Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 19-31. Η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου.
16.30 ὁ δὲ εἶπεν, Οὐχί(1), πάτερ ᾽Αβραάμ, ἀλλ᾽ ἐάν τις ἀπὸ νεκρῶν(2) πορευθῇ πρὸς
αὐτοὺς μετανοήσουσιν(3).
30 “Όχι, πατέρα μου Αβραάμ”, του λέει εκείνος, “δεν αρκεί· αλλά αν κάποιος
από τους νεκρούς πάει σ’ αυτούς, θα μετανοήσουν”.
(1) «Στα μεν βιβλία απιστούν, διότι γράφτηκαν από ζωντανούς, που δεν έχουν δει
ακόμη τα σχετικά με τον μέλλοντα αιώνα· εάν όμως κάποιος από τους νεκρούς
πορευτεί προς αυτούς, θα τον πιστέψουν, αφού ξέρει τα πάντα» (Ζ).
«Τέτοιοι είναι και τώρα αυτοί που λένε· Ποιος ξέρει τα σχετικά με τον άδη;
Ποιος αφού ήλθε από εκεί μας τα ανήγγειλε;» (Θφ). Ο πλούσιος κάνει ένσταση.
Θα έλεγε κάποιος, ότι θέλει να μαλακώσει τον Αβραάμ προσφωνώντας τον
με οικειότητα με την επανάληψη του Πάτερ Αβραάμ. Η αίτησή του είναι συγκινητική.
Δεν μπορεί κάποιος όμως να μην αντιληφθεί, ότι εμπερικλείει ένα είδος
προσωπικής δικαιολογίας. Ο πλούσιος σκέφτεται για τους αδελφούς του ό,τι
και για τον εαυτό του (L). Εάν δεν μετανόησε έγκαιρα αυτό οφείλεται στο ότι
ο Θεός δεν μεταχειρίστηκε τα μέτρα που έπρεπε (g).
(2) Που βγήκε από τους νεκρούς· η «από» δείχνει το μέρος, στο οποίο είναι οι νεκροί,
δηλαδή από τον άδη (δ).
(3) Ο πλούσιος ομολογεί ότι αιτία της απώλειάς του δεν υπήρξαν κυρίως τα πλούτη,
αλλά η αμετανοησία, από την οποία συνοδεύονταν αυτά (g).

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 19-31. Η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου.
16.29 λέγει αυτώ ᾽Αβραάμ(1), ῎Εχουσι Μωϋσέα καὶ τοὺς προφήτας(2)· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν(3).
29 Ο Αβραάμ του λέει: “έχουν τα λόγια του Μωυσή και των προφητών· ας υπακούσουν σ’ αυτά”.
(1) Ο Αβραάμ δεν απαντά ως προς το αν ο Λάζαρος ήταν δυνατόν να σταλεί στους αδελφούς
του πλούσιου. Αναμφίβολα δεν υπάρχει μεταξύ γης και παραδείσου τόσο χάσμα,
όσο μεταξύ παραδείσου και άδη (b).
(2) Προσωποποίηση του νόμου και των συγγραμμάτων των προφητών, που έξυπνα χρησιμοποιείται
εδώ σε αντίθεση με τον Λάζαρο. Διαβάζοντας τον νόμο και τις προφητείες,
είναι σαν να έχουν τον Μωϋσή και τους προφήτες πρόσωπο προς πρόσωπο να τους μιλούν (b).
«Δεν νοιάζεσαι, λέει, τόσο εσύ για τους αδελφούς όσο ο Θεός που τους έπλασε·
διότι τοποθέτησε για χάρη τους αμέτρητους δασκάλους» (Θφ). Από αυτό φαίνεται καθαρά,
ότι υπάρχουν αρκετά τεκμήρια και αποδείξεις στην Π.Δ., στον Μωϋσή και τους προφήτες,
μέσω των οποίων οι απροκατάληπτοι και ειλικρινείς αναζητητές της αλήθειας θα μπορούσαν
να πληροφορηθούν, ότι υπάρχει και άλλη ζωή πέραν του τάφου, όπως και αμοιβές ή ποινές
για τους αγαθούς ή πονηρούς ανθρώπους.
(3) Κανείς δεν αναγκάζεται. Με την ακρόαση με πίστη του νόμου σωζόμαστε και όχι
με τις εμφανίσεις από τους νεκρούς. Ο Ηρώδης, ο οποίος δεν είχε διάθεση να ακούσει,
δεν αξιώθηκε να δει κανένα θαύμα (b).

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 19-31. Η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου.
16.28 ἔχω γὰρ πέντε ἀδελφούς(1), ὅπως διαμαρτύρηται(2) αὐτοῖς,
ἵνα μὴ καὶ αὐτοὶ ἔλθωσιν εἰς τὸν τόπον τοῦτον τῆς βασάνου(3).
28 να προειδοποιήσει τους πέντε αδερφούς μου, ώστε να μην έρθουν
κι εκείνοι σ’ αυτόν εδώ τον τόπο των βασάνων”.
(1) «Παρακαλεί για τους αδελφούς, φανερώνοντας ότι, όπως ακριβώς αυτός
πριν πεθάνει, έτσι και αυτοί, θεωρούν ανοησία τις απειλές της Γραφής
για τις κολάσεις του μελλοντικού αιώνα και για αυτό επιδιώκουν μόνη τη φιληδονία» (Ζ).
Ο πλούσιος δεν είναι ακόμη αποστερημένος από κάθε φυσική αγάπη.
Οι 5 αδελφοί του πλούσιου δεν μπορούν να εκπροσωπούν παρά τους πλούσιους
φαρισαίους, οι οποίοι ζούσαν τότε στη γη στην προνομιούχο και λαμπρή θέση,
την οποία απολάμβανε άλλοτε ο πλούσιος. Είναι σαν να έλεγε σε αυτούς ο Κύριος:
Να ποια θα είναι μετά από λίγο η θέση σας, εάν δεν μεταβληθείτε (g).
(2) Το να διαμαρτυρηθεί δεν σημαίνει απλώς να διακηρύξει, αλλά να μαρτυρήσει έντονα,
ώστε η αλήθεια να εισχωρήσει διαμέσου (δια) των καλυμμάτων συνείδησης σκληρυμένης.
Ο Ιησούς υπαινίσσεται εδώ την επίμονη αξίωση των αντιπάλων του,
να δώσει κάποιο θαύμα σε αυτούς, την οποία αρνούνταν να ικανοποιήσει (g).
(3) Είναι προφανές, ότι ο Κύριος προϋποθέτει εδώ, ότι η κρίση του πλουσίου
έγινε αμέσως με τον θάνατό του και όσο ζούσαν ακόμη οι αδελφοί του.
Αυτό είναι απόδειξη ότι ο Κύριος δέχεται μία προσωρινή κρίση αμέσως
μετά τον θάνατο του καθενός, η οποία διακρίνεται από την τελική και παγκόσμια κρίση (g).

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 19-31. Η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου.
16.27 εἶπεν δέ(1), ᾽Ερωτῶ(2) οὖν(3) σε, πάτερ,
ἵνα πέμψῃς αὐτὸν(4) εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου,
27 Είπε πάλι ο πλούσιος: “τότε σε παρακαλώ, πατέρα, στείλε τον
στο σπίτι του πατέρα μου,
(1) Ο πλούσιος απευθύνει άλλη παράκληση, η οποία φαίνεται μεν λιγότερο
ιδιοτελής από την πρώτη, είναι όμως και λιγότερο ταπεινή. Διότι υπονοεί,
ότι δεν έτυχε στη γη σε ευνοϊκές περιστάσεις. Εάν ο Θεός τον ειδοποιούσε
επαρκώς και έγκαιρα, δεν θα βρισκόταν τώρα στον τόπο αυτόν της βασάνου (p).
Όχι λιγότερο όμως ο πλούσιος σιωπά για τον εαυτό του και δεν έχει
τι να απαντήσει στην άρνηση που αντέταξε ο Αβραάμ. Το στόμα του φράχτηκε.
Οι καταδικασμένοι λοιπόν αμαρτωλοί θα καταστούν αναπολόγητοι, μη βρίσκοντας
ποια δικαιολογία να αντιτάξουν στην εναντίον τους απόφαση. Θα αντιληφθούν
επιπλέον ότι με καμία ένσταση δεν θα μπορέσουν να ελαφρώσουν τη θέση τους
και τιμωρία τους. Και με το κεφάλι τους προς τα κάτω και το στόμα τους κλειστό
θα δεχτούν του δίκαιου κριτή την ετυμηγορία.
(2) «Σε παρακαλώ» (Ζ).
(3) Αφού είναι αδύνατον εδώ λόγω του χάσματος να περάσει κάποιος προς τα εδώ,
δεν είναι όμως αδύνατη και η διάβαση από το μέρος το δικό σας στη γη,
σε παρακαλώ λοιπόν… (L).
(4) Να στείλεις «όχι απλώς έναν από τους νεκρούς, αλλά τον Λάζαρο,
για να τον δουν στεφανωμένο και με δόξα και με υγεία, αυτοί που τον είδαν
σε αρρώστια και αυτοί που έγιναν μάρτυρες της φτώχιας του, αυτοί να γίνουν
θεατές και της δόξας του. Διότι είναι προφανές ότι με δόξα επρόκειτο
να τους εμφανιστεί, αν βεβαίως έπρεπε να είναι αυτός αξιόπιστος κήρυκας» (Θφ).
Πάντως ο Λάζαρος ήταν γνωστός στο σπίτι του πλουσίου και ήταν γνωστός
και ο θάνατός του. Και συνεπώς η μαρτυρία του θα έκανε εντύπωση στους αδελφούς
του πλουσίου.

Μου λέει ο λογισμός ότι ο μεγαλύτερος εχθρός της ψυχής, ακόμη και από τον διάβολο, είναι το κοσμικό πνεύμα, γιατί μας παρασύρει γλυκά και μας πικραίνει αιώνια.

(Αγ. Παΐσιος)

Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΜΕ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ ΑΓΙΩΝ

(επιμέλεια αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

1) Με ΜΑΥΡΟ σκούρο το αρχαίο, με ΜΑΥΡΟ απλό η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ, με ΜΠΛΕ χρώμα ο σχολιασμός από Πατέρες κλπ. κάποιων σημείων.

2) Στο τέλος ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: «Το καθήκον του Εκκλησιασμού»

(Σχόλιο Νο 1, στο εξής μόνο το νούμερο)

[(1) «Μέχρι τον 5ο αιώνα η είσοδος του κλήρου και του λαού ήταν απλή και η λειτουργία άρχιζε με τη σύντομη ευλογία του ιερέα «Εἰρήνη πᾶσι» και ακολουθούσαν τα αναγνώσματα» (Η Θ. Λειτουργία, Κογκούλη, Οικονόμου, Σκαλτσή, εκδ. «Λυδία») «Όταν μπει ο προϊστάμενος της Εκκλησίας, αμέσως λέει: Ειρήνη σε όλους» (άγ. Ιωάννης Χρυσόστομος ΕΠΕ (Έλληνες Πατέρες Εκκλησίας εκδ. Βυζάντιο) 22. 145). «Ο Χρυσόστομος επενέβη προσθετικά και άρα διαμορφωτικά στο υπάρχον κείμενο της Αντιοχειανής Λειτουργίας [κυρίως στο τμήμα της «Αναφοράς»], το οποίο εμπλούτισε σε καίρια σημεία. Για τον λόγο αυτό του αποδόθηκε πολύ αργότερα ολόκληρη η Λειτουργία» (Στυλ. Παπαδόπ.Αγ.Ιω.ο Χρυσ. τ.Α, 125)]

ΕΝΑΡΞΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Διάκονος·  Εὐλόγησον, Δέσποτα.

                   Ευλόγησε (=δοξολόγησε), δέσποτα.

Ἱερέας·   Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία (2) τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

                  Ας είναι ευλογημένη (=δοξασμένη) η βασιλεία του Πατέρα και του Υιού και του αγίου Πνεύματος, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

[(2) «Τι είναι η βασιλεία; Η παρουσία η δική μου [λέει ο Χριστός]. - Η Εκκλησία είναι ουράνια και τίποτα άλλο δεν είναι παρά ουρανός. - Η εκκλησία είναι τόπος αγγέλων, αρχαγγέλων, βασιλεία Θεού, ο ίδιος ο ουρανός… Πράγματι και εδώ ουρανός είναι. Εάν αμφιβάλλεις κοίταζε προς την αγία τράπεζα, θυμήσου εξαιτίας ποιου στήθηκε και για ποιο λόγο· σκέψου ποιος εξουσιάζει εδώ. - Όταν μπαίνουμε στην Εκκλησία, να μπαίνουμε όπως πρέπει στο Θεό. - Εδώ πρέπει να είμαστε χοροί αγγέλων και να κάνουμε την εκκλησία ουρανό… Η εκκλησία δεν είναι χώρος συνομιλίας, αλλά διδασκαλίας» (ΧρυσόστομοςΕΠΕ10.680·24.546· 18Α.517·30.317·12.365·16Α.519) «Βασιλεία του Θεού και Πατέρα, που υπάρχει κατ’ ουσίαν, είναι το Πνεύμα το άγιο» (άγ. Μάξιμος Ομολογ.(+662) ΕΠΕΦιλοκ.15Γ233). «Παρίστανται οι άγιοι άγγελοι οι οποίοι καταγράφουν τα λόγια· είναι παρών ο Κύριος ο οποίος εξετάζει τις διαθέσεις των εισερχομένων… ποιος με ειλικρινή διάθεση, ποιος με πόθο ζητά να γνωρίσει τα επουράνια· ποιος με πλαστή αφοσίωση προφέρει λόγια μόνο με τα άκρα των χειλιών του, ενώ η καρδιά του βρίσκεται μακριά από το Θεό» (άγ.Βασίλειος Μέγας, ΕΠΕ5.129) «Τηρούν όλοι τόση σιωπή, που νομίζεις πως εκεί, μέσα στο τόσο αναρίθμητο πλήθος των αδελφών, δεν υπάρχει άνθρωπος» (αγ.Κασσιανού(+435), Κοινοβ. Διατυπώσεις, εκδ. Ι.Μ.Παρακλήτου,19) «Πήγαινε στη σύναξη και στάσου στον ναό γεμάτος τρόμο, σαν να βρίσκεσαι στον ουρανό μαζί με τους αγγέλους, θεωρώντας τον εαυτό σου ανάξιο να παραβρίσκεται ακόμα κι εκεί μαζί με τους αδελφούς. Κι ενώ στέκεσαι, πρόσεχε τον εαυτό σου, ώστε να μη κοιτάζεις εδώ κι εκεί και περιεργάζεσαι τους αδελφούς, πώς δηλαδή στέκεται ο καθένας ή πώς ψάλλει, αλλά πρόσεχε μόνον τον εαυτό σου, την ψαλμωδία και τις αμαρτίες σου» (άγ. Συμεών Νέος Θεολ. (+1022) ΕΠΕ τ.19Δ, σ. 427)]

Λαός· Ἀμήν (3)(=Αληθινά· πράγματι· μακάρι να γίνει έτσι)

[(3) «Με το «Αμήν», που λέγεται στο τέλος από το λαό, ολόκληρο το εκκλησιαστικό πλήρωμα επιβεβαιώνει και αποδέχεται ως δική του φωνή τα όσα εκφώνησε ο λειτουργός» (Τρεμπέλας, Λειτουργικόν) «Ο άγ. Ιερώνυμος (+420) περιγράφοντας τα «αμήν» των εκκλησιαστικών συνάξεων της εποχής του, λέει ότι ήταν τόσο δυνατά και πολύστομα, ώστε σαν ουράνιες βροντές και κεραυνοί αντηχούσαν κάτω από τις υψηλές στέγες της εκκλησίας» (π. Κων. Καλλινίκου, Ο χριστιανικός Ναός…318)]

ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΑΠΤΗ ή ΕΙΡΗΝΙΚΑ (4)

[(4) «Ονομάζονται «ειρηνικά» επειδή στις τρείς πρώτες αιτήσεις επαναλαμβάνεται η λέξη «ειρήνη»(Τρεμπέλας). «Ειρήνης είναι μυστήριο αυτό το μυστήριο. - Τίποτα εντελώς δεν μπορούμε χωρίς αυτήν ούτε να πούμε, ούτε να πράξουμε. Αυτή είναι η τροφός μας και μητέρα, που μας θάλπει με πολλή φροντίδα. Ως ειρήνη εννοώ…την κατά Θεόν ειρήνη, που προέρχεται από πνευματική ομόνοια. - Αυτής της ειρήνης το μεν όνομα είναι πολύ, ενώ αυτή η ίδια δεν υπάρχει πουθενά» (Χρυσόστομος ΕΠΕ 11.61· 34.186· 18^Α514) «(Ειρήνη) το παρά πάντων μεν επαινούμενον αγαθόν, υπ’ ολίγων δε φυλασσόμενον» (άγ. Γρηγόριος Θεολ. ΕΠΕ1,326) «Αυτός που ζητά ειρήνη, το Χριστό ζητά με πόθο, διότι αυτός είναι η ειρήνη» (άγ.ΒασίλειοςΜέγας ΕΠΕ5, 39) «Απόκτησε το πνεύμα της ειρήνης και τότε χιλιάδες ψυχές θα σωθούν γύρω σου» (άγ. Σεραφείμ του Σάρωφ(+1833),Πόποβιτς44)]

Ο Λαὸς ψάλλει το· Κύριε, ἐλέησον, στο τέλος κάθε αιτήματος.

