ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 11-32. Η παραβολή του ασώτου υιού
15.17 εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν(1) είπε, Πόσοι μίσθιοι(2) τοῦ πατρός
μου περισσεύουσιν ἄρτων(3), ἐγὼ δὲ λιμῷ(4) ἀπόλλυμαι.
17 Τελικά συνήλθε και είπε: “πόσοι εργάτες του πατέρα μου
έχουν περίσσιο ψωμί, κι εγώ εδώ πεθαίνω της πείνας!
(1) «Το οποίο σημαίνει ότι συνήλθε σαν από μεθύσι και νάρκωση·
διότι τον ξύπνησε η κακοπάθεια» (Ζ). «Διότι όσο μεν έπραττε τα κακά,
ήταν εκτός εαυτού… Διότι αυτός που δεν κυβερνιέται από τη λογική,
αλλά ζει σαν χωρίς λογική… είναι εκτός εαυτού… Όταν όμως αναλογιστεί
ποιος ήταν και σε ποια αθλιότητα κατάντησε, τότε έρχεται στον εαυτό του» (Θφ).
«Διότι για αυτό και τον άφησε ο πατέρας, και δεν εμπόδισε να πάει
στην ξένη χώρα, έτσι ώστε και με την πείρα να μάθει καλά,
πόση ευεργεσία απολάμβανε μένοντας σπίτι. Διότι πολλές φορές ο Θεός,
όταν μιλώντας δεν πείθει, αφήνει την διδασκαλία στην πείρα των πραγμάτων» (Χ).
(2) Όχι οι δούλοι του σπιτιού, αλλά αυτοί που εργάζονταν με ημερομίσθιο,
οι οποίοι εργαζόμενοι στους αγρούς τρέφονταν μεν με δαπάνες δικές τους,
αλλά το ψωμί παρεχόταν σε αυτούς από αυτόν που τους μίσθωσε (L).
Ελάχιστα πιθανή ερμηνεία: «μισθωτούς, να εννοήσεις, σε παρακαλώ, αυτούς
που ακόμη κατηχούνται και δεν έχουν ακόμη υιοθετηθεί με το βάπτισμα» (Ζ. Θφ).
Ή, οι από τα έθνη προσήλυτοι στην ιουδαϊκή θρησκεία (g).
Πιο πιθανή ερμηνεία είναι ότι, παριστάνεται με αυτό η έσχατη φτώχεια
και κατάπτωση του ασώτου, που περιήλθε σε κατάσταση στερήσεων πολύ πιο
κάτω από εκείνη, στην οποία βρίσκονταν και οι μισθωτοί του πατέρα του.
(3) Υπάρχει και η γραφή: περισσεύονται άρτων. Αυτό δείχνει, ότι η πείνα
δεν είχε πέσει και στην χώρα όπου ζούσε ο πατέρας του. Υπάρχουν άφθονες
και ανεξάντλητες προμήθειες χάριτος στο ευαγγέλιο και δεν υπάρχει φόβος
να πεινάσει κάποιος επιστρέφοντας στο πατρικό σπίτι (ο).
(4) Διαφορετική γραφή: λιμῷ ὧδε ἀπόλλυμαι. «Εγώ λοιπόν ο γιος» (Ζ),
«πεθαίνω με τον χειρότερο όλεθρο, με την πείνα» (Θουκυδ. ΙΙΙ,59.4).
Η κατάσταση του αμαρτωλού παρουσιάζεται στον σ. αυτόν ως μία τρέλα και μέθη,
κάτω από το κράτος των οποίων ο αμαρτωλός γίνεται εκτός εαυτού.
Ο σατανάς έχει κατακυριεύσει την ψυχή του. Και σε τι μανία πράγματι
είχε καταντήσει ο δαιμονισμένος των Γαδαρηνών που κυριεύτηκε από τη λεγεώνα!
Ο αμαρτωλός ως άλλος παράφρων, φθείρει και κατακόβει τον εαυτό του
με τις τρελές επιθυμίες του και την ίδια ώρα εξαπατά τον εαυτό του με τρελές ελπίδες.
Και από όλους τους ασθενείς ο αμαρτωλός είναι ο περισσότερο πολέμιος
και εχθρός του εαυτού του. Δεν πρέπει όμως να απελπιζόμαστε για κανέναν αμαρτωλό.
Διότι για όσο υπάρχει ζωή, υπάρχει και ελπίδα. Η χάρη του Θεού μπορεί να μαλάξει
και τις σκληρότερες καρδιές όπως συνέβη και με τον άσωτο.
Ανάνηψε αυτός από την ώθηση της θλίψης, την οποία η πείνα και οι στερήσεις του
προκαλούσαν. Οι θλίψεις είναι ο άριστος διδάσκαλος. Και όταν εξαγιαστούν
από την χάρη, γίνονται η σωτήρια εκπαίδευση του Κυρίου, που ανοίγει τα μάτια
και τα αυτιά του αμαρτωλού. «Η εκπαίδευση του Κυρίου ανοίγει τα αυτιά μου».

Ευχή ψιθυριστά ή με το νου

-Γέροντα, πώς είναι καλύτερα να λέω την ευχή;
Φωναχτά, ψιθυριστά ή με τον νου;
-Αν την λες φωναχτά, θα κουράζεσαι και γρήγορα θα αποκάμεις.
Γι’ αυτό να την λες πότε ψιθυριστά και ποτέ με τον νου.
Η ευχή με τον νου είναι το καλύτερο επειδή όμως δεν μπορούν όλοι
οι άνθρωποι να την λένε συνέχεια με τον νου, βοηθάει να την λέει κανείς
και ψιθυριστά, σαν μια προπαίδεια. Μπορείς να αρχίζεις να την λες ψιθυριστά,
να συνεχίζεις με τον νου και υστέρα πάλι ψιθυριστά κα πάλι με τον νου.
Να κάνης αυτήν την εναλλαγή, μέχρι να καταλήξει η ευχή να γίνεται
μόνο με τον νου, να γίνη δηλαδή νοερά, όπως και λέγεται «νοερά προσευχή».
Τότε προσεύχεται κανείς με τον νου του και η καρδιά του σκιρτά,
αγάλλεται φθάνει στον θείο έρωτα,ζη ουράνιες καταστάσεις.
-Αυτό το διάστημα, Γέροντα, κάθε φορά που μπαίνω στο κελλί μου,
έχω μετεωρισμό και βλάσφημους λογισμούς. Γιατί μου συμβαίνει αυτό;
-Ξέχασες φαίνεται την ευχή, και γι’ αυτό ο πειρασμός
έστησε την σκηνή του έξω από το κελλί σου. Προσπάθησε στις κενές ώρες
που έχεις στο κελλί, να λες την ευχή ψιθυριστά, για να διώχνεις τον μετεωρισμό
και τους λογισμούς που υποβάλλει ο εχθρός. Η ψιθυριστή ευχή πολύ βοηθάει
στις ώρες της επιθέσεως, γιατί εκείνη την στιγμή χρειάζεται προσοχή,
για να γλιτώσει κάνεις από την εχθρική φάλαγγα.
-Γέροντα, συμφέρει, όταν μου έρχονται κακοί ή βλάσφημοι λογισμοί,
να τους πολεμώ με αντιρρητικό πόλεμο;
-Καλύτερα να τους πολεμάς με την ευχή παρά με αντιρρητικό πόλεμο.
Όσο μπορείς, να μιλάς νοερώς στον Χριστό δια της νοεράς προσευχής,
και να μη συζητάς με τον νου σου «τούτο» ή «εκείνο».
Να καλλιεργήσεις την ευχή, η οποία αρχικά θα σε απαλλάξει από τους
κακούς λογισμούς και στο τέλος θα γίνη ένα με την αναπνοή σου.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.165-166)

