«Ο πολύ αγαθός μας Θεός, βλέπων την άγνοια όπου είχον, δεν με άφησεν εις το σφάλμα, αν και κάθε ολίγον ήρχοντο οι του Ματθαίου (αρχηγός της ακραίας παράταξης των Ζηλωτών[Παλαιοημερολογιτών]) και μου έλεγαν τα συνήθη.
    Ενώ εγώ αντιθέτως τούς έλεγα ότι το σχίσμα είναι χειρότερο όλων, η δε ομόνοια είναι Θεού εντολή και φέρει καλά αποτελέσματα. Τέλος, βλέποντας ο Θεός την ψυχή μου ζωηράν και φαεινοτέραν του ηλίου, μού υπέδειξεν, ότι είμαι έξω πεσμένος και ότι όλοι αυτοί του Ματθαίου και οι λοιποί όπου εχωρίσθησαν, είναι εσφαλμένοι και δημιουργούν ανόνητον (=ανώφελο) σχίσμα εις βάρος της υπερηφάνου ψυχής των. Καθότι, άλλο δεν είναι το αίτιον, ει μη ο εγωισμός των.
    Δεν έχω καιρόν να σας γράψω το θαύμα που έγινε εις εμένα. Ως εκ τούτου εφώναξα τον πάτερ Αντώνιον να με εξηγήσει πώς έχει το πράγμα και είδον αληθώς ότι έσφαλα εξ’ αγνοίας. Βλέπεις λοιπόν την αγαθότητα του Κυρίου μας; Ότι ο άνθρωπος πολλάκις εξ’ αγνοίας πλανάται, ή άλλοι τον παρασύρουν. Αλλά όταν είναι ευθείας ψυχής, δεν αφήνει ο Κύριος, αλλά πολλαχώς θα τον φέρει να τον φωτίσει» (Επιστολές και Ποιήματα σελ. 125)

485. Όποιοι άγγιζαν τα ενδύματα του Σωτήρος, θεραπεύονταν (όπως η αιμορροούσα γυναίκα). Γιατί θεραπεύονται και όσοι χρησιμοποιούν με πίστι νερό του Αγιασμού; Γιατί, ο Σταυρός που βυθίσθηκε σ’ αυτό το νερό, έχει τη δύναμι του Σωτήρος μας. Όπως τα ενδύματα του Χριστού είχαν διαποτισθή από τη ζωή του, έτσι και το νερό του Αγιασμού, όπου ο ζωοποιός Σταυρός βυθίσθηκε, έχει και αυτό τη ζωή του Κυρίου και γίνεται ιαματικό.

486. Τίποτε δεν είναι πλησιέστερο σ’ εμάς από τον Θεό. Είναι ο Θεός των καρδιών, των αληθινών καρδιών. Και η καρδιά είναι ό,τι πλησιέστερο σ’ εμάς. Είναι ολόκληρος ο άνθρωπος, «ο κρυπτός της καρδίας άνθρωπος» (Α’ Πετρ. γ’ 4), όπως λέγει ο Απόστολος.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 204)

483. Είμαι εν Θεώ, με τον Θεό, ενώπιον του Θεού, κάτω από τον Θεό. Αυτός είναι η ζωή μου. Για την υλική ζωή μου, μου δίνει τον αέρα να αναπνέω, τα προϊόντα της γης για να τρέφωμαι, το νερό για να πίνω. Ενώ για την ψυχή, ο Ίδιος είναι «πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν». Είναι ο αέρας μου, η αμβροσία, το νέκταρ μου. Είτε στέκομαι, είτε περπατώ, είτε κάθομαι, είτε κοιμάμαι, είτε τρώγω, είτε βρίσκομαι οπουδήποτε, πάντοτε ο Θεός με περιβάλλει με την αγάπη του τη ζωοδότειρα. Ας αφήσω λοιπόν για χάρι του κάθε ψεύδος, κάθε αμφιθυμία, κάθε γήϊνη προσκόλλησι. Σ’ Αυτόν ανήκω, σ’ Αυτόν χρωστώ τα πάντα.