Διάκ· Ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

         Με ειρήνη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης καὶ τῆς σωτηρίας τῶν ψυχῶν ἡμῶν τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για την ειρήνη από τον ουρανό (από το Θεό) και για τη σωτηρία των ψυχών μας, ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ὑπὲρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, εὐσταθείας τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν (5) καὶ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως (6) τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για την ειρήνη όλου του κόσμου, τη σταθερότητα των αγίων του Θεού Εκκλησιών και για την ένωση όλων των ανθρώπων ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(5) «Όπως δεν μπορεί να κουνήσει κανείς ένα βουνό, έτσι ούτε την Εκκλησία. - Η Εκκλησία κλυδωνίζεται, αλλά δεν καταποντίζεται· βασανίζεται από τρικυμίες, αλλά δεν ναυαγεί· παλεύει, αλλά μένει αήττητη. - Είναι ευκολότερο να σβήσει ο ήλιος, παρά να αφανισθεί η Εκκλησία. (6) - Το όνομα της Εκκλησίας σημαίνει ένωση και συμφωνία, όχι χωρισμό» (Χρυσ. ΕΠΕ 5.477· 33.110· 8Α.386·18.22) ]

Ὑπὲρ τοῦ ἁγίου οἴκου (7) τούτου καὶ τῶν μετὰ πίστεως, εὐλαβείας καὶ φόβου Θεοῦ εἰσιόντων ἐν αὐτῷ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Γι’ αυτόν τον άγιο ναό και όσους μπαίνουν σ’ αυτόν με πίστη, ευλάβεια και φόβο Θεού ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(7) «Ο ναός στραμμένος στην ανατολή» (Διδασκ. Αποστ.(200-250μ.Χ). Το ίδιο λέει και ο Ωριγένης (γύρω στο 239 μ.Χ) ως έθιμο αναγκαίο. «Η εκκλησία να είναι στενόμακρη, στραμμένη προς την ανατολή… αφού σηκωθούν όλοι μαζί και στραφούν στην ανατολή…και να θυμούνται την αρχαία τοποθεσία του παραδείσου που ήταν ανατολικά»(ΔιαταγαίΑποστόλ.(380μ.Χ.) ΕΠΕ 161, 163)σύμφωνα με το «ψάλατε τῷ Θεῷ τῷ ἐπιβεβηκότι ἐπὶ τὸν οὐρανὸν τοῦ οὐρανοῦ κατὰ ἀνατολάς (=ψάλτε στο Θεό, που επιβαίνει πάνω στο άρμα του ανεβαίνοντας στον ανώτατο ουρανό και αρματοδρομεί προς την ανατολή, απ’ όπου εκπορεύεται το φως(Τρεμπέλας))»(Ψαλμ67,34) «Η Εκκλησία είναι το κοινό σπίτι όλων. - Εκκλησία δεν είναι τοίχοι και στέγη, αλλά πίστη και τρόπος ζωής. - Εδώ είναι ιατρείο και όχι δικαστήριο που απαιτεί ευθύνες αμαρτιών, αλλά παρέχει συγχώρηση. - Όπως ακριβώς είναι τα λιμάνια στο πέλαγος, έτσι ο Θεός εγκατέστησε τις εκκλησίες μέσα στις πόλεις… Είναι (ο ναός) πνευματικό λιμάνι των ψυχών. - Όπως ένα λιμάνι χωρίς ανέμους και κύματα παρέχει μεγάλη ασφάλεια στα πλοία πού αγκυροβολούν εκεί, έτσι ακριβώς και ο οίκος του Θεού, σαν από κάποια θύελλα εξαρπάζει από τα κοσμικά πράγματα όσους μπαίνουν σ’ αυτόν…Αυτός ο χώρος είναι θεμέλιο αρετης, διδασκαλείο φιλοσοφίας… Πάτησε στα πρόθυρα μόνο και αμέσως θ’ αποβάλεις τις βιοτικές φροντίδες. Πέρασε μέσα στο προαύλιο και σαν κάποια αύρα πνευματική θα περιστοιχίσει την ψυχή σου… Αν όμως χωρίς σύναξη είναι τόσο μεγάλο το κέρδος από την εδώ παρουσία… όταν ο Χριστός στέκεται στη μέση…με πόση ωφέλεια πλημμυρισμένοι φεύγουν από εδώ οι παρόντες; πόση πάλι ζημιά παθαίνουν οι απόντες;» (Χρυσ.ΕΠΕ10.400·33.108·30.154·35.493·26.449]

Ὑπὲρ τῶν εὐσεβῶν καὶ ὀρθοδόξων χριστιανῶν τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για τους ευσεβείς και ορθοδόξους χριστιανούς ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ὑπὲρ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου (8) ἡμῶν (τάδε), τοῦ τιμίου πρεσβυτερίου (9), τῆς ἐν Χριστῷ διακονίας, παντὸς τοῦ κλήρου καὶ τοῦ Λαοῦ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για τον αρχιεπίσκοπό μας (τάδε), τους έντιμους πρεσβυτέρους, τους διακόνους του Χριστού, για όλο τον κλήρο και το λαό ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(8) «Τον επίσκοπο είναι φανερό ότι πρέπει να τον βλέπουμε σαν τον ίδιο τον Κύριο. - Έγκυρη να θεωρείται η Ευχαριστία εκείνη που τελείται από τον Επίσκοπο, ή από εκείνον στον οποίο θα δώσει την άδεια αυτός. - Προΐσταται ο επίσκοπος συμβολίζοντας το Θεό και οι πρεσβύτεροι συμβολίζοντας το συνέδριο των αποστόλων και οι διάκονοι, οι γλυκύτατοί μου, οι επιφορτισμένοι με τη διακονία του Ιησού Χριστού. - Το αξιόλογο πρεσβυτέριο… είναι έτσι συνδεδεμένο με τον επίσκοπο, όπως οι χορδές στην κιθάρα» (άγ. Ιγνάτιος Θεοφόρος· γράφει γύρω στο 110 μ.Χ. ΕΠΕ,σ.81,139,95,79) (9) «Δίκαια οι ιερείς πρέπει αν θεωρούνται όχι μόνο ισχυρότεροι από τους άρχοντες και τους βασιλιάδες, αλλά και πολυτιμότεροι από τους πατέρες. Γιατί οι μεν πατέρες μάς γέννησαν σωματικά, ενώ οι ιερείς είναι αίτιοι της από το Θεό γέννησής μας» (Χρυσ. ΕΠΕ28.127) «Αν τύχει ένας παπάς και ένας βασιλιάς, τον παπά σου να βάλεις επάνω από το βασιλιά να καθίσει. Και αν σου τύχει ένας παπάς και ένας άγγελος, τον παπά σου να πρωτοχαιρετίσεις πρωτύτερα και από τον άγγελο, διότι ο παπάς είναι ανώτερος και από τους αγγέλους στο αξίωμα» (άγ. Κοσμάς Αιτωλός (+1779) Διδαχ.Ε, Μεν.279)]

Ὑπὲρ τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν ἔθνους, πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας ἐν αὐτῷ και τοῦ φιλοχρίστου στρατοῦ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για το ευσεβές έθνος μας, για όλους όσους κατέχουν αξιώματα και εξουσίες και για το φιλόχριστο στρατό ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ὑπὲρ τῆς πόλεως ταύτης, πάσης πόλεως καὶ χώρας (10), καὶ τῶν πίστει οἰκούντων ἐν αὐταῖς τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Γι’ αυτήν εδώ την πόλη, για κάθε πόλη και χώρα και για όσους με πίστη κατοικούν σ’ αυτές, ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(10) «Τίποτα δεν είναι γλυκύτερο από την πατρίδα. - Είναι μακάρια η πόλη, όχι για τους κίονες και τη χρυσή οροφή των κτιρίων της, αλλά για τη δική σας αρετή. - Ο στολισμός και η ασφάλεια μιας πόλης δεν είναι το μέγεθός της, αλλά η αρετή της ψυχής των κατοίκων της» (Χρυσ. ΕΠΕ31.632·33.426·32.534) «Να τιμούμε τη μητέρα μας, είναι χρέος ιερό. Η μητέρα καθενός είναι διαφορετική, κοινή μητέρα όλων είναι η πατρίδα. - Τίμησε την πατρίδα και με την αρετή βοήθησέ την» (άγ.Γρηγόρ.Θεολ.ΕΠΕ7.75·7.53) «Οι Χριστιανοί πιο πολύ ευεργετούν τις πατρίδες από όσο οι υπόλοιποι άνθρωποι, διότι εκπαιδεύουν τους πολίτες και τους διδάσκουν να δείχνουν ευσέβεια στο Θεό των όλων» (Ωριγένης PG11,1629)]

Ὑπὲρ εὐκρασίας ἀέρων, εὐφορίας τῶν καρπῶν τῆς γῆς καὶ καιρῶν εἰρηνικῶν τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για ανέμους καλούς (=υγιεινούς, καλό κλίμα), για καλή καρποφορία της γης και καιρούς ειρηνικούς, ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ὑπὲρ πλεόντων, ὁδοιπορούντων, νοσούντων, καμνόντων, αἰχμαλώτων καὶ τῆς σωτηρίας (11) αὐτῶν τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Γι’ αυτούς που ταξιδεύουν στη θάλασσα και στη στεριά, για τους αρρώστους, γι΄ αυτούς που κοπιάζουν, για τους αιχμαλώτους και για τη σωτηρία τους ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(11) «Προσεύχεσθε γι’ αυτούς που δεν ξέρουν ή δεν θέλουν να προσεύχονται, και κυρίως γι’ αυτούς που δεν προσευχήθηκαν ποτέ» (στο Π. Ευδοκίμωφ.Η προσευχή…σ.28)]

Ὑπὲρ τοῦ ρυσθῆναι ἡμᾶς ἀπὸ πάσης θλίψεως, ὀργῆς, κινδύνου καὶ ἀνάγκης τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για να απαλλαγούμε από κάθε θλίψη, οργή, κίνδυνο και ανάγκη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Βοήθησε, σώσε, ελέησε και φύλαξέ μας, Θεέ μας, με τη χάρη σου.

Τῆς παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου, δεσποίνης ἡμῶν, Θεοτόκου (12) καὶ ἀειπαρθένου (13) Μαρίας (14), μετὰ πάντων τῶν ἁγίων μνημονεύσαντες, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα.

Αφού θυμηθούμε την πανάγια, την πάναγνη, υπερευλογημένη, ένδοξη δέσποινά μας, Θεοτόκο και αειπάρθενη Μαρία, μαζί με όλους τους αγίους, τους εαυτούς μας και τους άλλους και όλη τη ζωή μας ας αφήσουμε με εμπιστοσύνη στο Χριστό τον Θεό μας.

[ (12) [η αρχαιότητα των όρων] «Έτσι ειπώθηκε και για τον Ιωσήφ και την ΘΕΟΤΟΚΟ. - οι πρόγονοι της ΠΑΝΑΓΙΑΣ θεοτόκου. - η Μαρία ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ διέμεινε παρθένος»  (Ωριγένης(+253),ΒΕΠΕΣ15,191,23·12,353) «Μαρτυρεί η παρθένος Θεοτόκος» (άγ.Κύριλλος Ιεροσ.(350 μ.Χ. ΕΠΕ 1, 333) «Όποιος δεν θεωρεί Θεοτόκο την αγία Μαρία, είναι χωρισμένος από τη θεότητα» (άγ. Γρηγόρ. Θεολ.(+390) ΕΠΕ 7.179) «Το όνομα Θεοτόκος συνδέει όλο το μυστήριο της οικονομίας» (άγ. Ιωαν. Δαμασκηνός (+749) ΕΠΕ 1.335) «Αφού πήρε σάρκα από την Παρθένο, τη θεοτόκο Μαρία, έγινε άνθρωπος. (13) - Πήρε αληθινή σάρκα ανθρώπινη από τη Μαρία την ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΗ. - Η Κυριότοκος Μαρία και αειπάρθενος» (άγ. Αθανάσιος Μέγας (+373) ΕΠΕ 3.95·2.413,PG27,1393 (14) «Μπορεί, πράγματι μπορεί πολλές φορές ένας άνθρωπος μόνος να αξίζει όσο χίλιοι, αλλά μπορεί να είναι και από όλη την οικουμένη αναγκαιότερος και πολυτιμότερος» (Χρυσ.ΕΠΕ26.201) «Αυτή μόνη είναι το σύνορο (μεθόριο) της κτιστής και άκτιστης φύσης… είναι χώρα του αχωρήτου και αυτήν θα υμνήσουν μετά το Θεό όσοι υμνούν το Θεό. Αυτή είναι και αιτία των πριν από αυτήν και προστάτης των μετά από αυτήν - Έκανες τον Θεό υιό ανθρώπου και τον άνθρωπο υιό Θεού» (άγ. Γρηγόρ. Παλαμάς (+1359)ΕΠΕ9.395·11.343) «Χαίροις, μετά Θεόν η θεός, τα δευτερεῖα τῆς Τριάδος η ἔχουσα» (Θεοτοκάριο αγ. Νικοδήμου του Αγιορ.(+1809)) ]

Λαός· Σοί, Κύριε. Σε σένα, Κύριε [αφήνουμε αυτά]

ΕΥΧΗ ΠΡΩΤΟΥ ΑΝΤΙΦΩΝΟΥ

Ἱερ· Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, οὗ τὸ κράτος ἀνείκαστον καὶ ἡ δόξα ἀκατάληπτος, οὗ τὸ ἔλεος ἀμέτρητον καὶ ἡ φιλανθρωπία ἄφατος· αὐτός, Δέσποτα, κατὰ τὴν εὐσπλαγχνίαν σου, ἐπίβλεψον ἐφ’ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὸν ἅγιον οἶκον τοῦτον (15), καὶ ποίησον μεθ’ ἡμῶν καὶ τῶν συνευχομένων ἡμῖν πλούσια τὰ ἐλέη σου καὶ τοὺς οἰκτιρμούς σου.

Κύριε και Θεέ μας, που η δύναμή σου είναι ανυπολόγιστη και η δόξα σου ακατανόητη, το έλεός σου αμέτρητο και η φιλανθρωπία σου ανέκφραστη˙ συ, Κύριε, σύμφωνα με την ευσπλαχνία σου ρίξε το βλέμμα σου επάνω μας και σ’ αυτόν τον άγιο ναό και χάρισε σε μας και σ’ αυτούς που προσεύχονται μαζί μας, πλούσια τα ελέη σου και την ευσπλαχνία σου.

[(15) «Έχουν αυτοί (οι αιρετικοί) τους οίκους, εμείς τον ένοικον˙ αυτοί τους ναούς, εμείς τον Θεόν˙ έχουμε μάλιστα το ότι είμαστε ναοί του ζωντανού Θεού και ζωντανοί…Είναι μικρόν το ποίμνιό μου; Αλλά δεν οδηγείται στους γκρεμούς. Είναι στενή η μάνδρα; Όμως είναι απλησίαστη από λύκους» (άγ.Γρηγ.Θεολ.ΕΠΕ2,117)» «Μόλις μπαίνει μέσα στις εκκλησίες αυτές η αίρεση, φεύγει ο άγγελος που εποπτεύει όλα όσα γίνονται εκεί, σύμφωνα με τα λόγια του μεγάλου Βασιλείου, και ο ναός αυτός γίνεται ένα απλό σπίτι» (άγ. Θεόδωρος Στουδίτης (+826) Επιστολή 215, ΕΠΕ 18Γ, 489)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Γιατί σε σένα πρέπει κάθε δόξα τιμή και προσκύνηση, στον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Α΄ ΑΝΤΙΦΩΝΟ (16)

[(16) «Σε μας ο λαός ξυπνά νύχτα ακόμα για να μεταβεί στον οίκο της προσευχής· εκεί εξομολογούμενοι με πόνο και θλίψη και συνεχή δάκρυα, στο τέλος σηκώνονται από τις προσευχές για να αρχίσουν την ψαλμωδία. Και κατ’ αρχάς μεν αφού μοιραστούν σε δύο ομάδες, ψάλλουν αντιφωνικά μεταξύ τους…Έπειτα πάλι αφού αναθέσουν σε έναν να αρχίζει την μελωδία, οι άλλοι υποψάλλουν τα εφύμνια» (Βασίλειος Μέγας, ΕΠΕ 2.109) «Πόσο δεν έκλαψα τότε με τους ύμνους σου και τους ψαλμούς σου, με τους γλυκύτατους φθόγγους των φωνών της Εκκλησίας σου, που με δονούσαν και με πότιζαν με πρωτόγνωρη συγκίνηση. Οι φωνές αυτές ξεχύνονταν στ’ αυτιά μου και η αλήθεια στάλαζε στην καρδιά μου· και ξεχείλιζε η ευλάβεια και κυλούσαν τα δάκρυα… Οι αδελφοί έψελναν όλοι μαζί, γεμάτοι ενθουσιασμό, ενώνοντας σ’ ένα ύμνο τις φωνές και τις καρδιές τους» (αγ.Αυγουστίνος, Εξομολ. εκδ.Πατάκη,Β τόμ.σ. 60) «Οι θείες μελωδίες των ύμνων δηλώνουν τη θεία ηδονή και ευχαρίστηση που δημιουργείται στις ψυχές όλων. Τονωμένες μυστικά από αυτήν λησμονούν τους περασμένους μόχθους της αρετής» (άγ.Μάξιμος Ομολογ. ΕΠΕ 14. 145)]

Λαός·   Ἀμήν.