Για κάθαρση της καρδιάς χρειάζεται ευχή και αγώνας

-Γέροντα, πώς καθαρίζει η καρδιά;
-Με την ταπείνωση, την ανεξικακία, την θυσία, την ανιδιοτέλεια,
την εξαγόρευση, την άσκηση, την προσευχή, και προπαντός με την ευχή,
καθαρίζει η καρδιά. Η ευχή πετάει όλη την σαβούρα που έχει η καρδιά.
-Μπορεί, Γέροντα, μόνο με την ευχή να καθαρίση η καρδιά;
-Όχι, δεν γίνεται η κάθαρση μόνο με την ευχή, αν παράλληλα δεν υπάρχη
ταπείνωση και δεν γίνεται ο ανάλογος αγώνας. Αν προσεύχεσαι
και δεν προσπαθείς να τηρήσεις και τα αλλά που είπα, τότε χαμένος κόπος.
Η, αν τηρείς εκείνα και παραμελείς την προσευχή, πάλι χαμένος κόπος.
Αγωνίζεσαι, και συγχρόνως προσεύχεσαι, ζητάς την βοήθεια του Θεού
με την προσευχή, και έτσι σιγά σιγά καθαρίζει η καρδιά.
Αγώνας και προσευχή πάνε μαζί.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.164)

Η ιδανική φιλία ανθεί σε περιβάλλοντα αμόλυντα από την αμαρτία και την συναναστροφή των κακών και των πονηρών. Η γοητεία του κακού και η φαυλότητα της ζωής έχουν αμαυρώσει όλα τα καλά του βίου μας. Και μεταξύ αυτών των καλών συμπεριλαμβάνονται και οι φιλίες. Κάτω από το γενικό ξεπεσμό και εξευτελισμό της ζωής χάθηκαν ή αλλοτριώθηκαν κι αυτές. Κι όμως, όλοι έχουμε ανάγκη μιας γνήσιας, αληθινής, δυνατής και πραγματικής φιλίας. Δύσκολα κτίζονται τέτοιες φιλίες. Εύκολα καταστρέφονται. Κι όσοι απέκτησαν τέτοιες ζηλευτές φιλίες έζησαν ευτυχισμένοι. Γι᾽ αυτό θα σας δώσω την συνταγή της ιδανικής φιλίας. Όχι εγώ. Εσείς το ξέρετε, ότι πάντα αφήνω εκείνους που ξέρουν τα θέματα της ζωής μας καλύτερα από μας να μας πουν την σοφή συμβουλή τους. Έτσι ανεκάλυψα στον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο τις προϋποθέσεις μιας μεγάλης φιλίας, σαν αυτή, που είχε ο ίδιος με τον Μέγα Βασίλειο.

Ο ίδιος έλεγε, ότι «εφαίνετο να έχωμεν οι δύο μας μίαν ψυχήν που εκατοικούσεν εις δύο σώματα. Τότε πλέον εγίναμεν τα πάντα ο ένας δια τον άλλον, ομόστεγοι, ομοτράπεζοι, συμφυείς, αποβλέποντες εις το ίδιο και πάντοτε αυξάνοντες ο ένας τον πόθο του άλλου, ώστε να γίνη θερμότερος και μόνιμος». Ας δούμε λοιπόν πως εκτίσθη αυτή η ζηλευτή, ευλογημένη και πασίγνωστη φιλία των δύο μεγάλων ανδρών και αγίων πατέρων μας. Έτσι θα διδαχθούμε κι εμείς τα μεγάλα μυστικά της ευτυχισμένης ζωής.

Η αληθινή φιλία πρέπει να είναι «θείος και φρόνιμος έρως» απηλλαγμένος αμαρτίας. Γράφει ο άγιος Γρηγόριος: «Οι σωματικοί έρωτες, καθώς αφορούν τα πράγματα που περνούν, περνούν κι εκείνοι όπως τα εαρινά λουλούδια. Ούτε η φλόγα μένει, όταν τα ξύλα τελειώσουν, αλλά χάνεται μαζί με αυτά που την τρέφουν, ούτε ο πόθος υπάρχει, όταν το προσάναμμα σβήση. Οι θείοι όμως και φρόνιμοι έρωτες, επειδή αναφέρονται εις κάτι σταθερόν, δια τούτο ακριβώς είναι μονιμώτεροι και όσον περισσότερον παρουσιάζεται το κάλλος των τόσον περισσότερον συνδέουν τους εραστές με αυτό και μεταξύ των. Αυτός είναι ο νόμος του ιδικού μας έρωτος».

Μια δυνατή φιλία γεννάται, όταν οι φίλοι διεξάγουν κοινό αγώνα και αμιλλώνται εις την κατάκτησιν των υψηλών κορυφών της αρετής. Γράφει γι᾽ αυτή την κοινή επιδίωξιν του ιδίου και του Μεγάλου Βασιλείου ο άγιος Γρηγόριος: «Κοινή επιδίωξις και των δύο η αρετή και η συμμόρφωσις της ζωής μας προς τις μελλοντικές ελπίδες». Εξομολογείται δια τον θείον πόθον των: «Την επιδίωξιν αυτήν έχοντες εμπρός μας κατευθήναμεν την ζωήν μας ολόκληρον και κάθε ενέργειάν μας· μας ωδηγούσεν η εντολή και ηκονίζαμεν ο ένας εις τον άλλον την αρετήν μας και είμεθα, εάν δεν είναι υπερβολικόν τούτο να είπω, ο ένας δια τον άλλον κανών και μέτρον, με τα οποία διακρίνεται το ορθόν και το μη ορθόν».

