"Χαρά μου! Σε παρακαλώ, απόκτησε το πνεύμα της ειρήνης και τότε χιλιάδες ψυχές θα σωθούν γύρω σου"
"Η Βασιλεία των Ουρανών είναι ειρήνη και χαρά εν Αγίω Πνεύματι"

Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ

«Λέγεται για κάποια μοναχή, ότι εξομολογήθηκε στον Άγιο Σεραφείμ του Σάρωφ και του ομολόγησε ότι πάσχει από δυνατή οργή και νευρικό θυμό. Ανέμενε από τον άνθρωπο του Θεού μεγάλη επίπληξη και βαρύ κανόνα. Αλλά αντί επιπλήξεων και κανόνα τα αυτιά της χάιδεψαν οι παρακάτω στοργικές λέξεις του πνευματικού γέροντα:

«Μα τι λες αδελφή; Κοίταξε βαθιά μέσα σου, υπάρχει ένας υπέροχος ήσυχος χαρακτήρας, πραγματικά μαγευτικός, μετριόφρων και σεμνός!».

Σαν απαλή βροχή που πέφτει στη διψασμένη γη, έπεσαν αυτές οι στοργικές λέξεις στην ψυχή της γυναίκας. Ντράπηκε πολύ για τον εαυτό της, αλλά ταυτόχρονα γέμισε αυτοπεποίθηση.

Δηλαδή εδώ έχουμε τις δύο σημαντικότερες συνθήκες για την επαναφορά!

Αυτό το παράδειγμα μας δείχνει πως μπορούμε να πετύχουμε να ανυψώσουμε τους ανθρώπους με λόγο στοργικό και ευχάριστο, βοηθώντας τους παράλληλα να ανυψωθούν και ως προς τα έργα τους.

Όταν μπορούμε να αφυπνίσουμε τον άνθρωπο που κοιμάται με χάδι, γιατί να τον χτυπήσουμε με μαστίγιο;

Εσύ τώρα μπορείς να μου πεις: μα ο Άγιος Σεραφείμ δεν είπε την αλήθεια σε εκείνη τη γυναίκα κατάματα, ενώ εγώ λέω στον καθένα την αλήθεια κατά πρόσωπο!

Ο Άγιος Σεραφείμ είπε την αλήθεια, αλλά την αλήθεια εκείνη, που δεν έφερε τη γυναίκα στο σημείο εκείνο να εκφραστεί με θυμό και οργή. Αφού η γυναίκα μερικές φορές παραδιδόταν στον θυμό, αλλά το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής της ήταν εντελώς ήσυχη και σεμνή. Και ο Άγιος ως άριστος παιδαγωγός και γιατρός, ανύψωσε εκείνο που είναι καλό μέσα στην ψυχή της, αποσιωπώντας εκείνο που είναι κακό.

Αφού τι νόημα θα είχε να μιλήσει περί του κακού για το οποίο ήδη η ίδια η γυναίκα είχε μιλήσει;
Εσύ όμως, έχεις εντελώς αντίθετη μέθοδο, εσύ λες κατά πρόσωπο ότι κακό έχει η ηθική αρρώστια κάποιου ανθρώπου!
Και αυτό τονισμένο αυστηρά και κακοπροαίρετα. Παράλληλα, εκείνο που είναι καλό σε κάποιον αμαρτωλό το αποσιωπάς.
Αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα σ’ εσένα και σ’ εκείνον του οποίου το όνομα μπήκε στον Συναξαριστή».

(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Δε φτάνει μόνο η πίστη Β’ , Στον αντιγραφέα Νάρκισσο Π. για την επαναφορά των αμαρτωλών, εκδ. Εν πλω σελ. 239-240)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 28-35. Οικοδομή πύργου και εκστρατεία βασιλιά.
14.28 τίς(1) γὰρ(2) ἐξ ὑμῶν θέλων πύργον(3) οἰκοδομῆσαι οὐχὶ πρῶτον καθίσας(4) ψηφίζει(5)
τὴν δαπάνην(6), εἰ ἔχει τα προς ἀπαρτισμόν(7);
28 Ποιος από σας που θέλει να χτίσει έναν πύργο δε θα καθίσει πρώτα να υπολογίσει τη δαπάνη,
για να δει αν του φτάνουν τα χρήματα να τον τελειώσει;
(1) Ακολουθούν τώρα 2 παραβολές που τις πήρε ο Κύριος ίσως από τις τάσεις που σημειώθηκαν
κατά την εποχή εκείνη. Ήταν εποχή επιδεικτικών ανοικοδομήσεων και ακατάπαυστων πολεμικών επιχειρήσεων (p).
(2) Η σύνδεση με τα προηγούμενα με το «γαρ» φαίνεται να είναι, ότι αρμόζει στον μαθητή του Χριστού
να είναι τόσο τουλάχιστον συνετός όσο φαίνονται αυτοί που μελετούν δαπανηρές ή επικίνδυνες επιχειρήσεις (p).
(3) Πύργο, δηλαδή σπίτι σοβαρό, εφοδιασμένο με πύργο (g).
(4) Κάθισε ώστε να δοθεί καιρός σε αυτόν να λογαριάσει το σύνολο των δαπανών και των πόρων του (b).
Αυτό το «κάθισε» δείχνει μακρά και σοβαρή σκέψη (p).
(5) Το ψηφίζω σημαίνει πρώτα, αριθμώ με ψήφους (πέτρες) όπως έκαναν οι αρχαίοι· έπειτα σημαίνει
γενικά αριθμώ, μετρώ, υπολογίζω (δ). Υπολογίζει την δαπάνη.
(6) Οι λέξεις δαπάνη και απαρτισμός είναι μοναδικές στην Κ.Δ..
(7) Διαφορετική γραφή: τα εις απαρτισμόν, ή και χωρίς το «τα». Απαρτισμός είναι η ολοκλήρωση του έργου.

