155. Τί φρονούν περί της ουσίας των μυστηρίων οι Διαμαρτυρόμενοι; Οι Διαμαρτυρόμενοι διδάσκουν διαφορετικά πράγματα από ό,τι οι ’Ορθόδοξοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί. Ό,τι περί μυστηρίων πρεσβεύουν είναι ανάλογο προς τα περί αόρατης Εκκλησίας και δικαιώσεως, ως εξωτερικής σχέσεως του Θεού προς τον άνθρωπο (όχι δηλαδή ως εσωτερικής ουσιαστικής αναγεννήσεως), διδάγματα τους. Από τα πολλά που λένε, τα οποία δεν είναι πάντοτε συνεπή προς τις βασικές τους αρχές, θα επισημάνουμε λίγα μόνο ενδεικτικά. Το κοινό σημείο της περί μυστηρίων προτεσταντικής διδασκαλίας είναι ότι αυτά δεν είναι δραστικά μέσα της χάριτος. Αν όντως ήταν έτσι, θα έρχονταν σε αντίθεση προς τα περί…

154. Τί είναι οι μυστηριοειδείς τελετές; Είναι τελετές και ιερουργίες που από παλαιά υπήρχαν στην Εκκλησία, παρεμφερείς προς τα ιερά μυστήρια από τα οποία διαφέρουν κατά το είδος και τα αποτελέσματα της ενέργειας. Η κύρια διαφορά είναι ότι ενώ των μυστηρίων η ενέργεια γίνεται «εξ ανάγκης», δηλ. παρέχουν αναμφισβήτητα τη θεία χάρη, η ευλογία η παρεχόμενη δια των μυστηριοειδών τελετών δεν είναι πάντοτε βέβαια, εξαρτώμενη από τις υποκειμενικές συνθήκες του δεχομένου αυτές πιστού. Είναι δε οι τελετές αυτές είτε ευλογίες είτε καθιερώσεις. Οι ευλογίες που γίνονται δια του σταυρού ή και με άλλο τρόπο είναι επικλήσεις της θείας χάριτος και…

153. Τί είναι ο ανεξάλειπτος χαρακτήρας των μυστηρίων; Είναι διδασκαλία που προσπαθεί να εξηγήσει τη μη επανάλειψη των μυστηρίων του βαπτίσματος, του χρίσματος και της ιερωσύνης. ‘Ως γνωστό, τα μυστήρια αυτά τελούνται μία μόνο φορά. Η θεωρία διατυπώθηκε από τη σχολαστική θεολογία της Ρωμαϊκής Εκκλησίας και έκανε την είσοδό της και στην ορθόδοξη θεολογία. Στα μυστήρια αυτά, εκτός από τη θεία χάρη η οποία μεταδίδεται στους βαπτιζομένους, χρισμένους και ιερωμένους, χαράσεται σ’ αυτούς κάποιο σημείο, κάποια σφραγίδα, ένας χαρακτήρας ανεξάλειπτος (character indelebilis) που τους ξεχωρίζει από τους άλλους. Όπως ο ποιμένας —λένε— χαράσσει στο πρόβατό του κάποιο σημάδι, το οποίο…

152. Πόσα είναι τα εκκλησιαστικά μυστήρια; Είναι επτά: Το βάπτισμα, το χρίσμα, η ευχαριστία, η μετάνοια, η ιερωσύνη, ο γάμος και το ευχέλαιο. Το γιατί ο Χριστός ίδρυσε μόνο επτά μυστήρια δεν είναι δικό μας ζήτημα να ερευνήσουμε. Είναι κάτι που ανήκει στην αγαθότητα και την πανσοφία του Θεού, την οποία εμείς αγνοούμε. Φυσικά δεν είναι αυθαίρετη η βουλή και η ενέργεια του Κυρίου. Εκ των ύστερων μελετώντας τα μυστήρια βλέπουμε τη σοφή και σκόπιμη διάταξή τους σαν τελετές που αποβλέπουν στον ολοκληρωτικό αγιασμό του ανθρώπου, στη σφαιρική πλήρωση των πνευματικών, σωματικών και κοινωνικών του αναγκών. Όπως δηλαδή ο άνθρωπος…

151. Είναι έγκυρα τα υπό των αιρετικών τελούμενα μυστήρια; Ασφαλώς όχι. Έγκυρα και κανονικά είναι μόνο τα μυστήρια τα οποία τελούνται στο έδαφος της αληθινής Εκκλησίας του Χριστού, που είναι η Ορθόδοξη Καθολική. Επί τη βάσει της αρχής των Πατέρων «ubi Ecclesia, ibi et Spiritus Sanctus» (δηλ. όπου η Εκκλησία εκεί το Πνεύμα το Άγιο), η ορθόδοξη θεολογία δέχεται την Εκκλησία ως τη μόνη ταμειούχο της θείας χάριτος κιβωτό, επομένως ό,τι υπάρχει έξω απ’ αυτή δεν μπορεί να μεταδώσει τη λυτρωτική χάρη του Κυρίου. Οι αιρετικοί που είναι έξω από την Εκκλησία δεν μπορούν να μεταδώσουν τη χάρη, την οποία…

