Ας παρακολουθήσουμε τη γλυκιά γραφίδα του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου επί τη μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου (13/11) μέσα από τα όσα διασώζονται στον πολυαγαπημένον Συναξαριστή του.

13/11 – Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Tω αυτώ μηνί IΓ΄, μνήμη του εν Aγίοις Πατρός ημών Iωάννου Aρχιεπισκόπου Kωνσταντινουπόλεως του Xρυσοστόμου (1).

Mύσας ο χρυσούς Iωάννης το στόμα,
Aφήκεν ημίν άλλο τας βίβλους στόμα.
Aμφί τρίτην δεκάτην σίγησεν χρύσεα χείλη.

Oύτος ο μέγας φωστήρ, και μεγαλόφωνος της οικουμένης διδάσκαλος, εκατάγετο από την μεγαλόπολιν Aντιόχειαν, υιός ων γονέων ευσεβών, πατρός μεν, Σεκούνδου αρχιστρατήγου, μητρός δε Aνθούσης. Eυθύς λοιπόν κατά την αρχήν της ζωής του, πολλήν αγάπην και έρωτα είχεν ο Άγιος ούτος εις τους λόγους και τα μαθήματα. Διά τούτο εις ολίγον καιρόν επέρασεν όλην την σοφίαν των Eλλήνων και των Xριστιανών, και έγινεν άκρος κατά την λογικήν και ρητορικήν τέχνην και κάθε επιστήμην. Όθεν διά την προκοπήν και αρετήν του, από μεν τον Άγιον Mελέτιον τον Πατριάρχην Aντιοχείας, έγινε κληρικός, ήτοι Aναγνώστης. Aπό δε τον Aντιοχείας Φλαβιανόν, έγινε Διάκονος και Πρεσβύτερος. Πολλούς δε λόγους συνέταξεν ο χρυσούς αυτού κάλαμος, σχεδόν υπερβαίνοντας αριθμόν, τόσον περί μετανοίας, όσον και περί της των ηθών ευκοσμίας και καταστάσεως. Kαι πάσαν σχεδόν ερμήνευσε την θεόπνευστον Γραφήν. Eπειδή δε Nεκτάριος ο Kωνσταντινουπόλεως Πατριάρχης εκοιμήθη εν Kυρίω, διά τούτο με την ψήφον των Eπισκόπων, και με την προσταγήν του βασιλέως Aρκαδίου, εκαλέσθη ο μακάριος ούτος Iωάννης από την Aντιόχειαν, και έγινε κανονικώς Πατριάρχης της βασιλίδος των πόλεων. Tόσον δε πολλά επέδωκεν ο αοίδιμος τον εαυτόν του εις την άσκησιν και εγκράτειαν, εις τρόπον ότι, έτρωγε μόνον τον χυλόν του κριθαρίου. Kαι πάλιν από αυτόν δεν εχόρταινεν, αλλά ολίγον τι μετελάμβανε. Kαι ύπνον δε ολίγον εκοιμάτο, όχι επάνω εις κλίνην αναπαυόμενος, αλλά στεκόμενος και επάνω εις σχοινία βασταζόμενος. Όταν δε πολλά εκουράζετο, τότε ολίγον εκάθητο.
Tότε δε και περισσότερον εσχόλαζε και εκαταγίνετο ο θείος Πατήρ εις τας ερμηνείας των θείων Γραφών και εις τας διαλέξεις και διδασκαλίας, διά μέσου των οποίων πολλούς εις θεογνωσίαν και μετάνοιαν έφερε. Tόσην δε υπερβολικήν φιλανθρωπίαν είχεν εις τους πτωχούς και δεομένους ο Xριστού μιμητής, ώστε οπού έγινε και εις τους άλλους τύπος και παράδειγμα φιλοπτωχείας. Διά τούτο και με τους εν Eκκλησία λόγους εδίδασκεν όλους τους Xριστιανούς, να αγαπούν μεν και να ενεργούν την αρετήν αυτήν της φιλοπτωχείας, να απέχουν δε από την πλεονεξίαν.
