103. Τί σημαίνει η καθολικότητα της Εκκλησίας;

Ο όρος «καθολική» ο αποδιδόμενος στην Εκκλησία από το ιερό Σύμβολο της Πίστεως, μπορεί να εκληφθεί με έννοια είτε τοπική είτε τροπική. Με την τοπική του έννοια ο όρος (καθολικός = ο του όλου, ο αναφερόμενος στο όλον) σημαίνει την Εκκλησία της οποίας ο επεκτατικός δυναμισμός τείνει να περιλάβει στους κόλπους της ολόκληρο τον κόσμο και η οποία αριθμεί μέλη σε όλους τους λαούς της γης. Οι Απόστολοι, λαβόντες την εντολή του Διδασκάλου «πορευθέντες μαθητευσατε πάντα τα εθνη...», διέδωσαν το Ευαγγέλιο σ’ ολόκληρη την κτίση, «του Κυρίου συνεργούντος και τον λόγον βεβαιούντος». Είναι φανερόν ότι ο καθολικός αυτός δυναμισμός της Εκκλησίας να περιλάβει στους κόλπους της όλους τους λαούς της γης, την αντιθέτει προς το στενό πνεύμα της Ιουδαϊκής συναγωγής της περιοριζόμενης σε ένα μόνον έθνος.

Με την τροπική της δε έννοια (και αυτό είναι το σημαντικότερο) η λέξη σημαίνει την Εκκλησία, η οποία, διαδεδομένη σ’ ολόκληρο τον κόσμο, αποτελεί ένα ενιαίο όλο, σε αντίθεση με τις αιρετικές ή σχισματικές Εκκλησίες, οι οποίες καταστρέφουν την ενότητα αυτή. Ποιος όμως είναι ο συνεκτικός δεσμός ο συναπτών τις κατά τόπους Εκκλησίες μεταξύ τους; Ο δεσμός αυτός είναι η ενότητα στην πίστη, τη λατρεία και τη διοίκηση της Εκκλησίας, στοιχεία τα οποία αποτελούν —όπως είδαμε— και την ενότητα της Εκκλησίας. Από την άποψη αυτή η καθολικότητα αποτελεί την ιστορική πιστοποίηση του ενιαίου της Εκκλησίας. Η Εκκλησία είναι καθολική, καθόσον είναι μία. Είναι φανερόν ότι με την έννοια της καθολικής ενότητας καθολική μπορεί να ονομασθεί και μία τοπική Εκκλησία (Ελλάδος, Κύπρου, Ρωσίας κ.λπ.). Είναι δε καθολική, γιατί σ’ αυτήν ομολογείται η ίδια πίστη και τηρείται η ίδια λατρεία και το ίδιο διοικητικό σύστημα. Με αλλά λόγια είναι καθολική επειδή είναι ορθόδοξη, τμήμα της μίας αγίας Εκκλησίας του Κυρίου. Και κάτι άλλο. Καθολική κακώς προσαγορεύεται η Λατινική Εκκλησία, διότι δεν έμεινε πιστή στο αρχαιοπαράδοτο δόγμα της πίστεως και στο πολίτευμα της αρχαίας Εκκλησίας (Παπικό πρωτείο). Καθολική κατά κυριολεξία είναι μόνο η Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία, η οποία διακρατεί και διδάσκει ανόθευτη τη διδασκαλία της πίστεως.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 147-149)

102. Τί σημαίνει η αγιότητα της Εκκλησίας;

Η Εκκλησία είναι καθίδρυμα άγιο, ως αποτελούμενη από αγίους, όπως ονομάζονταν οι πρώτοι Χριστιανοί, οι οποίοι, αποχωριζόμενοι δια του βαπτίσματος από τον βέβηλο κόσμο, αφιερώνονταν στο Θεό. Ειδικότερα η αγιότητα της Εκκλησίας εκτιμάται στις δύο όψεις της, θεία και ανθρώπινη. Κατά την πρώτη είναι αγιότητα θεωρητική (μεταφυσική) και απόλυτη. Είναι η απόλυτη αγιότητα του Θεού, που είναι ο ιδρυτής και η αόρατη κεφαλή της, ο Λόγος του Θεού που φόρεσε την ανθρώπινη σάρκα και μπήκε στην ιστορία των ανθρώπων. Την Εκκλησία του αγάπησε ο Χριστός «ἑαυτὸν παρέδωκεν ὑπὲρ αὐτῆς, ἵνα αὐτὴν ἁγιάσῃ καθαρίσας τῷ λουτρῷ τοῦ ὕδατος ἐν ρήματι, ἵνα παραστήσῃ αὐτὴν ἑαυτῷ ἔνδοξον τὴν ἐκκλησίαν, μὴ ἔχουσαν σπίλον ἢ ρυτίδα ἤ τι τῶν τοιούτων, ἀλλ' ἵνα ᾖ ἁγία καὶ ἄμωμος». Ακόμη άγιο είναι και το Πνεύμα του Θεού που ενοικεί στην Εκκλησία, την αγιάζει και την οδηγεί εις «πάσαν την αλήθειαν». Επιπλέον αγία είναι η χάρη του Θεού η οποία τρέφει πνευματικά και αυξάνει την Εκκλησία, άγια τα μέσα της σωτηρίας (τα ιερά μυστήρια) και αγιαστικός ο σκοπός της, όπως μαρτυρούν το πλήθος των αγίων και των ηρώων της πίστεως και οι πολλές αρετές που βλαστάνουν στο πνευματικό της έδαφος.