14.29 ἵνα μήποτε θέντος αὐτοῦ θεμέλιον καὶ μὴ ἰσχύσαντος(1) ἐκτελέσαι πάντες
οἱ θεωροῦντες ἄρξωνται αὐτῷ ἐμπαίζειν(2)
29 Κι αυτό, ώστε όταν βάλει το θεμέλιο και δεν μπορεί να τελειώσει το έργο, να μην αρχίσουν
όλοι όσοι τον βλέπουν να τον κοροϊδεύουν
(1) Υπάρχει και η γραφή ισχύοντος=Δεν έχει τα μέσα να φέρει σε πέρας, να τελειώσει το έργο.
Το ρήμα εκτελώ συναντιέται μόνο εδώ στην Κ.Δ. (p).
(2) Πράγματι, εάν ο κόσμος μισεί τον ειλικρινή και γνήσιο μαθητή του Χριστού, περιφρονεί όμως
και χλευάζει αυτόν που δεν παρουσιάζει τη ζωή του σε όλα σύμφωνη με όσα επαγγέλλεται ότι πιστεύει (ο).

Ο άνθρωπος είναι σε όλα αχόρταγος.

Θέλει να απολαύσει πολλά, χωρίς να μπορεί να τα προφτάσει όλα.

Και γι’ αυτό βασανίζεται.
Όποιος, όμως, φτάσει σε μια κατάσταση, που να ευχαριστιέται με τα λίγα, και να μη θέλει πολλά έστω και κι αν μπορεί να τα αποκτήσει, εκείνος λοιπόν εiναι ευτυχισμένος.
Οι άνθρωποι δεν βρίσκουν πουθενά ευτυχία, γιατί επιχειρούν να ζήσουν χωρίς τον εαυτό τους. Αλλά όποιος χάσει τον εαυτό του, έχει χάσει την ευτυχία. Ευτυχία δεν είναι το ζάλισμα, που δίνουν οι πολυμέριμνες ηδονές και απολαύσεις, αλλά η ειρήνη της ψυχής και η σιωπηλή αγαλλίαση της καρδιάς. Γι’ αυτό είπε ο Χριστός: «Ουκ έρχεται η βασιλεία του Θεού μετά παρατηρήσεως: ουδέ ερούσιν, ιδού ώδε, ή ιδού εκεί. Ιδού γαρ η βασιλεία του Θεού εντός ημών εστί».

Ξέρω καλά, τι είναι η ζωή που ζούνε οι λεγόμενοι κοσμικοί άνθρωποι. Οι άνθρωποι, δηλαδή, που διασκεδάζουνε, που ταξιδεύουνε, που ξεγελιούνται με λογής- λογής θεάματα, με ασημαντολογίες, με σκάνδαλα, με τις διάφορες ματαιότητες. Όλα αυτά, από μακριά φαντάζουνε για κάποιο πράγμα σπουδαίο και ζηλευτό! Από κοντά, όμως, απορείς για την φτώχεια που έχουνε, και το πόσο κούφιοι είναι οι άνθρωποι που ξεγελιούνται με αυτά τα γιατροσόφια της ευτυχίας. Βλέπεις δυστυχισμένους ανθρώπους, που κάνουνε τον ευτυχισμένο! Κατάδικους, που κάνουνε τον ελεύθερο! Άδειοι από κάθε ουσία! Τρισδυστυχισμένοι! Πεθαμένη η ψυχή τους! Kαι γι’ αυτό ανύπαρκτη και η «ευτυχία» τους! Τελείως αποξενωμένοι από την Βασιλεία του Θεού!

Αλλά πώς να γίνει ψωμί, σαν δεν υπάρχει προζύμι; Και πώς να μην είναι όλα άνοστα, αφού δεν υπάρχει αλάτι;
Μη φοβάσαι, αδελφέ μου, να μείνεις μοναχός με τον εαυτό σου! Μη καταγίνεσαι ολοένα με χίλια πράγματα, για να τον ξεχάσεις! Γιατί όποιος έχασε τον εαυτό του, κάθεται με ίσκιους και με φαντάσματα μέσα στην έρημο του θανάτου.