Η ιδανική φιλία ανθεί σε περιβάλλοντα αμόλυντα από την αμαρτία και την συναναστροφή των κακών και των πονηρών. Προσέξτε ιδιαίτερα τις συνετές παρατηρήσεις του αγίου Πατέρα μας Γρηγορίου του Θεολόγου: «Από τους σπουδαστές μας συναναστρεφόμεθα, όχι βέβαια τους πιο ανήθικους αλλά τους πιο φρόνιμους· ούτε τους πιο εριστικούς αλλά τους πιο ειρηνικούς και εκείνους που η συναναστροφή των είναι ωφελιμωτέρα. Διότι εγνωρίζαμεν ότι είναι ευκολώτερον να λάβης την ασθένειαν παρά να χαρίσης την υγείαν. Και εις τα μαθήματα εφθάσαμεν να χαιρώμεθα όχι με τα πιο ευχάριστα αλλά με τα πιο ωφέλιμα. Επειδή και από αυτά οι νέοι συμμορφώνονται προς την αρετήν ή την κακίαν». Μακάρι όλοι μας να μπορέσουμε να κάνουμε αυτές τις αθάνατες συμβουλές κανόνες και νόμους ζωής.

Η αληθινή φιλία στηρίζεται στους αποστολικούς λόγους και νόμους: «όποιος αγαπά δεν ζητεί τίποτε δια τον εαυτόν του». Και «Δια της φιλαδελφίας να γίνεσθε φιλόστοργοι μεταξύ σας. Να προλαμβάνη ο καθένας τους άλλους εις το να τους αποδίδη τιμήν». Αυτά εφήρμοζαν οι θεϊκοί πατέρες, όπως αναφέρει ο ίδιος σεβαστός πατέρας μας Γρηγόριος: «Αγωνιζόμεθα και οι δυό, όχι ποιος να έχη ο ίδιος το πρωτείον, αλλά πως να το παραχωρήση εις τον άλλον· την ευδοκίμησιν ο ένας του άλλου την εθεωρούσαμεν ιδικήν μας… πρέπει να πεισθήτε ότι εζούσαμεν ο ένας μέσα εις το είναι του άλλου και δίπλα εις τον άλλον». Η αγάπη και ο σεβασμός που είχε ο άγιος Γρηγόριος εις τον Μέγα Βασίλειον φαίνεται στα πιο κάτω λόγια με τα οποία συγκρίνεται ο ίδιος με τον φίλο του. Γράφει: «Το ωραιότερον είναι ότι εσχηματίσθη από εμάς μία αδελφότης που εκείνος διεμόρφωνε και κατηύθυνεν ως αρχηγός με κοινές ικανοποήσεις, μολονότι εγώ έτρεχα πεζός δίπλα εις άρμα Λυδικόν (ταχυδρόμον δηλαδή), όπου και όπως επήγαινεν εκείνος».

Την αληθινή φιλία συνδέει και ο κοινός σκοπός της ζωής. Έτσι άρχισε η φιλία μας, αποκαλύπτει ο θείος πατέρας «καθώς με το πέρασμα του καιρού ωμολογήσαμεν τον πόθον μας ο ένας εις τον άλλον και ότι αυτό που μας ενδιέφερε ήταν η φιλοσοφία, τότε πλέον εγίναμεν τα πάντα ο ένας δια τον άλλον».

Την γνήσια φιλία συνδέουν οι κοινές αρχές και οι κοινές αντιλήψεις. Γι᾽ αυτό το θέμα γράφει ο άγιος Γρηγόριος: «Τίποτε, νομίζω δεν αξίζει, εάν δεν οδηγεί εις την αρετήν και δεν κάνει καλυτέρους όσους ασχολούνται με αυτό. Δια τους άλλους υπάρχουν διάφορες ονομασίες η από τον πατέρα η από την οικογένειαν η από το επάγγελμα και τις πράξεις των. Εμείς όμως έχομεν το μέγα προσόν και όνομα να είμεθα και να λεγώμεθα χριστιανοί. Αυτό ήτο η μεγαλυτέρα καύχησις για μας».

Η μεγάλη φιλία εκδηλώνεται με τρυφερότηττα, ευαισθησία, στοργή και φιλαδελφία. Ο άγιος Γρηγόριος αναφέρεται εις τον φίλον του και τον αποκαλεί «ο εμός Βασίλειος». Δηλαδή «ο δικός μου Βασίλειος». Έτσι γίνεται, όταν η φιλία είναι ανιδιοτελής, καθαρή και λουσμένη στο φως της χριστιανικής αγάπης και αρετής. Τι λέτε; Πως σας φαίνονται αυτά; Δοκιμάστε τα και θα βεβαιωθήτε, ότι θα σας βοηθήσουν να δημιουργήσετε γερές και ισχυρές φιλίες, που θα αντέξουν στον χρόνο και στην τρικυμία της ζωής σας.

Αυτή η φιλία των αγίων ανδρών διεφημίσθη παντού εις τον τότε κόσμο και έμεινε στην ιστορία. Το ομολογεί ο ίδιος ο άγιος Γρηγόριος. Γράφει: «Αυτά έκαμαν να γίνωμεν γνωστοί εις τους διδασκάλους και τους συναδέλφους μας, γνωστοί εις όλην την Ελλάδα, και μάλιστα εις τους πιο επιφανείς Έλληνες. Είχαμεν πλέον ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδος, όπως έγινε σαφές από διηγήσεις πολλών. Ηκούοντο οι διδάσκαλοί μας εις όσους ηκούοντο αι Αθήναι, συνακουόμεθα και εμείς οι δύο και συναναστρεφόμεθα εις τόσους ανθρώπους, εις όσους και οι δάσκαλοί μας και δεν ήμεθα ένα ζεύγος άσημον και κοντά και μακράν των διδασκάλων μας».

