχι το να ελέγχονται, αλλά το να σφάλλουν και να μη διορθώνονται. Γιατί είναι δυνατόν, πραγματικά είναι δυνατόν και σε άνθρωπο μικρό και άσημο να συναντήσει κανείς κάποια αρετή, που να μην την βρίσκει πολλές φορές στο σοφό και στο διάσημο. 
(Προς εγκαλέσαντας, 2, ΕΠΕ26,406-408- ΜG 51, 135).
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ
2559. Αν ο έλεγχος είναι ειλικρινής, οφείλεις να εκδηλώνεις αισθήματα σεβασμού απέναντι σ’εκείνον που σου έκανε τους ελέγχους και να τον ευγνωμονείς γι’αυτούς.
(Εις Ιωάν., ομιλ. ΜΗ', 3, ΕΠΕ13, 628 -ΜG 59, 272).
Ε') ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟΣ
2560.Aν, ακούοντας τις παρατηρήσεις μου, στενοχωρείσθε και πονάτε, σας χρωστώ μεγάλη ευγνωμοσύνη. «Γιατί, ποιος είναι αυτός που με ευφραίνει, παρά εκείνος που δέχεται τους ελέγχους μου και στενοχωρείται για τα σφάλματά του;»1. Μη λοιπόν πάψετε ποτέ να στενάζετε γι’ αυτά και να πονάτε. Γιατί η θλίψη για τα σφάλματά σας θα είναι η αρχή της βελτιώσεώς σας. Γι’ αυτό κι εγώ μίλησα αυστηρότερα, ώστε, αφού κάνω βαθύτερη την τομή, σας απαλλάξω από τη σαπίλα εκείνων που σας μεθούν (με τις κολακείες τους). Για να σας επαναφέρω στην πλήρη υγεία της ψυχής. (Εις Ματθ., ομιλ. ΣΤ, 8, ΕΠΕ 9,224 -ΜG57, 72).  1. Β'Κορ.2,2.

Η σοφία του Θεού και το περιβάλλον. «Πάντα εν σοφία εποίησας...». 
- Γέροντα, να χαλάσουμε τις χελιδονοφωλιές; Τα χελιδόνια λερώνουν και μαζεύονται κοριοί.
- Μπορείς εσύ να κάνης μία χελιδονοφωλιά; Τί έχει κάνει ο Θεός με έναν Του λόγο! Τί αρμονία, τί ποικιλία! Όπου και να στραφή κανείς βλέπει την σοφία και το μεγαλείο του Θεού. Δές τα ουράνια φώτα, τα αστέρια, με πόση απλότητα τα σκόρπισε το θεϊκό Του χέρι, χωρίς να χρησιμοποίηση μαστορικό ράμμα και αλφάδι. Πόσο ξεκουράζουν τους ανθρώπους! Ενώ τα κοσμικά φώτα, βαλμένα με τάξη στην σειρά, είναι πολύ κουραστικά. Με πόση αρμονία τα έχει κάνει όλα ο Θεός! Βλέπεις, και τα Δένδρα σε ένα δάσος που τα φύτεψαν άνθρωποι είναι σαν στρατός, σαν λόχος. Ενώ τα φυσικά δάση πόσο ξεκουράζουν! Αλλά Δένδρα μικρά, άλλα μεγάλα, με άλλο χρώμα το καθένα! Ένα μικρό λουλούδι του Θεού έχει μεγαλύτερη χάρη παρά ένας σωρός χάρτινα ψεύτικα λουλούδια, διαφέρουν όσο διαφέρει και το άυλον από το νάυλον.
Όλα αυτά που έχει κάνει ο Θεός είναι θαυμάσια. Ο οργανισμός του ανθρώπου είναι ολόκληρο εργοστάσιο. Την καρδιά, το συκώτι, τα πνευμόνια, όλα τα έχει με σοφία κανονισμένα ο Θεός. Αλλά και τα φυτά, πώς τα έχει κάνει! Τότε με την κατοχή βάζαμε πέντε στρέμματα πεπόνια ποτιστικά. Μία φορά έκοψα από τις πεπονιές τα μεγάλα φύλλα που είναι κοντά στις ρίζες. Για καλό το έκανα, για να τις καθαρίσω. Εκείνα όμως τα μεγάλα φύλλα, τα κάτω, είναι σαν φίλτρο -είναι τά... «νεφρά» τους! - και παίρνουν όλη την πικρίλα. Και έγιναν τα πεπόνια!... Έτρωγες το πεπόνι και έτσουζε η γλώσσα!
- Γέροντα, εσείς όλα τα παρακολουθείτε!