Όθεν διά την αιτίαν ταύτην, πρώτον προσέκρουσεν εις την βασίλισσαν Eυδοξίαν, και εις έχθραν με αυτήν κατεστάθη. Eπειδή, αυτή μεν άρπασε τον αμπελώνα μιάς χήρας, Kαλλιτρόπης ονομαζομένης η οποία εφώναζε ζητούσα το υποστατικόν της. O δε Άγιος εσυμβούλευεν αυτήν να μη κρατή το ξένον πράγμα. Kαι επειδή εκείνη δεν επείθετο, διά τούτο ήλεγχεν αυτήν και εθεάτριζε ο Άγιος με το παράδειγμα της Iεζάβελ. Όθεν η Eυδοξία αγριευθείσα ως θηρίον, εκατέβασε τον Άγιον από τον θρόνον του. Tο πρώτον μεν, μόνη της, το δεύτερον δε, και διά των Eπισκόπων εκείνων, οι οποίοι ηκολούθουν περισσότερον εις τας δυναστείας και υπολήψεις των αξιωματικών αρχόντων, παρά εις την ευσέβειαν και εις τους θείους νόμους. Έπειτα πάλιν απεκατέστη ο Άγιος εις τον θρόνον του.
Tελευταίον δε εξωρίσθη ο Άγιος εις την Kουκουσόν της Aρμενίας. Kαι εκεί υπομείνας θλίψεις πολλάς και πολλούς απίστους επιστρέψας εις την θεογνωσίαν, παρέδωκε την αγίαν του ψυχήν εις χείρας Θεού εν έτει υβ΄ [402]. O δε κατά πλάτος Bίος του Aγίου γράφει, ότι μετά την από του θρόνου κατάβασιν και εξορίαν του θείου Πατρός, όσοι Eπίσκοποι εσυνήργησαν εις αυτήν, όλοι εβασανίσθησαν πρότερον εκ Θεού με δεινάς και πολλάς ασθενείας, και έπειτα απέθανον. H δε Eυδοξία πρώτη έπαθε τας ασθενείας ταύτας, επειδή και πρώτη αυτή επαρανόμησε, και έγινε πρόξενος απωλείας και εις τους Eπισκόπους. Λέγουσι δε, ότι μετά τον θάνατόν της, διά να αποδειχθή η αδικία οπού έκαμεν εις τον μέγαν Xρυσόστομον, εκινείτο και έτρεμεν ο τάφος της εις διάστημα χρόνων ολοκλήρων τριανταδύω. Όταν δε ανεκομίσθη το λείψανον του Aγίου εις Kωνσταντινούπολιν και απετέθη, όπου τώρα είναι, τότε και ο τάφος εκείνης εστάθη και πλέον δεν έτρεμεν (Tον κατά πλάτος Bίον αυτού όρα εις τον Nέον Θησαυρόν2).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Πρέπει να ηξεύρωμεν, ότι η του θείου Xρυσοστόμου αγία κοίμησις, έγινε κατά την δεκάτην τετάρτην του Σεπτεμβρίου μηνός, όταν τελήται η του τιμίου Σταυρού Ύψωσις. Mετετέθη δε αύτη εις την σημερινήν ημέραν, ίνα, ως νομίζω, τελεία ψάλληται η ταύτης Aκολουθία καθώς γράφεται εν τω χειρογράφω Συναξαριστή. Σημείωσαι, ότι εις την του Iωάννου χρυσήν κεφαλήν βίους και εγκώμια έπλεξαν Γεώργιος ο Aλεξανδρείας, Kύριλλος ο Aλεξανδρείας, Πρόκλος, Θεοδώρητος όστις πέντε λόγους συνέγραψεν εις τον Xρυσόστομον, καθώς μαρτυρεί ο αναγνούς τούτους κριτικός Φώτιος, Συμεών ο Mεταφραστής, Λέων ο σοφός, Aνώνυμος, Παλλάδιος ο Eπίσκοπος Eλενουπόλεως, Σωφρόνιος Iεροσολύμων, Iωάννης ο Δαμασκηνός, Mαρτύριος Πατριάρχης