Το πράγμα όμως διαφέρει αν αποβλέψουμε στην πρακτική εμπειρική της αγιότητα, η οποία αντιστοιχεί στην ανθρώπινη πλευρά της Εκκλησίας. Εδώ η αγιότητα δεν είναι απόλυτη αλλά σχετική. Τα ιστορικά μέλη της Εκκλησίας δεν είναι όλα άγια. Ως άνθρωποι αδύνατοι έχουν αμαρτίες και πάθη, τα οποία προσπαθεί να διορθώσει η Εκκλησία. Η αμαρτωλή αυτή κατάσταση των μελών της Εκκλησίας δεν αναιρεί την απόλυτη αγιότητά της, ως ιδρύματος που έχει κεφαλή του το Χριστό και ψυχή το Πνεύμα το Άγιο. Η παντελής έλλειψη αμαρτωλών μελών θα αναιρούσε τον αγιαστικό σκοπό της Εκκλησίας. Αν ήταν όλοι άγιοι, ποιόν θα αγίαζε η Εκκλησία; Στο ιστορικό εμπειρικό έδαφος της Εκκλησίας, παράλληλα με τους άγιους (σε σχετικό βέβαια βαθμό, γιατί απόλυτα άγιος είναι μόνο ο Θεός) που είναι μυστικά ενωμένοι με το Σωτήρα (το μυστικό σώμα του Χριστού) θα υπάρχουν και θα συμφύρονται με αυτούς πολλοί αμαρτωλοί χριστιανοί, οι οποίοι μοχθούν και αγωνίζονται για τη σωτηρία τους. Ο χωρισμός δεν πρόκειται να γίνει ενόσω η Εκκλησία θα ζεί την ιστορική της αποστολή στη γη. Ο τελικός διαχωρισμός των δικαίων από τους αδίκους θα γίνει κατά τη Δευτέρα Παρουσία και μετά την καθολική κρίση και ανταπόδοση.

Την κατάσταση αυτή περιέγραψε ο Σωτήρας σε πολλές παραβολές του. Στο χωράφι στο οποίο βλάστησε καλό σπέρμα (σιτάρι) φύτρωσαν μαζί του και ζιζάνια (άχρηστα χόρτα). Οι υπηρέτες ζήτησαν από τον κύριο του αγρού να τους επιτρέψει να ξεριζώσουν τα ζιζάνια. Εκείνος όμως τους απέτρεψε από φόβο μήπως μαζί με τα ζιζάνια ξεριζωθεί και το καλό σπέρμα. Άστε τα —τους είπε— να αυξάνονται μαζί και κατά την ώρα του θερισμού θα γίνει ο χωρισμός από τους θεριστές, οι οποίοι τον μεν σίτο θα φυλάξουν στις αποθήκες, τα δε ζιζάνια θα τα ρίξουν στη φωτιά να καούν. Επίσης στη σαγήνη (το δίχτυ) μαζεύτηκαν ψάρια κάθε είδους. Όταν λοιπόν γέμισε, το ανέσυραν στη στεριά και διάλεξαν τα καλά και χρήσιμα ψάρια από τα κακά και άχρηστα. Όμοια και το αλώνι του θα καθαρίσει ο Χριστός και το μεν στάρι (τους καλούς) θα το βάλει στις αποθήκες, τα δε άχυρα (τους κακούς) θα κάψει με φωτιά. Τη βασιλεία του (την Εκκλησία) ο Χριστός παρέβαλε και με γεύμα, στο οποιο οι προσκαλεσμένοι δεν είχαν όλοι ένδυμα γάμου.
Η Εκκλησία από παλαιά καταδίκαζε τις ασκητικές υπερβολές όλων εκείνων (Νοβατιανών κ.α.), οι οποίοι νόμιζαν ότι η Εκκλησία πρέπει να περιλαμβάνει στους κόλπους της μόνο τέλειους και άγιους. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι πρέπει ν’ αδιαφορεί για την πνευματική κατάσταση των αμαρτωλών μελών της τα οποία πρέπει να παιδαγωγεί εν Χριστώ, ούτε και να μένει απαθής προς τα τυχόν σκάνδαλα, τα οποία εκταράσσουν τη συνείδηση του ποιμνίου.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 145-147)