Ο ίδιος θεοφόρος και αγιοπνευματοκίνητος Πατέρας έγραψε και το ωραιότατον εγκώμιον της φιλίας:

«Με τίποτε από ό,τι υπάρχει εις τον κόσμον δεν μπορεί κανείς να συγκρίνη ένα πιστόν φίλον, και το κάλλος του δεν έχει όρια». «Ο πιστός φίλος είναι ισχυρά προστασία» (Σοφ. Σολ. ς´ 14-15) και βασίλειον οχυρωμένον. Ο πιστός φίλος είναι έμψυχος θησαυρός. Ο πιστός φίλος είναι πολυτιμότερος από χρυσάφι και από πολλούς πολυτίμους λίθους. Ο πιστός φίλος είναι κήπος περιφραγμένος και πηγή σφραγισμένη, τα οποία ανοίγουν πότε-πότε δια να τα επισκεφθή και να τα απολαύση κανείς. Ο πιστός φίλος είναι λιμάνι αναψυχής. Αν δε είναι και πιο συνετός, πόσον καλύτερον είναι τούτο; Εάν δε είναι και πολύ μορφωμένος και διαθέτη παντοειδή μόρφωσιν, την ιδικήν μας λέγω και εκείνην η οποία ήτο κάποτε ιδική μας, πόσον καλύτερον είναι αυτό; Εάν δε και υιός του φωτός (Ιωάν. ιβ´ 36, Εφεσ. ε´ 8), ή άνθρωπος του Θεού (Δ´ Βασιλ. α´ 9), ή άνθρωπος ο οποίος προσεγγίζει τον Θεόν (Ιεζεκιήλ μγ´ 19), ή έχει ανωτέρας, πνευματικάς επιθυμίας (Δαν. θ´ 23), ή είναι άξιος να φέρη ένα χαρακτηρισμόν από εκείνους με τους οποίους τιμά η Γραφή τους ενθέους και υψηλούς, οι οποίοι ανήκουν εις ανωτέραν τάξιν, γεγονός το οποίον αποτελεί ήδη δώρον του Θεού και είναι σαφώς ανώτερον από την ιδικήν μας αξίαν».

Αυτά εκ των έργων του ιερού Πατρός Γρηγορίου του Θεολόγου:

α) Λόγος μγ´ «Εις τον Μέγαν Βασίλειον» παρ. 19, 20, 21. Ε.Π.Ε. τ. 6 σ. 161 και εξής

β) Λόγος ια´ «Εις Γρηγόριον Νύσσης επιστάντα μετά την χειροτονίαν» παρ. 1. Ε.Π.Ε. τ. 1 σ. 285

ΙΘ’. Η ανθρώπινη ζωή

"Μια ρόδα π’ άτσαλα την έχουν στήσει
ετούτη η σύντομη και πολυδαίδαλη ζωή.

Εκεί που τείνει προς τα πάνω, κατρακυλά στα χαμηλά-
κι αν φαίνεται πως στέριωσε δεν μένει ωστόσο σταθερή.

Σέρνει και παρασέρνει αυτοκινούμενη τη στασιμότητα.

Ένα διάγραμμα του τίποτα η ζωή, καπνός ή κι όνειρο ή κι ένα αγριολούλουδο".

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος

Ιερά Μητρόπολις Νέας Σμύρνης
Κατηχητικά Σχολεία
Ι.Ν. Μεταμορφώσεως Σωτήρος
(Άγιος Σώστης)

"Έλα να ζήσεις τη χαρά, τη δράση, την αγάπη, τη φιλία, στη συντροφιά του Κατηχητικού!"

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ 2022-2023

ΑΓΟΡΙΑ

Κατώτερο (Γ’ – Στ’ Δημοτικού)
Σάββατο 3:30 – 4:30 μ.μ.
(Μεγάλη αίθουσα Ι.Ν. Αγίου Σώστη)
Σάββατο 3:30 – 4:30 μ.μ.
(21ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας)
Σάββατο 12:00 – 1:00 μ.μ.
(103ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών)
Κυριακή 11:00 π.μ. – 12:00 μ.μ.
(103ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών)

Μέσο (Α’ – Β’ Γυμνασίου)
Σάββατο 4:30 – 5:30 μ.μ.
(Μεγάλη αίθουσα Ι.Ν. Αγίου Σώστη)
Σάββατο 4:30 – 5:30 μ.μ.
(21ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας)

Ανώτερο (Γ’ Γυμνασίου και Λύκειο)
Σάββατο 5:30 – 7:00 μ.μ.
(Μεγάλη αίθουσα Ι.Ν. Αγίου Σώστη)
Σάββατο 5:30 – 7:00 μ.μ.
(21ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας)

Αίθουσα Ψυχαγωγίας
Παρασκευή, Σάββατο και
Κυριακή 6 – 9 μ.μ.
(Μεγάλη αίθουσα Ι.Ν. Αγίου Σώστη)

ΝΗΠΙΑΚΟ (Νηπιαγωγείο – Α΄και Β΄Δημοτικού)
Κυριακή 10:00 – 11:00 π.μ.
(Μεγάλη αίθουσα Ι.Ν. Αγίου Σώστη)

ΚΟΡΙΤΣΙΑ

Κατώτερο (Γ’ – Στ’ Δημοτικού)
Κυριακή 11:00 π.μ. – 12:30 μ.μ.
(Μεγάλη αίθουσα Ι.Ν. Αγίου Σώστη)
Κυριακή 12:30 – 1:30 μ.μ.
(21ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας)

Μέσο (Α’ – Β’ Γυμνασίου)
Κυριακή 5:30 – 7:00 μ.μ.
(Μικρή αίθουσα Ι.Ν. Αγίου Σώστη)

Ανώτερο (Γ’ Γυμνασίου και Λύκειο)
Σάββατο 4:30 – 5:30 μ.μ.
(Μικρή αίθουσα Ι.Ν. Αγίου Σώστη)