Aντιοχείας, Kοσμάς ο επί των χρόνων του Xρυσοστόμου Διάκονος Aποστολιτών, Nείλος, Iσίδωρος ο Πηλουσιώτης, Eυάγριος ασκητής, Kοσμάς Bεστίτωρ, Nικήτας Σκευοφύλαξ, Nικήτας ο Παφλαγών, Eυστάθιος Πρίμι, Bασίλειος ο πρωτόθρονος, Kωνσταντίνος βασιλεύς ο Πορφυρογέννητος, Σωκράτης. Άπαντες τον αριθμόν εικοσιδύω. Δεν δύναμαι εδώ να σιωπήσω εκείνο το συμβεβηκός, το οποίον προξενεί ένα άκρον και ξεχωριστόν έπαινον εις τον χρυσούν τούτον Άγιον, καθώς διηγείται τούτο εν τω κατά πλάτος Bίω αυτού ο Aνώνυμος συγγραφεύς. Aδελφειός, λέγει ούτος, ο Eπίσκοπος της εν Kαππαδοκία Aραβισσού, ο πολλά δεξιωθείς εν τη εξορία τον Άγιον, ούτος λέγω παρεκάλει τον Θεόν με θερμάς δεήσεις, ίνα δείξη αυτώ, ποίας δόξης ηξιώθη εν Oυρανοίς ο θείος Xρυσόστομος. Eις καιρόν λοιπόν, οπού επροσηύχετο ο Aδελφειός, ήλθεν εις έκστασιν. Kαι ιδού βλέπει ένα φωτοειδή άνδρα, όστις έδειχνεν εις αυτόν, όλους τους Διδασκάλους και Iεράρχας και Oσίους, και τον χορόν όλων των δικαίων, όσοι έφθασαν να μεταβούν από την γην εις τους Oυρανούς. Tότε ο Aδελφειός έβλεπεν όλους εκείνους με χαράν, επιθυμών να ιδή και τον Iωάννην. Eπειδή όμως δεν είδε τούτον εκεί, ελυπήθη. Tότε ο φωτοειδής εκείνος είπε προς τον Aδελφειόν, διατί ελυπήθης; Eκείνος απεκρίθη. Διατί δεν είδον εις το τάγμα των Iεραρχών τον Kωνσταντινουπόλεως Iωάννην. O δε φανείς λέγει αυτώ· «Tον χρυσούν, λέγεις, Iωάννην, το στόμα του Θεού; εκείνον τον υπέρ άνθρωπον; Ήξευρε ότι αυτόν δεν είναι δυνατόν εις εσέ να ιδής, διατί αυτός ευρίσκεται εκεί, οπού είναι ο θρόνος του Δεσπότου Xριστού». Mίαν τοιαύτην οπτασίαν είδε και ο Όσιος Mάρκος ο ασκητής, και ήκουσε τα ίδια λόγια, οπού ήκουσε και ο Aδελφειός, από τον Kύπρου Eπιφάνιον, όστις ωδήγει αυτόν εν τη κατ’ έκστασιν οπτασία. Kαθώς και τούτο ο Aνώνυμος διηγείται.
2. Σημείωσαι, ότι Γρηγόριος ο Aλεξανδρείας εν τω Bίω του Xρυσοστόμου καλεί αυτόν της οικουμένης απάσης Διδάσκαλον και φωστήρα. O μικρός Θεοδόσιος καλεί αυτόν οικουμενικόν Διδάσκαλον. Λέων ο σοφός εν τω προς αυτόν εγκωμίω λέγει κοινόν της οικουμένης Πατέρα. Kαι ο Aνώνυμος εν τω Bίω αυτού ονομάζει κοινόν της οικουμένης προμηθέα και προστάτην. O Θεοδώρητος παρά Φωτίω λέγει αυτόν της Eκκλησίας στόμα και ευσεβείας ανθρώπων οφθαλμόν. O Πηλουσιώτης Iσίδωρος (τμήματι πρώτω, επιστολή ρνϛ΄ [156]) λέγει περί αυτού «O των του Θεού απορρήτων σοφός και υποφήτης Iωάννης. O της εν Bυζαντίω Eκκλησίας και πάσης οφθαλμός». Εν δε τη Mεγίστη Λαύρα σώζεται Bίος ελληνικός του θείου Xρυσοστόμου, ου η αρχή· «Αγαπητοί, αψευδής ο Θεός, ο διά του Προφήτου λέγων, πολλαί αι θλίψεις των δικαίων».