" Σε βοηθώ πιο πολύ με τις προσευχές μου "
Στην αρχή της γνωριμίας μου, είχα άγχος και ανυπομονησία, πώς να βλέπω το Γέροντα, να τον ρωτώ και να παίρνω απαντήσεις του.
Αισθανόμουν ψυχικό κενό, όταν απουσίαζε από τα Καλλίσια ή ήταν εκεί, αλλά δε δεχόταν λόγω ασθενείας ή έδινε σιωπηλά μόνο ευλογία. Ο Γέροντας με απήλλαξε από αυτό το άγχος σταδιακά. Μιά μέρα μου είπε :
" Ξέρεις, αισθάνομαι ότι σε βοηθώ πολύ με τις προσευχές μου ". " Χαίρομαι που το ακούω από το στόμα σας, διότι κι εγώ το αισθάνομαι, του είπα. Σας ευχαριστώ πολύ και σας παρακαλώ μη παύσετε να προσεύχεσθε και για μένα. Σας ομολογώ ότι πάντοτε και ιδιαίτερα όταν περνώ στιγμές δοκιμασίας, ζητάω τη βοήθεια του Χριστού δι' ευχών σας και πάντοτε ενισχύομαι, το
νιώθω ". Ο Γέροντας έλαμψε από χαρά και μου είπε : " Τί λες, μωρέ, το κάνεις αυτό ; Κι εγώ το νιώθω ".
Μιά άλλη μέρα μου απεκάλυψε : " Ξέρεις τί βλέπω ; Ότι σε βοηθώ πιο πολύ με τις προσευχές μου παρά με τα λόγια μου. Σε θυμάμαι πάντοτε στις προσευχές μου. Να προσεύχεσαι κι εσύ για μένα τον αμαρτωλό ". Αυτά τα λόγια του ήταν η χαριστική βολή για την αδημονία μου να τον βλέπω και να συζητώ μαζί του. " Σας ευχαριστώ πολύ, Γέροντα ", του είπα. " Τώρα με απαλλάσσετε από έναν βραχνά, που με κούραζε πιο πολύ, επειδή σας κούραζα. Τώρα δε θα στεναχωρούμαι πλέον, όταν δε θα μπορώ να σας βλέπω και να σας ακούω. Μου φθάνει ότι θα προσεύχεσθε για μένα και έτσι θα παίρνω από το Χριστό τη μεγαλύτερη δυνατή βοήθεια.
[Γ 56π.]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.370-371)

Ο δύσπιστος γιατρός
Ο μακαριστός Δημήτριος Παναγόπουλος (1916-1982), ο θεοφώτιστος λαϊκός ιεροκήρυκας, κήρυσσε ακόμα και στο νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου άλλοι δεν πλησίαζαν από το φόβο της φυματιώσεως. Εκεί τον ακολουθούσε ο ιερέας π. Δημήτριος Παπαντώνης, που εξομολογούσε τους φυματικούς και τελούσε τη θεία λειτουργία.
Μια μέρα ένας γιατρός, που παρακολουθούσε τις ομιλίες προβληματισμένος, πλησιάζει τον ιεροκήρυκα και του λέει:
-Κύριε Παναγόπουλε, ο ιερέας είναι αδύνατον να καταλύει το περιεχόμενο του αγίου ποτηρίου. Κοινωνούν τόσοι ασθενείς απ’ αυτό, κι όπως είναι γνωστό, το μικρόβιο της φυματιώσεως μεταδίδεται με το σάλιο. Τί κάνει λοιπόν ο ιερέας το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου που περισσεύει; Το χύνει στο χωνευτήρι; Αυτό όμως δεν είναι μεγάλη αμαρτία;
-Τέτοιο πράγμα δεν γίνεται ποτέ, αντέτεινε ο ιεροκήρυκας. Ο Χριστός δεν μολύνεται από μικρόβια. Κι από τα άχραντα Μυστήρια δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος μολύνσεως.
Ο γιατρός όμως δεν μπορούσε να το πιστέψει. Τότε εκείνος τον προέτρεψε να παρακολουθήσει την επόμενη θεία λειτουργία, και στο τέλος να σταθεί κάπου, ώστε να βλέπει τις κινήσεις του ιερέα την ώρα της καταλύσεως.
Έτσι κι έγινε. Ο γιατρός είδε με τα μάτια του το λειτουργό να καταλύει το περιεχόμενο του αγίου ποτηρίου. Τον είδε μάλιστα να ρίχνει νάμα δύο-τρεις φορές, φροντίζοντας να μη μείνει ούτε ίχνος από το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου.
Από τότε ο γιατρός όχι μόνο πίστευε, αλλά και εκκλησιαζόταν και κοινωνούσε μαζί με τους ασθενείς.
(Θαύματα και Αποκαλύψεις από τη Θεία Λειτουργία, Ι. Μονή Παρακλήτου, σελ.153-154)