Στίχος: Εὐλόγει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον καὶ πάντα τὰ ἐντός μου τὸ ὄνομα τὸ ἅγιον αὐτοῦ.

Δοξολόγησε, ψυχή μου, τον Κύριο, κι όλη μου η ύπαρξη το άγιο όνομά του .

Λαός·   Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς

Με τις μεσιτείες (προσευχές) της Θεοτόκου, Σωτήρα, σώσε μας.

Στίχος: Εὐλόγει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον καὶ μὴ ἐπιλανθάνου πάσας τὰς ἀνταποδόσεις αὐτοῦ.

Δοξολόγησε, ψυχή μου, τον Κύριο, και μην ξεχνάς όλες τις ευεργεσίες του.

Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς

Με τις μεσιτείες της Θεοτόκου, Σωτήρα, σώσε μας.

Στίχος: Κύριος ἐν τῷ οὐρανῷ ἡτοίμασε τὸν θρόνον αὐτοῦ καὶ ἡ βασιλεία αὐτοῦ πάντων δεσπόζει.

Ο Κύριος ετοίμασε το θρόνο του στον ουρανό και η βασιλεία του κυριαρχεί παντού.

Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς

Με τις μεσιτείες της Θεοτόκου, Σωτήρα, σώσε μας

ΜΙΚΡΑ ΣΥΝΑΠΤΗ

Διακ· Ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Πάλι και πάλι με ειρήνη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Λαός· Κύριε, ἐλέησον (17) .

[(17) «Κύριε, ἐλέησον ἡμᾶς» (Ησαΐου λγ.2) «ἐλέησον ἡμᾶς, Κύριε, ἐλέησον ἡμᾶς» (Ψαλμ. 122,3)«Πες με το νου σου «Ελέησέ με, Θεέ μου» και έχει ολοκληρωθεί η προσευχή σου. Γιατί εκείνος που είπε «Ελέησέ με» έδειξε τη μετάνοιά του»(Χρυσ.ΕΠΕ8Α.109) «Αυτό είναι αίτημα καταδικασμένων, οι οποίοι αφού στερηθούν από κάθε απολογία και μη έχοντας να παρουσιάσουν την παραμικρή δικαιολογία, αφήνουν αυτή την έσχατη φωνή στο δικαστή. - Το να ζητά κανείς από το Θεό το έλεος σημαίνει να ζητά τη βασιλεία Του…Γι’ αυτό οι πιστοί αρκούνται στη δέηση αυτή, γιατί αυτή ισχύει για όλα μαζί» (άγ.Νικόλαος Καβάσιλας (+1391 )ΕΠΕ,79,87) «Τι σημαίνει «ελέησον»; «Θεράπευσε την αμαρτία μου, κάνε με ικανό να δεχθώ το θέλημά σου». Αυτό σημαίνει «ελέησον»! Χρησιμοποιείται η λέξη «ελέησον», γιατί παρακαλώ το Θεό για έλεος, για συγκατάβαση σε μένα» (άγ. Σωφρόνιος Έσσεξ (+1993),Οικοδομώντας…Β,9) «Τη μετάνοια να ζητάμε συνέχεια από το Θεό και τίποτα άλλο εκτός από αυτήν» (άγ. Παΐσιος, Ο ασκητής της Παναγούδας 89)]

Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Βοήθησε, σώσε, ελέησε και φύλαξέ μας, Θεέ μας, με τη χάρη σου.

Λαός· Κύριε, ἐλέησον.

Διακ· Τῆς παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου, δεσποίνης ἡμῶν, Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, μετὰ πάντων τῶν ἁγίων (18) μνημονεύσαντες, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα.

Αφού θυμηθούμε την πανάγια, την πάναγνη, υπερευλογημένη, ένδοξη δέσποινά μας, Θεοτόκο και αειπάρθενη Μαρία, μαζί με όλους τους αγίους, τους εαυτούς μας και τους άλλους και όλη μας τη ζωή ας αφήσουμε με εμπιστοσύνη στον Χριστό και Θεό.

[(18) «Όταν προσφέρουμε ό,τι εξαρτάται από μας, τότε και η προσευχή και η πρεσβεία των αγίων και των δικαίων μάς ωφελεί πάρα πολύ» (Χρυσ. ΕΠΕ 4.96) «Ο κόσμος στέκεται με τις προσευχές των αγίων, και όταν εξασθενήσει η προσευχή, τότε ο κόσμος θα χαθεί… Ο αγ. Βαρσανούφιος μαρτυρεί ότι στην εποχή του η προσευχή τριών ανδρών συγκρατούσε τον κόσμο από την καταστροφή (αγ.Βαρσανουφίου(+540) ΕΠΕ Φιλοκαλ.3,77-9)»(Ο άγιος Σιλουανός,σ.295-6) «Είπε ο γέροντας Πορφύριος: Υπάρχουν γέροντες που όταν απλώσουν τα χέρια τους σε προσευχή, μπορούν να σκεπάσουν όλη την Ελλάδα» (Τάτση Δ, Ποιμαντικόν,σ.52) «Ας φανταστούμε μία πόλη με πεντακόσιες χιλιάδες… Πιο έξω… ζει ένας ασκητής… ο οποίος παρακαλά να μην τιμωρήσει όλες αυτές τις χιλιάδες των αμαρτωλών. Σας βεβαιώνω ότι για το χατήρι αυτού, ο Θεός δεν θα τους τιμωρήσει» (ΤάτσηΔ, Νέον γεροντικόν,59) ]

Λαός· Σοί, Κύριε. Σε σένα, Κύριε [αφήνουμε αυτά]

ΕΥΧΗ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΑΝΤΙΦΩΝΟΥ

Ἱερ· Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, σῶσον τὸν λαόν (19) σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου· τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας σου φύλαξον· ἁγίασον τοὺς ἀγαπῶντας τὴν εὐπρέπειαν τοῦ οἴκου σου· σὺ αὐτοὺς ἀντιδόξασον τῇ θεϊκῇ σου δυνάμει καὶ μὴ ἐγκαταλίπῃς ἡμᾶς τοὺς ἐλπίζοντας ἐπὶ σέ.

Κύριε και Θεέ μας, σώσε το λαό σου και ευλόγησε τους κληρονόμους της βασιλείας σου˙ όλα τα μέλη της Εκκλησίας σου φύλαξε˙ αγίασε αυτούς που αγαπούν την ευπρέπεια (ομορφιά) του ναού σου˙ συ ανταπόδωσέ τους τη δόξα με τη θεϊκή σου δύναμη και μην εγκαταλείψεις εμάς που ελπίζουμε σε σένα.

[(19) «Δεν είναι δυνατόν να δούμε εδώ δούλο ούτε ελεύθερο, ούτε πλούσιο και φτωχό, ούτε άρχοντα και απλό πολίτη, αλλά έχει απομακρυνθεί πάρα πολύ ολόκληρη αυτή η ανισότητα της ζωής και έχει συγκροτηθεί ένας χορός απ’ όλους και υπάρχει ισότητα πολλή και η γη μιμείται τον ουρανό. Τόσο μεγάλη είναι η ευγένεια της Εκκλησίας… όλοι μαζί απολαμβάνοντας την ίδια ισότητα προσφέρουμε όλοι μαζί τη θυσία, όλοι μαζί την προσφορά. Ούτε έχει κάτι περισσότερο αυτός από εκείνον ούτε εκείνος από αυτόν, αλλά όλοι έχουμε την ίδια τιμή και μία φωνή από διάφορες γλώσσες υψώνεται» (Χρυσ.ΕΠΕ33.259-261)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ὅτι σὸν τὸ κράτος καὶ σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Γιατί εσύ έχεις την εξουσία και δική σου είναι η βασιλεία και η δύναμη και η δόξα, του Πατέρα και του Υιού και του αγίου Πνεύματος, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Β΄ ΑΝΤΙΦΩΝΟ

Στίχος: Αἴνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον· αἰνέσω Κύριον ἐν τῇ ζωῇ μου (20), ψαλῶ τῷ Θεῷ μου ἕως ὑπάρχω.

Ύμνησε, ψυχή μου, τον Κύριο· θα υμνώ τον Κύριο σ’ όλη μου τη ζωή, θα ψάλλω στο Θεό μου όσο θα ζω.

[(20) «Ας μη νομίσουμε ότι θέλει απλώς αυτόν τον ύμνο, αλλά πριν από το στόμα μας ας αναπέμπει τον ύμνο ο βίος μας και πριν από τη γλώσσα ας τον φωνάζει ο τρόπος της ζωής μας. Έτσι και σιωπώντας μπορούμε να υμνούμε το Θεό· έτσι και μιλώτας θα κάνουμε τη μελωδία σύμφωνη με τη ζωή μας» (Χρυσ. ΕΠΕ 6. 465) «Η με μέλος απαγγελία των ψαλμών δεν αποτελεί επιδίωξη καλλιφωνίας, αλλά απόδειξη της αρμονίας των λογισμών της ψυχής. Ομοίως η με μέλος ανάγνωση είναι σύμβολο της αρμονικής και ήρεμης διάνοιας… Αποκτώντας ηρεμία (η ψυχή) με τη μελωδία των ψαλμικών λόγων, λησμονεί τα πάθη και βλέπει με χαρά στο εν Χριστώ φρόνημα, έχοντας τις άριστες σκέψεις» (άγ. Αθανάσιος Μέγας ΕΠΕ 5.65) «Το Άγιο Πνεύμα…ανέμιξε με τις αλήθειες της πίστης την τέρψη της μελωδίας, ώστε να δεχόμαστε χωρίς αντίδραση την ωφέλεια των λόγων που θα ακούγονται γλυκά και απαλά. Έτσι και οι σοφοί γιατροί προσφέρουν και τα πικρότερα φάρμακα να τα πιουν δύσκολοι ασθενείς αλείφοντας πολλές φορές το ποτήρι ολόγυρα με μέλι…Αν κανείς αρχίσει να λέει τους ψαλμούς… αμέσως φεύγει η αγριότητα από την ψυχή του, διότι την αποκοίμισε με τη μελωδία. - Ας ψάλλει η γλώσσα και ας ερευνά ο νους το νόημα, ώστε να ψάλλεις και με το πνεύμα και με το νου σου. - Δεν ψάλλει τον Κύριο εκείνος που προφέρει με το στόμα του τα λόγια του ψαλμού, αλλά όσοι αναπέμπουν ψαλμωδίες από καθαρή καρδιά και όσοι είναι όσιοι, δηλαδή διατηρούν την πίστη στο Θεό, αυτοί μπορούν να ψάλλουν το Θεό…(οι άλλοι) νομίζουν ότι ψάλλουν, στην πραγματικότητα όμως δεν ψάλλουν» (Βασίλειος Μέγας, ΕΠΕ 5.15,129,143) «Είναι πιο ωφέλιμο να ψάλλουν δέκα στίχους συνειδητά, παρά ολόκληρο το Ψαλτήρι με διανοητική σύγχυση» (αγ. Κασσιανού,Κοινοβ.Διατυπ.,Ι.Μ.Παρακλήτου,21)]

Σῶσον ἡμᾶς, Υἱὲ Θεοῦ, ὁ ἀναστὰς (21) ἐκ νεκρῶν [ή, ο εν αγίοις θαυμαστός], ψάλλοντάς σοι ἀλληλούϊα.

Σώσε μας, Υιέ του Θεού, που αναστήθηκες από τους νεκρούς, εμάς που σου ψάλλουμε· Αλληλούια (=υμνείτε τον Κύριο)

[(21) «Την Κυριακή του Κυρίου αφού συγκεντρωθείτε, να προσφέρετε άρτο»(Διδαχή 12 Αποστόλων (90-110μ.Χ) ΕΠΕ27-29) «Οι πιστοί δεν τηρούν το Σάββατο πια, αλλά ζουν σύμφωνα με την Κυριακή, κατά την οποία ανέτειλε και η ζωή μας μέσω αυτού και του θανάτου του» (άγ. Ιγνάτιος Αντιοχ. (γράφει το 110μ.Χ.) ΕΠΕ 99) «Πραγματοποιούμε τη συγκέντρωση όλοι μαζί την ημέρα «του ηλίου», για τον λόγο ότι αυτή είναι η πρώτη ημέρα κατά την οποία ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο μετατρέποντας το σκοτάδι και την ύλη, και ο Ιησούς Χριστός, ο Σωτήρας μας, αναστήθηκε από τους νεκρούς κατά την ίδια ημέρα» (άγ.Ιουστίνος(150μ.Χ)ΕΠΕ195) «Όποιος μυήθηκε την απόρρητη δύναμη της ανάστασης, κατάλαβε το σκοπό για τον οποίο ο Θεός έδωσε κατά την αρχή της δημιουργίας υπόσταση στα πάντα» (άγ. Μάξιμος Ομολογ. ΕΠΕ Φιλοκαλ. 14, 479) «Ο άδειος τάφος αποδεικνύει το Χριστιανισμό. Η άδεια Εκκλησία τον αρνείται»]

Στίχος: Μακάριος οὗ ὁ Θεὸς Ἰακὼβ βοηθὸς αὐτοῦ, ἡ ἐλπὶς αὐτοῦ ἐπὶ Κύριον τὸν Θεὸν αὐτοῦ.

Ευτυχισμένος είναι εκείνος που έχει βοηθό του τον Θεό του Ιακώβ και έχει την ελπίδα στον Κύριο και Θεό του.

Σῶσον ἡμᾶς, Υἱὲ Θεοῦ, ὁ ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν, ψάλλοντάς σοι ἀλληλούϊα.

Σώσε μας, Υιέ του Θεού, που αναστήθηκες από τους νεκρούς, εμάς που σου ψάλλουμε· Αλληλούια

Στίχος: Βασιλεύσει Κύριος εἰς τὸν αἰῶνα, ὁ Θεός σου, Σιών, εἰς γενεὰν καὶ γενεάν

Ο Κύριος θα βασιλεύσει αιώνια, ο Θεός σου, Σιών [=Ιερουσαλήμ], (θα είναι Θεός) σ΄ όλες τις γενιές.

Σῶσον ἡμᾶς, Υἱὲ Θεοῦ, ὁ ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν, ψάλλοντάς σοι ἀλληλούϊα.

Σώσε μας, Υιέ του Θεού, που αναστήθηκες από τους νεκρούς, εμάς που σου ψάλλουμε· Αλληλούια

Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι· καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Δόξα στον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα. Και τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες˙ αμήν. (22)

[(22) «Ο ύμνος «Ο Μονογενής…» δημιούργημα πιθανό του αυτοκράτορα Ιουστινιανού [το 528 μ.Χ π.Κ.Καλλίνικος,Ο Χριστιανικός Ναός…] από τον 6ο αιώνα» (Κογκούλη…)]

Ο λαός: Ὁ μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἀθάνατος ὑπάρχων, καὶ καταδεξάμενος διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν σαρκωθῆναι (23) ἐκ τῆς ἁγίας Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, άτρέπτως ἐνανθρωπήσας· σταυρωθείς τε, Χριστὲ ὁ Θεός, θανάτω θάνατον πατήσας· εἷς ὤν τῆς Ἁγίας Τρίαδος, συνδοξαζόμενος τῷ Πατρὶ καὶ τω Ἁγιῳ Πνεύματι, σῶσον ἡμᾶς.

Εσύ ο μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού, που είσαι αθάνατος και καταδέχτηκες για τη δική μας σωτηρία να ενσαρκωθείς από την αγία Θεοτόκο και αειπάρθενη Μαρία και έγινες άνθρωπος χωρίς μετατροπή της θείας σου φύσης˙ και σταυρώθηκες, Χριστέ και Θεέ μας, και πάτησες με το θάνατό σου το θάνατο˙ συ που είσαι ένας από την αγία Τριάδα, και δοξάζεσαι μαζί με τον Πατέρα και το άγιο Πνεύμα, σώσε μας.

[(23)«Ένας γιατρός υπάρχει σαρκικός και πνευματικός, γεννημένος και αγέννητος, ο οποίος έγινε Θεός σαρκωμένος, ζωή αληθινή που θανατώθηκε· και από την Μαρία και από τον Θεό, πρώτα παθητός και συγχρόνως απαθής, ο Ιησούς Χριστός ο Κύριός μας» (άγ.ΙγνάτιοςΘεοφόρ. Προς Εφεσίους7,2.ΕΠΕ81) «Ο Θεός έγινε πρόσκαιρος, ώστε εμείς, οι πρόσκαιροι άνθρωποι, να γίνουμε αιώνιοι»(άγ.Ειρηναίος(+202),στοΠ. Ευδοκίμωφ,Η προσευχή…52)]

Διακ· Ἔτι καὶ ἔτι (24) ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Πάλι και πάλι με ειρήνη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(24) «Είναι μεγάλο όπλο η προσευχή, αν γίνεται με τη διάθεση που αρμόζει. - Η προσευχή δεν είναι τίποτα άλλο παρά διάλογος με το Θεό. - Τίποτα δεν είναι ισάξιο με την προσευχή - Όπως ακριβώς ποτέ δεν είναι άκαιρο να αναπνέει κάποιος, έτσι ούτε το να ζητάει, αλλά άκαιρο είναι το να μη ζητάει. Γιατί όπως ακριβώς έχουμε ανάγκη από την αναπνοή, έτσι έχουμε ανάγκη και τη βοήθειά του. - Είναι ανάγκη να προσεύχεται κανείς πάντοτε και ασταμάτητα. - Όπως για το σώμα φως είναι ο ήλιος, έτσι για την ψυχή η προσευχή. - Αν στερήσεις τον εαυτό σου από την προσευχή, είναι σαν να βγάζεις από τη θάλασσα το ψάρι» (Χρυσ. ΕΠΕ 25. 230·30. 490· 8Α40· 10.58· 27.448· 31. 180,190)«Ζήτησε [ο άγ. Πολύκαρπος (+156)] να του δώσουν ώρα για να προσευχηθεί … Προσευχήθηκε έτσι… ώστε επί δύο ώρες να μην μπορεί να σιγήσει» (ΕΠΕ. Αποστολ. Πατερ. τ.4.361) «[Η αγ. Μόνικα] δεν περνούσε μέρα χωρίς να φέρει την προσφορά της στο δικό σου θυσιαστήριο· και ερχόταν στην εκκλησία σου δύο φορές την ημέρα, πρωί και βράδυ» (αγ. Αυγουστίνου. Εξομολ. εκδ.Πατάκη Α 242)]

Λαός· Κύριε, ἐλέησον.