484. Η μεγαλύτερη πλάνη μας, που πρέπει να την πολεμούμε σε όλη την επίγειο ζωή μας αδιάκοπα, μέρα και νύκτα, είναι η ιδέα ότι μπορούμε να υπάρξουμε χωρίς τον Θεό. Πρέπει λοιπόν να στερεώσουμε την καρδιά μας στον Θεό και μην αφήνουμε τους λογισμούς της να του ξεφύγουν. Πραγματικά προοδεύει στη χριστιανική ζωή όποιος μπορεί να αναφωνή, μαζί με την Άννα, τη μητέρα του Σαμουήλ: «Ἐστερεώθη καρδία μου ἐν Κυρίῳ, ὑψώθη κέρας μου ἐν Θεῷ μου, ἐπλατύνθη ἐπ᾿ ἐχθρούς μου τὸ στόμα μου, εὐφράνθην ἐν σωτηρίᾳ σου» (Α’ Βασιλ. β’ 1).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 203-204)

Το παρακάτω περιστατικό συνέβη σ΄ένα ορφανοτροφείο στη Ρωσία, όπου περιθάλπονται μικρά παιδάκια, εγκαταλελειμμένα και κακοποιημένα. Στο ορφανοτροφείο, λοιπόν, αυτό, πήγε παραμονές Χριστουγέννων ένας καθηγητής να μιλήσει στα παιδιά για τη μεγάλη αυτή γιορτή. Τα περισσότερα απ’ αυτά άκουγαν για πρώτη φορά για το Χριστό και για τη Γέννηση του. Ένα αγοράκι έξι χρονών, ο Μίσα, άκουγε με ιδιαίτερη προσοχή τα λόγια του καθηγητή.

Στη συνέχεια δόθηκαν στα παιδιά υλικά για να φτιάξουν τη σπηλιά, τη φάτνη και όλα τα σχετικά.

Παρακολουθώντας ο καθηγητής τα χειροτεχνήματα των παιδιών, πρόσεξε κάτι που του έκαμε εντύπωση σε εκείνο του Μίσα. Μέσα στη φάτνη τοποθέτησε δύο μωρά.

– Ο ένας είναι ο Χριστός, του είπε ο καθηγητής. Ποιο είναι το άλλο παιδάκι στην κούνια;

Τότε ο μικρός Μίσα άρχισε να του λέγει την ιστορία της Γέννησης του Χριστού που πριν λίγο είχε ακούσει από το στόμα του καθηγητή, προσθέτοντας, όμως, και κάτι δικό του. Όταν έφτασε στο σημείο όπου η Θεοτόκος τοποθέτησε το βρέφος στη φάτνη συνέχισε με αυτά τα λόγια: «Τότε ο μικρός Χριστός γύρισε, με κοίταξε και με ρώτησε αν είχα ένα μέρος να μείνω. Εγώ του είπα ότι δεν έχω ούτε μητέρα, ούτε πατέρα, ούτε πουθενά για να μείνω. Τότε ο Χριστός μου είπε να μείνω μαζί Του.

Εγώ τότε σκέφτηκα πως δεν είχα κανένα δώρο να του δώσω, όπως οι άλλοι. Πώς θα με κρατούσε μαζί Του;

Το μόνο δώρο που μπορούσα να του προσφέρω ήταν να Τον κρατήσω ζεστό. Γι΄ αυτό τον ρώτησα:

Αν σε κρατάω ζεστό, είναι για σένα αυτό ένα καλό δώρο; Ο Ιησούς μου απάντησε:

– Αν με κρατήσεις ζεστό, αυτό θα είναι το καλύτερο δώρο που μου έχει δώσει κανείς ποτέ.

Έτσι μπήκα στη μικρή κούνια, κι αφού γύρισε και με κοίταξε ο Ιησούς μου είπε ότι μπορούσα να μείνω μαζί Του για πάντα».

Όταν τέλειωσε την ιστορία ο μικρός Μίσα, τα μάτια του ήταν γεμάτα δάκρυα που έτρεχαν ασυγκράτητα στα μαγουλάκια του. Έσκυψε πάνω στο τραπέζι, κάλυψε το πρόσωπο με το χέρι κι έκλαιγε γοερά. Το μικρό ορφανό είχε βρει, επιτέλους, κάποιον που δε θα τον εγκατέλειπε ποτέ, που δε θα τον κακοποιούσε. Κάποιον που θα του έλεγε να μείνει μαζί Του για πάντα.