Ο οδηγός της οσίας Θεοδώρας
Κάποια φορά η οσία Θεοδώρα πήρε την εντολή να μεταφέρη μια επιστολή, σ’ έναν ερημίτη που ασκήτευε μακριά. Ο δρόμος της ήταν πολύ επικίνδυνος, γιατί περνούσε από τόπους γεμάτους ανθρωποφάγα θηρία και φαρμακερά ερπετά. Τί οικονόμησε όμως η θεία πρόνοια για την αληθινή δούλη του Θεού!
Καθώς εκείνη με την αδιάκριτη υπακοή της πήρε την εντολή, ξεκίνησε αμέσως χωρίς να σκεφθή τις δυσκολίες και τους κινδύνους. Όταν όμως απομακρύνθηκε αρκετά από το μοναστήρι, έχασε τον δρόμο και δεν γνώριζε προς τα πού να κατευθυνθή. Της έστειλε τότε ο Θεός ένα άγριο θηρίο και αυτό, αντί να την κατασπαράξη, έγινε οδηγός της! Το άγριο και άλογο θηρίο τής έδειχνε τον δρόμο μέχρι το κελλί του ερημίτη, που θα παρελάμβανε την επιστολή.
Η θεία πρόνοια προστάτευσε την αγία και κατά την επιστροφή. Το θηρίο την ακολουθούσε μέχρις ότου έφθασε στο μοναστήρι. Μόλις όμως η οσία πέρασε την πύλη της μονής και ανεζήτησε τον ηγούμενο για να πάρη ευχή, το θηρίο ώρμησε στον θυρωρό και τον άρπαξε στα νύχια του. Εκείνος άρχισε να κραυγάζη, αλλά κανείς δεν τολμούσε να πλησιάση. Άκουσε τις γοερές κραυγές του η δούλη του Θεού, έτρεξε και γλύτωσε τον αδελφό από τον φρικτό θάνατο! Άλειψε έπειτα τις πληγές του με λάδι και τον θεράπευσε.
( Συναξαριστής Θ΄)
(Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Α΄,σελ.257-258)

Αδιάκριτο 'κήρυγμα'
Ένα πρωινό Κυριακής ο Γέροντας κατηφόριζε μ' ένα γνωστό του ηλικιωμένο χωρικό,
προς την Εκκλησία ενός χωριού. Στο δρόμο συνάντησαν μιά παρέα έξι-επτά νεαρών που βάδιζαν,
προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο χωρικός ρώτησε τους νεαρούς: "Πού πάτε, παιδιά;
"Εκείνα απήντησαν: "Στο καφενείο" .Τότε ο χωρικός, που ήταν πολύ αυστηρός, εξανέστει και τους είπε:
"Δεν ντρέπεσθε, Κυριακή πρωί σήμερα, αντί να βρίσκεσθε στην Εκκλησία, πηγαίνετε στο καφενείο; Χριστιανοί είστε εσείς;"
Και τους εξαπέλυσε ένα υπαίθριο ζηλωτικό κήρυγμα. Οι νεαροί του μίλησαν υβριστικά και συνέχισαν το δρόμο τους.
Ο Γέροντας σιωπούσε. Ο χωρικός, γεμάτος έξαψη και αυταρέσκεια, είπε του Γέροντα: "Καλά τα είπα στα παλιόπαιδα;"
Κι ο Γέροντας: "Δεν τα είπες καλά". Ο χωρικός που περίμενε συγχαρητήρια, πικράθηκε από την απάντηση του Γέροντα.
Έφθασαν στην Εκκλησία. Ο Γέροντας μπήκε στο Ιερό κι ο χωρικός έπιασε ένα στασίδι.
Δεν πέρασε μισή ώρα και να 'σου όλοι οι νεαροί της παρέας και μπαίνουν στην Εκκλησία.
Ο χωρικός έτριβε τα χέρια του από ικανοποίηση. Μόλις τελείωσε η Θεία Λειτουργία και βγήκε ο Γέροντας από το Ιερό,
ο χωρικός έσπευσε να τον συναντήσει και του 'δειξε τα παιδιά, λέγοντας: "Είδες, που μου είπες ότι δεν τους τα είπα καλά;
Σκέφθηκαν τα λόγια μου και ήρθαν στην Εκκλησία".
Κι ο Γέροντας, χαμογελώντας του εξήγησε ότι ήρθαν διότι προσευχόταν σιωπηλά γι'αυτά,
και όχι διότι επηρεάστηκαν από τον τρόπο του.
[Γ 251π.]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος,σελ.161-162)