Διακ· Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Βοήθησε, σώσε, ελέησε και φύλαξέ μας, Θεέ μας, με τη χάρη σου.

Λαός· Κύριε, ἐλέησον (25).

[(25) «Ελέησέ με, Θεέ μου, λες και δείχνεις συμπεριφορά αντίθετη με το έλεος που ζητάς» (Χρυσ.ΕΠΕ8Α.326)]

Διακ· Τῆς παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου, δεσποίνης ἡμῶν, Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, μετὰ πάντων τῶν ἁγίων μνημονεύσαντες, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα.

Αφού θυμηθούμε την πανάγια, την πάναγνη, υπερευλογημένη, ένδοξη δέσποινά μας, Θεοτόκο και αειπάρθενη Μαρία, μαζί με όλους τους αγίους, τους εαυτούς μας και τους άλλους και όλη μας τη ζωή ας αφήσουμε με εμπιστοσύνη στον Χριστό και Θεό.

Λαός· Σοί, Κύριε. Σε σένα, Κύριε

ΕΥΧΗ ΤΡΙΤΟΥ ΑΝΤΙΦΩΝΟΥ

Ἰερ· Ὁ τὰς κοινὰς ταύτας καὶ συμφώνους ἡμῖν χαρισάμενος προσευχάς, ὁ καὶ δυσὶ (26) καὶ τρισὶ συμφωνοῦσιν ἐπὶ τῷ ὀνόματί σου τὰς αἰτήσεις παρέχειν ἐπαγγειλάμενος [(26)«αν δύο από σας συμφωνήσουν στη γη για ένα πράγμα που θα ζητήσουν, ο ουράνιος Πατέρας μου θα τους το κάνει. Διότι όπου είναι συναγμένοι δύο ή τρεις στο όνομά μου, εκεί είμαι κι εγώ ανάμεσά τους»(Ματθ.18,19-20]· Αὐτὸς καὶ νῦν τῶν δούλων σου τὰ αἰτήματα (27) πρὸς τὸ συμφέρον πλήρωσον, χορηγῶν ἡμῖν ἐν τῷ παρόντι αἰῶνι τὴν ἐπίγνωσιν τῆς σῆς ἀληθείας καὶ ἐν τῷ μέλλοντι ζωὴν αἰώνιον χαριζόμενος.

Εσύ που μας χάρισες τις κοινές και ομόφωνες αυτές προσευχές, που υποσχέθηκες να εκπληρώνεις αυτά που ζητούν μονιασμένοι δύο και τρεις που συμφωνούν στο όνομά σου, εσύ ο ίδιος και τώρα εκπλήρωσε για το πνευματικό συμφέρον τα αιτήματα των δούλων σου, δίνοντάς μας στην παρούσα ζωή να καταλάβουμε την αλήθειά σου και χαρίζοντάς μας στο μέλλον αιώνια ζωή.

[(27) «Κανένας να μην πλανάται· εάν κάποιος δεν βρίσκεται μέσα στο θυσιαστήριο, στερείται τον άρτο του Θεού. Διότι εάν η προσευχή ενός και δύο έχει τόση δύναμη, πόσο μάλλον η προσευχή του επισκόπου και ολόκληρης της Εκκλησίας. Εκείνος λοιπόν που δεν έρχεται στη συνάθροιση, αυτός ήδη δείχνει υπερηφάνεια και ξεχωρίζει τον εαυτό του» (άγ. ΙγνάτιοςΑντιοχ. ΕΠΕ 81) «Αυτό που δεν κατορθώνει κανείς μόνος προσευχόμενος, αυτό θα το πάρει προσευχόμενος μαζί με το πλήθος. Γιατί; Διότι αν η προσωπική αρετή δεν έχει μεγάλη ισχύ, έχει όμως η ομοφωνία. - Είναι δυνατόν να προσευχηθείς και στο σπίτι σου, είναι αδύνατο όμως να προσευχηθείς έτσι, όπως προσεύχεσαι στην εκκλησία, όπου υπάρχει τόσο πλήθος πατέρων, όπου αναπέμπεται από όλους μαζί κοινή βοή προς το Θεό. Δεν εισακούεσαι τόσο πολύ παρακαλώντας μόνος σου τον Δεσπότη, όσο όταν μαζί με τους αδελφούς σου. Διότι εδώ υπάρχει κάτι το επιπλέον, όπως, δηλαδή, η ομόνοια, η συμφωνία, ο σύνδεσμος της αγάπης και οι ευχές των ιερέων… Άκουσε το Θεό που λέει ότι συγχωρεί το πλήθος όταν τον παρακαλεί με όλη την αγαθή διάθεση. Είναι μεγάλη η δύναμη της ομαδικής προσευχής» (Χρυσ. ΕΠΕ 23.85· 35. 105,107) «Να γίνονται οι προσευχές με την ίδια φωνή και με συμφωνία των πιστών…με ομόφωνη συμφωνία του πλήθους. Έτσι ο Θεός εισακούει αμέσως τη δέηση. Διότι εάν κατά την υπόσχεση του Σωτήρος «αν δύο από σας συμφωνήσουν στη γη για ένα πράγμα που θα ζητήσουν, ο ουράνιος Πατέρας μου θα τους το κάνει»(Ματθ.18,19), τι θα συμβεί αν τόσοι πολλοί λαοί συνέλθουν μαζί και γίνει μία φωνή που θα απευθύνουν προς το Θεό το Αμήν;» (Αθανάσιος Μέγας ΕΠΕ 8. 291) «Συναθροιζόμαστε και σχηματίζουμε ένα στρατό, για να πολιορκήσουμε το Θεό με τις προσευχές μας» (Τερτυλλιανός, Η Εκκλ. των Μαρτύρων, εκδ. Ζωή88) «Unus Christianus - nullus Christianus (ένας χριστιανός - κανένας χριστιανός) (π. Γεώρ. Φλωρόφσκυ, Αγ.Γραφ.Εκκλ.Παραδ.81)]

Ὅτι ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος Θεὸς ὑπάρχεις καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Γιατί είσαι αγαθός και φιλάνθρωπος Θεός και σε σένα τη δοξολογία στέλνουμε, στον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Η ΜΙΚΡΗ ΕΙΣΟΔΟΣ Ή ΕΙΣΟΔΟΣ ΜΕ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (28)

[(28) «Πρίν από τον 5ο αιώνα η έναρξη της θείας Λειτουργίας γινόταν με τη Μικρή Είσοδο. Τότε ο λειτουργός, ντυμένος με τα άμφια του και κρατώντας το ιερό Ευαγγέλιο, ξεκινούσε από το Σκευοφυλάκιο… και κατευθυνόταν πρός το ιερό Βήμα, όπου εισερχόταν για πρώτη φορά μετά την Έναρξη. Γι’ αυτό ο λειτουργός εύχεται ώστε μαζί με την είσοδό του σ’ αυτό να γίνει και είσοδος αγίων Αγγέλων»(Τρεμπέλας).«Οι όροι «μικρά» και «μεγάλη» είσοδος εμφανίζονται από τον 14ο αιώνα, γιατί η μεν πρώτη είσοδος του κλήρου και του λαού στο ναό έχασε σιγά-σιγά την αρχική λαμπρότητα της και το πρακτικό της νόημα και εξελίχθηκε σε απλή είσοδο του Ευαγγελίου, σ' αντίθεση με την είσοδο των δώρων που ξεκίνησε με μια απλοϊκή μορφή… και στη συνέχεια απόκτησε τη μεγαλοπρέπεια και λαμπρότητα που έχει σήμερα… Προπορεύεται αναμμένη λαμπάδα, που συμβολίζει το «θείο φως», κατά τον Σωφρόνιο Ιεροσολ… «Η είσοδος του Ευαγγελίου φανερώνει την παρουσία και την είσοδο του Υιού του Θεού σ’ αυτόν τον κόσμο» (άγ.Γερμανός Κων/πόλεως (+730)» (Κογκούλη…)]

Διακ· Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν. Κύριε, ἐλέησον. Ας παρακαλέσουμε τον Κύριο. Κύριε, ελέησέ μας.

ΕΥΧΗ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ

Ἰερ· Δέσποτα Κύριε, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ καταστήσας ἐν οὐρανοῖς τάγματα καὶ στρατιὰς ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων εἰς λειτουργίαν τῆς σῆς δόξης, ποίησον σὺν τῇ εἰσόδῳ ἡμῶν εἴσοδον ἁγίων ἀγγέλων (29) γενέσθαι, συλλειτουργούντων ἡμῖν καὶ συνδοξολογούντων τὴν σὴν ἀγαθότητα. Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Δέσποτα Κύριε και Θεέ μας, Εσύ που εγκατέστησες στους ουρανούς τάγματα και στρατιές αγγέλων και αρχαγγέλων για να υπηρετούν τη δόξα σου, κάνε τώρα, ώστε μαζί με την είσοδό μας [στο άγιό Σου θυσιαστήριο], να γίνει και είσοδος αγίων αγγέλων, οι οποίοι να λειτουργούν μαζί μας και να δοξάζουν μαζί μας την αγαθότητά σου. Γιατί αξίζει σε σένα κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση, στον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες˙ αμήν.

[(29) «Διηγήθηκε ο αββάς Λεόντιος…Πήγα στην εκκλησία να μεταλάβω· μπαίνοντας μέσα είδα άγγελο να κάθεται στο δεξιό μέρος του θυσιαστηρίου και αφού μετάλαβα έφυγα για το κελλί μου. Άκουσα τότε μία φωνή να μου λέει. Από τότε που καθαγιάστηκε το θυσιαστήριο αυτό εγώ ανέλαβα να παραμένω σε αυτό» (Λειμωνάριο ΕΠΕ,σελ.27) «Πιστεύω ότι σε κάθε εκκλησία είναι άγγελοι προστάτες» (Γρηγόρ. ΘεολΕΠΕ2.259)]

Διάκονος: Εὐλόγησον, Δέσποτα, τὴν ἁγίαν εἴσοδον.

Ευλόγησε, δέσποτα, την αγία είσοδο [στο θυσιαστήριο].

Ἰερ· Εὐλογημένη ἡ εἴσοδος τῶν ἁγίων σου· πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν

Ευλογημένη να είναι η είσοδός μας [στα άγιά σου], τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες˙ αμήν.

O διάκονος υψώνοντας (30) το Ευαγγέλιο

[(30) «Ο άγιος Νικ. Καβάσιλας ερμηνεύει αλληγορικά την ύψωση αυτή του Ευαγγελίου λέγοντας ότι «ο ιερεύς… υψώνει το Ευαγγέλιο, συμβολίζοντας την ανάδειξη του Κυρίου, όταν άρχισε να παρουσιάζεται στον κόσμο» (Τρεμπέλας)]

Διακ· Σοφία· ὀρθοί. Αυτή είναι η Σοφία του Θεού [το Ευαγγέλιο που υψώνεται]˙ όρθιοι [υποδεχτείτε την].

Εἶτα (=Έπειτα) ψάλλεται ὑπὸ πάντων τὸ Εἰσοδικόν.

Δεῦτε, προσκυνήσωμεν, καὶ προσπέσωμεν (30^Α) Χριστῷ. Σῶσον ἡμᾶς, Υἱέ Θεοῦ, ὁ ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν (ἤ ὁ ἐν ἁγίοις θαυμαστὸς), ψάλλοντάς σοι· Ἀλληλούϊα.

Ελάτε να προσκυνήσουμε και να πέσουμε μπροστά στο Χριστό. Σώσε μας, Υιέ του Θεού, που αναστήθηκες από τους νεκρούς, εμάς που σου ψάλλουμε˙ Αλληλούια (=Αινείτε το Θεό).

[(30^Α) «Επειδή κάποιοι γονατίζουν την Κυριακή και τις μέρες της Πεντηκοστής, αποφάσισε η αγία σύνοδος οι πιστοί να προσεύχονται στο Θεό όρθιοι»(20^ος Κανών Α΄Οικουμ. Συνόδ.(325μ.Χ) «Παραλάβαμε από τους κανόνες των…Πατέρων μας να μη γονατίζουμε τις Κυριακές τιμώντας την ανάσταση του Χριστού» (90^ος Κανών Πενθέκτης (692μ.Χ)) «Ἡ γονυκλισία ἐν Κυριακῇ κατά τόν "καθαγιασμόν" δέν ἀπαιτεῖται, οὐδέ ἐπιβάλλεται. Θεωρεῖται ἁπλῶς ἀνεκτή» (Ι. Σύνοδος Ιεραρχίας 1999) «Φρονοῦμεν ὅτι ναί μέν ἡ κατά κυριολεξίαν γονυκλισία, ἡ ἐπαφή τῶν γονάτων μέ τό ἔδαφος πρέπει νά ἀποφεύγεται κατά τίς Κυριακές, ἐπειδή οἱ ἱ. Κανόνες εἶναι σαφῶς ἀπαγορευτικοί, οἱ λειτουργοί δέ καί οἱ πιστοί κατά τόν καθαγιασμόν νά κύπτουν τό σῶμα των βαθέως σέ ἐκδήλωση προσκυνηματικῆς καί λατρευτικῆς στάσεως ἐνώπιον τοῦ μυστηρίου. Μέ τόν τρόπον αὐτόν οὔτε οἱ ἱ. Κανόνες παραβιάζονται, ἀλλ' οὔτε καί ἡ εὐλαβής διάθεσις τῶν πιστῶν παραθεωρεῖται καί κατακρίνεται»(αρχ.Χριστοδούλου,Εγκύ.1/1/2000)]

ΜΕΤΑ ΨΑΛΛΟΝΤΑΙ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΝΤΑΚΙΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Διακ· Tοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

           Ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Λαός· Κύριε, ἐλέησον.

ΕΥΧΗ ΤΟΥ ΤΡΙΣΑΓΙΟΥ ΥΜΝΟΥ

Ὁ Θεὸς ὁ ἅγιος, ὁ ἐν ἁγίοις ἀναπαυόμενος, ὁ τρισαγίῳ φωνῇ ὑπὸ τῶν Σεραφὶμ ἀνυμνούμενος καὶ ὑπὸ τῶν Χερουβὶμ δοξολογούμενος καὶ ὑπὸ πάσης ἐπουρανίου δυνάμεως προσκυνούμενος·

Συ ο Θεός, ο άγιος, που αναπαύεσαι στους αγίους, που με τρισάγια φωνή σε υμνούν τα Σεραφίμ, σε δοξολογούν τα Χερουβίμ και σε προσκυνά κάθε επουράνια δύναμη˙

ὁ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παραγαγὼν τὰ σύμπαντα· ὁ κτίσας τὸν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα σὴν καὶ ὁμοίωσιν καὶ παντί σου χαρίσματι κατακοσμήσας· ὁ διδοὺς αἰτοῦντι σοφίαν καὶ σύνεσιν καὶ μὴ παρορῶν ἁμαρτάνοντα, ἀλλὰ θέμενος ἐπὶ σωτηρίᾳ μετάνοιαν·

που από το μηδέν (την ανυπαρξία) έφερες στην ύπαρξη τα σύμπαντα˙ συ που έπλασες τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ' ομοίωσή σου και τον στόλισες μ’ όλα τα χαρίσματά Σου˙ που δίνεις, σ’ όποιον σου ζητάει, σοφία και σύνεση και δεν παραβλέπεις όποιον αμαρτάνει, αλλά έδωσες τη δυνατότητα της μετάνοιας για τη σωτηρία˙

ὁ καταξιώσας ἡμᾶς τοὺς ταπεινοὺς καὶ ἀναξίους δούλους σου καὶ ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτῃ στῆναι κατενώπιον τῆς δόξης τοῦ ἁγίου σου θυσιαστηρίου (31) καὶ τὴν ὀφειλομένην σοι προσκύνησιν καὶ δοξολογίαν προσάγειν· Αὐτός, Δέσποτα, πρόσδεξαι καὶ ἐκ στόματος ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν τὸν τρισάγιον ὕμνον καὶ ἐπίσκεψαι ἡμᾶς ἐν τῇ χρηστότητί σου.