Αγάπησε τον Χριστό και το Ευαγγέλιο, περισσότερο από τις πεθαμένες σοφίες των ανθρώπων. Περισσότερο από κάθε τιμή και δόξα ετούτου του κόσμου. Και μοναχά τότε, θα χαίρεσαι σε κάθε ώρα της ζωής σου. Κανένας δρόμος δεν βγάζει στην ειρήνη της καρδιάς, παρά μόνο ο Χριστός, που σε καλεί πονετικά και που σου λέγει: «Εγώ ειμί η οδός».

(από το βιβλίο «ΜΥΣΤΙΚΑ ΑΝΘΗ», Φώτη Κόντογλου)

Ο Όσιος Νεκτάριος της Όπτινα όταν έλεγε το “Πάτερ ημών”, ήταν σαν να ήταν ο Κύριος εκεί, ακριβώς δίπλα του, και ο Άγιος να συνομιλούσε μαζί του.

«Ο Καθηγητής Σέργιος Νείλος στο Ημερολόγιό του «Στις όχθες του ποταμού του Θεού» και στην ημερομηνία 17 και 19 Μαρτίου 1910, γράφει πως επισκέφθηκε στο Νοσοκομείο της Όπτινα τον π. Νεκτάριο, που είχε λίγο ασθενήσει, μα τώρα βρισκόταν στην ανάρρωσι. Ο π. Νεκτάριος του είπε ότι τον είχε συνταράξει ένα φοβερό όνειρο, που το έβλεπε σχεδόν όλο το βράδυ και μάλιστα ήταν ασυνήθιστα ζωντανό.

– Τι είδατε, τον ρώτησε ο Σέργιος Νείλος με ξεχωριστό ενδιαφέρον.

– Είδα μια επανάστασι στην Ρωσία, μία φοβερή εξέγερσι. Θα χρειαζόταν πολύ ώρα, για να σας το διηγηθώ με όλες τις λεπτομέρειες. Είδα μια τεράστια πεδιάδα στην οποία γινόταν μια φοβερή μάχη ανάμεσα σε ορδές από άθεους αποστάτες και ένα μικρό στρατό χριστιανών. Όλοι οι αποστάτες ήσαν καλά οπλισμένοι και πολεμούσαν σύμφωνα με τους κανόνες της στρατιωτικής επιστήμης, ενώ οι χριστιανοί ήσαν άοπλοι. Η κατάληξη αυτής της άνισης μάχης μπορούσε εύκολα να προβλεφθεί. Η στιγμή της τελικής νίκης των αποστατών πλησίαζε. Ντυμένοι γιορτινά μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους πανηγύριζαν προκαταβολικά την νίκη τους. Ξαφνικά όμως μια ασήμαντη στον αριθμό ομάδα χριστιανών, ανάμεσα στους οποίους έβλεπα γυναίκες και παιδιά, έκαναν μια γενναία επίθεση στους εχθρούς του Θεού και αμέσως το πεδίο της μάχης γέμισε από πτώματα του άθεου στρατού. Το αμέτρητο πλήθος είχεν εξοντωθεί και μάλιστα, προς μεγάλη μου έκπληξι, χωρίς την βοήθεια όπλων. Ρώτησα τότε ένα χριστιανό στρατιώτη:

– Πώς καταφέρατε να νικήσετε αυτήν την αμέτρητη στρατιά;

– Ο Θεός βοήθησε, μου απάντησε.

– Ναι, αλλά με ποια μέσα ρώτησα πάλι, αφού δεν είχατε κανέναν όπλο;

– Με οτιδήποτε βρέθηκε στα χέρια μας, μου ξαναείπε ο στρατιώτης.

Κι’ εδώ το όνειρο τελείωσε.

Και ο Σέργιος Νείλος σημειώνει: «Ο χαρισματικός ιερέας του Θεού, π. Νεκτάριος, ιερομόναχος της Όπτινα, είδε αυτό το αποκαλυπτικό όνειρο την νύχτα της 16ης προς 17ην Μαρτίου 1910. Συμβολίζει την νίκη της Ρωσίας κατά των αθέων αποστατών, ή μήπως είναι ένα προάγγελμα της τελικής νίκης του μικρού ποιμνίου του Χριστού κατά των ανόμων αντιχρίστων που θα εμφανισθούν στους έσχατους καιρούς, τους οποίους ο Κύριος θα εξαφανίσει με το μεγαλείο του ερχομού του; Θα δούμε, αν ζήσουμε τόσο πολύ. Όμως αυτό το όνειρο δεν ήταν τυχαίο, και είναι παρήγορο είτε με την μια, είτε με την άλλη εξήγησι».

(από το βιβλίον: «Όσιος Νεκτάριος, Ο τελευταίος μεγάλος στάρετς της Όπτινα, (Έκδοσις Ιεράς Μονής Συμεών του Νέου Θεολόγου Κάλαμος 2003, σελ. 148-149)

***

Όταν κάποτε η Αλεξάνδρα Κοντσέβιτς τον ρώτησε πώς να προσεύχεται τη συμβούλεψε: Να προσεύχεσθε απλά: «Ώ, Κύριε, δώσε μου την χάρη Σου!». Ένα σύννεφο από λύπες και βάσανα μπορεί να έρθει εναντίον σας, αλλά εσείς μόνο να προσεύχεσθε, «Ω, Κύριε, δώσε μου την χάρη Σου!», και ο Κύριος θ’ απομακρύνει την θύελλα.