- Ναί, από όλα βρίσκω τον Θεό! Και από τα φυτά και από τα ζώα, από όλα! Πώς να μη θαυμάσης! Βλέπεις ένα τόσο δά πουλάκι να ταξιδεύη, να πηγαίνη στην Αφρική και να γυρίζη χωρίς πυξίδα και να ξαναβρίσκη την φωλιά του! Και οι άνθρωποι με χάρτες, με πινακίδες να χάνωνται! Και δεν είναι ότι τα πουλιά βαδίζουν στην στεριά και βάζουν σημάδια! Πετούν στον ουρανό, πάνω από την θάλασσα! Που ν αβάλουν σημάδια; Μερικά μικρά πουλάκια ανεβαίνουν στους πελαργούς, στά... «αεροπλάνα»! Εκείνα πάνε... αεροπορικώς! Τα πουλιά, όταν πετούν στην θάλασσα, κάθονται σε κανένα νησί να ξεκουρασθούν. Μία φορά, όταν ήμουν στο Καλύβι του Τιμίου Σταυρού, είδα να έρχωνται από τα ανατολικά μέρη κάτι πουλιά σαν τα σπουργίτια. Ήταν ολόκληρο κοπάδι. Τέσσερα-πέντε όμως, φαίνεται, κουράσθηκαν και δεν μπορούσαν άλλο. Τότε ξεκόπηκαν ακόμη καμμιά δεκαπενταριά από το κοπάδι - τα άλλα προχώρησαν - και κάθησαν λίγο σε ένα Δένδρο, ξεκουράσθηκαν και μετά σηκώθηκαν να φύγουν όλα μαζί. Ανέβηκαν πολύ ψηλά, για να προσανατολισθούν και να βρουν πάλι την συντροφιά τους. Μου έκανε εντύπωση που δεν τα άφησαν μόνα τους τα τέσσερα-πέντε που κουράσθηκαν, αλλά ξεκόπηκαν και άλλα δεκαπέντε από το ίδιο κοπάδι, για να κάνουν συντροφιά!
Πόσο όμορφα τα έχει κάνει όλα ο Θεός! Βλέπεις κάτι παρδαλά γατάκια! Τί όμορφα επανωφοράκια έχουν! Να ζηλεύουμε εμείς οι άνθρωποι τα επανωφόρια από τα ζώα! Ούτε βασίλισσα δεν φόρεσε τέτοιο επανωφόρι!... Όπου και να γυρίσης, θα δής την σοφία του Θεού. Παλιά που ήταν όλα φυσικά, πόσο όμορφα ήταν! Νά, ο πετεινός, όταν φωνάζη, δεν είναι ότι φωνάζει για τον καιρό. Στέκεται στο ένα πόδι καί, μόλις μουδιάζη, φωνάζει: «Κικιρίκου!». Σού λέει, τόσες ώρες πέρασαν. Αλλάζει πόδι, μουδιά-ζει και αυτό, πάλι: «Κικιρίκου!». Και βλέπεις, φωνάζει στις 12, στις 3, στις 6 η ώρα. Είναι σταθερό, κάθε τρεις ώρες! Και δεν έχει ρολόι ούτε μπαταρία, ούτε κούρδισμα χρειάζεται!...
Ό,τι βλέπετε, ό,τι ακούτε, όλα να τα χρησιμοποιήτε για συγκοινωνία για επάνω. Όλα να σάς ανεβάζουν προς τα επάνω. Έτσι κανείς ανεβαίνει-ανεβαίνει από τα δημιουργήματα στον Δημιουργό! Οι Αμερικανοί πήγαν στο φεγγάρι, έβαλαν τουλάχιστον και μία πινακίδα που έγραφε: «Οι ουρανοί διιηγούνται δόξαν Θεού» . Πήγαν και οι Ρώσοι στο διάστημα, αλλά ο Γκαγκάριν είπε πώς δεν βρήκε τον Θεό. Έμ, πώς να Τον βρή, αφού πήγε με τα πόδια προς τα πάνω και όχι με τα χέρια; Έτσι φθάνουν μετά να λένε: «Η φύση έκανε το σύμπαν»! Ολόκληρο σύμπαν τώρα!... Εδώ μία παλιά μηχανή χαλάει και μαζεύονται ένα σωρό μάστορες, τεχνίτες κ.λπ., για να την διορθώσουν. Σκέφτονται, προσπαθούν... Και είναι μία παλιά μηχανή! Ενώ ολόκληρη υδρόγειο σφαίρα ο Θεός την γυρίζει χωρίς ρεύμα και ούτε η μπαταρία τελειώνει ούτε το μηχανάκι σταματάει! Με τί ταχύτητα γυρίζει, και ο άνθρωπος να μην το καταλαβαίνη! Φοβερό! Αν η γη στρεφόταν με λιγώτερη ταχύτητα, θα έκανε τούμπες ο άνθρωπος! Η θάλασσα να έχη τόσο νερό και να κινήται με τέτοια ταχύτητ, και το νερό να μη χύνεται! Και τα αστέρια, που είναι ολόκληροι όγκοι, να γυρίζουν ιλιγγιωδώς και να μην εγγίζη το ένα το άλλο, αλλά να συγκρατή το ένα το άλλο από μακριά! Και ο άνθρωπος φτιάχνει ένα αεροπλάνο και θαυμάζει και υπερηφανεύεται! Και αν του στρίψη λίγο το μυαλό, μετά λέει ανοησίες, δεν καταλαβαίνει.