εσύ που αξίωσες εμάς τους ταπεινούς και ανάξιους δούλους σου να σταθούμε και τούτη εδώ την ώρα μπροστά στην δόξα του αγίου σου θυσιαστηρίου και να προσφέρουμε την προσκύνηση και δοξολογία που σου οφείλουμε˙ Εσύ ο ίδιος, Δέσποτα, δέξου και από το δικό μας στόμα, από εμάς τους αμαρτωλούς, τον τρισάγιο ύμνο και επίσκεψέ μας με την αγαθότητά σου.

[(31) «Έχουμε θυσιαστήριο από το οποίο δεν έχουν εξουσία να φάνε αυτοί που λατρεύουν στη σκηνή (=Ιουδαίοι)»(προς Εβραίους 13,10)»«Ένα ποτήρι που ενώνει με το αίμα του· ένα θυσιαστήριο, όπως ένας επίσκοπος» (άγ. Ιγνάτιος ΕΠΕ125)«Αφού έχουμε θυσιαστήριο, άρα έχουμε και θυσία. Και αφού έχουμε θυσία, άρα έχουμε και ιερωσύνη και ιερείς… Η λέξη θυσιαστήριο είναι ταφόπλακα στους ισχυρισμούς των Ευαγγελικών [ότι δεν υπάρχουν ιερείς στην Καινή Διαθήκη]» (αρχ. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, Γεύσασθε και ίδετε, σ. 67 &237) ]

Συγχώρησον ἡμῖν πᾶν πλημμέλημα (32) ἑκούσιόν τε καὶ ἀκούσιον· ἁγίασον ἡμῶν τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματα· καὶ δὸς ἡμῖν ἐν ὁσιότητι λατρεύειν σοι πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς ἡμῶν· πρεσβείαις τῆς ἁγίας Θεοτόκου καὶ πάντων τῶν ἁγίων τῶν ἀπ’ αἰῶνός σοι εὐαρεστησάντων.

Συγχώρεσέ μας κάθε σφάλμα θελημένο και αθέλητο. Αγίασε τις ψυχές και τα σώματά μας και δώσε μας με ευσέβεια να σε λατρεύουμε όλες τις ημέρες της ζωής μας˙ με τις μεσιτείες της αγίας Θεοτόκου και όλων των αγίων που, από τότε που υπάρχει ο χρόνος, Σε ευχαρίστησαν με τη ζωή τους.

[(32) «Πώς αισθάνεται ο ορθόδοξος ενώπιον του Προσώπου του Θεανθρώπου Χριστού; Όλος παναμαρτωλός: αυτό είναι το αίσθημά του, η στάση του, ο τρόπος του, ο νους του, ο λόγος του, η συνείδησή του, η εξομολόγησή του, αυτός ο ίδιος ολόκληρος. Αυτό το αίσθημα της προσωπικής παναμαρτωλότητος ενώπιον του Γλυκυτάτου Κυρίου είναι η ψυχή της ψυχής του και η καρδιά της καρδιάς του» (άγ.Ιουστίνος Πόποβιτς(+1979), Άνθρωπος&Θεάνθρωπος160)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ὅτι ἅγιος εἶ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεί,

Γιατί είσαι άγιος, Θεέ μας και απευθύνουμε δοξολογία σε σένα, τον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε,

Ὁ Διάκονος στραφεὶς πρὸς τὸν Λαόν·

Καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων (33).

Και στους ατέλειωτους αιώνες.

[(33) «Κάποτε, (διηγείται ο όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ (+1833)) λειτουργούσα τη Μ. Πέμπτη. Μετά τη μικρή είσοδο και τα αναγνώσματα, είπα…πλάι στο άγιο θυσιαστήριο την εκφώνηση: «Κύριε, σώσον τους ευσεβείς και επάκουσον ημών». Ύστερα βγήκα στην ωραία πύλη και υψώνοντας το οράριο προς το εκκλησίασμα, συμπλήρωσα την ευχή του Τρισαγίου ύμνου: «Και εις τους αιώνας των αιώνων». Τη στιγμή αυτή έλαμψε μπροστά μου ένα φως. Κοιτάζω προς τα εκεί και βλέπω τον Κύριο μας Ιησού Χριστό με τη μορφή του Υιού του ανθρώπου ν’ αστράφτει πιο πολύ κι απ’ τον ήλιο μέσα σε άπλετο φως. Τον τριγύριζαν σαν σμήνος από μέλισσες οι ουράνιες δυνάμεις των αγγέλων, αρχαγγέλων, χερουβείμ και σεραφείμ. Είχε μπει από τη δυτική πύλη και βαδίζοντας ανάερα στάθηκε απέναντι από τον άμβωνα. Υψώνοντας μάλιστα το χέρι Του ευλόγησε τους λειτουργούς και τους προσευχόμενους. Τέλος, μπήκε στη θέση που βρίσκεται η εικόνα Του, πλάι στην ωραία πύλη» (Ιερά.Μονή.Παρακλήτου.53)]

Λαός· Ἀμήν.

Έπειτα ψάλλει ὁ Λαὸς τὸν ΤΡΙΣΑΓΙΟ ΥΜΝΟ (34)

[(34) «Ο ύμνος αυτός ονομάζεται Τρισάγιος εξαιτίας της τριπλής επαναλήψεως της λέξεως «άγιος», η οποία αναφέρεται πρός τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Στα τρία αυτά πρόσωπα αναφέρονται και τα Σεραφείμ που στέκονται δίπλα στον ουράνιο θρόνο του Θεού και αναβοούν ασίγητα «άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ»(Ησαΐου 6, 2-3). Ο ύμνος αυτός εισήχθη στη λειτουργία με αφορμή κάποιον ισχυρό σεισμό στα χρόνια που αυτοκράτωρ ήταν ο Θεοδόσιος ο Μικρός (408-450μ.Χ.) και πατριάρχης ο Πρόκλος (434)»(Τρεμπέλας). «Ο ύμνος εμπνέεται και από τη φράση του ψαλμωδού, «ἐδίψησεν ἡ ψυχή μου πρὸς τὸν Θεόν, τὸν ἰσχυρόν, τὸν ζῶντα (Ψαλμ. 41,3)»» (Κογκούλη…) «Ο ύμνος υπήρξε, λέει η παράδοση, έμπνευση ενός παιδιού του λαού, το οποίο κατά την απειλή του σεισμού, κατά τη λιτανεία, αφού φωτίστηκε από ουράνιο άγγελο, μετέδωσε τον ύμνο στον άγ. Πρόκλο» (π.Κ. Καλλινίκου.Ο χριστ. Ναός…σ.324)]

Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς (3 φορές).

Άγιος είσαι Θεέ (Πατέρα), Άγιος είσαι (Υιέ) Δυνατέ, Άγιο είσαι Αθάνατο (Πνεύμα)· (Αγία Τριάδα) ελέησέ μας (3 φορές).

Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι (35)· καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Δόξα στον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα· και τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες˙ αμήν.

[(35) «Το «Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι» πρώτος ο Αντιοχείας Φλαβιανός (381-404 μ.Χ) καθόρισε να αναμέλπεται εναντίον των αιρετικών» (Κ.Καλλίνικου Ο Χριστιανικός Ναός…,) «Αν πεις, στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, με πίστη, τα φέρνεις όλα εις πέρας»(Χρυσ.ΕΠΕ22.273) «Ένας δαίμονας πήγε στο κελί κάποιου γέροντα με τη μορφή μοναχού και χτήπησε την πόρτα. Ο γέροντας τού άνοιξε και τού είπε: - Καλώς ήρθες. Προσευχήσου! Ο διάβολος αρκέστηκε να πει: - «Νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν» - Προσευχήσου! του ξαναλέει ο γέροντας. - «Νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν» - Να πεις: Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι. Αλλά μόλις άκουσε τα ιερά ονόματα ο δαίμονας, εξαφανίστηκε σαν να τον έκαψε φωτιά»(ΤσάμηΔ,ΓεροντικόΣινά) ]

Ἅγιος Ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς. Άγιε Αθάνατε, ελέησέ μας.

Διακ· Δύναμις. Με δύναμη [ας το πούμε]

Λαός· Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς.

Άγιος είσαι Θεέ (Πατέρα), Άγιος είσαι (Υιέ) Δυνατέ, Άγιο είσαι Αθάνατο (Πνεύμα)· (Αγία Τριάδα) ελέησέ μας.

ΤΑ ΙΕΡΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ (36)

[(36) «Και κατά την ημέρα που λέγεται «του ηλίου» (=Κυριακή) γίνεται συνάθροιση... και διαβάζονται τα απομνημονεύματα των αποστόλων ή τα συγγράμματα των προφητών, όσο επιτρέπει ο χρόνος. Έπειτα, αφού παύσει ο αναγνώστης, ο προεστώς νουθετεί με λόγο» (αγ.Ιουστίνος (+165) ΕΠΕ σ.193) «Ο απόστολος και αυτόπτης και υπουργός του Χριστού βοά κηρύσσων την βασιλείαν του Χριστού…·(το Ευαγγέλιο) είναι η παρουσία του Θεού ανάμεσά μας ως ανθρώπου αληθινού. Ο Θεός έρχεται και μιλά στη γλώσσα μας. Κι εμείς αυτόν που ακούμε και βλέπουμε τον αναγνωρίζουμε ως Σοφία και Λόγο του Θεού» (αγ.Γερμανός Κων/πολεως). «Οι Γραφές μάς προετοιμάζουν και μας προκαθαρίζουν πριν από τον μεγάλο αγιασμό των μυστηρίων» (Νικ. Καβάσιλας) (Κογκούλη…). «Τρώμε τη σάρκα του και πίνουμε το αίμα του στη θεία ευχαριστία, αλλά επίσης και κατά την ανάγνωση των θείων Γραφών» (αγ.Ιερώνυμος, στο Π. Ευδοκίμωφ,Η προσευχή…164) «Παρατηρεί πολύ σωστά ο ιερός Αυγουστίνος: Όποιες προφυλάξεις παίρνουμε κατά τη θεία μετάληψη προκειμένου να μην πέσει ποτέ από τα χείλη μας κάποιος μαργαρίτης, έστω και ελάχιστος, από το άχραντο Σώμα του Κυρίου, τέτοια προσοχή πρέπει να δείχνουμε ώστε να μην εκπέσει από τις καρδιές μας ούτε μια «κεραία» από τα θεία ρήματα» (Τρεμπέλας)]

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

Μετὰ τὴν συμπλήρωσιν τοῦ Τρισαγίου, ὁ Ἀναγνώστης ἐκφωνεῖ τὸ Προκείμενον τοῦ Ἀποστόλου.

Διακ· Πρόσχωμεν. Ας προσέξουμε.

Ὁ Ἀναγνώστης τὸν στίχον τοῦ Προκειμένου

Διακ· Σοφία. Σοφία [είναι του Θεού όσα θα διαβαστούν]

Ὁ Ἀναγνώστης τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ ἀποστολικοῦ ἀναγνώσματος.

Διακ· Πρόσχωμεν (37). Ας προσέξουμε.

Ὁ Ἀναγνώστης διαβάζει τόν ἀποστολικόν ἀνάγνωσμα.

[(37)«Διαβάζονται επιστολές που έχουν έλθει από τον ουρανό... Αν έμπαινε κάποιος και έλεγε ότι είναι απεσταλμένος του επίγειου βασιλιά και ότι φέρνει επιστολή προς όλη την πόλη για μερικά πράγματα αναγκαία, άραγε δεν θα στρέφατε όλοι την προσοχή σας προς αυτόν; Άραγε δεν θα κάνατε πολλή ησυχία;… Ώστε τώρα που ήρθε από το Θεό και μιλά από τον ουρανό ο προφήτης κανείς δεν τον προσέχει; Ή μήπως δεν πιστεύετε ότι είναι από το Θεό αυτά που λέγονται; Αυτές είναι επιστολές που στάλθηκαν από το Θεό» (Χρυσ. ΕΠΕ23.63) «Ο Θεός δίνεται στους ανθρώπους σύμφωνα με τη δίψα τους» (O. Clement, στο Π. Ευδοκίμωφ,Η προσευχή…σ.17)]

ΕΥΧΗ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ

Ἰερ· Ἔλλαμψον ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, φιλάνθρωπε Δέσποτα, τὸ τῆς σῆς θεογνωσίας ἀκήρατον φῶς καὶ τοὺς τῆς διανοίας ἡμῶν ὀφθαλμοὺς διάνοιξον εἰς τὴν τῶν εὐαγγελικῶν σου κηρυγμάτων κατανόησιν.

Λάμψε μέσα στις καρδιές μας, φιλάνθρωπε Δέσποτα, της θεογνωσίας σου το καθαρό φως, και άνοιξε τα μάτια του νου μας, για να κατανοήσουμε τα ευαγγελικά σου διδάγματα.

Ἔνθες ἡμῖν καὶ τὸν τῶν μακαρίων σου ἐντολῶν φόβον, ἵνα τὰς σαρκικὰς ἐπιθυμίας πάσας καταπατήσαντες πνευματικὴν πολιτείαν μετέλθωμεν, πάντα τὰ πρὸς εὐαρέστησιν τὴν σὴν καὶ φρονοῦντες καὶ πράττοντες.

Βάλε μέσα μας και των αγίων σου εντολών το σεβασμό, ώστε, αφού κατανικήσουμε όλες τις σαρκικές επιθυμίες, να ζήσουμε πνευματική ζωή, σκεπτόμενοι και κάνοντας όλα όσα ευχαριστούν εσένα.

Σὺ γὰρ εἶ ὁ φωτισμὸς (38) τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν, Χριστὲ ὁ Θεός, καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν σὺν τῷ ἀνάρχῳ σου Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ σου Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Γιατί εσύ είσαι ο φωτισμός των ψυχών και των σωμάτων μας, Χριστέ και Θεέ μας, και σε σένα τη δοξολογία απευθύνουμε, μαζί με τον άναρχο Πατέρα σου και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό σου Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες˙ Αμήν.

[(38) «Χρειάζεται και συνεχής προσευχή, ώστε να μπορέσουμε, έστω και λίγο, να εισδύσουμε στα θεία λόγια - Τον είδε [τον Χρυσόστομο ο μαθητής του Πρόκλος] από την χαραμάδα της πόρτας σκυμμένο να ασχολείται με την ερμηνεία των επιστολών του Παύλου. Είδε επίσης και κάποιον άλλον άνδρα, φαλακρό και με πλατειά γένια…να στέκεται πίσω από τους ώμους του και να του ψιθυρίζει κάτι στο αυτί…Ο άγιος απορεί και τον ρωτά πως ήταν ο συνομιλητής του πού είδε ο Πρόκλος. Εκείνος με την σειρά του τού δείχνει την εικόνα του Παύλου που κρεμόταν απέναντί του. Αυτός ήταν! Τότε κατάλαβε ο άγιος Χρυσόστομος την σημασία αυτού του θαύματος» (Χρυσ. ΕΠΕ 13.28 ·Συμεών του Μεταφραστ. PG114. 1101-2) «Πάντοτε να προσεύχεσαι στο Θεό για να φωτίσει το νου σου και να φανερώσει σε εσένα το νόημα των λόγων του, διότι πολλοί οδηγήθηκαν σε πλάνη επειδή εμπιστεύτηκαν στη σύνεσή τους, και ενώ ισχυρίζονταν ότι είναι σοφοί, κατάντησαν ανόητοι επειδή δεν καταλάβαιναν αυτά που είναι γραμμένα και έπεσαν σε βλασφημίες και οδηγήθηκαν στην απώλεια. Αν λοιπόν καθώς διαβάζεις συναντήσεις κάποια φράση δυσκολονόητη, πρόσεχε μήπως σε διδάξει ο Πονηρός να λες μέσα σου ότι «άλλο σημαίνει αυτή η φράση· διότι πως μπορεί να σημαίνει αυτό;»· και τα παρόμοια… Και να λες στον Πονηρό: Φύγε από μπροστά μου σατανά» (αγ.Εφραίμ Σύρος (+373), Δ173-5) «Οι παρερμηνείες και οι πλάνες προέρχονται από το ότι οι περισσότεροι βιάζονται να εισχωρήσουν στα νοήματα της Γραφής, χωρίς καθόλου να φροντίσουν πιο πριν να έχουν καθαρίσει την καρδιά τους. Έτσι λόγω της διαφορετικής παχύτητας ή ακαθαρσίας της καρδιάς τους, αυτοί κατανοούν διαφορετικά πράγματα, από εκείνα που θέλει να εκφράσει το συγκεκριμένο κείμενο. Και μάλιστα αυτά πολλές φορές είναι αντίθετα με την πίστη και συχνά έρχονται σε αντίφαση μεταξύ τους. Έτσι, αυτοί οι άνθρωποι αδυνατούν να αναγνωρίσουν και πολύ περισσότερο να δεχτούν το φως της αλήθειας» (αγ.Κασσιανού, εκδ. ΕτοιμασίαΑ235) «[Ρωτά σε όραμα ο Ευαγγελιστής Ιωάννης το Γρηγόριο Παλαμά] Για ποιο λόγο δεν παύεις νύκτα και ημέρα, κάθε ώρα σχεδόν, να φωνάζεις έτσι, «φώτισέ μου το σκότος, φώτισέ μου το σκότος»»(αγ.Γρηγ.ΠαλαμάΕΠΕ.Βίος1.81) «Η Αγ. Γραφή δε βρίσκεται στην ανάγνωση, αλλά στην κατανόηση»(αγ.Ιλαρίων) «Δεν θα πίστευα το Ευαγγέλιο, εάν δεν με παρακινούσε η αυθεντία της Εκκλησίας… Πίστεψα το Ευαγγέλιο καθ’ αυτό, επειδή καθοδηγήθηκα από κήρυκες της Εκκλησίας» (Αυγουστίνος) (π. Γ. Φλωρόφσκυ, Αγ. Γραφή, Εκκλ.9,126)]

Μετὰ τὴν ἀνάγνωσιν τοῦ Ἀποστόλου, λέγει ὁ Ἱερεὺς εὐλογῶν τὸν Ἀναγνώστην·

Εἰρήνη σοι. Να έχεις ειρήνη.