(πηγή: Περιοδικό «Παρά την Λίμνην», Μηνιαία έκδοση Εκκλησίας Αγίου Δημητρίου Παραλιμνίου, Δεκέμβριος 2008)

Κρυπτοχριστιανοί

Είναι νύχτα Χριστουγέννων. Χτυπούν οι καμπάνες της εκκλησιάς και οι Χριστιανοί ξυπνούν, σηκώνονται και πάνε να λειτουργηθούν.
Ξυπνά και ο Μουσταφάς, που είναι Χρήστος. Ξυπνά αθόρυβα και τη φαμελιά του, χωρίς ν’ ανάψει φως –τη γυναίκα του την Εμινέ, που είναι Μαρία, και την κόρη του την Φατμέ, που είναι Ελένη και τον γιο του τον Χασάνη, που είναι Γιώργος. Μαζεύονται σε κάποιο κατώγι του σπιτιού. Σηκώνουν κάτι σακιά μέσα σ’ ένα αμπάρι και βγάζουν τα κονίσματα. Τα στήνουν εκεί μπροστά τους, γονατίζουν κάνουν το σταυρό τους κι ανάβουν από ένα κερί. Ο Μουσταφάς παίρνει στο χέρι του μία σύνοψη. Την ανοίγει-δεν ξέρει να διαβάσει κάποιο τροπάρι, σιγομουρμουρίζει ψαλμουδιστά με τα σπασμένα Ελληνικά του. Κάνουν το σταυρό τους και πάλι. Λένε σιγανά όλοι τους το «Η γέννησίς σου…». Με βουρκωμένα μάτια, με σφιγμένη την καρδιά φιλιούνται και ανεβαίνουν στον οντά τους να ξαπλώσουν. Η πίστη των ανθρώπων αυτών έχει έναν πόνο, που αληθινά, δε λέγεται. Μα έχει και τόση αλήθεια, όση ίσως δεν έχει η πίστη των άλλων Χριστιανών, αυτών που λειτουργούνται την ίδια ώρα στις εκκλησιές τους”.

(από το βιβλίο: «Ημεροδρόμιο Χριστουγέννων» Εκδόσεις Ακρίτας. – Κρυπτοχριστιανοί, Νίκου Μηλιώρη, εκδόσεις Τσουκάτου, 2017)

Χριστούγεννα

7 Ιανουαρίου 1989
Anthony Bloom (Metropolitan of Sourozh)

Εις το όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

Σε ένα από τα κείμενα της Αγίας Γραφής αναφέρεται ότι μέχρι πριν από την έλευση του Κυρίου η ανθρωπότητα είχε παρακμάσει στο πέρασμα των αιώνων, δεδομένου ότι ο άνθρωπος είχε χάσει την επαφή του με το Θεό και η κοινωνία μεταξύ Θεού και ανθρώπων είχε καταστεί αμυδρή. Ο Απόστολος Παύλος αναφέρει ότι στο εξής (μετά την Ανάσταση του Κυρίου), ολόκληρη η δημιουργία προσμένει με λαχτάρα την τελική έλευση και αποκάλυψη του Υιού του Θεού στον κόσμο κατά τη Δευτέρα Παρουσία, προσμένει δηλαδή τη στιγμή που ο άνθρωπος θα έχει γίνει πραγματικά άνθρωπος με πληρότητα, με όλη την ομορφιά και τη δόξα που περικλείει αυτή η αποστολή του.

Και την ημέρα που εορτάζουμε την γέννηση του Χριστού, την ενσάρκωση του Υιού του Θεού, μπορούμε να δούμε ότι η αρχή μιάς νέας εποχής ήρθε. Η εποχή που η ανθρωπότητα είχε παρακμάσει και γεράσει (εξαιτίας της πορείας της στο πέρασμα των αιώνων), η εποχή που ο Θεός ως παντοδύναμος προξενούσε μεν το δέος αλλά φαινόταν απόμακρος για τον άνθρωπο έφτασε στο τέλος της. «Ο ΘΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝ ΜΕΣΩ ΗΜΩΝ», αυτή είναι η έννοια της λέξης «ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ», ο Θεός δηλαδή βρίσκεται ανάμεσά μας. Έκτοτε ο κόσμος δεν είναι ο ίδιος. Μένουμε σε ένα κόσμο όπου ο Θεός είναι ανάμεσά μας, είναι η ζώσα ισχύς, η έμπνευση, η ίδια η ζωή. Η αιωνιότητα έχει ήδη έρθει. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στο Ιερό Βιβλίο της Αποκάλυψης αναφέρει ότι ο Χριστός είναι το «τέλος», χρησιμοποιώντας στην Ελληνική γλώσσα όχι το ουδέτερο γένος που θα ήταν σωστό Γραμματικά αλλά το αρσενικό γένος, επειδή στη λέξη τέλος δεν αποδίδει την έννοια της μιάς δεδομένης στιγμής μέσα στο χρόνο, ούτε την έννοια ενός συμβάντος, αλλά «Τέλος» είναι ο ερχόμενος Κύριος.