Όταν είσαι λυπημένος, αποθαρρυμένος και βρίσκεσαι μέσα σε μεγάλους πειρασμούς, να επαναλαμβάνεις μόνο αυτά τα λόγια: «Ω Κύριε, βοήθησε, ελέησε και σώσε τον δούλο σου!».

Ότι κι αν κάνεις, ή κάθεσαι ή περπατάς ή εργάζεσαι, να λες πάντα με την καρδιά σου: «Κύριε ελέησον»! Όταν παρουσιάζονται βάσανα και δεν έχεις δύναμη να τα υποφέρεις, τότε να στρέφεσαι με όλη σου την καρδιά προς τον Κύριο, προς την Θεομήτορα, προς τον άγιο Νικόλαο, προς τον Άγιο του οποίου έχεις το όνομα και θ’ ανακουφισθείς από τα βάσανα.

Κάποτε η Ν. Παυλόβιτς είπε στον Γέροντα ότι μερικές φορές αισθανόταν φόβο, συχνά χωρίς λόγο. Ο στάρετς Νεκτάριος της είπε: Απλώς σταύρωσε τα χέρια σου στο στήθος σου κι επανάλαβε τρεις φορές, «Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία….» και θα περάσει. Κι έτσι γινόταν.

Κάποτε, ένας γέρος άμαξας που ονομαζόταν Τιμόθεος, γονάτισε μπροστά στον Στάρετς με το πρόσωπο αλλοιωμένο από πίστη, μετάνοια κι ελπίδα.
– Μπάτιουσκα, είπε, δώσε μου πνευματική καθοδήγηση, ώστε η δική σου φλόγα να θερμάνει την παγωμένη ψυχή μου, για να αναζωπυρωθεί και να βαδίζει με θερμό ζήλο στον ουράνιο δρόμο.
Και μετά απ’ αυτήν την χαριτωμένη κι ευλαβική παράκληση πρόσθεσε απλά:
– Μπάτιουσκα, δεν έχω δάκρυα.
Και ο Γέροντας μ’ ένα υπέροχο χαμόγελο έσκυψε προς αυτόν και είπε:
– Δεν πειράζει, κλαίει η ψυχή σου κι αυτά τα δάκρυα είναι πιο πολύτιμα από τα σωματικά.

Μιαν άλλη φορά δίδασκε: Οι δοκιμασίες του Ιώβ είναι νόμος για κάθε άνθρωπο. Όταν είναι πλούσιος, επιφανής κι επιτυχημένος, ο Θεός δεν συνομιλεί μαζί του. Όταν είναι πάνω σ’ ένα σωρό κοπριά, εγκαταλελειμμένος απ’ όλους, τότε εμφανίζεται ο Θεός και συνομιλεί μαζί του και αυτός μόνο ακούει και κράζει: «Κύριε, ελέησε με»!

Σύμφωνα με τις αναμνήσεις των πνευματικών τέκνων του, ο Γέροντας προσευχόταν με παιδική πίστη και απλότητα, υψώνοντας μερικές φορές τα χέρια του προς τις εικόνες. Όταν έλεγε το “Πάτερ ημών”, η απαλότητα και η απλότητα στον τόνο της φωνής του ήταν κάτι το εκπληκτικό. Σαν να ήταν ο Κύριος εκεί, ακριβώς δίπλα του, και ο Άγιος να συνομιλούσε μαζί του.

Όσιος Νεκτάριος της Όπτινα (1853 – 1928) †12 Μαΐου

Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος – Προς τον Θεόδουλο, Λόγος περί νήψεως και αρετής

1. Η νήψη είναι μια μέθοδος και επιστήμη, η οποία απαλλάσσει τον άνθρωπο – με την βοήθεια του Θεού – τελείως από εμπαθείς σκέψεις και λόγους και από πονηρά έργα, αν εξακολουθεί ο άνθρωπος την πνευματική αυτήν μέθοδο επί πολύν καιρό και την εφαρμόζει με προθυμία.

Η νήψη χαρίζει επίσης ασφαλή γνώση του ακαταλήπτου Θεού, όσο είναι δυνατόν, και λύση θείων και κρυπτών μυστηρίων.

Επίσης με αυτήν κατορθώνει ο άνθρωπος να εκπληρώσει όλες τις εντολές της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης και αυτή παρέχει όλα τα αγαθά του μέλλοντος αιώνος.

Αυτή είναι κυρίως η καθαρότητα της καρδιάς, η οποία λόγω του μεγαλείου και της ωραιότητάς της, ή, για να κυριολεκτήσω, λόγω της αμέλειάς μας είναι πάρα πολύ σπάνια σήμερα στους μοναχούς.