κανείς αθάνατος
Δεν γέννησες κάποιον αθάνατο. Σκέψου ακόμα, ότι κι αν τώρα δεν πέθαινε, πάντως ύστερα (κάποια ημέρα) θα πέθαινε. Λες, ότι δεν πρόλαβες να το χορτάσης το παιδί; Πάντως είναι σίγουρο, ότι εκεί θα το απολαύσης. Επιθυμείς να το βλέπης και τώρα; Και, λοιπόν, τι σε εμποδίζει; Μπορείς και τώρα, αν ζης πνευματικά. Διότι για τους χριστιανούς η ελπίδα των μελλόντων είναι πιο ζωηρή από την πραγματική θέα.
Ε.Π.Ε. 10,362
ύπνος
«Ο θάνατος ου θάνατος, αλλ’ ύπνος»
Ε.Π.Ε. 11,194
μαρτυρικός
Πολλοί θυσίασαν και χρήματα και καλοπέρασι και δόξα. Λύγισαν όμως μπροστά στο θάνατο. Ο Παύλος λέει: Θέλω τον αγωνιστή να παλεύη μέχρις αίματος· Οι αγώνες να φτάνουν μέχρι θυσίας, μέχρι σφαγής. Και αν χρειαστή, να υπομένουμε θάνατο, είτε ατιμωτικό, είτε επικατάρατο, είτε να διασύρεται η υπόληψίς μας, πρέπει όλα να τα υποφέρουμε με γενναιότητα. Και αντί να θλιβώμαστε, μάλλον για τα μαρτύρια να χαιρώμαστε.
Ε.Π.Ε. 11,214
αθάνατος
Ας αποφύγουμε την τόσο οδυνηρή ζωή της αμαρτίας, διότι και μετά την οδύνη αυτή θ’ ακολουθήση θάνατος, θάνατος αθάνατος.
Ε.Π.Ε. 12,556
σεμνός πόνος, όχι θρήνος
Τι, λέει, μπορεί κάποιος να μη δακρύζη αφού είναι άνθρωπος; Και εγώ δεν το εμποδίζω αυτό, αλλ’ εμποδίζω τους κοπετούς, το να θρηνής υπερβολικά. Δεν είμαι σκληρόψυχος· δεν είμαι ασυγκίνητος. Ξέρω, ότι η φύσις επιθυμεί την καθημερινή συναναστροφή. Δεν είναι δυνατόν να μη λυπάται κανείς. Αυτό άλλωστε το έδειξε και ο Χριστός, που δάκρυσε για το Λάζαρο. Αυτό και συ να κάνης. Να δακρύσης, αλλά ήρεμα. Αν έτσι δακρύσης, δεν δυσπιστείς στην ανάστασι, αλλά και δείχνεις τη λύπη σου για το χωρισμό.
Ε.Π.Ε. 14,196
μη τρέμουμε
«Μή τοίνυν τρέμωμεν τον θάνατον»
Ε.Π.Ε. 14,670
σπινθήρας και θάλασσα
Να μη ζητάς να μάθης, πώς ο σπινθήρας της αμαρτίας και του θανάτου εξαφανίστηκε, αφού ήρθε τόσο μεγάλη θάλασσα χαρισμάτων.
Ε.Π.Ε. 17,20
ευεργέτης
Όχι μόνον δεν ζημιωθήκαμε καθόλου από το θάνατο και την καταδίκη του, αλλ’, αν είμαστε πιστοί, κερδίζουμε με το να είμαστε θνητοί. Πρώτον, δεν αμαρτάνουμε για πάντα, έχοντας θνητό σώμα. Δεύτερον, έχουμε άπειρες αφορμές για ευσέβεια. Διότι πραγματικά ο θάνατος, και όταν είναι παρών και όταν τον περιμένουμε, μας πείθει να είμαστε και μετριόφρονες και συνετοί και ταπεινοί και ν’ απαλλασσώμαστε από κάθε κακία. Και ακόμα μας χάρισε περισσότερα αγαθά. Αν εμείς θέλουμε, όχι μόνο ο θάνατος, αλλ’ ούτε ο διάβολος μπορούν να μας βλάψουν.
Ε.Π.Ε. 17,22
θανατώθηκε
Ο θάνατος του Χριστού έγινε ο θάνατος του θανάτου.
Ε.Π.Ε. 17,50
αθάνατος
Av η μέρα του θανάτου μας πιάση να κοιμώμαστε (ν’ αδιαφορούμε), θ’ ακολουθήση θάνατος αθάνατος.
Ε.Π.Ε. 17,536
και ειδωλολατρικά πράγματα
Τι να πη κανείς για όσα σατανικά παρατηρούνται γύρω από το θάνατο και την εκφορά του πεθαμένου, για τους παράλογους θρήνους και τους κλαυθμούς, για την παραφροσύνη στους τάφους, για τη σπουδή στα μνήματα, για το πλήθος των γελοίων γυναικών που μοιρολογούν, για τις προλήψεις γύρω από μέρες, πότε αρχίζουν και πότε τελειώνουν;
Ε.Π.Ε. 18,352
πλουσίου
Ούτε ο θάνατος μπορεί να κρατήση σε ασφάλεια τον πλούσιο. Και νεκρό ακόμα τον ληστεύουν οι κακούργοι τόσο επισφαλές πράγμα είναι ο πλούτος. Διότι δεν κλέβονται πλέον μόνο σπίτια, αλλά κλέβονται και οι τάφοι και τα οστεοφυλάκια.
Ε.Π.Ε. 18α,482
αθάνατος
Αν δεν αναστήθηκε, ούτε θυσιάστηκε. Αν δε ούτε θυσιάστηκε, ούτε και η αμαρτία καταλύθηκε. Αν όμως δεν καταλύθηκε, βρίσκεστε ακόμα σ’ αυτήν. Αν δε είστε στην αμαρτία, μάταια κηρύξαμε. Αν δε μάταια κηρύξαμε, μάταια πιστεύσατε, ότι έχετε απαλλαγή απ’ την αμαρτία.
Ε.Π.Ε. 18α,596
θα καταργηθεί τελευταίος
Πώς καταργείται τελευταίος ο θάνατος; Μετά από όλους, μετά από το διάβολο, μετά από όλα τα άλλα. Καθ’ όσον κι απ’ την αρχή τελευταίος μπήκε στη δημιουργία. Πρώτα δόθηκε η συμβουλή από το διάβολο, ακολούθησε η παρακοή και τότε ήλθε βίαια ο θάνατος. Και ως προς μεν τη δύναμι και τώρα έχει καταργηθεί, αλλ’ ως προς την ενέργεια τότε θα εξαφανιστή τελείως.
Ε.Π.Ε. 18α,606
η πηγή και το ποτάμι
Αφού θα έχει καταργηθεί η κακία, πολύ περισσότερο θα παύση ο θάνατος. Διότι δεν είναι δυνατόν, όταν ξεραίνεται η πηγή, να εξακολουθή να υπάρχη ο ποταμός, που προέρχεται απ’ αυτήν, και όταν η ρίζα καταστρέφεται, να παραμένη ο καρπός.
Ε.Π.Ε. 18α,624
σπορά
Να μη κλαίμε γι’ αυτούς που πέθαναν. Να κλαίμε γι’ αυτούς που έζησαν αμαρτωλά και αμετανόητα όλο το βίο. Διότι και ο γεωργός, σαν βλέπη το σπόρο του σίτου να σαπίζη στη γη, δεν θρηνεί. Μόλις αρχίζει να σαπίζη, χαίρεται. Η διάλυσις είναι η αρχή για τη μέλλουσα σπορά και καρποφορία. Έτσι κι εμείς oι χριστιανοί. Ας χαιρώμαστε τότε, που πέφτει η φθαρτή οικία μας, δηλαδή, που πέφτει το σώμα στον τάφο.
Ε.Π.Ε. 18α,688