Άγχος και εργασία
-Γέροντα, πολλοί, όταν επιστρέφουν στο σπίτι από την δουλειά, είναι εκνευρισμένοι.
-Εγώ συνιστώ στους άνδρες, μετά την δουλειά τους, αν βρίσκουν καμμιά εκκλησία ανοιχτή,
να μπαίνουν να ανάβουν ένα κερί, να μένουν μέσα δέκα- δεκαπέντε λεπτά ή να κάθονται σε κάποιο πάρκο
να διαβάζουν ένα κομματάκι από το Ευαγγέλιο, για να γαληνεύουν λίγο,
και ύστερα να πηγαίνουν στα σπίτια τους ήρεμοι και χαμογελαστοί,
και όχι να πηγαίνουν εκνευρισμένοι και να στήνουν τον καβγά.
Να μη μεταφέρουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην δουλειά τους μέσα στο σπίτι, να τα αφήνουν έξω από την πόρτα.
-Γέροντα, μερικοί όμως είναι και κάπως δικαιολογημένοι, γιατί η ευθύνη που έχουν στην δουλειά τους γεμίζει άγχος.
-Τους γεμίζει άγχος, γιατί δεν βάζουν και τον Θεό στις υποθέσεις τους.
Ο τεμπέλης που λέει «έ, έχει ο Θεός...», είναι καλύτερος από αυτούς.
Εγώ προτιμώ να είναι κανείς υπάλληλος, να κάνει σωστά και με φιλότιμο την δουλειά του, αλλά να απλοποιεί την ζωή του,
να περιορίζεται στα απαραίτητα και να έχει ήσυχο το κεφάλι του, παρά να είναι εργοστασιάρχης
και να είναι συνέχεια «άχ και βάχ», γιατί συνήθως είναι χρεωμένος.
Μπαίνει και η υπερηφάνεια, «θα πάρω τόσο δάνειο, να παρουσιάσω κι αυτό και το άλλο, για να τακτοποιηθώ καλύτερα...»,
και μετά πέφτει έξω, χρεωκοπεί, οπότε μετά πλειστηριασμός κ.λπ.
Ύστερα πολλοί στην εργασία τους δεν δουλεύουν το μυαλό τους, κουράζονται άσκοπα, και δουλειά δεν βγάζουν.
Δεν μπορούν μετά να ανταποκριθούν και τους πιάνει άγχος.
Κάποιος λ.χ. θέλει να μάθη μια τέχνη καί, επειδή δεν προσέχει, χρόνια πάει-έρχεται, χωρίς να κάνει προκοπή,
γιατί δεν δουλεύει το μυαλό του. Πρέπει να δει τί του χρειάζεται στην δουλειά του και να το προσθέσει.
Νά, όταν δούλευα στον κόσμο σαν μαραγκός, είδα πώς για τα έπιπλα που έκανα μου χρειαζόταν και ένας τόρνος.
Τί; να πήγαινα σε άλλον να μου τα φτιάξει; Πήρα έναν τόρνο και έμαθα να τον δουλεύω.
Στην συνέχεια είδα ότι χρειαζόταν να φτιάξω κυκλικές σκάλες.
Κάθησα, θυμήθηκα και την γεωμετρία και την αριθμητική και έμαθα να τις φτιάχνω.
Αν δεν δουλεύεις το μυαλό, θα παιδεύεσαι. Θέλω δηλαδή να τονίσω πως πρέπει κανείς να δουλεύει το μυαλό του,
γιατί επάνω στην δουλειά παρουσιάζονται ένα σωρό περιπτώσεις.
Έτσι θα γίνει κανείς καλός τεχνίτης και από εκεί και πέρα θα ξέρει τι να κάνη και θα προχωράει.
Όλη η βάση εκεί είναι. Το μυαλό να γεννάη σε όλα. Αλλιώς ο άνθρωπος μένει υπανάπτυκτος και χάνει τον χρόνο του.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 172-173)

Η τέλεια αγάπη για τον Θεό

Όποιος απέκτησε την τέλεια αγάπη για τον Θεό, ζει σ’ αυτή τη ζωή σαν να μην υπάρχει.

Είναι ξένος για τα γήινα και περιμένει ανυπόμονα τα αιώνια. Έχει αλλοιωθεί ολόκληρος από την αγάπη του Θεού και δεν δεσμεύεται από καμία άλλη αγάπη.

Όποιος αγαπά τον εαυτό του, δεν μπορεί να αγαπά τον Θεό. Όποιος χάριν της αγάπης του Θεού δεν αγαπά τον εαυτό του, εκείνος αγαπά τον Θεό.

Αυτός που αγαπά πραγματικά τον Θεό θεωρεί τον εαυτό του ξένο και πάροικο στη γη αυτή. Και τούτο, γιατί προσπαθώντας να ενώσει νου και καρδιά με τον Θεό αφοσιώνεται μόνο σ’ Αυτόν.

Ψυχή που αγάπησε ολοκληρωτικά τον Θεό, κι όταν ακόμη χωρίζεται από το σώμα, δεν θα φοβηθεί τον εναέριο άρχοντα. Θα πετάξει μαζί με τους αγγέλους σαν από ξένη χώρα στην ουράνια πατρίδα της.

Οσίου Σεραφείμ του Σαρώφ

Η αρκούδα του Αγίου Σεραφείμ

Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ γεννήθηκε το 1759 στο Κουρσκ της Ρωσσίας, από εμπόρους γονείς. Στα δεκαεννέα του χρόνια πήγε στο δάσος του Σάρωφ, όπου ασκήτεψε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Εκεί, έδωσε στα διάφορα μέρη του δάσους ονομασίες, όπως Ναζαρέτ, Βηθλεέμ, Ιερουσαλήμ, Όρος Θαβώρ, Γολγοθάς. Την δε καλύβα του την ωνόμασε Άγιον Όρος. Έτσι, κάνοντας τις καθημερινές του εργασίες, μαζεύοντας βρύα, για να τα χρησιμοποιήση ως λίπασμα στον κήπο του, ή κόβοντας ξύλα, επαναλάμβανε τις διάφορες φάσεις της ζωής του Χριστού.