Και ψάλλεται το Αλληλουάριο με τους στίχους του

Λαός· Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα.

Την ώρα αυτή γίνεται η ΘΥΜΙΑΣΗ (39) με το θυμίαμα από την Ωραία Πύλη

[(39)«Λόγοι βεβαίως υγιεινοί προ πάντων υπήρξαν αυτοί που ώθησαν [την Έκκλησία να χρησιμοποιήσει το ΘΥΜΙΑΜΑ]. Οι κατακόμβες είχαν τις από τους τάφους αναθυμιάσεις, οι τοίχοι των υπογείων κρυπτών έσταζαν από υγρασίες. Και υπήρχε εδώ ανάγκη για κάποιο αντισηπτικό, ώστε να μετριάζεται ο μολυσμός του αέρα… Μυστικές εμηνείες του θυμιάματος: Η από όλες βεβαίως προτιμότερη είναι η ανάταση του νου προς τα υψηλά… τον καιρό της προσευχής [όπως ανεβαίνει δηλ. το λιβάνι]. … Συμβολίζει επίσης «την χάρη του αγ. Πνεύματος» (Θεόδωρος Ανδίδων)… Θυμίζει τον αρωματισμό του Κυριακού σώματος και το λιβάνι των μάγων και τους λόγους του απ. Παύλου ότι αυτοί που πιστεύουν στο Χριστό είναι ευωδία Χριστού… «το θυμιατήρι δείχνει την ανθρωπότητα του Χριστού· η φωτιά τη θεότητα, ο ευώδης καπνός μηνύει την ευωδία του αγ. Πνεύματος που προπορεύεται» (Γερμανού Κων/πόλεως) (Κ.Καλλινίκου,147-149) «Τώρα όμως σκορπίζουμε στην εκκλησία θυμιάματα αισθητά, ενώ δεν ενδιαφερόμαστε και πολύ να καθαρίσουμε και να απομακρύνουμε τη νοητή ακαθαρσία» (Χρυσ.ΕΠΕ12.365) «Εσείς είστε η ωραία ευωδία του Χριστού» (αγ. Αμβρόσιος(+397) Μιλάνου SACR4,4)]

ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ (40)

[(40) «Στέλνουμε πριν από αυτό λαμπάδες εις ένδειξιν χαράς και ευφροσύνης» (άγ. Ιερώνυμος (+420)) «ώστε με τον τύπο του υλικού φωτός εκείνο το φως να υποδειχτεί, για το οποίο διαβάζουμε στο ψαλτήρι: λυχνάρι στα πόδια μου ο νόμος σου και φως στους δρόμους μου (Ψαλμ.118.105)»(ο.π.) (Κ.Καλλινίκου,152)]

Ἰερ· Σοφία. Ὀρθοί (41). Ἀκούσωμεν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου. Εἰρήνη πᾶσι.

Αυτή είναι η Σοφία του Θεού [το Ευαγγέλιο]˙ όρθιοι ας ακούσουμε το άγιο Ευαγγέλιο. Να έχετε όλοι ειρήνη.

[(41) «Όταν διαβάζεται το Ευαγγέλιο, όλοι…να στέκονται με πολλή ησυχία» (Διαταγές Αποστόλ. (380μ.Χ.)ΕΠΕ163) «Να στεκόμαστε με όρθιες τις ψυχές και τις ακοές, διότι πρόκειται να διαβαστούν τα γράμματα του δεσπότη των αγγέλων» (Χρυσ. ΕΠΕ9,49) «Αυτή είναι η στάση [η όρθια] αυτών που ικετεύουν. Αυτή είναι η στάση των δούλων, οι οποίοι ολόκληρο το νου τους έχουν προσηλωμένο στο νεύμα των κυρίων, για να είναι έτοιμοι να τρέξουν να τους υπηρετήσουν» (άγ. Νικόλαος Καβάσιλας ΕΠΕ, 121)]

Λαός· Καὶ τῷ πνεύματί σου.

         (Να έχει ειρήνη) Και το δικό σου πνεύμα.

Διακ· Ἐκ τοῦ κατὰ (Ματθαίον ἢ Μάρκον ἢ Λουκᾶν ἢ Ἰωάννην) ἁγίου Εὐαγγελίου (42) τὸ ἀνάγνωσμα.

Από το (τάδε...) άγιο Ευαγγέλιο το ανάγνωσμα.

[(42) «Επειδή είναι τέσσερα τα σημεία του κόσμου…και τέσσερις οι διευθύνσεις των ανέμων και ακόμα η Εκκλησία έχει διασπαρεί σε όλη τη γη και στύλος της και στήριγμά της είναι το Ευαγγέλιο και το Πνεύμα, είναι φυσικό αυτή να έχει τέσσερεις στύλους… Ο Λόγος…μάς έδωσε τετράμορφο το Ευαγγέλιο, που διέπεται από ένα Πνεύμα» (άγ. Ειρηναίος Λυών, Έλεγχος Γ 11,8) «Να μην επιτρέπουμε στους αιρετικούς να προσφεύγουν προκλητικά στις Γραφές…αυτοί δεν έχουν καμία σχέση με τις Γραφές…Αυτοί δεν μπορούν να είναι χριστιανοί…γι’ αυτό δεν έχουν κανένα δικαίωμα στη χριστιανική γραμματεία…Ποιοι είστε εσείς; Πότε και από πού ήλθατε;… Ας μας δείξουν την αρχή των εκκλησιών τους, ας ξεδιπλώσουν μπροστά μας τους καταλόγους των επισκόπων που ακολουθούν διαδοχικά από την αρχή» (Τερτυλλιανός (200μ.Χ.) PL2,51,44]

Ἱερ·   Πρόσχωμεν (43). Ας προσέξουμε.

Λαός· Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι. Δόξα σε σένα, Κύριε, δόξα σε σένα.

[(43)«Επειδή εσείς δεν ακούσατε τότε (που ο Χριστός ήταν στη γη), ακούτε τώρα όχι λιγότερο από τότε» (Χρυσ. ΕΠΕ 27, 617) «Μπήκε στην εκκλησία [ο αγ. Αντώνιος] και συνέπεσε τη στιγμή εκείνη να διαβάζεται το ευαγγέλιο· άκουσε τότε τον Κύριο να λέει στον πλούσιο: «αν θες να είσαι τέλειος πήγαινε πούλησε…». Ο δε Αντώνιος σαν να διαβάστηκε για αυτόν και μόνο το ευαγγελικό ανάγνωσμα, βγήκε αμέσως…και τα κτήματα που είχε τα χάρισε» (Αθανάσιος ΜέγαςΕΠΕ11.19)]

Καὶ ἀναγινώσκει ὁ Διάκονος τὴν τεταγμένην περικοπὴν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου. Μετὰ τὴν ἀνάγνωσιν τοῦ Εὐαγγελίου ὁ Ἱερεὺς εὐλογῶν τὸν Διάκονον λέγει·

Ιερ·     Εἰρήνη σοι. Ειρήνη σε σένα.

Λαός· Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι. Δόξα σε σένα, Κύριε, δόξα σε σένα.

ΙΕΡΟ ΚΗΡΥΓΜΑ (44)

Η θέση του κηρύγματοςκανονικά είναι μετά τα Αναγνώσματα.

[(44) «Δικό μου έργο είναι να τα πω, δικό σου η προαίρεση, και του Θεού η τελείωση» (άγ. Κύριλ. Ιεροσ.(350μ.Χ.ΕΠΕ1,33) «Αν δεν ανεχόμαστε να ακούμε τους λόγους για την αρετή, ποιός θα μπορέσει να μας πιστέψει ότι θα υπομείνουμε τους κόπους υπέρ της αρετής; Αν είμαστε τόσο βάναυσοι για την ακρόαση, από πού θα γίνει φανερό ότι είμαστε διεγερμένοι για την πράξη; Αν το πιο εύκολο περιφρονήσουμε, πώς θα υποφέρουμε το πιο δύσκολο; – [οι ακροατές αντί για τον Χρυσόστομο κοιτούν τον καντηλανάφτη· τους μαλώνει] Ξυπνήστε, διώχτε την αδιαφορία… Σας μιλώ για τις Γραφές και σεις αφού αποσπάσατε τα μάτια σας από μένα, τα στρέψατε στις λαμπάδες και εκείνον που τις ανάβει. Και πόσης αδιαφορίας αυτό δεν είναι δείγμα;… Φωτιά ανάβω και γω που προέρχεται από τις Γραφές και στη γλώσσα μου πάνω καίγεται η λαμπάδα της διδασκαλίας. Αυτό το φως είναι σπουδαιότερο και καλύτερο από εκείνο - Ό,τι ακριβώς είναι η τροφή για το σώμα, αυτό είναι για την ψυχή η διδασκαλία των θείων λόγων. - Και αν ακόμη είσαι γεμάτος από κακά και αν ακόμα είσαι ακάθαρτος στην ψυχή, μην αποφύγεις να συχνάζεις εδώ. Ποιό το κέρδος, θα ρωτήσεις, αν δεν κάνω αυτά που ακούω; Δεν είναι μικρό το κέρδος εάν αναγνωρίζεις την αθλιότητά σου. Δεν είναι άχρηστος αυτός ο φόβος…Εάν αναστενάξεις μόνο, διότι δεν έκανες όσα άκουσες, θα φθάσεις κάποτε στην απόφαση να τα κάνεις» (Χρυσ. ΕΠΕ 26.37· 8.71· 35.373· 13Α.479· 8.71) «Εγώ βλέπω ότι και στην περίπτωση των λόγων του Πνεύματος, δεν ήταν δυνατόν στον καθένα να επιδοθεί στην εξέταση των λεχθέντων, αλλά μόνο σε αυτόν που έχει το πνεύμα της διάκρισης» (Βασίλειος Μέγας ΕΠΕ 3,169) «Μέγας είναι ο κίνδυνος να μιλά κανείς στην Εκκλησία, μήπως με μία διεστραμμένη ερμηνεία του Ευαγγελίου του Χριστού, καταστεί αυτό ευαγγέλιο ανθρώπου» (άγιος Ιερώνυμος PL 26,386)]

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΤΕΝΗΣ ΙΚΕΣΙΑ

Εἶτα ὁ Διάκονος λέγει τὴν Μεγάλην Ἐκτενῆ, τοῦ Λαοῦ ἐπιλέγοντος εἰς ἑκάστην δέησιν τό· Κύριε, ἐλέησον (3).

Εἴπωμεν πάντες ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας (45) ἡμῶν εἴπωμεν.

Ας πούμε όλοι, με όλη μας την ψυχή και μ’ όλο μας το νου, ας πούμε.

[(45) «Μπαίνουν πολλοί στην Εκκλησία, απευθύνουν στο Θεό άπειρους στίχους προσευχής, ύστερα βγαίνουν από το ναό και δεν ξέρουν τι είπαν. Τα χείλη κινούνται και η ακοή δεν ακούει. Εσύ δεν ακούς την προσευχή σου και θες να την ακούσει ο Θεός; Γονάτισα, λες· αλλά ο νους σου πετούσε έξω. Το σώμα σου ήταν μέσα στην Εκκλησία και η ψυχή σου έξω» (Χρυσ. ΕΠΕ 33. 468) «Αν κανείς βρίσκεται στην Ομόνοια κι έχει περιμαζωμένο το νου του, είναι σαν να βρίσκεται στον Άθωνα· κι αν κανείς βρίσκεται στον Άθωνα και δεν έχει περιμαζωμένο το νου του, είναι σαν να βρίσκεται στην Ομόνοια» (αγ. Πορφύριος Ανθολόγιο Συμβ. 271) «Κάποτε σε μία γυναίκα που καθόλη τη διάρκεια της λειτουργίας ο νους της ήταν στις δουλειές του σπιτιού της, ο γέροντας Γεώργιος Καρσλίδης από τη Δράμα της είπε: «Στην Εκκλησία τα ρούχα σου τα έβλεπα, μα εσένα δεν σε έβλεπα…» (Διονυσ. Τάτση Νεον Γεροντικόν.σ.56ιστ») «Είπε ο αββάς Θεόδωρος, ότι αν μας λογαριάσει ο Θεός τις αμέλειες κατά τις προσευχές και τις αφηρημάδες κατά τις ψαλμωδίες, δεν μπορούμε να σωθούμε» (Είπε Γέρων,99γ)]

Κύριε παντοκράτορ, ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν, δεόμεθά σου, ἐπάκουσον καὶ ἐλέησον.

Κύριε παντοκράτορα (Εξουσιαστή των πάντων), Θεέ των πατέρων μας, σε παρακαλούμε, άκουσέ μας με προσοχή και ελέησέ μας.

Ἐλέησον ἡμᾶς, ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός (46) σου, δεόμεθά σου, ἐπάκουσον καὶ ἐλέησον.

Ελέησέ μας, Θεέ μας, με τη μεγάλη σου ευσπλαχνία, σε παρακαλούμε, άκουσέ μας με προσοχή και ελέησέ μας.

[(46) «Σκέψου μία σπίθα που έπεσε στο πέλαγος· μήπως μπορεί να σταθεί ή να φανεί; Όσο αδύναμη είναι μία σπίθα μπροστά στο πέλαγος, τόσο είναι και η αμαρτία μπροστά στη φιλανθρωπία του Θεού· ή καλύτερα ούτε τόσο, αλλά πολύ περισσότερο, γιατί το πέλαγος έχει όρια, ενώ η φιλανθρωπία του Θεού είναι απεριόριστη» (Χρυσ. ΕΠΕ 30.289) ]

Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν (τοῦ δεῖνος).

Ακόμα παρακαλούμε για τον αρχιεπίσκοπό μας (τάδε).

Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν, τῶν ἱερέων (47), ἱερομονάχων, ἱεροδιακόνων καὶ μοναχῶν, καὶ πάσης τῆς ἐν Χριστῷ ἡμῶν ἀδελφότητος.

Ακόμα παρακαλούμε για τους αδελφούς μας, τους ιερείς, ιερομόναχους, διακόνους και μοναχούς και για όλη τη χριστιανική μας αδελφότητα.

[(47) ««Σας μνημονεύω συνεχώς στις προσευχές μου (Ρωμ.1,9)». Αυτό είναι γνώρισμα της γνήσιας αγάπης. - [Λέει ο Χρυσόστομος στους πιστούς] Πάρα πολύ πιστεύουμε, ότι όλα θα τα κατορθώσουμε, αν εσείς θελήσετε όλοι με μια ψυχή να υψώσετε τα χέρια σας προς το Θεό και να τον παρακαλέσετε για τη μικρότητά μας» (Χρυσ.ΕΠΕ16Β.350·23.79)]

Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ ἐλέους, ζωῆς, εἰρήνης, ὑγείας, σωτηρίας, ἐπισκέψεως, συγχωρήσεως καὶ ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ πάντων τῶν εὐσεβῶν καὶ ὀρθοδόξων χριστιανῶν, τῶν κατοικούντων καὶ παρεπιδημούντων ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, τῶν ἐνοριτῶν, ἐπιτρόπων, συνδρομητῶν καὶ ἀφιερωτῶν (48) τοῦ ἁγίου ναοῦ τούτου.

Ακόμα παρακαλούμε να χαρίζεις έλεος, ζωή, ειρήνη, υγεία, σωτηρία, φροντίδα, συγχώρεση και άφεση των αμαρτιών των δούλων του Θεού, όλων των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών που κατοικούν και παραμένουν σ' αυτήν εδώ την πόλη, των ενοριτών, των επιτρόπων, όσων κάνουν προσφορές και αφιερώματα σε αυτόν τον άγιο ναό.

[(48) «Ο Θεός δεν έχει ανάγκη από χρυσά σκεύη, αλλά από ψυχές χρυσές. Δεν τα λέω αυτά για να σας εμποδίσω να κατασκευάζετε αφιερώματα στο Θεό, αλλά επειδή έχω την αξίωση μαζί με αυτά, και μάλιστα πριν από αυτά, να κάνετε ελεημοσύνη… Διότι ποια η ωφέλεια, όταν η τράπεζά Του είναι γεμάτη από χρυσά ποτήρια, ενώ ο ίδιος πεθαίνει από την πείνα; Πρώτα δώσε να φάει και να χορτάσει αυτός που πεινά, και ύστερα στόλισε με αφθονία και την τράπεζά Του. Κατασκευάζεις χρυσό ποτήριο και δεν προσφέρεις ένα ποτήρι κρύο νερό;… Μη παραβλέπεις τον αδελφό σου που υποφέρει, ενώ διακοσμείς τον οίκο του Θεού, διότι αυτός είναι ναός πιο σπουδαίος από αυτόν» (Χρυσ. ΕΠΕ 11. 65-67)]

Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τῶν μακαρίων καὶ ἀοιδίμων κτιτόρων (48^Α) τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας ταύτης, καὶ ὑπὲρ πάντων τῶν προαναπαυσαμένων πατέρων καὶ ἀδελφῶν ἡμῶν, τῶν ἐνθάδε εὐσεβῶς κειμένων καὶ ἁπανταχοῦ ὀρθοδόξων.