150. Μπορούν οι λαϊκοί να τελέσουν τα εκκλησιαστικά μυστήρια; Όχι, δεν μπορούν. Η ιδέα ότι μπορούν ανήκει στους Προτεστάντες, οι οποίοι, συνεπείς προς τις βασικές εκκλησιολογικές τους αρχές, απέρριψαν το ιερατείο. Κατά την ορθόδοξη πίστη τα μυστήρια τελεί μόνο το ιερατείο, ο επίσκοπος ή ο πρεσβύτερος. Των λειτουργών των μυστηρίων το οποιοδήποτε θρησκευτικό φρόνημα ή ο ηθικός βίος δεν ασκούν επίδραση στο κύρος των ιερών μυστηρίων. Ο λόγος είναι προφανής. Τα μυστήρια αντλούν την υπόσταση και την όποια δύναμή τους απ’ ευθείας από τον Κύριο Ιησού Χριστό, ο οποίος παραμένει και ενεργεί το σωτήριο έργο του στο μυστικό σώμα του,…

148. Τί εννοούμε λέγοντας τελείωση των μυστηρίων; Εννοούμε τα τέλεια μυστήρια, τα κανονικά και έγκυρα, τα οποία τελούμενα στους πιστούς μπορούν να μεταδώσουν τα σωτήριά τους αποτελέσματα. Για να γίνει όμως αυτό απαιτούνται ορισμένοι όροι. 149. Η τέλεση της εξωτερικής πράξεως του μυστηρίου είναι απαραίτητη για την τελείωση του μυστηρίου; Η τέλεση της εξωτερικής πράξεως του μυστηρίου που είναι το αισθητό σημείο του και αποτελείται από λόγους και τελετές καθορισμένες από την Εκκλησία, είναι αναγκαία για την τελείωση του μυστηρίου. Δεν πρέπει όμως να εκληφθεί ως κάτι το μαγικό που ενεργεί απλά με συλλαβές και εξωτερικές κινήσεις, και μηχανικά διοχετεύει…

147. Είναι υποχρεωτικά όλα τα μυστήρια της Εκκλησίας; Άλλα είναι και αλλά όχι. Μη υποχρεωτικά ή προαιρετικά είναι η ιεροσύνη και ο γάμος. Η ιεροσύνη είναι βαρύς κλήρος τον οποίο δεν είναι υποχρεωμένοι να αναλάβουν όλοι οι άνθρωποι. Είναι φορτίο βαρύ το οποίο δύσκολα μπορούν να σηκώσουν οι ώμοι όλων των πιστών. Είναι ιδιαίτερη κλήση από το Θεό, την οποίαν ακούουν λίγοι άνθρωποι που έχουν τα ανάλογα χαρίσματα και την κλίση ν’ αναλάβουν το υψηλό εκκλησιαστικό λειτούργημα. Άλλωστε υποχρεωτική ιερωσύνη δεν θα είχε νόημα. Αν ήταν όλοι ιερείς, δεν θα υπήρχαν οι λαϊκοί. Ούτε και ο γάμος μπορεί να είναι…

146. Η θεία χάρη ενεργεί πάντοτε λυτρωτικά στον άνθρωπο; Όχι, δεν ενεργεί. Εδώ πρέπει να προσέξουμε. Άλλο η δραστική ενέργεια των μυστηρίων, που χορηγεί τη χάρη «εξ ανάγκης». Όπως είδαμε, τα μυστήρια είναι δραστικά μέσα της χάριτος. Αυτό οφείλεται στη θεία σύστασή τους. Και άλλο η σωτήρια επενέργειά τους στους πιστούς. Αυτή δεν είναι πάντοτε δραστική. Δηλαδή αυτός που μετέχει σ' ένα μυστήριο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα καρπωθεί τη λυτρωτική του ενέργεια. Τα μυστήρια δεν είναι μαγικές τελετές, που παρέχουν τυφλά και ασυλλόγιστα τη σωτηρία. Για να λειτουργήσει λυτρωτικά η χάρη πρέπει να συντρέξουν ορισμένες υποκειμενικές συνθήκες. Ο άνθρωπος…

145. Είναι αναγκαία η κοινωνία των μυστηρίων; Όπου υπάρχει η δυνατότητα κοινωνίας των μυστηρίων, αυτά είναι απαραίτητα προς σωτηρία. Υπάρχουν βεβαίως περιπτώσεις που ο άνθρωπος ποθεί και θέλει να κοινωνήσει των ιερών μυστηρίων (να εξομολογηθεί, λ.χ., και να μεταλάβει) και όμως οι συνθήκες στις οποίες ζεί και διάφοροι άλλοι παράγοντες δεν του το επιτρέπουν. Τι γίνεται στις περιπτώσεις αυτές; Μπορεί ο Θεός άμεσα να χορηγήσει τη λυτρωτική χάρη του στις ψυχές των ανθρώπων που την ποθούν; Έκτακτη περίπτωση χορηγήσεως της χάριτος του Θεού έχουμε στο ληστή επάνω στο σταυρό, ο οποίος με μια μόνη του ομολογία κέρδισε τη βασιλεία των…