Αυτήν ο Χριστός την μακαρίζει με αυτά τα λόγια: «Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά διότι αυτοί θα αντικρύσουν τον Θεό».

Τέτοια λοιπόν που είναι, χρειάζεται και μεγάλο τίμημα για να την αγοράσεις.

Η νήψη, όταν πολυκαιρίσει στον άνθρωπο γίνεται οδηγός σωστού και θεάρεστου βίου· αυτό είναι και η επισφράγιση της θεωρίας.

Μας διδάσκει να κινούμε δίκαια και τα τρία μέρη της ψυχής (το λογιστικό, το θυμικό και το επιθυμητικό), και να φυλάγουμε με ασφάλεια τις αισθήσεις μας· και τις τέσσερις γενικές αρετές (φρόνηση, ανδρεία, σωφροσύνη και δικαιοσύνη) τις μεγαλώνει κάθε μέρα σ’ εκείνον που την κατέχει.

2. Ο μέγας νομοθέτης Μωυσής, ή μάλλον το Πνεύμα το Άγιο, θέλοντας να φανερώσει πόσο άμεμπτη και καθαρή και γενική και υψοποιός είναι η αρετή της νήψεως, και θέλοντας να διδάξει πως να την αρχίζουμε και να την εκτελούμε, λέει:

«Να προσέχεις τον εαυτό σου μήπως ένας λόγος κρυμμένος στην καρδιά σου γίνει ανόμημα».

Κρυμμένο λόγο ονομάζει τη μονολόγιστη ενθύμηση (παράσταση) ενός πονηρού πράγματος, το οποίο μισεί ο Θεός.

Αυτό οι Πατέρες το ονομάζουν και «προσβολή», η οποία γίνεται στην καρδιά από το διάβολο. Στην προσβολή, μόλις εμφανιστεί στο νου μας, επακολουθούν οι λογισμοί μας, οι οποίοι αρχίζουν και συνομιλούν μαζί της με πάθος.

3. Η νήψη είναι δρόμος κάθε αρετής και εντολής Θεού. Αυτή λέγεται επίσης και ησυχία της καρδιάς. Και όταν φτάσει σε τελειότητα, χωρίς δαιμονικές φαντασίες, λέγεται και φυλακή του νου.

4. Εκείνος που γεννήθηκε τυφλός, δεν βλέπει το φως του ήλιου. Και εκείνος που δεν ζει με τη νήψη, δεν βλέπει τις πλούσιες ακτινοβολίες της χάρης που έρχεται από τον ουρανό.

Ούτε θα ελευθερωθεί ποτέ από τα πονηρά έργα και λόγια και σκέψεις που μισεί ο Θεός.

Και κατά την έξοδό του από την ζωή δε θα περάσει ελεύθερα από τους άρχοντες του σκοτεινού ταρτάρου.

5. Προσοχή είναι μια αδιάλειπτη ησυχία της καρδιάς από κάθε πονηρό λογισμό· μόνον τον Ιησού Χριστό, τον Υιό του Θεού και Θεό ακατάπαυστα αναπνέει και επικαλείται την βοήθειά Του και μαζί του αντιπαρατάσσεται με ανδρεία εναντίον των πονηρών δαιμόνων.

Και σ’ Αυτόν εξομολογείται, γιατί μόνον ο Ιησούς έχει εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες.

Η ψυχή με την επίκλησή της εναγκαλίζεται αδιάκοπα τον Χριστό, ο Οποίος μόνος γνωρίζει τι κρύβουν οι καρδιές των ανθρώπων· και προσπαθεί να διαφύγει με κάθε τρόπο την προσοχή των ανθρώπων η γλυκύτητά της και ο εσωτερικός της αγώνας, μήπως ο πονηρός την εξαπατήσει λαθραία, ανοίξει το δρόμο στην κακία και αφανίσει την ωραιότατη εργασία της.

6. Νήψη είναι μια μόνιμη σταθεροποίηση του λογισμού και στάση του στην πύλη της καρδιάς· βλέπει και ακούει τους κλέφτες λογισμούς να έρχονται, δηλαδή τι λένε και τι κάνουν οι ανθρωποκτόνοι δαίμονες. Και ποια είναι η μορφή που χάραξαν και όρθωσαν οι δαίμονες και η οποία προσπαθεί με τη φαντασία να εξαπατήσει το νου.

Αυτά λοιπόν αν μας απασχολούν φιλόπονα, μας φανερώνουν, αν θέλουμε, με εξαιρετική πληρότητα την πείρα του νοητού πολέμου.

