Η ίδρυση του μυστηρίου της ιερωσύνης από τον Κύριο απέβλεπε να καλύψει μια βαθιά ανάγκη της ζωής και της υπόστασης της Εκκλησίας. Ώς γνωρίζουμε, η Εκκλησία δεν είναι μόνο θείος οργανισμός αλλά και ανθρώπινος, δηλαδή θεανθρώπινος. Τη θεία της πλευρά απαρτίζει ο Χριστός, ο Θεάνθρωπος ιδρυτής της, και το Πνεύμα το Άγιο αποτελεί τη ζωογόνο πνοή και την αγιαστική της αρχή. Από τη θεία της πλευρά εξεταζόμενη η Εκκλησία αποτελεί καθίδρυμα πνευματικό και αόρατο, προσιτό στον άνθρωπο μόνο δια της πίστεως, ενώ από την ανθρώπινή της πλευρά παρουσιάζεται ως καθίδρυμα ιστορικό και καταστηματικό, του οποίου μέλη είναι άνθρωποι συγκεκριμένοι και…

Σύμφωνα με τις βασικές αντιλήψεις τους περί δικαιώσεως και εκκλησιαστικού ιερατείου, οι Διαμαρτυρόμενοι δεν δέχονται την μετάνοια ως μυστήριο, της οποίας απορρίπτουν τα βασικά στοιχεία, την εσωτερική από αγάπη και πίστη συντριβή της ψυχής για τα αμαρτήματά της και την εξώτερη εξομολόγηση στο λειτουργό της Εκκλησίας. Κατ’ αυτούς στο μυστήριο του ιερού βαπτίσματος σφυρηλατείται ακατάλυτος δεσμός μεταξύ Θεού και ανθρώπων, ώστε οποιαδήποτε αμαρτία μετά το βάπτισμα, μικρή ή μεγάλη, να μην μπορεί να διαλύσει το δεσμό αυτό και να τον αφανίσει. Βεβαίως οι μετά το βάπτισμα αμαρτάνοντες έχουν ανάγκη μετάνοιας· όμως η μετάνοιά τους αυτή, ως επάνοδος στη δια του…

Μόνο γενική και απώτερη αναλογία έχουν, γιατί και τα δύο αναφέρονται στη μετά θάνατο τύχη των κεκοιμημένων. Στην ουσία όμως διαφέρουν σημαντικά. Κατά την ορθόδοξη πίστη τα μνημόσυνα είναι απλές ευχές της Εκκλησίας προς το Θεό για την ανάπαυση των ψυχών των μελών της που τα απέσπασε ο θάνατος. Οι άνθρωποι που πεθαίνουν δεν κουβαλάνε όλοι μαζί τους την ίδια πνευματική κατάσταση. Άλλοι είναι δίκαιοι, άλλοι μεγάλοι αμαρτωλοί που δεν μετάνιωσαν για τ’ αμαρτήματά τους και άλλοι, μετανοημένοι μεν, χωρίς όμως να αξιοποιήσουν, από αδιαφορία και αμέλεια, τη μετάνοιά τους. Ο θάνατος τους βρήκε με κηλίδες αμαρτίας, οι οποίες τους…

Ως προς την ουσία του μυστηρίου δεν υπάρχουν διαφορές. Υπάρχουν όμως σχετικά με τη φύση των επιτιμίων και άλλων αντιλήψεων σχετιζομένων με αυτά, τα οποία κατά διαφορετικό τρόπο εκδέχεται η κάθε μία Εκκλησία.Ενώ κατά την Ορθόδοξη πίστη τα επιτίμια είναι όπως ήδη παρατηρήσαμε παιδαγωγίες και φάρμακα πνευματικά αποβλέποντα στη διασφάλιση της μετάνοιας αμαρτωλών και στη στερέωσή τους στο νέο βίο τον αρξάμενο με την μετάνοια, η Ρωμαϊκή Εκκλησία τα θεωρεί ως μέσα κατευναστικά και ικανοποιητικά της θείας δικαιοσύνης. Το ρωμαιοκαθολικό αυτό δίδαγμα στηρίζεται στην περί ποινών ιδιαίτερη αντίληψη της δυτικής θεολογίας. Κατ’ αυτήν οι ποινές οι οφειλόμενες στα αμαρτήματα —κυρίως…

Ο ιερέας, ως ιατρός ψυχών, πριν από το μυστήριο ή μετά από αυτό μπορεί να επιβάλει σ’ αυτόν που πρόκειται να εξομολογηθεί ή αφού έχει εξομολογηθεί, επιτίμια είτε για να τον προετοιμάσει να δεχθεί καρποφόρως το μυστήριο, ή αφού λάβει άφεση αμαρτιών να τον στερεώσει στον πνευματικό αγώνα κατά της αμαρτίας και στην ανακαίνιση της πνευματικής του ζωής. Τέτοια επιτίμια είναι η συχνή προσευχή, η ανάγνωση ψυχωφελών βιβλίων, η ελεημοσύνη, η αποδημία στους αγίους Τόπους και ό,τι άλλο κρίνει πρόσφορο ο ιερέας να επιβάλει στο μετανοούντα αμαρτωλό για την πνευματική του ευστάθεια. Πρέπει όμως να προσέξουμε καλώς ότι τα επιτίμια…