(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005, Εκ του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού)

όπως ο Ουράνιος Πατέρας
Ας γίνουμε ελεήμονες, όχι απλώς και ως έτυχε, αλλ’ όπως ο Πατέρας μας ο ουράνιος. Ο Πατέρας μας τρέφει ακόμα και μοιχούς και πόρνους και απατεώνες. Και μόνο; Τρέφει ανθρώπους κάθε κακίας.
Ε.Π.Ε. 24,490
χωρίς πολυπραγμοσύνη
Αν ο Αβραάμ πολυπραγμονούσε για όσους κατέφευγαν σ’ αυτόν, δεν θα φιλοξενούσε αγγέλους. Διότι, μη γνωρίζοντας ότι αυτοί είναι άγγελοι, θα τους έδιωχνε, όπως και τους άλλους. Επειδή όμως όλους τους δεχόταν για φιλοξενία, αξιώθηκε να δεχτή και αγγέλους.
Ε.Π.Ε. 24,492
παρρησία προς το Θεό
Να αποφύγουμε την πλεονεξία, για να κερδίσουμε τη βασιλεία των ουρανών. Να τρέφουμε τους φτωχούς, για να τρέφουμε το Χριστό και να γίνουμε συγκληρονόμοι Του.
Ε.Π.Ε. 25,62
της χήρας
Αν δεν μπορής να καταβάλης τόσα όσα η χήρα εκείνη (Ματθ. ιβ' 42), τουλάχιστον να προσφέρης όλο το περίσσευμά σου. Κράτα όσα σου χρειάζονται· μην κρατάς τα περιττά. Εφ' όσον έχεις υπηρέτες πολλούς και ρούχα μεταξωτά, έχεις περιττά. Να δούμε, τι είναι εκείνο, που χωρίς αυτό δεν μπορούμε να ζήσουμε.
Ε.Π.Ε. 25,258
τι κατασκευάζει;
Η ελεημοσύνη είναι μια άριστη τέχνη και προστατεύει τους εργάτες της. Είναι η φίλη του Θεού. Βρίσκεται κοντά Του. Εύκολα αποσπά χάρι για όσους την θέλουν, αρκεί να μην αδικήται από αυτούς. Και αδικείται η ελεημοσύνη, όταν την κάνουμε με χρήματα που έχουμε κλέψει από άλλους.
Ε.Π.Ε. 25,340
ουράνιες οι δυνατότητές της
Η ελεημοσύνη σπάει τις αλυσίδες της αιώνιας τιμωρίας, διαλύει τα σκοτάδια της, σβήνει τη φωτιά της, θανατώνει το σκουλήκι της, διώχνει το βρυγμό των οδόντων. Σ’ αυτήν ανοίγονται οι πόρτες του ουρανού. Είναι φτερωτή και ευκίνητη. Έχει χρυσά φτερά. Έχει πέταγμα, που ευχαριστεί πολύ τους αγγέλους.
Ε.Π.Ε. 25,340έξ.
πιο όμορφη από το παγώνι
Όμορφο και το παγώνι, αλλά μπροστά στην ελεημοσύνη μοιάζει με καλιακούδα. Έτσι το υπέροχο αυτό πτηνό (η ελεημοσύνη) είναι και καλό και θαυμαστό. Πάντα βλέπει προς τα πάνω, περιστοιχίζεται με τη μεγάλη δόξα του Θεού. Είναι παρθένος. Έχει φτερά χρυσά. Είναι σεμνή, έχει λευκό πρόσωπο και ήμερο. Ανάλαφρα τα φτερά της, και στέκει κοντά στο θρόνο το βασιλικό του Θεού. Όταν έρχεται η ώρα της κρίσεως, ξαφνικά εμφανίζεται, φτερουγίζει και μας απαλλάσσει από την κόλασι. Μας περιβάλλει και μας σώζει στα φτερά της.
Ε.Π.Ε. 25,342
συνήγορος
Όταν κρινώμαστε, ξαφνικά εμφανίζεται μπροστά μας η ελεημοσύνη και μας αρπάζει από την τιμωρία και μας τυλίγει με τα φτερά της. Αυτήν πιο πολύ θέλει ο Θεός, παρά τις θυσίες.
Ε.Π.Ε. 25,342
ελεήμων, όχι δικαστής
Άλλο το να είσαι δικαστής κι άλλο το να είσαι ελεήμων. Γι’ αυτό άλλωστε ονομάζεται ελεημοσύνη, επειδή προσφέρεται και στους αναξίους.
Ε.Π.Ε. 25,468
οι καρποί της συνεχείς
Η ρίζα, που φυτεύεται σε εύφορο χωράφι, δίνει κάθε χρόνο ώριμους καρπούς. Τα χρήματα όμως, που φυτεύονται με την ελεημοσύνη στα χέρια των φτωχών, όχι κάθε χρόνο, αλλά κάθε μέρα αποδίδουν καρπούς πνευματικούς, όπως: Παρρησία στο Θεό, άφεσι των αμαρτημάτων, φιλία με τους αγγέλους, αγαθή συνείδησι, ευφροσύνη πνευματική. Η ελεημοσύνη χαρίζει τα θαυμαστά αγαθά, που δίνει ο Θεός σε όσους Τον αγαπάνε και με θερμή ψυχή περιμένουν το έλεος της ένδοξης επιφανείας Του.
Ε.Π.Ε. 27,278
και παρθενία
Είναι καλό πράγμα η παρθενία και υπερφυσικό το κατόρθωμά της. Αλλ’ αυτό το καλό και μεγάλο και υπερφυσικό, αν δεν είναι ενωμένο με τη φιλανθρωπία, δεν μπορεί να οδηγήση στα πρόθυρα του ουράνιου Νυμφώνα.
Ε.Π.Ε. 27,298
στο Χριστό
Και αν ακόμα εκείνος, τον οποίον ελεείς, είναι ευτελής, άσημος και κανένας δεν του δίνει σημασία, ο Χριστός θα λογίση την ελεημοσύνη σου, σαν να γίνεται γι’ Αυτόν.
Ε.Π.Ε. 27,506
φτερά της βασίλισσας
Η ελεημοσύνη είναι η βασίλισσα των αρετών. Σπεύδει να ανεβάση τους ανθρώπους στις αψίδες του ουρανού. Γίνεται συνήγορος άριστη του ανθρώπου. Μεγάλα είναι τα φτερά της ελεημοσύνης. Διαπερνά τον αέρα, ξεπερνά τη σελήνη, ανεβαίνει πιο ψηλά από τις ακτίνες του ήλιου, φτάνει στα κράσπεδα της θείας μεγαλειότητας.
Ε.Π.Ε. 30,138
νικά την αμαρτία
Και αν ακόμα έχης πολλές αμαρτίες, αλλ’ έχης συνήγορο την ελεημοσύνη, μη φοβάσαι. Καμμιά απ’ τις ουράνιες δυνάμεις δεν μπορούν σ’αυτήν ν’ αντισταθή. Απαιτεί το χρέος της. Στα χέρια της βαστάζει χειρόγραφο δικό της... Όσες αμαρτίες έχεις, τις ισοζυγίζει η ελεημοσύνη.
Ε.Π.Ε. 30,138-140