Ναι όλοι περιμένουμε την ημέρα που ο Κύριος θα επιστρέψει με δόξα, το τέλος της Ιστορίας όπου θα γίνει η κρίση της ανθρωπότητας απ’ αρχής, όταν ο Θεός θα είναι τα πάντα (η μοναδική πραγματικότητα και η μοναδική αναφορά για τα πάντα δηλαδή). Ήδη όμως ο Θεός βρίσκεται ανάμεσά μας και έχουμε οπτική του προορισμού που έχει ο άνθρωπος και τι μπορεί να γίνει εφόσον έχει κοινωνία με το Θεό. Πρόκειται για την προσφορά του προς εμάς. Ο Θεός προσφέρει την αγάπη του, ο Θεός προσφέρει τον ίδιο του τον εαυτό – όχι μόνο μέσω των Τιμίων Δώρων στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας -, αλλά με όλους τους δυνατούς τρόπους. Είναι έτοιμος να εισέλθει στη ζωή μας, να γεμίσει τις καρδιές μας, να «ενθρονισθεί» στο νού μας, να οδηγήσει τη θέλησή μας ώστε να ταυτίζεται με τη δική του θέληση, αλλά για να γίνει αυτό, για να του επιτρέψουμε εμείς να το πράξει, πρέπει να του παραδώσουμε τους εαυτούς μας, πρέπει να ανταποκριθούμε στην αγάπη με αγάπη, στην πίστη που έχει αυτός σε εμάς με πίστη, δηλαδή πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη σε Αυτόν και εντιμότητα απέναντί Του. Και σιγά-σιγά, κάθε ένας από εμάς και όλοι μαζί με σύμπνοια θα γίνουμε το πανίσχυρο Βασίλειο του Θεού που έρχεται, η αρχή του πληρώματος του χρόνου και η αρχή της ένδοξης και τελικής νίκης.
Δεν αξίζει για αυτό το σκοπό να αγωνιζόμαστε; Δεν αξίζει να αποστραφούμε κάθε τι που μας απομακρύνει από την πληρότητα που μπορεί να φτάσει το είναι μας, κάθε τι που μας απομακρύνει από τον πλησίον μας, κάθε τι που μας απομακρύνει από το Θεό και να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να γίνουμε στο εξής καινούργιοι άνθρωποι;

Τώρα λοιπόν που ήδη η αρχή έχει γίνει και κατά κάποιο τρόπο το τέλος της παρούσης μορφής του κόσμου, ο Χριστός δηλαδή, είναι ήδη ανάμεσά μας, ας κάνουμε τα εξής: Ας υπερνικήσουμε όλα τα δεδομένα αυτής της ζωής που είναι ανώφελα και δεν έχουν πραγματική αξία για μας και τον προορισμό μας και ας επιτρέψουμε στο Θεό θριαμβευτικά να μεταμορφώσει τη ζωή μας.

Ας είναι δοξασμένος ο Θεός για την αγάπη Του σε εμάς! Ας είναι δοξασμένος ο Θεός για την πίστη που έχει προς εμάς, για τη σωτηρία μας και για την ελπίδα που έχει εναποθέσει σε μας! Αμήν!