Κατά την ώρα της αναγνώσεως της συγχωρητικής ευχής από τον ιερέα. Όταν ο λειτουργός της Εκκλησίας διαγνώσει ειλικρινή μετάνοια στον εξομολογούμενο, τότε τον απολύει από την ενοχή της αμαρτίας, διαβάζοντάς του την καθιερωμένη από την Εκκλησία ευχή. Ο ιερέας απολύει τον αμαρτωλό σαν κριτής, ασκώντας την εξουσία που του έδωσε ο Θεός να συγχωρεί αμαρτίες. Κάνει κάτι ανάλογο με τον κοσμικό δικαστή, ο οποίος έχει από την πολιτεία την εξουσία να κρίνει τις παραβάσεις των νόμων από τους πολίτες με τη διαφορά ότι, ενώ ο κοσμικός δικαστής αθωώνει ή καταδικάζει τους πολίτες, του ιερέα η ψήφος είναι μόνο αθωωτική, ποτέ…

Ότι ο άνθρωπος μπορεί και πρέπει να ζητεί από το Θεό άφεση αμαρτιών δια της προσευχής είναι αναντίρρητο. Αυτό αποτελεί βασικό στοιχείο μιας αληθινής προσευχής. Αυτό μας διέταξε και ο Κύριος, δίνοντάς μας το πρότυπο της αληθινής προσευχής: «Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών». Αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει το ιερό μυστήριο της μετάνοιας, Αλλά να γίνεται παράλληλα με αυτό. Άραγε να μη γνώριζε καλά τα πράγματα ο Κύριος όταν ίδρυε το μυστήριο και το παρέδιδε στους μαθητές του με τη μορφή της εξαγορεύσεως; Αλλά και ψυχολογικά, όταν απευθύνουμε στο Θεό το αίτημα αφέσεως των αμαρτιών…

Είναι η ιδίως μετάνοια και η εξομολόγηση. Η πρώτη είναι η τροφοδοτούμενη από την πίστη και την αγάπη θλίψη και συντριβή της ψυχής για τη θλιβερή αμαρτωλή της κατάσταση, μη αποκλεισμένου και του φόβου εν όψει των ποινών της κολάσεως, μαζί με απόφαση ν’ απαρνηθεί ο αμαρτωλός το βεβαρημένο παρελθόν του και ν’ αλλάξει τρόπο ζωής. Η διαδικασία αυτή, σαφώς ηθικού χαρακτήρα, είναι απαραίτητη συνθήκη για τη συγχώρηση των αμαρτιών. Όπου δηλαδή υπάρχει αληθής μετάνοια, εκεί η χάρη του Θεού θα δώσει συγχώρηση των αμαρτημάτων. Η δεύτερη δε, η εξομολόγηση, είναι η δια ζώσης εξαγόρευση αμαρτημάτων ενώπιον του πνευματικού πατέρα,…

Ναι όλες, όταν υπάρχουν φυσικά οι απαραίτητες συνθήκες, είτε μεγάλες είναι (οι αμαρτίες) είτε μκρές, είτε ελαφρές είτε βαριές, είτε συγγνωστές είτε θανάσιμες. Ότι συγχωρούνται και οι πιο μεγάλες αμαρτίες είναι μυριόλεκτο στην Αγία Γραφή. Του ληστή στο σταυρό συγχωρούνται όλα τα εγκλήματα, όπως και της μοιχαλίδας ο ακάθαρτος βίος, ενώ ο Παύλος συγχωρεί τον αιμομείκτη αφού τον καθυπέβαλε πρώτα σε μετάνοια. Είναι δε γνωστό από την ιστορία, ότι η Εκκλησία πάντοτε απεδοκίμαζε όλους εκείνους τους αιρετικούς και σχισματικούς (Μοντανιστές, Νοβατιανούς, Δονατιστές, Λουκιφεριανούς), οι οποίοι, έχοντας αυστηρές αρχές, αμφισβητούσαν από την Εκκλησία το δικαίωμα να συγχωρεί βαριά αμαρτήματα, όπως ήταν…

Ιδρυτής του μυστηρίου είναι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Τούτο στηρίζεται στην εξουσία του «αφιέναι επί της γης αμαρτίας», με την οποία εφοδίασε ο Σωτήρας την Εκκλησία του, όπως βλέπουμε στους λόγους του προς τον Πέτρο: «...και δώσω σοι τας κλείς της βασιλείας των ουρανών, και ο εάν δήσης επί της γης, εσται δεδεμένον εν τοις ούρανοίς, και ο εάν λύσης επί της γης εσται λελυμένον εν τοις ούρανοίς», μάλιστα δε σε όσα είπε σε όλους τους μαθητές: «Αμήν λέγω υμίν, όσα εάν δήσητε επί της γης, έσται δεδεμένα εν τοις ουρανοίς, και όσα εάν λύσητε επί της γης, έσται…