Σ’ αυτή την γη ο Άγιος είχε άμεση επαφή με τα πλάσματα του Θεού, κάτι που του έδινε ιδιαίτερη χαρά. Οι φιλίες του με τα ζώα του δάσους γέμιζαν έκπληξι τους αδελφούς του, στο Σάρωφ, ιδιαίτερα όταν έβλεπαν κουνέλια, αλεπούδες, σαύρες, αρκούδες, ακόμα και λύκους να μαζεύωνται γύρω στα μεσάνυχτα στην είσοδο της καλύβας του, περιμένοντάς τον να τελειώση τις προσευχές του και να φανή με τα καρβελάκια το ψωμί, για να τα ταΐση.

Κάποια ήμερα έφθασε στο μακρινό ερημητήριο του Αγίου Σεραφείμ μία αδελφή από το Μοναστήρι του Ντιβέγιεβο. Περνούσε μία περίοδο αγωνίας και απογοητεύσεως και ήθελε να φύγη από το Μοναστήρι, γιατί το διακόνημα της μαγείρισσας της προκαλούσε απέχθεια. Ο Άγιος Σεραφείμ είχε δώσει ευλογία να τον επισκεφθή.

Πλησιάζοντας στο ασκητήριό του αντίκρυσε τον ερημίτη καθιστά έξω από το κελλί του, με μία πελώρια αρκούδα μπροστά στα πόδια του!

- Βοήθεια, Πάτερ! Φώναξε η φτωχή μοναχή. Ήρθε το τέλος μου!

Εκείνος έδιωξε την αρκούδα και της είπε γελώντας:
- Όχι, μητερούλα, δεν ήρθε ακόμα το τέλος σου. Το τέλος σου είναι μακριά. Η αρκούδα δεν θα σε πειράξη. Αντίθετα, θα σε διασκεδάση!

Και, αφού την καθησύχασε με τα λόγια αυτά, την κάλεσε να καθήση πλάι του επάνω σ’ έναν κορμό δέντρου. Η αρκούδα όμως πήγε και πάλι να ξαπλώση μπροστά στα πόδια του.

Η αδελφή έτρεμε σύγκορμη. Ο Γέροντας ωστόσο έβγαζε κομματάκια ψωμιού από το σακκούλι του και τάιζε την αρκούδα, τόσο ήρεμα, σαν να τάιζε κάποιο κατοικίδιο. Η μοναχή πήρε ξανά κουράγιο και, όταν αισθάνθηκε τελείως ασφαλής, ο Άγιος Σεραφείμ της έδωσε το υπόλοιπο ψωμί και την προέτρεψε να το δώση η ίδια στην αρκούδα.

- Όχι, Πάτερ, θα φάη και το χέρι μου μαζί, απάντησε εκείνη.

- Πίστεψε με, μητερούλα, δεν θα φάη το χέρι σου, είπε ο Άγιος χαμογελώντας.

Η μοναχή πήρε το ψωμί και το έδωσε στο ζώο. Ήταν μάλιστα τόση η ευχαρίστησι που αισθανόταν, ώστε στενοχωρήθηκε πολύ, όταν τελείωσε το ψωμί.

- Θυμάσαι, μητερούλα, πώς ένα λιοντάρι υπηρετούσε τον Άγιο Γεράσιμο στην έρημο; την ρώτησε τότε ο Γέροντας. Έτσι μία αρκούδα υπηρετεί τον φτωχό Σεραφείμ. Βλέπεις, τα ζώα μας υπακούουν! Και συ, χάνεις εύκολα το θάρρος σου. Γιατί; Κάνε υπομονή! Θα έχετε χαρές στο Μοναστήρι. Επισκέπτες διάσημοι θα έρθουν, ζητώντας τα νέα του φτωχού Σεραφείμ. Κι εσύ, δίχως δισταγμό, θα τους πης τότε πώς μαζί δώσαμε φαΐ σε μία αρκούδα. Αν είχα ένα ψαλίδι, θα έκοβα λίγο από το τρίχωμά της για απόδειξι. Σε ικετεύω, μητερούλα, μη χάνης ποτέ το κουράγιο σου. Για τίποτα!

- Αν οι αδελφές έβλεπαν την αρκούδα, θα πέθαιναν από τον φόβο τους, του είπε η μοναχή.

- Μα δεν πρόκειται ποτέ να την δουν, την βεβαίωσε ο Άγιος Σεραφείμ.

- Αν την σκότωνε κάποιος θα λυπόμουν πολύ, είπε πάλι η μοναχή.

- Κανείς δεν πρόκειται να την σκοτώση, απάντησε με σιγουριά ο Άγιος. Εκτός από σένα, κανείς άλλος δεν θα την δη.