(μετάφραση: " agiazoni ")

Η λαχτάρα για την προσευχή

- Γέροντα, πώς πρέπει να προσεύχομαι;

Να αισθάνεσαι σαν μικρό παιδί, και τον Θεό να Τον αισθάνεσαι
Πατέρα σου και να Τον παρακαλάς για ό,τι έχεις ανάγκη.
Μιλώντας έτσι με τον Θεό, δεν θα θέλης μετά να ξεκολλήσεις
από κοντά Του, γιατί μόνο στον Θεό βρίσκει κάνεις την ασφάλεια,
την παρηγοριά, την ανέκφραστη αγάπη με την θεία στοργή.
Προσευχή είναι να βάλουμε τον Χριστό μέσα στην καρδιά μας,
να Τον αγαπήσουμε με όλο μας το είναι,
«Αγαπήσεις Κύριον τον Θεό σου εξ’ όλης της καρδίας σου
και εξ’ όλης της ψυχής σου και εξ΄όλης της ισχύος σου
και εξ’ όλης της διανοίας σου», λέει η Αγία Γραφή.
Όταν ο άνθρωπος αγαπήσει τον Θεό και έχει επικοινωνία μαζί Του,
δεν τον συγκινεί τίποτε το γήινο. Γίνεται σαν τρελός.
Βάλε σε έναν τρελό την καλύτερη μουσική δεν συγκινείται.
Δείξε τους καλυτέρους ζωγραφικούς πίνακες δεν δίνει καμμιά σημασία.
Δώσε τα καλύτερα φαγητά, τα καλύτερα ρούχα, τα καλύτερα αρώματα
δεν τα προσέχει, είναι στον κόσμο του. Έτσι κάνει όποιος
έχει επικοινωνία με τον ουράνιο κόσμο, είναι κολλημένος εκεί
και δεν ξεκολλάει με τίποτε. Όπως δεν μπορείς να ξεκολλήσεις
το παιδί από την αγκαλιά της μάνας, έτσι δεν μπορείς να ξεκολλήσεις
από την προσευχή και τον άνθρωπο που έχει καταλάβει το νόημά της.
Τι αισθάνεται το παιδάκι στην αγκαλιά της μητέρας του;
Μόνον όποιος νιώθει την παρουσία του Θεού και τον εαυτό του μικρό παιδί,
μπορεί να το καταλάβη αυτό.
Έχω γνωρίσει ανθρώπους που, όταν προσεύχωνται, νιώθουν σαν μικρά παιδιά.
Και αν τους ακούση κανείς την ώρα που προσεύχονται, θα πει ότι είναι μικρά παιδιά.
Εάν δει και τι κινήσεις κάνουν, θα πει ότι παλάβωσαν!
Όπως το παιδάκι τρέχει, πιάνει τον πατέρα του από το μανίκι
και του λέει: «δεν ξέρω τι θα κάνεις, αλλά θα μου το κάνεις αυτό που σου ζητώ»,
με τέτοια απλότητα και παρρησία παρακαλούν και αυτοί οι άνθρωποι τον Θεό.

-Γέροντα, η επιθυμία για προσευχή είναι δυνατόν να δημιουργηθή
από μια συναισθηματική ανάγκη για επικοινωνία, για παρηγοριά;