(απόσπασμα από τον λόγο του Αγίου Ησυχίου του Πρεσβυτέρου, «Προς τον Θεόδουλο, Λόγος περί νήψεως και αρετής» από την Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, τόμος α’, των εκδόσεων το Περιβόλι της Παναγίας. Μετάφραση Αντώνιος Γαλίτης)

Επιλογή
τα πάντα ο Θεός για ορθή επιλογή
Τι ισχυρίζεται ο χριστιανός; Έπρεπε ο Θεός να θέση εντός μας τη γνώσι της αρετής. Την έθεσε, λοιπόν, διότι, αν δεν την έθετε, από που θα γνωρίζαμε όσα έπρεπε και όσα δεν έπρεπε να κάνουμε; Πού στηρίζονται οι νόμοι και τα δικαστήρια; Δεν στηρίζονται στη γνώσι, αλλά στην πράξι. Και γιατί θα παίρναμε μισθό, αν το παν ήταν έργο του Θεού; Πες μου, ο Θεός το ίδιο τιμωρεί εσένα και τον ειδωλολάτρη, όταν αμαρτάνετε; Όχι φυσικά, αφού εσύ έχεις τώρα μεγαλύτερη δυνατότητα, λόγω της γνώσεως του νόμου του Θεού.
E.Π.E. 18,48
δεν εξαναγκάζει ο Θεός
Πώς έπρεπε να θεωρήται καλό αυτό που κάνει κάποιος αναγκαστικά; Εν τοιαύτη περιπτώσει τα ζώα θα συναγωνίζονταν με μας για την αρετή, αφού μερικά είναι σωφρονέστερα από μας!
Ε.Π.Ε. 18,50
όλοι μπορούν να επιλέξουν την αρετή
Θα ήθελα, λένε, να είμαι καλός αναγκαστικά και ας αποστερηθώ όλες τις αμοιβές, παρά με τη θέλησί μου να είμαι φαύλος και να κολάζωμαι και να τιμωρούμαι. Μα δεν είναι ποτέ δυνατόν να είναι κάποιος αναγκαστικά καλός. Αν, λοιπόν, αγνοής τι πρέπει να πράξης, δείξε το, και τότε θα πούμε όσα πρέπει. Αν όμως γνωρίζης ότι η ασέλγεια είναι πονηρή πράξις, για ποιο λόγο δεν την αποφεύγεις;... Δεν είναι ότι δεν μπορείς, αλλ’ επειδή δεν θέλεις. Εγώ αποδεικνύω, ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν ν’ ασκήσουν την αρετή. Δηλαδή, όταν κάποιος δεν μπορή κάτι να το κάνη, δεν θα μπορέση να το κάνη ούτε και αν τον εξαναγκάσουν. Όποιος όμως, όταν η ανάγκη τον ωθή, δεν κάνει το καλό, αυτός δεν το κάνει όχι γιατί δεν μπορεί, αλλά γιατί δεν το θέλει. Εννοώ το εξής: Είναι οπωσδήποτε αδύνατον ο άνθρωπος να πετάξη και να μεταρθή προς τον ουρανό, αφού έχει σώμα βαρύ.
Ε.Π.Ε. 18,50
δεν πιέζεται από τη φύσι
Ας μη λέμε, ο τάδε είναι εκ φύσεως καλός και ο τάδε εκ φύσεως κακός. Διότι, αν είναι εκ φύσεως καλός, ποτέ δεν θα μπορέση να γίνη κακός. Και αν είναι εκ φύσεως κακός, ποτέ δεν μπορεί να γίνη καλός. Εμείς όμως βλέπουμε, ότι συμβαίνουν απότομες μεταβολές. Και οι άνθρωποι μεταβάλλονται και αλλάζουν από το καλό στο κακό, και το αντίθετο.
Ε.Π.Ε. 18,52
άλλοι πώς επέλεξαν το αγαθό;
Οι συνάνθρωποι, που έχουν κατορθώσει σπουδαία πράγματα, θ’ αποτελούν αιτία καταδίκης για όσους αποτυγχάνουν σε όλα. Ο σκληρός ελέγχεται από τον ελεήμονα, ο πονηρός από τον ενάρετο, ο θρασύς από τον επιεική, ο φθονερός από τον ευγενή, ο κενόδοξος από τον ταπεινό, ο τεμπέλης από τον δραστήριο, ο ακόλαστος από τον σώφρονα. Έτσι θα μας κρίνη ο Θεός, με τη σύγκρισι.
Ε.Π.Ε. 18,54
των αξίων
Το αξίωμα της διδασκαλίας και της ιερωσύνης είναι μεγάλο και θαυμαστό. Πραγματικά χρειάζεται την έγκρισι του Θεού, ώστε να υποδεικνύεται ο άξιος γι’ αυτό. Έτσι γινόταν και παλαιά, έτσι γίνεται και τώρα, όταν κάνουμε τις εκλογές χωρίς ανθρώπινο πάθος, όταν δεν αποβλέπουμε σε τίποτε βιοτικό, ούτε σε φιλία ούτε σε αντιπάθεια.
E.Π.E. 23,198
Επιμονή
για το ξερρίζωμα της αμαρτίας
Αν ο ξυλοκοπος, που θέλει να κόψη μεγάλο δέντρο, καταφέρη μια τσεκουριά και δεν πέση το άχρηστο δέντρο, σταματάει; Δεν δίνει και δεύτερη και τρίτη και τέταρτη και πέμπτη και δέκατη, μέχρις ότου πέση το δέντρο;
Ε.Π.Ε. 30,290
στον αγώνα για τον άλλον
Μίλησες μια φορά και δεν σε άκουσε. Να μιλήσης δυο, τρεις, τόσες φορές, μέχρι να τον πείσης. Ο Θεός άλλωστε καθημερινά μας μιλάει και ενώ δεν Τον ακούμε, Εκείνος επιμένει και μιλάει συνεχώς. Και συ τον Θεό να μιμηθής, φροντίζοντας για τον πλησίον σου.
Ε.Π.E. 32,508
Επίπληξις
φιλάνθρωπος
Εκείνος, που με διάκρισι επιπλήττει, αυτός δείχνει πραγματική αγάπη, όχι ο άλλος, που άκαιρα συμπεριφέρεται και δεν αφήνει τον ένοχο ούτε να αισθανθή το αμάρτημά του. Εκείνος, που νομίζει ότι έχει αγάπη, αλλά σκεπάζει το νόσημα, αυτός το επιδεινώνει, ενώ ο άλλος το γιατρεύει.
Ε.Π.Ε. 19,396
όταν πρέπει, ωφέλεια
Αν πρόκηται με την επιτίμησι να διορθωθήτε, θα σας ζημιώναμε, αν σιωπούσαμε. Αν δεν σας προέτρεπα σε μετάνοια, θα σας ζημίωνα. Βλέπεις, ότι το να μην επιτιμώνται τα αμαρτήματα, είναι ζημιά και για τους μαθητές και για το δάσκαλο.
Ε.Π.Ε. 32,508