(Λόγοι Παϊσίου τόμος Α σελ. 129-132)

Η ζωή με το Χριστό μέσα στο γάμο τα αλλάζει όλα! Τον εγωισμό αντικαθιστά η ταπείνωση, τα νεύρα, η πραότητα, την ανυπομονησία, η υπομονή, τη μνησικακία, η συγχώρεση! Το ‘εγώ’, το ‘εμείς’! Επιθυμία μου, η επιθυμία του και τελικά η επιθυμία Του!
Έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια χωρίς το Χριστό στη ζωή μου με το σύζυγό μου, είναι εντυπωσιακή, θαυμαστή η αλλαγή του βίου σου όταν αποφασίσεις να ανοίξεις την πόρτα της καρδιάς σου για να μπει μέσα ο Κύριος! Στη δική μου περίπτωση αυτό έγινε από κοινού με το σύζυγο μου και αυτό ήταν καθοριστικό για την μετέπειτα εξέλιξη των πραγμάτων!
‘Όταν αγαπήσεις το Χριστό, δε γίνεται να μην αγαπήσεις την εικόνα Του, δηλαδή τον άνθρωπό σου! Δε γίνεται να μην κάνεις υπομονή μαζί του, υποχωρήσεις, αγώνα ,προσευχή… Αγάπη! Δε γίνεται να μην κάνεις τον πόνο του, πόνο σου, το πρόβλημα του, πρόβλημα σου, την πίκρα του, πίκρα σου αλλά και τη χαρά του, χαρά σου! Μαζί στον πνευματικό αγώνα! Μαζί στις αναβάσεις αλλά και στις καταβάσεις! Αυτό άλλωστε δεν κάνει και ο Χριστός με μας; Μαζί μας σε όλα!
Και όλα τα προβλήματα και όλες οι επίγειες θλίψεις [οικονομικά, ανεργία, ανθρώπινες σχέσεις, τεκνογονία, ζητήματα υγείας] δεν είναι δυνατόν να κλονίσουν αυτό το γάμο, γιατί δε στηρίζεται σε όλα αυτά αλλά στο μεγαλύτερο βράχο της ιστορίας… τον Ιησού Χριστό!
Τι κι αν δεν έχω να φάω μια σπεσιαλιτέ και θα φάω μια ταπεινή μακαρονάδα; ;Έχω το Χριστό! Τι κι αν δεν έχω λεφτά για λούσα και ταξίδια; Έχω το Χριστό! Αυτός είναι η τροφή μου, Αυτός είναι η βόλτα μου, Αυτός είναι τα ταξίδια μου! Αυτός είναι όλος μου ο πλούτος!
Ο γάμος στην ουσία δηλαδή είναι ένα στάδιο αρετής! Πρόκειται για συνοδοιπορία προς τη Βασιλεία των Ουρανών! Στον εν Χριστώ γάμο δεν εστιάζεις στο σκοτάδι του άλλου αλλά στο φως του! Γιατί τελικά αυτό είναι ο γάμος… ευκαιρία αγιασμού! Δρόμος προς τον ουρανό! Δρόμος προς το Φως! Εύχομαι όλοι οι άνθρωποι να ανακαλύψουν αυτό τον τρόπο βίωσης του γάμου τους!

Χριστός Ανέστη! Και κατέβηκε στον Άδη μου και με ανέστησε και μένα! Ανείπωτη η χαρά να ζεις αναστημένος με τον Αναστημένο Χριστό! Θα ήθελα να αφήσω τον εαυτό μου και τη λογική αυτού του κόσμου και να πιάσω έναν-έναν, όλους γύρω μου και αγνώστους ακόμα και να τους μιλώ για την Ανάσταση του Χριστού και τη ζωή με το Θεό! Την όντως Ζωή!