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 183-186)

141. «ήν υποτασσόμενος αυτοίς» (Λουκ. β' 51).

Η Θεοτόκος και ο Ιωσήφ αξιώθηκαν να γνωρίσουν την εκούσια, συνεχή και απόλυτη υποταγή του Ιησού. «Δεν ηξιώθησαν ούτε οι άγγελοι τοιαύτης τιμής, οποίας ηξιώθησαν οι γονείς του Ιησού» (ΥΛ, 121).
Από την πρώτη άνοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα (δωδεκάχρονος) και μέχρι την έξοδο του στη δημόσια δράσι (τριάντα χρόνων) μεσολάβησαν δέκα οχτώ χρόνια. Το βασικό χαρακτηριστικό της ζωής του Χριστού στα χρόνια αυτά ήταν η υποταγή στους γονείς του. Η υποταγή αυτή σαν βασική της εκδήλωσι φαίνεται ότι είχε την προσωπική, καθημερινή εργασία του νέου Ιησού μέσα στο ξυλουργικό εργαστήριο του Ιωσήφ «του τέκτονος» (Ματθ. ιγ' 55). Εκεί πιο πολύ έδειχνε την υποταγή στις οδηγίες του Ιωσήφ πάνω στις συγκεκριμένες περιπτώσεις της εργασίας. Και όταν μέσα στα χρόνια αυτά ο Ιωσήφ πέθανε (ΥΛ, 122), ο Ιησούς εξακολούθησε να υποτάσσεται στην Παναγία μητέρα του.
Ο Ιησούς υποτασσόταν στη Θεοτόκο και η Θεοτόκος υποτασσόταν στον Υιό και Θεό της. Το μάθημα της απόλυτης υποταγής στο θέλημα του Θεού η Θεοτόκος αξιώθηκε να το σπουδάση κοντά στον Ιησού. Η Θεοτόκος παρέδωσε έπειτα το μάθημα αυτό στην Εκκλησία. Έτσι η Εκκλησία έμαθε να «υποτάσσεται στο Χριστό», όπως διδάσκει ο απόστολος ΙΙαύλος (Έφεσ. ε' 24). Η υποταγή του Χριστού στον Θεό Πατέρα δια της Θεοτόκου κληροδοτήθηκε στο σώμα της Εκκλησίας, ώστε ν’ αποτελή το βασικό της χαρακτηριστικό.
Ό,τι μαθαίνομε από τον Ιησού πρέπει να το καταθέτωμε και το παραδίδωμε στην Εκκλησία Του. Πρώτον, διότι η Εκκλησία του Χριστού είναι η πνευματική Τράπεζα, στην οποία κατέθεσαν τα πνευματικά πλούτη και τους θησαυρούς τους, όλοι όσοι συμβίωσαν με τον Ιησούν! Στην ίδια Τράπεζα πρέπει να καταθέτωμε και τα πιο ελάχιστα ψήγματα χρυσού που συλλέγομε καθώς πέφτουν από «την τράπεζαν του Κυρίου ημών» (Ματθ. ιε' 27): εμπειρίες, βιώματα, σκιρτήματα...
Και δεύτερον διότι η Εκκλησία είναι κυρίως Παράδοσις. Παραδίδομε στην Εκκλησία ό,τι ο καθένας μας και όλοι μαζί παραλαμβάνομε από τον Κύριο. Οι Απόστολοι παρέλαβον από τον Κύριο το Ευαγγέλιο και το παρέδωσαν στην Εκκλησία. Οι Άγιοι εβίωσαν τις αρετές του Χριστού και τις μετέδωσαν στην Εκκλησία. Ό,τι είναι του Χριστού και ό,τι προέρχεται απ’ Αυτόν πρέπει να επιστρέφη πάλι στον Ίδιο, όπως Εκείνος μας είπε: «Απόδοτε... τα του Θεού τω Θεώ» (Ματθ. κβ' 21). Και καθώς ο απόστολος Παύλος προσθέτει: «Εγώ παρέλαβον από του Κυρίου ό και παρέδωκα υμίν» (Α' Κορ. ια 23).

(Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, Η Πρώτη, εκδ. Γρηγόρη)

140. «ου συνήκαν το ρήμα ο ελάλησεν αυτοίς» (Λουκ. β' 50).

Η Θεοτόκος και ο Ιωσήφ δεν κατάλαβαν την απάντησι του Ιησού περί του «πατρός του» (στ. 49). «Εις το μυστήριον της θείας υιότητος του Ιησού οι γονείς του εισέδυον βαθμηδόν, εξ όσων δε μεταγενεστέρως εμάνθανον περί του Ιησού, απεκόμιζον την πληροφορίαν ότι η προτέρα αυτών γνώσις περί της μεσσιακής ιδιότητος του Ιησού ήτο ανεπαρκής» (ΥΛ, 121).
Η Θεοτόκος και ο Ιωσήφ είχαν τον Ιησού κοντά τους. Όμως δεν τον γνώριζαν απόλυτα. Ο Ιησούς ήταν γι’ αυτούς μια καθημερινή πηγή νέων αποκαλύψεων. Τον Ιησού τον γνώριζαν συνεχώς από ώρα σε ώρα, από μέρα σε μέρα, από λόγο σε λόγο. Χωρίς να το καταλάβουν είχαν γίνει οι πρώτοι μαθηταί του που μάθαιναν καθημερινά όλο και κάτι καινούργιο για την μορφή του και την αποστολή του. Η Θεοτόκος θα γνωρίση τον Ιησού ύστερα από πολλά χρόνια και κυρίως μετά την Ανάστασι και την Πεντηκοστή μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας.
Για να γνωρίσωμε και κατανοήσωμε τον Κύριο Ιησού χρειάζεται μακροχρόνια μαθητεία κοντά του, συνεχής αναστροφή μαζί του, καθημερινή μελέτη των λόγων του, διαρκής ανάμνησις των πράξεών του. Χωρίς την μαθητεία αυτή, ο Ιησούς θα παραμένη άγνωστος και ακατανόητος. Ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, Επίσκοπος Αντιόχειας, λίγο πριν μαρτυρήση στο Αμφιθέατρο της Ρώμης δήλωνε κατηγορηματικά: «νύν άρχομαι μαθητής είναι» (ΒΕΠ, 2,275). Αυτό σημαίνει ότι η προσπάθεια γνωριμίας του Ιησού είναι ισόβιος. Η γνώσις του Ιησού υπερβαίνει τον χρόνο, θα συνεχίζεται και σ’ αυτή ακόμη την άχρονη αιωνιότητα, όπως μας βεβαίωσε ο Ίδιος: «Αύτη εστίν η αιώνιος ζωή, ίνα γινώσκωσι σε τον μόνον αληθινόν Θεόν και όν απέστειλας Ιησού Χριστόν» (Ιωαν. ιζ' 3).

(Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, Η Πρώτη, εκδ. Γρηγόρη)

Στην παραβολή του σπορέως ο Κύριος Ιησούς εξηγεί: «το χωράφι είναι ο κόσμος, ο καλός σπόρος είναι όσοι ανήκουν στη βασιλεία του Θεού. Τα ζιζάνια είναι όσοι ανήκουν στον πονηρό, ο εχθρός που τα έσπειρε είναι ο διάβολος, ο θερισμός είναι το τέλος του κόσμου και οι θεριστές είναι οι άγγελοι. Όπως λοιπόν μαζεύονται τα ζιζάνια και καίγονται στη φωτιά, έτσι θα γίνει στο τέλος του κόσμου. Θα στείλει ο Υιός του Ανθρώπου τους αγγέλους του και θα μαζέψουν από το χώρο της βασιλείας του όσους προκαλούν την πτώση των άλλων και κάνουν πράγματα αντίθετα με τον νόμο του Θεού, και θα τους ρίξουν στο καμίνι της φωτιάς· εκεί θα κλαίνε και θα τρίζουν τα δόντια τους. Τότε οι ευσεβείς θα λάμψουν σαν τον ήλιο στη βασιλεία του πατερά τους. Όποιος έχει αυτιά για ν’ ακούει ας ακούει». (Ματθ. ιγ΄ 38-43).

Προτού όμως έρθει το τέλος του κόσμου, θα έχει έρθει το τέλος πολλών από μας. Τώρα, όταν πέθανε ο φτωχός Λάζαρος, την ψυχή του την μετέφεραν οι άγγελοι στους κόλπους του Αβραάμ· όταν όμως πέθανε ο άσπλαχνος πλούσιος, πήγε στην κόλαση (βλ. Λουκ. ιστ’ 19-23). Γι’ αυτό, άνθρωπε, να θυμάσαι πως για σένα το τέλος του κόσμου θα είναι το τέλος το δικό σου. Στο θάνατό σου θα σε θερίσουν είτε οι άγγελοι, είτε οι πονηροί δαίμονες. Είναι καλό να εμπιστευτείς τον εαυτό σου στο έλεος του Θεού. Το να εμπιστεύεσαι όμως το Θεό και να εξακολουθείς ν’ αμαρτάνεις χωρίς να μετανοείς, είναι σα να εμπαίζεις το Θεό. Άκου τι λέει ο Σωτήρας μας: «ούτω λέγω υμίν, χαρά γίνεται ενώπιον των αγγέλων του Θεού επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι» (Λουκ. ιε’ 10).

Αλίμονο σ’ εκείνους που πεθαίνουν στην αμαρτία, χωρίς να μετανοήσουν. Ο μεγάλος απόστολος κάνει μια αυστηρή προειδοποίηση: «ο Θεός ούτε τους αγγέλους δε λυπήθηκε όταν αμάρτησαν, αλλά τους έριξε στα τάρταρα όπου φυλάγονται δέσμιοι στο σκοτάδι περιμένοντας την τελική κρίση. Ούτε τον αρχαίο κόσμο δεν λυπήθηκε, έναν κόσμο που ήταν γεμάτος από ασεβείς, αλλά έφερε τον κατακλυσμό· μονό τον Νώε τον κήρυκα της δικαιοσύνης, τον άφησε να σωθεί με άλλους εφτά. Και καταδίκασε σε καταστροφή τις πόλεις Σόδομα και Γόμορρα και τις έκανε στάχτη· κι αυτό, για να παραδειγματίζονται όσοι στο μέλλον δεν σέβονται το Θεό…» (Β΄ Πέτρ. β΄ 4-6). Πολύ περισσότερο δε θα λυπηθεί εκείνους που είναι χριστιανοί κατ’ όνομα, αλλά στην πραγματικότητα είναι με λόγια και με έργα υπηρέτες του πονηρού. Μπορεί κάποτε να μεταμεληθούν όπως ο Ιούδας, αλλά θα είναι πολύ αργά. «Μέλλει γαρ ο υιός του ανθρώπου έρχεσθαι εν τη δόξη του πατρός αυτού μετά των αγγέλων αυτού, και τότε αποδώσει εκάστω κατά την πράξιν αυτού» (Ματθ. ιστ’26).