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 233-235)

«Τις κατεφρόνησε την ημέρα των μικρών πραγμάτων;» (Ζαχαρίας 4:10)

Η Κουίν είναι μια πλούσια Κινέζα επιχειρηματίας. Με τη θέση που είχε, αγαπούσε αλλά και έκανε τη μεγάλη ζωή. Ακριβά ρούχα, πολλά και στιλάτα ταξίδια, απεριόριστες επαφές, πολλά λεφτά. Και βέβαια δεν πίστευε στο Θεό. Δεν είχε ανάγκη το Θεό! Ώσπου το 2005 όλος αυτός ο θαυμαστός της κόσμος αναποδογύρισε όταν έχασε την υγεία της. Διαγνωσμένος διαβήτης, νεφρικές ανωμαλίες και κίρρωση του ήπατος. Ανήμπορη ν’ αντιμετωπίσει το νέο μέλλον της ετοιμάστηκε ν’ αυτοκτονήσει με 100 υπνωτικά χάπια. Πρώτα όμως βγήκε να πάει στο φούρνο. Στο δρόμο μια στενή της φίλη της μίλησε για την αγάπη του Θεού και την προσκάλεσε στην εκκλησία. Χωρίς να το καταλάβει, η Κουίν, για μια μικρή στιγμή άκουσε τον εαυτό της να λέει: «Ναι, θα έρθω».
Το κήρυγμα την άγγιξε και γρήγορα ξαναβρήκε το θάρρος της για ζωή. Την ίδια εκείνη ώρα δέχτηκε το Χριστό προσωπικό της Σωτήρα. Κάθε σκέψη για αυτοκτονία έφυγε από το μυαλό της, που τώρα, αντί για σκέψεις αυτοκτονίας, κυριαρχείται από το Λόγο του Θεού.

«Καλό δεν είναι για κανέναν να του λείπει η γνώση» (Παρ. 19:2)

- Το μίσος είναι σαν το οξύ. Μπορεί να καταστρέψει το δοχείο μέσα στο οποίο βρίσκεται, καθώς επίσης και το αντικείμενο πάνω στο οποίο χύνεται.
- Πολλοί είναι εκείνοι που, ενώ είναι καλά προετοιμασμένοι για μια χειμερινή μέρα, δεν είναι καθόλου προετοιμασμένοι για την αιωνιότητα.
- Δεν μπορώ ν’ αλλάξω τη φορά των ανέμων, αλλά μπορώ να προσαρμόσω τα ιστία μου.
- Το θαυμαστότερο πράγμα είναι ότι ο Θεός γνωρίζει τα πάντα για μας κι όμως μας αγαπά.
- Ο χριστιανός θα πρέπει να ζει με τη συναίσθηση ότι η ζωή αυτή είναι πρόσκαιρη και παροδική. Είναι είδος φροντιστηρίου για μια ανώτερη ζωή.
- Όσο περισσότερο κουβαλάς το μίσος, τόσο βαρύτερο γίνεται.
- Ο Θεός ποτέ δεν επιτρέπει να μας βρει ένα φορτίο τόσο βαρύ που να μας γονατίσει, χωρίς να απλώσει το χέρι Του για να μας βοηθήσει και να μας κρατήσει όρθιους.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