Βλέπω στο μετρό τους ανθρώπους, στην τηλεόραση, στις πλατείες και τους μελετάω! Πώς μπορούν να ζουν χωρίς Θεό; Πώς ζούσα κι εγώ τόσα χρόνια μακριά Του; Με κίβδηλες χαρές, χωρίς ελπίδα και χωρίς νόημα! Ενώ όλη η κτίση αγαλλιάζει και ψάλλει το ‘Χριστός Ανέστη’, εμείς να ξυπνάμε και να κοιμόμαστε σκεφτόμενοι τα προς το ζην, οικονομικά, σχέσεις, εργασία, φιλίες, πάθη…! Όλα με ημερομηνία λήξης!
Η καρδιά μου ξεχειλίζει από αγάπη όταν τους κοιτώ! Τους βλέπω σαν εικόνες Χριστού και προσεύχομαι πρώτα απ΄όλα να με συγχωρήσει ο Κύριος για την ατολμία μου να μην μπορώ να τους μιλήσω και για την ανεπάρκεια μου να τους δείξω μέσα μου την Ανάσταση και έπειτα να γίνει μια ανταλλαγή, να πάρω εγώ όλα τους τα προβλήματα και να πάρουν εκείνοι αυτό το δώρο της καρδιάς μου! Την Ειρήνη του Χριστού!
Ποια η διαφορά μου από εκείνους; Μήπως δεν είμαι αμαρτωλός; Μήπως αξίζω πιο πολύ από κάποιον; Όχι φυσικά! Η διαφορά είναι ότι ξέρω πού να δώσω τα προβλήματά μου, τις έννοιες μου και τα αδιέξοδα μου… στο Χριστό μου! Εκείνοι το αγνοούν!
Όλον μου τον πόνο τον τυλίγω με τα σουδάρια του Χριστού και τον βάζω στο κενό μνημείο Του! Και σε τρεις μέρες το πολύ, ο πόνος μου ‘ουκ έστιν ώδε!’ Εκεί στον άδειο Τάφο του Ιησού μας, δεν υπάρχει πόνος, λύπη και στεναγμός! Μόνο χαρά ουράνια! Ω! πώς αντέχουν οι άνθρωποι μακριά από το Θεό!
Νιώθω πως από τα Πάθη ,δύο πράγματα ήταν πιο επώδυνα για το Χριστό! Η στιγμιαία αποστροφή του Πατέρα Του και αυτή η πίκρα που ένιωθε για τους ανθρώπους όλων των χρόνων που παρότι Αυτός γεννήθηκε και έλαβε δούλου μορφή, παρά τα θαύματα και τις διδαχές Του, τα Άχραντα Του Πάθη, την Ανάσταση και την αποστολή του Αγίου Πνεύματος, εμείς συνεχίζουμε χωρίς Αυτόν, σκυθρωποί, με μάτια χαμένα στο κενό και καρδιές κλειστές! Ω! Πόσο θα μας ήθελε μαζί Του!   (Κ.Β.)

Ω! Αγία Ώρα! Ιερή στιγμή! Εκείνη η στιγμή που με τρεμάμενη καρδιά και τρεμάμενα πόδια, πλησιάζω στο Άγιο Δισκοπότηρο για να μεταλάβω!
Όλη την εβδομάδα Εσένα σκέφτομαι! Και όταν φτάνει εκείνη η ώρα της Θείας Μετάληψης, νιώθω ότι δε θα αντέξω να φθάσω μέχρι τη λαβίδα! Ζητάω από την Παναγία να με βοηθήσει!
Πόσο ποθώ να έρθεις μέσα μου! Να είμαστε ένα! Εσύ μέσα
Εσύ είσαι η Ειρήνη! Εσύ είσαι η Ζωή και το Νόημα ! Πόσο αδημονώ! Δεν μπορώ να κάνω άλλη υπομονή! Η Θεία Λειτουργία μου φαίνεται ατελείωτη!
‘ Πρόσχωμεν τα Άγια τοις Αγίοις’ ,’Εις Άγιος , εις Κύριος, Ιησούς Χριστός’.
Πού θα πάω τώρα; Τα Άγια τοις Αγίοις λέει! Ω Θεέ μου! Δεν μπορώ όμως να κρατηθώ μακριά Σου εγώ η ανάξια!
Πόσο Σ’αγαπώ! ‘Μετά φόβου, Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε’…επιτέλους!
Έρχομαι…γιατί ξέρω ότι με περιμένεις! Έρχομαι για να έρθεις μέσα μου και να με αγιάσεις! ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ... (Α.Β.)