Κι αν δημιουργηθή από μια καλή συναισθηματική ανάγκη για τον Θεό,
καλό δεν είναι; Φαίνεται όμως ότι εσύ ξεχνιέσαι,
και μόνο στην ανάγκη τρέχεις στην προσευχή. Φυσικά, γι’ αυτό ο Θεός
επιτρέπει τις διάφορες ανάγκες και δυσκολίες, για να καταφεύγουμε σ’ Αυτόν,
αλλά πιο καλό είναι από αγάπη να τρέχει το παιδί στον πατέρα ή στην μάνα.
Φαντάζεσαι ένα παιδί που ξέρει πόσο το αγαπούν οι γονείς του,
να το σπρώχνουν με το ζόρι να πάει στην αγκαλιά της μάνας ή του πατέρα του;
Ο Θεός είναι στοργικός Πατέρας κα μας αγαπάει. Γι’ αυτό πρέπει να λαχταράμε
πότε θα έρθει η ώρα της προσευχής και να μη χορταίνουμε να μιλάμε μαζί Του.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 24-26)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 1-6. Η θεραπεία του υδρωπικού.
14.5 καὶ αποκριθείς πρὸς αὐτοὺς εἶπεν(1), Τίνος ὑμῶν(2)
υἱὸς ἢ βοῦς εἰς φρέαρ εμπεσεῖται(3), καὶ οὐκ εὐθέως ἀνασπάσει(4)
αὐτὸν ἐν ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου;
5 Ύστερα τους είπε: «Ποιος από σας, όταν πέσει το παιδί του ή το βόδι του
στο πηγάδι το Σάββατο δε θα το ανασύρει αμέσως;»
(1) Υπάρχει και η γραφή: Και προς αυτούς είπε, όπου παραλείπεται
το αποκριθείς. «Επειδή από δυστροπία σιώπησαν, διαλύει ο Χριστός
την άθραυστη αναισχυντία τους, χρησιμοποιώντας για αυτό συλλογισμούς
αναγκαίους» (Κ) και «διδάσκοντας ότι ο νόμος διέταξε να σαββατίζουν,
δηλαδή να απέχουν, από τα βιοτικά έργα, όχι όμως και από τα πνευματικά» (Ζ).
(2) Με έμφαση μπαίνει μπροστά το ὑμῶν =Πώς ενεργείτε εσείς όταν πρόκειται
για τα συμφέροντά σας; (p). Δεν ωθούνταν κυρίως από λόγους συμπαθείας
προς τα άρρωστα ζώα, αλλά από λόγους συμφέροντος, όταν έσπευδαν
να βοηθήσουν αυτά όταν κινδύνευαν. Αυτό όμως έκανε ολοφάνερη
την υποκρισία τους. Επρόκειτο για το δικό τους βόδι.
Και προκειμένου να προλάβουν τη ζημιά του χρήματος, η οποία θα ερχόταν
σε αυτούς, εάν το βόδι πέθαινε, δεν εύρισκαν ότι παραβιάζεται το Σάββατο
με τις βαριές προσπάθειες τις οποίες θα κατέβαλλαν για να το διασώσουν.
Προκειμένου όμως για τη θεραπεία του άρρωστου ανθρώπου,
με την οποία θα δοξαζόταν ο Θεός, εύρισκαν ότι παραβιάζεται το Σάββατο,
έστω και αν με κανένα σωματικό κόπο, αλλά με απλό λόγο επιτυγχανόταν αυτή.
(3) «Σχεδόν λέει στους Φαρισαίους τα εξής: Αν έχει εμποδίσει ο νόμος
να κάνει κάποιος πράξεις ελέους το Σάββατο, δεν θα φροντίσεις τον γιο σου
αν κινδυνεύει το Σάββατο; Και τι λέω τον γιο; Τη στιγμή που ούτε βόδι
δεν θα εγκαταλείψεις αβοήθητο, αν το δεις να κινδυνεύει.
Πώς λοιπόν δεν είναι ανόητο να εξετάζετε την θεραπεία του υδρωπικού το Σάββατο;» (Θφ).
(4) =ανασύρει (δ), με πολύ κόπο και εργασία (b).

14.6 καὶ οὐκ ἴσχυσαν ἀνταποκριθῆναι(1) αυτώ πρὸς ταῦτα(2).
6 Και δεν μπόρεσαν να δώσουν απάντηση σ’ αυτά.
(1) Ανταποκρίνομαι=απαντώ με τη σειρά μου (δ). Μόνο εδώ και στο Ρωμ. θ 20.
(2) «Αφού ήταν φανερή η αλήθεια» (Ζ).