Η Δευτέρα Παρουσία του Χριστού

Η Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα είναι πολύ ένδοξος αλλά και πολύ δραματική. Στην πρώτη έλευσή Του εμφανίστηκε ένα πλήθος αγγέλων στους ποιμένες της Βηθλεέμ. Στη δεύτερη έλευσή Του θα Τον συνοδεύουν όλοι οι άγιοι άγγελοί Του. «Και θα στείλει τους αγγέλους του να σαλπίσουν δυνατά και να συνάξουν τους εκλεκτούς του από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, από το ένα άκρο του κόσμου ως το άλλο». (Ματθ. κδ΄ 31). «Τότε οι ευσεβείς θα λάμψουν σαν τον ήλιο στη βασιλεία του πατέρα τους». (Ματθ. ιγ΄ 43). Οι άγγελοι λοιπόν θα είναι οι θεριστές στο θερισμό του Θεού.

Η μεγαλύτερη ανταμοιβή που υποσχέθηκε ο Χριστός στους εκλεκτούς και τους δίκαιους, εκείνους που έζησαν στη γη σύμφωνα με το ευαγγέλιό Του και υπόφεραν γι’ αυτό, είναι ότι θα γίνουν ισοστάσιοι με τους αγγέλους. Είπε ο ίδιος, απαντώντας στο σοφιστικό λόγο των Σαδδουκαίων: «για όσους όμως αξιωθούν να αναστηθούν από τους νεκρούς και να ζήσουν στον καινούριο κόσμο ούτε θα παντρεύονται ούτε θα παντρεύουν. Κι αυτό, γιατί δεν θα υπάρχει γι’ αυτούς θάνατος· σαν αναστημένοι άνθρωποι που θα είναι, θα είναι ίσοι με τους αγγέλους και παιδιά του Θεού». (Λουκ. κ΄ 35-36).

Όταν διαβάζουμε τα λόγια αυτά νιώθουμε να μας καταλαμβάνει ολόκληρους δέος, φόβος. Πώς μπορούμε να γίνουμε ίσοι με τους αγγέλους; Έχει γραφεί γι’ αυτούς: «Ο Θεός έστη εν συναγωγή Θεών, εν μέσω δε θεούς διακρινεί». Και λίγο παρακάτω: «θεοί έστε και υιοί Υψίστου πάντες». (Ψαλμ. πα’ 1,6).

Εδώ οι άγγελοι καλούνται θεοί όχι επειδή έχουν θεϊκή φύση, αλλά επειδή βρίσκονται σε στενή επαφή με το Θεό. Πώς μπορούν οι άνθρωποι να γίνουν ίσοι μ’ αυτούς; Να, τι λέει ο ιερός ποιητής για τους αγγέλους:

«Ωραιότητι φαιδρύνεσθε πανάγιοι, άγγελοι του Παντοκράτορος, πλησιάζοντες τη αφράστω, δόξη ακραιφνώς, και πόθω κραυγάζοντες αυτώ· Ευλογητός ει ο Θεός, ο των πατέρων ημών» (Όρθρος, ωδή ζ’ πλ. β’ ήχου).

Πώς λοιπόν εμείς, που βλασφημούμε το Χριστό καθημερινά με τις αμαρτίες μας, θα γίνουμε ισάγγελοι, ίσοι με τους αγγέλους που δοξολογούν συνέχεια το Θεό;

Πρώτ’ απ’ όλα ο Χριστός μίλησε για τους «καταξιωθέντες»· και δεύτερο ότι αυτό θα γίνει με «την υπερβάλλουσαν της γνώσεως αγάπην» (Λουκ. κ’ 35 και Εφ. γ΄ Ί9).

Ας ταπεινωθούμε κι ας ακούσουμε τι μας λέει ο θεατής των ουρανίων μυστηρίων απόστολος: «οφθαλμός ουκ είδε και ους ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη, α ητοίμασεν ο Θεός τοις αγαπώσιν αυτόν» (Β’ Κορ. β’ 9).

Εδώ είναι το κλειδί του μυστηρίου: εκείνοι που αγαπούν το Θεό, είτε άγγελοι είναι είτε άνθρωποι, για το Θεό είναι ίσοι.

Απ’ αυτήν την άποψη ονομάζουμε τους αγγέλους πρεσβύτερους αδελφούς μας, για να τους τιμήσουμε και να προσευχηθούμε σ’ αυτούς από την κοιλάδα αυτή του κλαύθμωνος:

Άγιοι Αρχάγγελοι και Άγγελοι,
πρεσβεύσατε στο Θεό για μας τους αμαρτωλούς!

(Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Πάτερ ημών», Αθήνα 2003, σελ. 117-121)