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 319-322)

Ησαύ
και Ρεβέκκα
Εκείνος αληθινά αγαπά, αυτός που επιθυμεί και επιδιώκει όσα συμφέρουν στον αγαπώμενο. Αν κάποιος δεν επιδιώκη το καλό αυτό, τότε και χίλιες φορές να λέη ότι αγαπά, είναι εχθρός περισσότερο από όλους τους άλλους εχθρούς. Κάποτε η Ρεβέκκα, που ήταν πολύ προσκολλημένη στο γυιό της τον Ησαύ, τα πάντα έκανε γι’ αυτόν, και κλοπή ακόμα, χωρίς να ντρέπεται ή να φοβάται μήπως συλληφθή. Έλεγε τότε: «Ας πέση πάνω μου η κατάρα αντί για σένα, παιδί μου» (Γεν. κζ' 13).
Ε.Π.Ε. 18α,386
γαστρίμαργος
Ο Ησαύ ήταν γαστρίμαργος, ακρατής, κοσμικός, καταφρονητής των πνευματικών. Πούλησε την τιμή που του έκανε ο Θεός, την αρνήθηκε εξ αιτίας της αδυναμίας του. Για μικρή απόλαυσι έχασε τη μεγάλη τιμή και δόξα. Αυτό συμβαίνει σε τέτοιο χαρακτήρα, αυτό είναι γνώρισμα του βδελυρού, του ακαθάρτου.
Ε.Π.Ε. 25,310
κακή η μετάνοιά του
Μετανόησε και ο Ιούδας, αλλ’ όχι σωστά, διότι κρεμάστηκε. Μετανόησε και ο Ησαύ. Ή, καλύτερα, αυτός δεν μετανόησε, διότι τα δάκρυά του δεν ήταν δάκρυα μετανοίας, αλλά μάλλον διαβολικής ενεργείας και θυμού.
Ε.Π.Ε.25,316
Θάλασσα
άγρια τα πάθη
Δεν προκαλεί τόσα κακά η θάλασσα, όταν υπερβαίνη τα όρια της, όσα η κοιλιά. Να βάλης στη γαστριμαργία όρο την αυτάρκεια, όπως ο Θεός έβαλε όριο στη θάλασσα την άμμο. Και όταν έχη κύματα και φουρτούνα το πάθος, να το επιτιμάς με τη δύναμι, που κρύβεται μέσα σου. Κοίτα, πως ο Θεός σε εξώπλισε με τη λογική, ώστε να μπορής να Τον μιμήσαι.
Ε.Π.Ε.22,14
η ζωή
Ταξιδεύουμε σε θάλασσα μεγάλη και πλατειά, που είναι γεμάτη θηρία και έχει πολλούς σκοπέλους και είναι ταραγμένη με μεγάλες τρικυμίες. Ακόμα και σε αίθριο καιρό ξεσηκώνει επικίνδυνη ζάλη.
Ε.Π.Ε. 25,384
με σφοδρά κύματα ο βίος
Ταξιδευούμε στη θάλασσα του παρόντος βίου και αντιμετωπίζουμε περιπτώσεις πολύ πιο σφοδρές από τα κύματα.
Ε.Π.Ε. 31,376
Θάνατος
Κοίμησις
Ο θάνατος δεν είναι πια θάνατος, αλλά μόνο το όνομα του θανάτου έχει. Μάλλον και αυτό το όνομα του έχει αφαιρεθή. Διότι δεν τον ονομάζουμε πια θάνατο, αλλά τον καλούμε κοίμησι και ύπνο.
Ε.Π.Ε. 3,252
κακός
Δεν είναι κακός ο θάνατος, αλλ’ ο πονηρός θάνατος είναι κακός.
Ε.Π.Ε. 6,386
πότε ποθεινός;
Βλέπεις, ότι δεν προκαλεί ο θάνατος τη λύπη, αλλά η ένοχη συνείδησις; Να παύσης, λοιπόν, ν’ αμαρτάνης, για να σου είναι ποθητός ο θάνατος.
Ε.Π.Ε. 6,530
γέφυρα για τον ουρανό
Δεν είναι άξιο χαράς το να βρεθή κάποιος γρήγορα στον εύδιο λιμένα και να απολαύση την ουράνια βασιλεία; Εκεί δεν υπάρχουν πόνος, λύπη και στεναγμός.
Ε.Π.Ε. 6,530
ύπνος
Μας διδάσκει να μη φοβόμαστε το θάνατο. Διότι, μόλις ήρθε ο Χριστός, ο θάνατος έγινε ύπνος.
Ε.Π.Ε. 10,348
ο διάβολος θρηνεί
Ο Θεός αποκαλεί το γεγονός του θανάτου ευεργεσία, και συ κλαις γι’ αυτό; Αν πρέπει κάποιος να κλαίη, αυτός είναι ο διάβολος. Αυτός ας θρηνή, ας οδύρεται, διότι του ξεφύγαμε και πορευόμαστε προς ανώτερα αγαθά. Τα κλάματα και οι σπαραγμοί αρμόζουν στην δική του πονηριά, όχι σε σένα, που πρόκειται να στεφανωθής και να αναπαυθής. Διότι ο θάνατος είναι το γαλήνιο λιμάνι.
Ε.Π.Ε. 10,354
πώς θα πείσουμε τους απίστους;
Όταν κλαίμε για το θάνατο, τότε προδίδουμε την πίστι μας και τους απίστους τους κάνουμε χειρότερους. Πώς θα συζητήσουμε με κάποιον για την αθανασία της ψυχής; Πώς θα πείσουμε τον ειδωλολάτρη, όταν εμείς φοβώμαστε περισσότερο από αυτόν το θάνατο και τρομάζουμε προ αυτού; Πολλοί μάλιστα ειδωλολάτρες, αν και τίποτε δεν ήξεραν για την αθανασία, όταν πέθαιναν τα παιδιά τους, φορούσαν στεφάνια και ντύνονταν στα λευκά, για ν’ αποκτήσουν την παρούσα δόξα. Ενώ συ έχεις μπροστά σου την αιώνια δόξα, και όμως δεν σταματάς να θρηνής και να συμπεριφέρεσαι σαν γυναίκα, που σπαρταρά από το κλάμα.
Ε.Π.Ε. 10,356
και ελεημοσύνη
Πέθανε το παιδί μας. Σε ποιον, λοιπόν, θ’ αφήσουμε την περιουσία μας; Σ’ αυτόν πάλι, και μάλιστα ασφαλέστερα. Τίποτε δεν σας εμποδίζει. Αν οι ειδωλολάτρες μαζί με τα σώματα των νεκρών καίνε και τα υπάρχοντά τους, πολύ περισσότερο εμείς. Μαζί με το νεκρό να αποστείλουμε, δια της ελεημοσύνης, μαζί του τα υπάρχοντά του. Όχι για να γίνουν στάχτη, αλλά για να του χαρίσουν τη δόξα. Και αν μεν πέθανε χωρίς να προλάβη να μετανοήση, δώσε ελεημοσύνη τα υπάρχοντά του, για να συγχωρηθούν τα αμαρτήματά του. Αν όμως είναι δίκαιος, δώσε τα, για να προστεθή μισθός και ανταπόδοσις αγαθών. Μα, θα πης, επιθυμώ να τον δω. Τότε να ζήσης όπως εκείνος έζησε και σύντομα θα αξιωθής να δης το ιερό του πρόσωπο.
Ε.Π.Ε. 10,358
σεμνός πόνος, όχι θρήνος
Αν δεν είναι παραμύθια η αιώνια ζωή και η ανάστασις των νεκρών, τότε να μη θρηνής που έφυγε ο δικός σου. Αν αυτά τα θεωρής αξιόπιστα, να μη κλαις. Αν δε θρηνής και κλαις, τότε πώς θα μπόρεσης να πείσης τον ειδωλολάτρη, ότι πιστεύεις.
Ε.Π.Ε. 10,360
μικρού παιδιού
Μη σκέπτεσαι ότι δεν ξανάρχεται εδώ το παιδί σου. Σκέψου, ότι όλα όσα βλέπουμε, δεν θα παραμείνουν τέτοια που τα βλέπουμε, αλλά και αυτά μετασχηματίζονται. Διότι και ο ουρανός και η γη και η θάλασσα και όλα αλλάζουν. Και τότε θα πάρης και συ το παιδί σου, με μεγαλύτερη δόξα.
Ε.Π.Ε. 10,360
όχι δάκρυα, αλλά χαρά
Αν αγαπούσες πραγματικά αυτόν που πέθανε, θα έπρεπε να χαίρεσαι και να ευφραίνεσαι, διότι απαλλάχτηκε από τις τρικυμίες της παρούσης ζωής.
Ε.Π.Ε. 10,362