«Πώς θα με πιστέψουν οι αδελφές, όταν θα τους διηγηθώ αυτό το θαύμα», σκέφθηκε η μοναχή. Και ο Γέροντας, διαβάζοντας την σκέψι της, είπε:

- Πριν περάσουν ένδεκα χρόνια από τον θάνατό μου, δεν θα πης σε κανέναν τίποτα. Μετά τα ένδεκα χρόνια, μητερούλα, θα ξέρης σε ποιόν να το πης.

Η αδελφή γύρισε στο Ντιβέγιεβο με ανανεωμένο τον ζήλο για το διακόνημά της.

Ένδεκα χρόνια μετά την κοίμησι του Όσιου, παρακολουθώντας η μοναχή κάποιον ζωγράφο, που αγιογραφούσε τον Άγιο Σεραφείμ, θυμήθηκε το επεισόδιο με την αρκούδα και το διηγήθηκε για πρώτη φορά. Έτσι επαληθεύθηκε η προφητεία του Αγίου.

Η αρκούδα αυτή, εκτός από συντροφιά, προσέφερε μερικές φορές και βοήθεια στον Άγιο Σεραφείμ.

- Άκου δω, Μίσα, της είπε μία ημέρα που είχε επισκέπτες και οι οποίοι, ως συνήθως, έδειχναν φοβισμένοι στην θέα του θηρίου. Αντί να τρομάζης τους ανθρώπους, δεν πηγαίνεις καλύτερα να μου φέρης κάτι, να προσφέρω στους επισκέπτες μου;

Εκείνη υπάκουσε, χώθηκε στο δάσος και σε λίγο επέστρεψε περπατώντας όρθια στα πίσω πόδια. Στα μπροστινά κρατούσε μία κηρήθρα με μέλι!

ΆΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ

("Η Ζωοφιλία των Αγίων και η Αγιοφιλία των Ζώων", Σίμωνος Μοναχού, σ. 96-100)

Βίος του Οσίου Πατρός ημών Σεραφείμ του Σαρώφ

Ο όσιος Σεραφείμ, το ολοφώτεινο αστέρι της Ρωσικής Ορθοδοξίας, έζησε, έδρασε και έλαμψε στις αρχές του 19ου αιώνα (1759-1833).

Γεννήθηκε στις 19 Ιουλίου του 1759 στην πόλη Κουρσκ και παρέμεινε εκεί μέχρι τα δεκαεννέα του χρόνια. Στην ηλικία αυτή πήρε τη γενναία απόφαση ν’ αφοσιωθεί ολόψυχα στο Θεό· κι Εκείνος οδήγησε τα βήματά του στο μοναστήρι του Σαρώφ.

Ενώ ήταν ακόμη δόκιμος, αρρώστησε βαριά από υδρωπικία. Μετά από τρία χρόνια ασθενείας, θεραπεύθηκε θαυματουργικά με επίσκεψη της Θεοτόκου.

Στη μοναχική του κουρά (1786) ονομάστηκε Σεραφείμ - προηγουμένως είχε το όνομα Πρόχορος. Το ίδιο έτος χειροτονήθηκε διάκονος και μετά από επτά χρόνια, σε ηλικία 34 ετών, ιερεύς. Όταν λειτουργούσε, πετούσε στα ουράνια, και πολλές φορές αξιωνόταν να βλέπει θαυμαστά οράματα και ν’ ακούει αγγελικές μελωδίες.

Διψώντας να πλησιάσει περισσότερο το Θεό, Τον παρακάλεσε να τον αξιώσει ν’ αποσυρθεί σε κάποια ερημική περιοχή. Ένα χρόνο μετά τη χειροτονία του σε ιερέα, έλαβε άδεια από τη μονή ν’ αφοσιωθεί στη μελέτη, στη σιωπή, στην άσκηση, στην έντονη προσευχή. Για δεκαέξι χρόνια, βαθιά μέσα στο δάσος, αγωνιζόταν ν’ ανεβαίνει, μέρα με τη μέρα, την κλίμακα που οδηγεί στον ουρανό. Τότε έκανε και τη γνωστή άσκηση, τις «χίλιες νύχτες προσευχής»: Πάνω σε μια μεγάλη πέτρα, ξαγρύπνησε προσευχόμενος επί χίλιες νύχτες.

Μαζί με την προσευχή, διάβαζε ακατάπαυστα την Αγία Γραφή. «Πρέπει να τρέφεις, έλεγε, την ψυχή με το λόγο του Θεού, γιατί ο λόγος του Θεού είναι ο «άρτος των αγγέλων». Μ’ αυτόν πρέπει να τρέφονται οι ψυχές που αγαπούν με πάθος το Θεό». Ευλαβείτο αφάνταστα τη Θεοτόκο. Στο πρόσωπό Της έβρισκε ανέκφραστη πνευματική αγαλλίαση. Συχνά έλεγε: «Η Παναγία είναι η χαρά, η μεγαλύτερη απ’ όλες τις χαρές».

Στο διάστημα που ασκήτευε στην έρημο, δέχθηκε επίθεση ληστών, που τον τραυμάτισαν βαριά, θεραπεύθηκε και πάλι θαυματουργικά από τη Θεοτόκο.