περικεφαλαία
Όπως ακριβώς η περικεφαλαία σώζει το πιο ευαίσθητο απ’ τα όργανα του σώματός μας, αφού περιβάλλει το κεφάλι, έτσι και η ελπίδα δεν αφήνει το νου να πέση σε σφάλμα, αλλά τον κρατεί ορθό.
Ε.Π.Ε. 22,536
μεγάλη έχουμε
Πολλά υποφέρουμε ως χριστιανοί. Αλλ’ έχουμε μεγάλες ελπίδες. Κινδυνεύουμε. Μας καταδιώκουν. Αλλ’ έχουμε Εκείνον που μας σώζει. Δεν είναι άνθρωπος. Είναι ο Θεός.
Ε.Π.Ε. 23,124
όλα τα αγαθά
Όλα τα αγαθά στηρίζονται σε ελπίδες. Πρέπει όμως να έχουμε τέτοια ελπίδα, ώστε να καυχώμαστε (να χαιρώμαστε) σαν για πράγματα, που έχουν ήδη πραγματοποιηθή.
Ε.Π.Ε. 24,336
μισθός στα μέλλοντα αγαθά
Πρέπει να ελπίζουμε στα μελλοντικά αγαθά και ότι οπωσδήποτε για τους εδώ κόπους θα υπάρχη κάποιος μισθός και καρπός και ανάπαυσις.
Ε.Π.Ε. 24,348
εμψυχώνει
Η ελπίδα στηρίζει. Αυτή και εμψυχώνει πάλι. Να μη καταβληθήτε, ούτε ν’ απελπιστήτε, για να μη γίνη περιττή η ελπίδα σας. Διότι όποιος πράττει αγαθά, αυτός κι ελπίζει σε αγαθά. Ποτέ δεν απελπίζεται.
Ε.Π.Ε. 24,458
μ’ αυτήν βρισκόμαστε στον ουρανό
Βρισκόμαστε ακόμα στον κόσμο. Δεν αναχωρήσαμε απ’ αυτή τη ζωή. Και όμως δείχνει ν’ απολαμβάνουμε ήδη τις υποσχέσεις, διότι μέσω της ελπίδας βρισκόμαστε στον ουρανό.
Ε.Π.Ε. 24,476
άγκυρα
Όπως η άγκυρα, σαν κρεμαστή από το πλοίο, δεν το αφήνει να πηγαίνη εδώ κι εκεί, έστω κι αν το χτυπούν άπειροι άνεμοι, αλλά το σταθεροποιεί, έτσι και η ελπίδα. Κοίτα πως βρήκε (ο Παύλος) την κατάλληλη εικόνα. Δεν χρησιμοποίησε το θεμέλιο, κάτι που δεν ταιριάζει, αλλά την άγκυρα εκείνο, δηλαδή, που βρίσκεται σε τρικυμία και δεν φαίνεται για πολύ σταθερό, αφού στέκεται πάνω σε νερό, όμως είναι σαν γαντζωμένο στη γη ταλαντεύεται και δεν ταλαντεύεται.
Ε.Π.Ε. 24,476
ισχυρή
Η θύελλα και η μεγάλη τρικυμία ταλαντεύουν το σκάφος. Η ελπίδα δεν το αφήνει να περιφέρεται εδώ κι εκεί, κι ας το χτυπάνε ισχυροί άνεμοι. Όχι μόνο στα πνευματικά, αλλά και στα βιοτικά βλέπει κανείς μεγάλη τη δύναμι της ελπίδας.
Ε.Π.Ε. 24,476
ουρανού
Είχε κι ο νόμος ελπίδα, αλλ’ όχι τέτοια. Ήλπιζαν πως, αν ευαρεστήσουν στο Θεό, θα έχουν τη γη και δεν θα πάθουν κανέ¬να κακό. Τώρα όμως ελπίζουμε ότι, αν ευαρεστήσουμε στο Θεό, θα κατακτήσουμε όχι τη γη, αλλά τον ουρανό.
Ε.Π.Ε. 24,522
προοπτική
Ο αθλητής (ο πυγμάχος) γενναία υπομένει τα χτυπήματα στο κεφάλι, διότι αποβλέπει προς το στεφάνι της νίκης. Έτσι κι εμείς, όταν ατενίζουμε προς τον ουρανό και προς τα αγαθά του ουρανού, όσα κακά κι αν μας έρχωνται, γενναία όλα θα τα υπομένουμε. Μας ενδυναμώνει η ωραία ελπίδα των μελλόντων αγαθών.
Ε.Π.Ε. 32,498
των μελλόντων
Όσο εντείνονται oι πειρασμοί, άλλο τόσο αυξάνεται η παρηγοριά μου. Και έχω πιο στερεές τις ελπίδες σχετικά με τα μέλλοντα. Όλα τώρα σαν να μου έρχωνται βολικά και σαν να ταξιδεύω με ούριο άνεμο. Ποιος είδε; Ποιος άκουσε; Ύφαλοι και βράχια, ανεμοστρόβιλοι και καταιγίδες συντρίβονται. Υπάρχει νύχτα ασέληνη, σκοτάδι βαθύ, γκρεμοί και σκόπελοι. Και όμως, ενώ πλέω ανάμεσα σε τέτοιο πέλαγος, δεν είμαι σε χειρότερη κατάστασι από όσους κινούνται μέσα σε λιμάνι.
Ε.Π.Ε. 37,348

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 196-199)