562. Τα δεινά γίνονται αδιέξοδα όταν δεν υπάρχη χριστιανική ελπίδα. Κάποιος νοιώθει μέσα του το βάρος της αμαρτίας και τα μαύρα αισθήματά της. Αν δεν έχη χριστιανική ελπίδα, τι θα κάμη; Θα καταφύγη σε τεχνητά μέσα, για να αποδιώξη τη θλίψη του. Σε ένοχες ψυχαγωγίες και όχι στον Χριστό, που ο ζυγός του είναι ελαφρός (Ματθ. ια’ 30), όχι στην προσευχή, όχι στη μετάνοια, όχι στον Λόγο του Θεού, που είναι «ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν» (Β’ Τιμ. γ’ 16) και πηγή της ελπίδος (Ρωμ. ιε’ 14). Αυτό συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις. Αλλά οι κοσμικές διασκεδάσεις τι δίνουν; Αφήνουν την ψυχή στο κενό, την ποτίζουν μεγαλύτερη πίκρα. Μερικοί καταφεύγουν ακόμη στην αυτοχειρία. Η πείρα όμως των πιστών λέγει ότι ο Θεός δεν αδιαφορεί στην προσευχή μας. Και αυτή η πείρα στηρίζει την ελπίδα. Όποιος εξετάζει προσεκτικά τον εαυτό του, μπορεί εύκολα να διαβάση το συμπέρασμα αυτής της πείρας.

563. Όταν κοινωνής τα Άχραντα Μυστήρια, πίστευε ακράδαντα ότι ο ίδιος ο Χριστός, υπό τα είδη του άρτου και του οίνου, έρχεται να κατοικήση μέσα σου. Βάλε τους τη νοερά επιγραφή «Ιησούς Χριστός» και δέξου τα στα βάθη του είναι σου μ’ αυτή τη βεβαιότητα. Θα απολαμβάνης έτσι ανεκλάλητο ειρήνη, μακαριότητα και φως. Ο Κύριος μας παρέχει τα δωρήματά του κατά το μέτρο της πίστεώς μας. Όσο καλύτερα είναι προετοιμασμένη η ψυχή για τη θεία κοινωνία, τόσο πιο δυνατό το απότελεσμα.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 233)

557. Όποιος προσέρχεται στο Άγιο Ποτήριο με οποιοδήποτε πάθος στην καρδιά του, είναι ένας άλλος Ιούδας που έρχεται να φιλήση τον Υιό του Ανθρώπου προδοτικά.

558. Η πίστις δίνει ανάπαυσι και χαρά. Η απιστία, ταραχή και θλίψι.

559. Τα μέσα για να στερεώνουμε και να ενισχύουμε τη χριστιανική ελπίδα εντός μας είναι: η συχνή και θερμή προσευχή, η εξομολόγησις των αμαρτιών μας, η τακτική μελέτη του Λόγου του Θεού και, πριν απ’ όλα, η συχνή θεία κοινωνία των αθανάτων και ζωοποιών, φρικτών Μυστηρίων του Χριστού.

560. Οι οδηγοί μας στη χριστιανική ελπίδα είναι: η Υπεραγία Μητέρα του Θεού, όλοι οι Άγιοι, Προφήται, Απόστολοι, Μάρτυρες, Όσιοι. Όλοι αυτοί στράφηκαν στον Θεό με την ελπίδα της σωτηρίας και κανείς τους δεν διαψεύσθηκε. «H ἐλπὶς οὐ καταισχύνει» (Ρωμ. ε΄5), λέγει η Γραφή.

561. Η έκφρασις της χριστιανικής ελπίδος, σε σχέσι με τη γήινη ζωή, είναι η άφεσις των αμαρτιών, στις οποίες ζήσαμε έως τώρα. «Και εάν τις αμάρτη, παράκλητον (δηλαδή: συνήγορο) έχομεν προς τον Πατέρα, Ιησούν Χριστόν δίκαιον· και αυτός ιλασμός έστι περί των αμαρτιών ημών» (Α’ Ιω. β' 1, 2). Σε σχέσι με την ουράνια ζωή: «Τότε οι δίκαιοι εκλάμψουσιν ως ο ήλιος εν τη βασιλεία» (Ματθ. ιγ’ 43). «Όπου είμι εγώ, εκεί και ο διάκονος ο εμός εσται… Πορεύομαι ετοιμάσαι τόπον υμίν» (Ιω. ιβ’ 26, ιδ’ 2). «Ημών το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει, εξ ου και σωτήρα απεκδεχόμεθα Κύριον Ιησούν Χριστόν, ος μετασχηματίσει το σώμα της ταπεινώσεως ημών εις το γενέσθαι αυτό σύμμορφον τω σώματι της δόξις αυτού» (Φιλιππ. γ’ 20, 21).
Ιδού και μία άλλη όψις της ελπίδος. Τα πάθη πολιορκούν την καρδιά, οι επιθέσεις τους είναι σφοδρές, είναι δύσκολο να τα αντιμετωπίσουμε, να μην υποκύψουμε. Αλλά έχε ελπίδα στον Χριστό και θα τα κατατροπώσης. Λέγε: «Εκ νεότητός μου πολλά πολεμεί με πάθη, αλλ’ αυτός αντιλαβού και σώσον, Σωτήρ μου».

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 230-233)