Ακόμα παρακαλούμε για τους μακαριστούς και αλησμόνητους κτίτορες [όσους έκτισαν τον ναό] αυτής εδώ της εκκλησίας και για όλους τους πατέρες και αδελφούς μας, που έχουν πριν από μας αναπαυθεί και ταφεί εδώ με ευσέβεια και για τους ορθοδόξους οπουδήποτε και αν είναι θαμμένοι.

[(48^Α) «Σκέψου ότι μέχρι την παρουσία του Χριστού θα έχεις το μισθό, συ, που ανήγειρες θυσιαστήριο του Θεού. Πες μου λοιπόν, αν σε διέτασσε βασιλιάς να οικοδομήσεις οικία, για να καταλύει εκεί, δεν θα έκαμες τα πάντα; Τώρα λοιπόν, η οικοδομή της εκκλησίας είναι ανάκτορα του Χριστού. Να μη βλέπεις τη δαπάνη, αλλά να αναλογίζεσαι τον καρπό… Πες μου, είναι μικρό πράγμα να περιλαμβάνεται και το όνομά σου πάντοτε στις άγιες αναφορές της λατρείας;» (Χρυσ.ΕΠΕ15.529,533)]

Ἔτι δεόμεθα ὑπὲρ τῶν καρποφορούντων καὶ καλλιεργούντων ἐν τῷ ἁγίῳ καὶ πανσέπτῳ ναῷ (49) τούτῳ, κοπιώντων, ψαλλόντων καὶ ὑπὲρ τοῦ περιεστῶτος λαοῦ, τοῦ ἀπεκδεχομένου τὸ παρὰ σοῦ μέγα καὶ πλούσιον ἔλεος.

Ακόμα παρακαλούμε για εκείνους που προσφέρουν καρποφόρες υπηρεσίες στον ιερό και σεβαστό αυτό ναό, για κείνους που κοπιάζουν και για κείνους που ψέλνουν, και για όλο το λαό, που παρευρίσκεται και προσδοκά από σένα το μέγα και πλούσιο έλεος.

[(49) «Η οικοδομή της εκκλησίας είναι ανάκτορα του Χριστού. - Τι είναι πιο ευχάριστο, πες μου, από την εδώ παραμονή; Αν λοιπόν έπρεπε να περνάμε όλη την ημέρα εδώ, τι πιο σεμνό, τι πιο ασφαλές, όπου υπάρχουν τόσοι αδελφοί, όπου το Άγιο Πνεύμα, όπου βρίσκεται στη μέση ο Ιησούς και ο Πατέρας; Ποιά άλλη τέτοια συγκέντρωση ζητάς; - Η Εκκλησία είναι ανώτερη από την κιβωτό. Διότι η κιβωτός δεχόταν ζώα και τα διατηρούσε ζώα, ενώ η Εκκλησία παίρνει τα ζώα και τα μεταβάλλει… Μπήκε κάποιος εδώ μέσα γεράκι και βγαίνει περιστέρι· μπαίνει λύκος και βγαίνει πρόβατο, μπαίνει φίδι και βγαίνει αρνί, χωρίς να αλλάζει η φύση του, αλλά απομακρύνοντας από μέσα του την κακία» (Χρυσ. ΕΠΕ 15.529· 26.209· 30.287) «Εκκλησία είναι επίγειος ουρανός, στην οποία ο επουράνιος Θεός μένει μέσα και περπατά» (αγ. Γερμανός Κων/πόλεως PG 98,384)«[οι απεσταλμένοι Ρώσοι ενημερώνουν τον Βλαδίμηρο το 987μ.Χ.] Μας οδήγησαν εκεί που λατρεύουν τον δικό τους Θεό (Αγ. Σοφία Κων/πολης). Πράγματι δεν γνωρίζαμε αν βρισκόμασταν στα ουράνια ή πάνω στη γη μια και ποτέ δεν είχαμε ξαναγνωρίσει μια τέτοια ομορφιά και τόση μεγαλοπρέπεια. Τα λόγια μας δεν είναι αρκετά για να την περιγράψουμε» (Ρωσσικό Χρονικό)]

EYXH ΤΗΣ ΕΚΤΕΝΟΥΣ ΙΚΕΣΙΑΣ

Ἰερ· Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, τὴν ἐκτενῆ ταύτην ἱκεσίαν πρόσδεξαι παρὰ τῶν σῶν δούλων καὶ ἐλέησον ἡμᾶς κατὰ τὸ πλῆθος τοῦ ἐλέους σου· καὶ τοὺς οἰκτιρμούς σου κατάπεμψον ἐφ’ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ πάντα τὸν λαόν σου, τὸν ἀπεκδεχόμενον τὸ παρὰ σοῦ μέγα καὶ πλούσιον ἔλεος.

Κύριε και Θεέ μας, αυτήν τη μεγάλη και θερμή ικεσία δέξου από τους δούλους σου και ελέησέ μας σύμφωνα με το αμέτρητο έλεός σου και στείλε την ευσπλαχνία σου σε εμάς και σε όλο το λαό σου, που προσδοκά από σένα το μεγάλο και πλούσιο έλεος.

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ὅτι ἐλεήμων καὶ φιλάνθρωπος Θεὸς ὑπάρχεις, καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Γιατί είσαι εύσπλαχνος και φιλάνθρωπος Θεός και τη δοξολογία απευθύνουμε σε σένα, τον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες,

Λαός· Ἀμήν.

Καὶ ἄρχεται ὁ Διάκονος τῆς δεήσεως ὑπὲρ τῶν Κατηχουμένων τοῦ Λαοῦ λέγοντος τὸ Κύριε, ἐλέησον.

ΔΕΗΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΚΑΤΗΧΟΥΜΕΝΩΝ [Κατηχούμενοι: όσοι ετοιμάζονταν για την Βάπτιση. «Τώρα βρίσκεστε στο προαύλιο των ανακτόρων και είθε να δώσει ο Θεός να οδηγηθείτε μέσα σ’ αυτά από τον ίδιο το βασιλιά» (αγ.ΚυρίλλουΙεροσ.(350μ.Χ.)ΕΠΕ1,13)]

Εὔξασθε οἱ κατηχούμενοι τῷ Κυρίῳ. Προσευχηθείτε οι κατηχούμενοι στον Κύριο.

Οἱ πιστοί, ὑπὲρ τῶν κατηχουμένων δεηθῶμεν.

Οι πιστοί, ας παρακαλέσουμε για τους κατηχούμενους.

Ἵνα ὁ Κύριος αὐτοὺς ἐλεήσῃ· Για να τους ελεήσει ο Κύριος.

Κατηχήσῃ αὐτοὺς τὸν λόγον τῆς ἀληθείας· Να τους κατηχήσει τον λόγο της αληθείας.

Ἀποκαλύψῃ αὐτοῖς τὸ Εὐαγγέλιον τῆς δικαιοσύνης·

Να τους φανερώσει το ευαγγέλιο της δικαιοσύνης.

Ἑνώσῃ αὐτοὺς τῇ ἁγίᾳ αὐτοῦ Καθολικῇ καὶ Ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ (50)·

Να τους ενώσει με την αγία του καθολική και αποστολική Εκκλησία.

[(50) «Ουδεμία σωτηρία υπάρχει εκτός της Εκκλησίας… Αυτός που δεν έχει την Εκκλησία ως Μητέρα του, ούτε τον Θεό μπορεί να έχει ως Πατέρα του. Όσο μπόρεσε να σωθεί από τον κατακλυσμό όποιος ήταν έξω από την κιβωτό, άλλο τόσο μπορεί να σωθεί όποιος είναι έξω από την Εκκλησία» (αγ. Κυπριανός Καρχηδόνος (+258), επιστ. 73,21, Περί της ενότητος,κεφ.6) «Εκτός της Εκκλησίας είναι δυνατόν να έχει κάποιος τα πάντα πλην της σωτηρίας» (αγ.Αυγουστίνος,PL 43,695) «Τίποτα δεν είναι ισχυρότερο από την Εκκλησία. Η ελπίδα σου είναι η Εκκλησία, η σωτηρία σου είναι η Εκκλησία, το καταφύγιό σου είναι η Εκκλησία» (Χρυσ. ΕΠΕ 33, 124) «Η Εκκλησία είναι σαν ένα καράβι. Όταν μπεις στο καράβι, και να ξεχαστείς, και να νυστάξεις, και να κοιμηθείς, αυτό σε πάει. Θα σε βγάλει απέναντι. Αρκεί να μπεις μέσα»(οσ. Παΐσιος,Χαριτωμένες Διδ.40)]

Σῶσον, ἐλέησον, ἀντιλαβοῦ, καὶ διαφύλαξον αὐτούς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Σώσε, ελέησε. βοήθησε και προστάτευέ τους, Θεέ μας, με τη χάρη σου.

Οἱ κατηχούμενοι τὰς κεφαλὰς ὑμῶν τῷ Κυρίῳ κλίνατε.

Οι κατηχούμενοι, σκύψτε τα κεφάλια σας στον Κύριο.

ΕΥΧΗ ΤΩΝ ΚΑΤΗΧΟΥΜΕΝΩΝ

Ἱερ· Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ ἐν ὑψηλοῖς κατοικῶν καὶ τὰ ταπεινὰ ἐφορῶν, ὁ τὴν σωτηρίαν τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων ἐξαποστείλας, τὸν μονογενῆ σου Υἱὸν καὶ Θεόν, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ἐπίβλεψον ἐπὶ τοὺς δούλους σου τοὺς κατηχουμένους, τοὺς ὑποκεκλικότας σοι τὸν ἑαυτῶν αὐχένα·

Κύριε και Θεέ μας, που κατοικείς στα ψηλά και επιβλέπεις τα ταπεινά, που τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους έστειλες, δηλαδή το μονογενή σου Υιό και Θεό, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, ρίξε τη ματιά σου στα παιδιά σου, τους κατηχούμενους, που έχουν υποκλίνει (σκύψει) το κεφάλι τους σε σένα

καὶ καταξίωσον αὐτοὺς ἐν καιρῷ εὐθέτῳ τοῦ λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας, τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν καὶ τοῦ ἐνδύματος τῆς ἀφθαρσίας· ἕνωσον αὐτοὺς τῇ Ἁγίᾳ σου Καθολικῇ (50^Α) καὶ Ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ· καὶ συγκαταρίθμησον αὐτοὺς τῇ ἐκλεκτῇ σου ποίμνῃ.

Και αξίωσέ τους, στον κατάλληλο καιρό να πάρουν το λουτρό της αναγέννησής τους [το Βάπτισμα], την άφεση των αμαρτιών τους και τη στολή της άφθαρτης ζωής˙ ένωσέ τους με την αγία σου καθολική και αποστολική Εκκλησία και συναρίθμησέ τους στο διαλεχτό σου ποίμνιο.

[(50^Α) «Ονομάζεται Καθολική, επειδή είναι απλωμένη σε όλη την οικουμένη» (Κύριλ. Ιεροσ. ΕΠΕ2,301)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ἵνα καὶ αὐτοὶ σὺν ἡμῖν δοξάζωσι τὸ πάντιμον καὶ μεγαλοπρεπὲς ὄνομά σου, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Για να δοξάζουν κι αυτοί μαζί μας το τιμημένο και μεγαλόπρεπο όνομά σου, του Πατέρα και του Υιού και του αγίου Πνεύματος, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Διακ· Ὅσοι κατηχούμενοι προέλθετε· οἱ κατηχούμενοι προέλθετε. Ὅσοι κατηχούμενοι προέλθετε· μή τις τῶν κατηχουμένων (50^Α).

Όσοι είστε κατηχούμενοι να βγείτε από το ναό˙ οι κατηχούμενοι να βγείτε.

Όσοι είστε κατηχούμενοι να αναχωρήσετε˙ κανένας να μη μείνει πλέον εδώ από τους κατηχούμενους.

[(50^Α)«Κανένας να μην τρώει ούτε να πίνει από τα ευχαριστιακά είδη, παρά μόνο όσοι έχουν βαπτιστεί στο όνομα του Κυρίου» (Διδαχή 12Απ. (90-110μ.Χ.)ΕΠΕ23)«Η τροφή αυτή ονομάζεται σε εμάς ευχαριστία, στην οποία δεν επιτρέπεται να μετέχει κανείς άλλος εκτός από αυτόν που πιστεύει ότι τα διδάγματά μας είναι αληθινά, και λούστηκε με το υπέρ αφέσεως αμαρτιών και αναγέννησης λουτρό (=βάπτισμα)» (αγ. Ιουστίνος (150μ.Χ. ΕΠΕ 193)]

ΔΕΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ

Διακ· Ὅσοι πιστοί (50β), ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Όσοι είμαστε πιστοί, πάλι και πάλι με ειρήνη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(50β) «Πρόσεχε μήπως έχεις βέβαια το όνομα του πιστού, αλλά την προαίρεση απίστου» (αγ. ΚυρίλλουΙεροσ.(350μ.Χ.)ΕΠΕ1,21)]

Λαός Κύριε, ελέησον.

Διακ·   Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Βοήθησε, σώσε, ελέησε και προστάτεψέ μας, Θεέ μας, με τη χάρη σου.

Λαός· Κύριε, ἐλέησον.

Διακ· Σοφία. (Σε επικαλούμαστε, Θεέ μας, εσένα που είσαι η Σοφία).

ΠΡΩΤΗ ΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ

Ἱερ· Εὐχαριστοῦμέν σοι, Κύριε ὁ Θεὸς τῶν δυνάμεων, τῷ καταξιώσαντι ἡμᾶς παραστῆναι καὶ νῦν τῷ ἁγίῳ σου θυσιαστηρίῳ καὶ προσπεσεῖν τοῖς οἰκτιρμοῖς σου ὑπὲρ τῶν ἡμετέρων ἁμαρτημάτων καὶ τῶν τοῦ λαοῦ ἀγνοημάτων.

Σε ευχαριστούμε, Κύριε και Θεέ των δυνάμεων [των αγγελικών], που μας καταξίωσες να σταθούμε και τώρα μπροστά στο άγιο θυσιαστήριό σου και να προσπέσουμε ταπεινά στην ευσπλαχνία σου, για τα δικά μας αμαρτήματα [των ιερέων] και για όσες παραβάσεις ο λαός έκανε από άγνοια.

Πρόσδεξαι, ὁ Θεός, τὴν δέησιν ἡμῶν· ποίησον ἡμᾶς ἀξίους γενέσθαι τοῦ προσφέρειν σοι δεήσεις καὶ ἱκεσίας καὶ θυσίας ἀναιμάκτους ὑπὲρ παντὸς τοῦ λαοῦ σου· καὶ ἱκάνωσον ἡμᾶς, οὓς ἔθου εἰς τὴν διακονίαν σου ταύτην, ἐν τῇ δυνάμει τοῦ Πνεύματός σου τοῦ Ἁγίου,

Δέξου, Θεέ, τη δέησή μας· κάνε μας να γίνουμε άξιοι να σου προσφέρουμε δεήσεις και ικεσίες και αναίμακτες θυσίες, για όλο το λαό σου· και κάνε μας ικανούς, εμάς που έβαλες σ’ αυτήν εδώ τη διακονία σου, με τη δύναμη του αγίου σου Πνεύματος,

ἀκαταγνώστως καὶ ἀπροσκόπτως, ἐν καθαρῷ τῷ μαρτυρίῳ τῆς συνειδήσεως ἡμῶν, ἐπικαλεῖσθαί σε ἐν παντὶ καιρῷ καὶ τόπῳ, ἵνα, εἰσακούων ἡμῶν, ἵλεως ἡμῖν εἴης ἐν τῷ πλήθει τῆς σῆς ἀγαθότητος.

ακατάκριτα και ανεμπόδιστα, με καθαρή τη μαρτυρία της συνείδησής μας να σε επικαλούμαστε σε κάθε στιγμή και τόπο, ώστε, εισακούοντάς μας, να είσαι σπλαχνικός με εμάς, σύμφωνα με τη μεγάλη σου αγαθότητα.

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Γιατί σε σένα πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση, στον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Διακ· Ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν(52).

Πάλι και πάλι με ειρήνη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(51)«Πολλές φορές ο Θεός παρέχει την ευσπλαχνία του σε πλήθος ανθρώπων που τον ικετεύουν με ομόνοια και ομόφωνη προσευχή» (Χρυσ.ΕΠΕ19.56)]

Λαός· Κύριε, ἐλέησον.

Διακ· Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Βοήθησε, σώσε, ελέησε, και προστάτεψε μας, Θεέ μας, με τη χάρη σου.

Λαός· Κύριε, ἐλέησον.

Διακ· Σοφία. (Σε επικαλούμαστε, Θεέ μας, εσένα που είσαι η Σοφία).