Ελισάβετ
και Παρθένος Μαρία
Ανάμεσα στη δική μας γέννησι και στη γέννησι του Κυρίου ήταν η γέννησις από τη στείρα. Κατώτερη φυσικά από την εκ Παρθένου γέννησι, ανώτερη όμως από τη δική μας. Γι’ αυτό σαν γέφυρα χρησιμοποιείται στη διάνοια της παρθένου ο τόκος της Ελισάβετ. Έτσι γίνεται αναγωγή από τους κατά φύσιν πόνους του τοκετού στο υπέρ φύσιν ανώδυνο της Παρθένου.
Ε.Π.Ε. 31,272
Έλλαμψις
προϋποθέσεις για θείο φωτισμό
Λέει ο Κύριος: «Εγώ είμαι η οδός». Και το λέει, για να δείξη, ότι Τον έχουμε ανάγκη για να οδηγηθούμε στον Πατέρα. Και αν ο Πατέρας ελκύη, ο Υιός χειραγωγή και το Άγιο Πνεύμα φωτίζη, τότε γιατί αμαρτάνουν όσοι ούτε προσελκύστηκαν ούτε καθωδηγήθηκαν ούτε φωτίστηκαν; Διότι δεν καθιστούν τον εαυτό τους άξιο να δεχτή το θείο φωτισμό.
Ε.Π.Ε. 6,544
Ελπίδα
ασφαλής
Πώς θα συγχωρεθούμε, που αδιαφορούμε για την αρετή και δεν δεχόμαστε αμέσως κάθε πόνο, μολονότι έχουμε τόσο βέβαιη ελπίδα και μολονότι μας περιμένουν τόσα ουράνια αγαθά;
Ε.Π.Ε. 3,92-94
θεμέλιο
Είναι μεγάλη η δύναμις της ελπίδας, που στηρίζεται στον Κύριο: Είναι κάστρο άπαρτο. Είναι τείχος ακαταμάχητο. Είναι συμμαχία ακαταγώνιστη. Είναι λιμάνι ασφαλισμένο. Είναι πύργος απόρθητος. Είναι όπλο αήττητο. Είναι δύναμις ακατάβλητη. Βρίσκει διέξοδο στα αδιέξοδα.
Ε.Π.Ε. 5,516
σ’ αυτήν κρεμόμαστε
Γιατί βάζει ο ψαλμωδός την προσθήκη «Σιών»; Γιατί δεν είπε απλώς «σαν όρος», αλλ’ αναφέρει συγκεκριμένο; Για να μας διδάξη να μην αποκάμνουμε στις συμφορές, να μη καταποντιζώμαστε στις θλίψεις, αλλά να είμαστε πιασμένοι καλά από την ελπίδα στο Θεό και να υπομένουμε όλα με γενναιότητα, και επιθέσεις και μάχες και ταραχές. Αυτό άλλωστε το όρος (Σιών) κάποτε ερημώθηκε, και επανήλθε στην αρχαία δόξα, με τόσα θαύματα.
Ε.Π.Ε. 7,8
στη φουρτούνα
Τότε ιδίως ισχύει η ελπίδα, όταν τα βλεπόμενα οδηγούν σε απόγνωσι, και εκείνη ενθαρρύνη ατενίζοντας στο μέλλον.
Ε.Π.Ε. 7,380
στο Θεό, κι όλα καλά
Επειδή πολλά παρήγγειλε, που έπρεπε να γίνουν, τονίζει: Μη φοβάστε. Στηρίξτε την ελπίδα σας στον Κύριο κι όλα θα τα ανακουφίση.
Ε.Π.Ε. 21,282
όσοι δεν έχουν, κλαίνε
Το να οδύρεται κανείς για τους τεθνεώτες είναι γνώρισμα εκείνων, που δεν έχουν ελπίδα για την άλλη ζωή. Και είναι τούτο φυσικό. Διότι άνθρωπος, που δεν γνωρίζει τίποτε για ανάστασι, αλλά νομίζει, ότι είναι πραγματικός θάνατος ο θάνατος, δικαιολογημένα οδύρεται και θρηνεί και αφόρητα πενθεί γι’ αυτούς, σαν να έχουν χαθή. Συ όμως, που περιμένεις ανάστασι για ποιό λόγο οδύρεσαι; Άρα το να οδύρεται κανείς είναι ίδιον εκείνων, που δεν έχουν ελπίδα.
Ε.Π.Ε. 22,472

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 194-196)