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 315-319)

Ημερολατρία
ειδωλολατρία όντως
Ο Παύλος, απευθυνόμενος προς τους εξ εθνών χριστιανούς, λέει (Γαλ. δ' 10) ότι η τήρησις και η παρατήρησις ημερών, είναι ειδωλολατρία, που επισύρει τώρα μεγαλύτερη κόλασι, αφού από την αλήθεια του Ευαγγελίου ξεπέφτουν σε νεκρούς τύπους.
Ε.Π.Ε. 20,322
σημασία σε ημερομηνίες;
Ο χριστιανός δεν πρέπει να γιορτάζη σύμφωνα με τους μήνες ή τις νουμηνίες ή τις Κυριακές, αλλά σ’ όλη τη ζωή του πρέπει να την ζη ως αγία γιορτή. Αν έχης καθαρή συνείδησι, έχεις πάντοτε γιορτή.
Ε.Π.Ε. 31,472
ειδωλολάτρες
Ο χριστιανός δεν παρατηρεί ημέρες. Αυτό είναι ειδωλολατρική πλάνη. Έχεις ως χριστιανός απογραφεί στην ουράνια πόλι, στην εκεί πολιτεία διαμένεις.
Ε.Π.Ε. 31,474
οπισθοδρόμησις
Να μη περιφρονούμε τα σοβαρά και τέλεια και ξαναγυρίζουμε στην παρατήρησι ημερών και καιρών και χρόνων. Σε όλα ν’ ακολουθούμε με ακρίβεια την Εκκλησία, δίνοντας προτεραιότητα στην ειρήνη και την αγάπη.
Ε.Π.Ε. 34,188
Ημίτομος
ανδρόγυνο
Κατάλαβες τι μεγάλο μυστήριο είναι ο γάμος; Από τον ένα, τον Αδάμ, έφτιαξε άλλον ένα, την Εύα. Και υστέρα, αφού ενώνει τους δυο σε ένα, μ’ αυτό τον τρόπο ξανάρχεται στον ένα! Επομένως και τώρα από ένα γεννιέται ο άνθρωπος. Διότι η γυναίκα και ο άντρας, ως σύζυγοι, δεν είναι δυο άνθρωποι, αλλ’ ένας... Αυτό διαπιστώνεται και από τη ανατομία του σώματος. Διότι η γυναίκα δημιουργήθηκε από την πλευρά του άντρα. Δυο μισά ενώνονται σε ένα (μέσα στο γάμο).
Ε.Π.Ε. 22, 342
Ηρώδης - Ηρωδιάδα
μανιακός
Κοίτα την ανοησία του Ηρώδη (στην περίπτωσι του θείου Βρέφους). Αν μεν πίστευε στην προφητεία και την θεωρούσε αμετακίνητη, θα ήταν φανερό, ότι επιχειρεί αδύνατα πράγματα. Αν πάλι δεν πίστευε στην προφητεία και δεν περίμενε να εκπληρωθούν τα προφητευόμενα, τότε δεν θα έπρεπε να φοβάται και να τρέμη. Επομένως και από τις δυο απόψεις ήταν αδικαιολόγητος ο φόβος του.
Ε.Π.Ε. 9,534-536
τρέμει η συνείδησίς του
Ο Ηρώδης (με την Ηρωδιάδα), καίτοι φορούσε στέμμα και βασιλική στολή, έτρεμε και φοβόταν ποιον; Τον Ιωάννη, έναν ασκητή χωρίς καμμιά κοσμική δύναμι! Τον φοβόταν κι όταν ακόμα του έκοψε το κεφάλι.
Ε.Π.Ε. 10,140
έτρεμε τον Πρόδρομο
Τόσο σπουδαίο πράγμα είναι η αρετή, ώστε να έχη αθάνατη μνήμη, και να συντριβή και με τους λόγους μόνο όσους πηγαίνουν κόντρα σ’ αυτήν. Ο Ηρώδης δεν ωδήγησε τον Ιωάννη στο δικαστήριο σύρθηκε ο ίδιος στο δικαστήριο της συνειδήσεως. Γι’ αυτό έτρεμε δεν άντεχε τη λάμψι της αρετής. Είδες πόσο μεγάλο πράγμα είναι η αγιότητα; Ανέδειξε τον φυλακισμένο (Πρόδρομο) ανώτερον από τον τύραννο (Ηρώδη). Ο Ηρώδης φοβάται και τρέμει τον Ιωάννη.
Ε.Π.Ε. 20,92
βρωμερό γύναιο
Ο μεν Ηρώδης μόνο φυλάκισε τον Ιωάννη, ενώ η Ηρωδιάδα, η βρωμερή εκείνη γυναίκα, ώρμησε και να τον σφάξη. Η κατηγορία βέβαια στρεφόταν εναντίον του Ηρώδη. Δεν είπε ο Πρόδρομος στην Ηρωδιάδα, όταν την συνάντησε: Γιατί συζής με το βασιλιά. Ήθελε να διορθώση την κατάστασι διά του Ηρώδη, γι’ αυτό εκείνον ήλεγξε. Και ούτε και αυτόν αυστηρώς ήλεγξε.