Το 1810 επέστρεψε από την έρημο στη Μονή του Σαρώφ και έμεινε έγκλειστος στο κελλί του, ασκούμενος στη σιωπή. Στην αρχή απέφευγε τον κόσμο. Αργότερα όμως, το 1815, σε ηλικία 56 ετών, άνοιξε το κελλί του και δεχόταν κάθε επισκέπτη. Είχε αποκτήσει πια φήμη αγίου και φωτισμένου ανδρός και ο κόσμος έτρεχε κοντά του να ξεδιψάσει. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν βγήκε ποτέ από το κελλί του για αλλά δέκα χρόνια.

Σε ηλικία 66 ετών, κατόπιν οράματος και προσταγής της Θεοτόκου, αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη διακονία του πλησίον και άρχισε στο εξής το έργο του «στάρετς», του πνευματικού καθοδηγητού.

Η δράση του ως «στάρετς» υπήρξε καταπληκτική. Αναρίθμητες ψυχές έτρεχαν κοντά του, για να βρουν τη γαλήνη, τη χάρη, τη σωτηρία. Και όσοι δεν μπορούσαν να φθάσουν μέχρι το κελλί του, τον κατέκλυζαν με επιστολές.

Οι επισκέπτες του επέστρεφαν άλλοι άνθρωποι. Καθώς προσευχόταν γι’ αυτούς, καθώς τους ευλογούσε με το σημείο του σταυρού, καθώς μύρωνε το μέτωπό τους με λάδι από το καντήλι της Παναγίας, καθώς τους έδινε πνευματικές συμβουλές..., μια μυστική δύναμη απλωνόταν στις ψυχές τους. «Οποιοσδήποτε ερχόταν στον στάρετς Σεραφείμ, ένιωθε να τον αγγίζει η θεϊκή φλόγα που υπήρχε σ’ αυτόν και ν’ αγκαλιάζει την ψυχή του». Σ’ όλους μοίραζε ειρήνη, χαρά, θεϊκές ευλογίες.

Συνιστούσε συχνά την ειρήνη: «Απόκτησε την πνευματική ειρήνη και τότε χιλιάδες ψυχές ολόγυρά σου θα βρουν τη λύτρωση». Σχετικά με το σκοπό της ζωής μας, δίδασκε: «Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος». Μιλούσε πολύ για την Ανάσταση του Χριστού. Χαιρετούσε τους επισκέπτες του με τα λόγια:

«Χαρά μου, Χριστός ανέστη!». Και κάθε φορά που κοινωνούσε, απήγγελλε τον πασχαλινό κανόνα Αναστάσεως ημέρα...».

Από τα πνευματικά του χαρίσματα, τι να πρωτοαναφέρουμε; Το μάτι του διέσχιζε τα βάθη των καρδιών. Είχε βλέμμα προφήτου. Προέβλεπε τα μέλλοντα. Απαντούσε σε επιστολές χωρίς να τις ανοίξει, γιατί γνώριζε το περιεχόμενό τους. Θεράπευε με την προσευχή του πλήθος αρρώστων. Πολλές φορές το πρόσωπό του άστραφτε σαν ήλιος. Και μέσα στο δάσος, όταν ασκήτευε, είχε φιλίες με τα άγρια πουλιά και ζώα, και μάλιστα με μια πελώρια αρκούδα, που κάθε μέρα ερχόταν να φιλευτεί από το χέρι του! Ζωή προπτωτική, παραδεισένια!

Ο θάνατός του υπήρξε οσιακός. Στις 2 Ιανουαρίου του 1833 βρέθηκε νεκρός, γονατισμένος, με τα μάτια προσηλωμένα στην εικόνα της Θεοτόκου. Την προηγούμενη μέρα είχε κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων και είχε αποχαιρετήσει τους πατέρες του μοναστηριού.

Το πέρασμά του από τη γη θα μείνει αξέχαστο. Η Εκκλησία του Χριστού λίγες παρόμοιες μορφές γνώρισε. Τα λόγια του και τα έργα του θα δυναμώνουν πάντα τους πιστούς.

Άγιος ανακηρύχθηκε επίσημα το 1903. Η μνήμη του εορτάζεται στις 2 Ιανουαρίου, αλλά και στις 19 Ιουλίου — ημέρα της ανακομιδής του αγίου λειψάνου του. Η αγιότητά του γίνεται όλο και περισσότερο γνωστή στον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο.

Συγκλονιστικό γεγονός για τη Ρωσία υπήρξε η εύρεση της σορού του, το 1990, και η μεταφορά της στη γυναικεία Μονή του Ντιβέγιεβο (την οποία ο όσιος είχε υπό την πνευματική του καθοδήγηση και προστασία).

Είθε οι πρεσβείες του να μας ενισχύουν στο δρόμο της ζωής μας, και το παράδειγμά του να μας εμπνέει.

(πηγή: "Παρακλητικός Κανών εις τον Όσιον Σεραφείμ του Σαρώφ", υπό του Ιερομονάχου Αθανασίου Σιμωνοπετρίτου, Υμνογράφου Μ.Χ.Ε.)