Ε.Π.Ε. 20,94
προαγωγός γυναίκα
Η βρωμερή και παμβέβηλη αυτή γυναίκα, η Ηρωδιάδα, παρακινούσε το κορίτσι της στη διαφθορά. Δεν ήταν απλώς προαγωγός. Ήταν και παιδοκτόνος. Ποτέ η Ηρωδιάδα δεν είχε δει τον Ιωάννη ούτε τον είχε ακούσει, και όμως ώρμησε να τον σφάξη. Και ετοιμάζει το κορίτσι της, που διεφθαρμένα το ανέθρεψε, να προβή σε φόνο. Τόσο πολύ από τα βάθη της φοβόταν τον Ιωάννη.
Ε.Π.Ε. 20,94
Ήρωες
των παιδιών
Στην ηλικία εκείνη υπάρχει έλλειμμα λογικής. Στην ανωριμότητα προστίθενται και τα λόγια των κοσμικών, που τους σερβίρουν ψεύτικους ήρωες και ύστερα διαπιστώνουν, ότι οι ήρωες τους είναι δούλοι στα πάθη και δειλοί στο θάνατο.
Ε.Π.Ε. 21,250-252
Ησαΐας
έγγαμος
Είναι δυνατόν να βρούμε και στις πόλεις ανθρώπους, που ζουν ως μοναχοί. Είναι δυνατόν να έχη κανείς και γυναίκα και να βρίσκεται στο σπίτι του, και όμως να προσεύχεται και να νηστεύη και να διάγη με κατάνυξι. Άλλωστε και όσοι από τους Αποστόλους κατηχήθηκαν τα πρώτα χρόνια, κατοικούσαν μέσα σε πόλεις, αλλ’ έδειχναν ευλάβεια, σαν εκείνην των μοναχών. Άλλοι δε ήσαν προϊστάμενοι σε εργαστήρια, όπως το ζευγάρι Ακύλας και Πρίσκιλλα. Και οι προφήτες είχαν και αυτοί γυναίκα και οικογένεια, όπως ο Ησαΐας, ο Ιεζεκιήλ και ο μεγάλος Μωυσής. Τίποτε δεν τους εμπόδισε, καίτοι έγγαμοι, να ζουν με αρετή.
Ε.Π.Ε. 11,238
περί του Μεσσίου
Για να μάθετε σεις οι Ιουδαίοι και από τους προφήτες για το Χριστό, ακούστε τι λέει ο Ησαΐας, πως προλέγει τη σωτηριώδη ευεργεσία Του για όλους και τη δική σας αχαριστία. «Με το τραύμα το δικό Του θεραπευτήκαμε εμείς». Προλέει τη σωτηρία, που με το Σταυρό θα προσφερόταν σε όλους. Έπειτα λέει, το ποιοι ήμασταν: «Όλοι σαν πρόβατα είχαμε πλανηθή, κάθε άνθρωπος πλανήθηκε στο δρόμο της ζωής του». Μιλάει πάλι για τον τρόπο του σταυρικού Του θανάτου: «Σαν πρόβατο ωδηγήθηκε στη σφαγή. Σαν αμνός άφωνος μπροστά σ’ εκείνον που τον κουρεύει. Έτσι δεν ανοίγει (ο Χριστός) το στόμα Του. Λόγω της ταπεινώσεώς Του το δίκιο Του καταπατήθηκε». Και πού μπορούμε να δούμε, ότι εκπληρώθηκαν αυτά; Στο παράνομο δικαστήριο του Πιλάτου. Γιατί στις κατηγορίες εναντίον Του δεν έδινε καμμιά απάντησι ο Χριστός.
E.Π.E. 34,310-312

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 311-315)

Πήγα και εγώ κάποτε στην Παναγούδα στον Άγιο Παϊσιο και τον ρώτησα:

- Γέροντα πώς θα κάνω καρδιακή προσευχή; Όλο αποσπάται ο νους μου!

Και μου δίνει ένα τόσο δυνατό χτύπημα στην πλάτη! Ακόμα τον θυμάμαι τον ξαφνικό πόνο!

- Ένιωσες τίποτα καλογέρι; με ρώτησε …

- Ναι, Γέροντα το ρωτάτε; πόνεσα πολύ!

- Και πού πήγε ο νους σου παιδί μου;

- Μα πού αλλού Γέροντα, στο μέρος που με χτυπήσατε!

- Στον πόνο δηλαδή ευλογημένε! Έτσι και με την προσευχή γίνεται! Για να κατέβει ο νους στην καρδιά, πρέπει εκείνη να συντριβεί και να πονέσει! Στον πόνο της θα πάει ο νους σου! Έτσι μόνο θα κατέβει!

(Νώντας Σκοπετέας, απόσπασμα από Επίλογο Ημερολογίου Άθωνος 2018)