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΥΧΗ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ

Ἱερ· Πάλιν καὶ πολλάκις σοὶ προσπίπτομεν καὶ σοῦ δεόμεθα, ἀγαθὲ καὶ φιλάνθρωπε, ὅπως, ἐπιβλέψας ἐπὶ τὴν δέησιν ἡμῶν, καθαρίσῃς (52) ἡμῶν τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματα ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος· (Β Κορινθ.7,1:καθαρίσωμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος)

Πάλι και πολλές φορές πέφτουμε μπροστά σου και σε παρακαλούμε, αγαθέ και φιλάνθρωπε, αφού προσέξεις την προσευχή μας, να καθαρίσεις τις ψυχές μας και τα σώματα από κάθε μολυσμό σαρκικό και πνευματικό,

[(52) «Με τον τρόπο της ζωής σου ανέβα· μέσω της κάθαρσης απόκτησε το καθαρό. Θέλεις κάποτε να γίνεις θεολόγος και άξιος της θεότητας; Φύλαγε τις εντολές· με τα προστάγματα του Θεού βάδισε το δρόμο· διότι η πράξη είναι το υπόβαθρο της θεωρίας»(Γρηγ.Θεολ.PG35,1080) «Έλεγαν για τον αββά Ποιμένα, ότι, όταν επρόκειτο να έλθει σε σύναξη, καθόταν μόνος του, εξετάζοντας τους λογισμούς του, κάπου μία ώρα. Και κατόπιν έβγαινε»(Είπε Γέρων,199)]

καὶ δῴης ἡμῖν ἀνένοχον καὶ ἀκατάκριτον τὴν παράστασιν τοῦ ἁγίου σου θυσιαστηρίου. Χάρισαι δέ, ὁ Θεός, καὶ τοῖς συνευχομένοις ἡμῖν προκοπὴν βίου καὶ πίστεως καὶ συνέσεως πνευματικῆς·

και να μας αξιώσεις χωρίς ενοχή και χωρίς κατάκριση να σταθούμε μπροστά στο άγιο θυσιαστήριό σου. Χάρισε ακόμα, Θεέ μας, και σ’ αυτούς που προσεύχονται μαζί μας προκοπή στη ζωή και στην πίστη και σύνεση πνευματική.

δὸς αὐτοῖς πάντοτε, μετὰ φόβου (53) καὶ ἀγάπης λατρεύειν σοι, ἀνενόχως καὶ ἀκατακρίτως μετέχειν τῶν ἁγίων σου μυστηρίων καὶ τῆς ἐπουρανίου σου βασιλείας ἀξιωθῆναι.

Δώσε σε αυτούς να σε λατρεύουν πάντοτε με σεβασμό και αγάπη, να κοινωνούν τα άγια μυστήριά σου χωρίς ενοχή και χωρίς κατάκριση και να αξιωθούν την ουράνιά σου βασιλεία.

[(53)«Φρικτά όντως τα μυστήρια της Εκκλησίας, φρικτό όντως το θυσιαστήριο… Από την τράπεζα αυτή αναβλύζει πηγή, που χύνει πνευματικούς ποταμούς» (Χρυσ. ΕΠΕ13.583)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ὅπως ὑπὸ τοῦ κράτους σου πάντοτε φυλαττόμενοι σοὶ δόξαν ἀναπέμπωμεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Για να φυλαγόμαστε πάντοτε κάτω από την προστασία της δύναμής σου, και να δοξολογούμε εσένα, τον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Ο ΧΕΡΟΥΒΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ (54)

[(54)«Ο χερουβικός ύμνος μπήκε στη θεία λειτουργία τον 6ο αιώνα (573-4 [επί Ιουστίνου του Β΄]), για να καλύψει το χρόνο προετοιμασίας του ιερέα για την είσοδο… Ο ύμνος αρχικά ψαλλόταν τρεις φορές και είναι εμπνευσμένος από τον 23ο ψαλμό «Του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής...), στον οποίο υπάρχει ο στίχος «Άρατε πύλας, οι άρχοντες υμών, και επάρθητε, πύλαι αιώνιοι, και εισελεύσεται ο βασιλεύς της δόξης» (στιχ. 7). Ο ψαλμός αυτός είναι το πιο παλιό χερουβικό» (Κογκούλη…)]

Οἱ τὰ Χερουβὶμ μυστικῶς εἰκονίζοντες καὶ τῇ ζωοποιῷ Τριάδι τὸν τρισάγιον ὕμνον προσᾴδοντες, πᾶσαν νῦν (η γραφή: «την», δεν είναι η πιο σωστή) βιοτικὴν (55) ἀποθώμεθα μέριμναν. Ὡς τὸν Βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξόμενοι ...

Εμείς που εικονίζουμε τα Χερουβίμ με τρόπο μυστικό [αόρατο] και στην Τριάδα, που δίνει ζωή στα πάντα, ψάλλουμε τον τρισάγιο ύμνο, ας αφήσουμε τώρα κατά μέρος κάθε φροντίδα (έγνοια) της καθημερινής ζωής, για να υποδεχτούμε τον Βασιλιά των όλων…

[(55) «Παλαιότερα τα σπίτια ήταν εκκλησίες, σήμερα όμως η εκκλησία κατάντησε σπίτι. Και τότε δεν ήταν δυνατόν να αναφέρει κανείς μέσα στο σπίτι τίποτα το υλικό, σήμερα όμως δεν υπάρχει τίποτα το πνευματικό που να μπορεί να το αναφέρει μέσα στην εκκλησία, αλλά και εδώ μέσα έχετε εισαγάγει τις συζητήσεις της αγοράς. - Εισερχόμενοι εδώ εισερχόμαστε στον ουρανό. Δεν εννοώ τον τόπο, αλλά την διάθεση, διότι είναι δυνατόν και ενώ βρίσκεσαι στη γη, να στέκεσαι στον ουρανό και να φαντάζεσαι όσα υπάρχουν εκεί και να ακούς όσα προέρχονται από εκεί. Ας μην αφήνει λοιπόν κανείς να παρεισφρύουν στον ουρανό τα επίγεια. Κανείς ας μη φροντίζει για τα οικιακά του, ενώ βρίσκεται εδώ» (Χρυσ. ΕΠΕ 10.407·12.463) «Βλέποντας κάποιον να παρακολουθεί την ψαλμωδία με συναίσθηση της καρδιάς…και που έδειχνε…με το ύφος του σαν να συζητούσε με κάποιον, τον ρώτησα…Συνηθίζω (απάντησε), πάτερ Ιωάννη, να συγκεντρώνω από την αρχή της ακολουθίας τους λογισμούς και το νου μαζί με όλη την ψυχή μου, και αφού τους συγκεντρώσω, φωνάζω δυνατά προς αυτούς· Ελάτε να προσκυνήσουμε και να παρακαλέσουμε γονατιστοί το Χριστό, το βασιλιά και Θεό μας» (Κλίμαξ. Αγ.Ιωάννου ΣιναΐτουΕΠΕ,111-113)]

[[[   ΕΥΧΗ (56) ΤΟΥ ΧΕΡΟΥΒΙΚΟΥ ΥΜΝΟΥ [ (56) «Αφορά μόνο τον ιερέα…Προήλθε από την αλεξανδρινή λειτουργία του αγ. Γρηγορίου (γύρω στον 8ο αιώνα)»(Κογκούλη…)]

Ἱερ· Οὐδεὶς ἄξιος τῶν συνδεδεμένων ταῖς σαρκικαῖς ἐπιθυμίαις καὶ ἡδοναῖς προσέρχεσθαι ἢ προσεγγίζειν ἢ λειτουργεῖν σοι, Βασιλεῦ τῆς δόξης· τὸ γὰρ διακονεῖν σοι μέγα καὶ φοβερὸν καὶ αὐταῖς ταῖς ἐπουρανίαις δυνάμεσιν. Ἀλλ’ ὅμως, διὰ τὴν ἄφατον καὶ ἀμέτρητόν σου φιλανθρωπίαν, ἀτρέπτως καὶ ἀναλλοιώτως γέγονας ἄνθρωπος καὶ ἀρχιερεὺς ἡμῶν ἐχρημάτισας καὶ τῆς λειτουργικῆς ταύτης καὶ ἀναιμάκτου θυσίας τὴν ἱερουργίαν παρέδωκας ἡμῖν, ὡς Δεσπότης τῶν ἁπάντων.

Κανένας από τους συνδεδεμένους με τις σαρκικές επιθυμίες και ηδονές δεν είναι άξιος να έρχεται μπροστά σου ή να σε πλησιάζει ή να σε υπηρετεί, Βασιλιά της δόξας. Γιατί το να σε υπηρετεί κανείς, είναι μεγάλο και φοβερό και σ’ αυτές ακόμα τις επουράνιες δυνάμεις. Αλλ’ όμως, από την ανέκφραστη και αμέτρητη φιλανθρωπία σου, έγινες άνθρωπος χωρίς μεταβληθεί και να αλλοιωθεί η θεία σου φύση, και έγινες αρχιερέας μας, και αυτήν εδώ τη λειτουργία και ιερουργία της χωρίς αίμα θυσίας, παρέδωσες σε μας ως Κύριος των όλων.

Σὺ γὰρ μόνος, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, δεσπόζεις τῶν ἐπουρανίων καὶ τῶν ἐπιγείων, ὁ ἐπὶ θρόνου Χερουβικοῦ ἐποχούμενος, ὁ τῶν Σεραφὶμ Κύριος καὶ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ, ὁ μόνος ἅγιος καὶ ἐν ἁγίοις ἀναπαυόμενος. Σὲ τοίνυν δυσωπῶ τὸν μόνον ἀγαθὸν καὶ εὐήκοον· ἐπίβλεψον ἐπ’ ἐμὲ τὸν ἁμαρτωλὸν καὶ ἀχρεῖον δοῦλόν σου καὶ καθάρισόν μου τὴν ψυχὴν καὶ τὴν καρδίαν ἀπὸ συνειδήσεως πονηρᾶς καὶ ἱκάνωσόν με τῇ δυνάμει τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, ἐνδεδυμένον τὴν τῆς ἱερατείας χάριν, παραστῆναι τῇ ἁγίᾳ σου ταύτῃ τραπέζῃ καὶ ἱερουργῆσαι τὸ ἅγιον καὶ ἄχραντόν σου σῶμα καὶ τὸ τίμιον αἷμα.

Γιατί εσύ μόνος, Κύριε και Θεέ μας, εξουσιάζεις τα επουράνια και τα επίγεια, εσύ που κάθεσαι πάνω σε θρόνο χερουβικό, ο Κύριος των Σεραφίμ και βασιλιάς του Ισραήλ [της Εκκλησίας], ο μόνος άγιος που βρίσκεις ανάπαυση στους αγίους. Εσένα λοιπόν θερμά παρακαλώ τον μόνο αγαθό και πρόθυμο να ακούσει. Ρίξε το βλέμμα σου επάνω σ' εμένα τον αμαρτωλό και τιποτένιο δούλο σου, και καθάρισε την ψυχή και την καρδιά μου από κάθε τι πονηρό στη συνείδησή μου· και με τη δύναμη του Αγίου σου Πνεύματος κάνε με ικανό, εμένα που έχω ντυθεί τη χάρη της ιερωσύνης, να σταθώ μπροστά σ’ αυτήν εδώ την αγία σου Τράπεζα και να ιερουργήσω το άγιο και άχραντο σώμα σου και το τίμιο αίμα σου.

Σοὶ γὰρ προσέρχομαι, κλίνας τὸν ἐμαυτοῦ αὐχένα, καὶ δέομαί σου· Μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπ’ ἐμοῦ, μηδὲ ἀποδοκιμάσῃς με ἐκ παίδων σου, ἀλλ’ ἀξίωσον προσενεχθῆναί σοι ὑπ’ ἐμοῦ τοῦ ἁμαρτωλοῦ καὶ ἀναξίου δούλου σου τὰ δῶρα ταῦτα. Σὺ γὰρ εἶ ὁ προσφέρων (57) καὶ προσφερόμενος καὶ προσδεχόμενος καὶ διαδιδόμενος, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν σὺν τῷ ἀνάρχῳ σου Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ σου Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Γιατί σε σένα έρχομαι, σκύβοντας το κεφάλι μου και σε παρακαλώ· μη μου γυρίσεις το πρόσωπό σου και μη με αποδοκιμάσεις από τα παιδιά σου, αλλά αξίωσέ με να σου προσφέρω εγώ ο αμαρτωλός και ανάξιος δούλος σου τα δώρα αυτά. Γιατί εσύ είσαι εκείνος που προσφέρεις και προσφέρεσαι, που δέχεσαι τα δώρα και που ο ίδιος μοιράζεσαι, Χριστέ και Θεέ μας, κι εμείς εσένα δοξάζουμε μαζί με τον άναρχο Πατέρα σου και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό σου Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.Αμήν

[(57) «Η χάρη είναι που ενεργεί τα πάντα…Ο ιερέας δανείζει τη γλώσσα του και προσφέρει το χέρι του. - Όλους μεν (τους ιερείς) δεν τους εκλέγει ο Θεός. Όλους όμως τους χειροτονεί και μέσω όλων ενεργεί, παρόλο που οι ίδιοι είναι ανάξιοι. Και το κάνει αυτό για να σωθεί ο λαός» (Χρυσ. ΕΠΕ14,716·23,492) «Μόνο να είναι (ο ιερέας) ένας από τους αναγνωρισμένους και όχι από τους επισήμως καταδικασμένους μήτε ξένος με την Εκκλησία… Μην κρίνεις τους κριτές συ που έχεις ανάγκη θεραπείας…Τι σημασία έχει αν η σφραγίδα είναι από σίδερο ή χρυσό, αφού είναι το ίδιο; Η διαφορά υπάρχει στο υλικό και όχι στο αποτύπωμα. Έτσι να βλέπεις τον κάθε ιερέα» (Γρηγ.Θεολ.ΕΠΕ4.333,335) «Εάν έβλεπαν οι άνθρωποι με ποια δόξα λειτουργεί ο ιερέας, θα έπεφταν καταγής μπροστά στο όραμα αυτό. Και αν ο ίδιος ο ιερέας έβλεπε τον εαυτό του, σε ποια ουράνια δόξα βρίσκεται κατά την τέλεση του λειτουργήματός του, τότε θα γινόταν μεγάλος ασκητής και θα αγωνιζόταν να μην θλίψει με τίποτα τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, που ζει μέσα του»(Αγ Σιλουανός(+1938),507] «Κάποια φορά, ποὺ ὁ Ὅσιος [Σέργιος του Ραντονέζ (+1392) λειτουργοῦσε, ὁ π. Συμεών, ὑπηρετώντας σὰν ἐκκλησιαστικός, βλέπει μία φλόγα νὰ βγαίνει ἀπὸ τὴν ἁγία τράπεζα καὶ νὰ περιβάλλει τὸν Ὅσιο, ἔτσι ποὺ ἀπὸ τὴν κορυφή, μέχρι τὰ πόδια, νὰ λούζεται σὲ αὐτὸ τὸ ὑπερκόσμιο φῶς, ποὺ φώτιζε ὅλο τὸ ἱερό. Ὅταν ὁ Ὅσιος ἑτοιμάσθηκε νὰ μεταλάβει, ἡ φλόγα ἀνυψώθηκε, μαζεύτηκε σὰν ἕνα πέπλο καὶ βυθίστηκε στὸ ἅγιο ποτήριο. Βλέποντας αὐτὰ ὁ π. Συμεών, στεκόταν κατάπληκτος. Ἀφοῦ κοινώνησε ὁ Ὅσιος, ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὴν ἁγία τράπεζα, καὶ καταλαβαίνοντας ὅτι ὁ π. Συμεών, ἀξιώθηκε νὰ ἀντικρύσῃ θεῖο ὅραμα, τὸν ρώτησε:-Παιδί μου, γιατί φαίνεσαι τόσο πολὺ φοβισμένος; -Πάτερ, ἀξιώθηκα νὰ δῶ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ σὲ περιβάλλει.Τότε ὁ Ὅσιος, εἶπε ἐπιτακτικά: -Μὴν ἀναφέρεις ὅ,τι εἶδες σὲ κανένα, μέχρις ὅτου ὁ Κύριος μὲ καλέσῃ κοντά Του» (Ι.Μ. Παρακλήτου)   ]]]

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΣΟΔΟΣ Ή ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΙΜΙΩΝ ΔΩΡΩΝ (58)

[(58) «Η είσοδος εδώ δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μεταφορά των δώρων από την πρόθεση στο θυσιαστήριο, την Αγία Τράπεζα. Η πράξη αυτή αρχικά ήταν απλή. Γινόταν μόνο από τους διακόνους, τους οποίους περίμενε στο θυσιαστήριο ο επίσκοπος. Από τον 6ο αιώνα η μεταφορά έγινε επισημότερη και μεγαλοπρεπέστερη, αφού συμμετείχαν οι ιερείς ακόμη και ο αυτοκράτορας. Η επισημότητα αυτή έδωσε το χαρακτηρισμό «μεγάλη»… Η μεταφορά των δώρων από την αγία πρόθεση «και η τούτων προς το θυσιαστήριον είσοδος, κατά τον χερουβικόν, την από Βηθανίας προς την Ιερουσαλήμ δηλοί του Κυρίου εισέλευσιν», λέει ο Θεόδωρος Ανδίδων. Και ο Σωφρόνιος Ιεροσολύμων υπογραμμίζει πώς «τα άγια από της προθέσεως έως του θυσιαστηρίου προέρχονται, εις τύπον της του κόσμου διαγωγής του Χριστού έως της ταφής αυτού»… Η μεγάλη είσοδος είναι τύπος, σύμβολο της πορείας του Χριστού προς το πάθος» (Κογκούλη…) «συμβολίζει «τη συντελεσμένη αναπαράσταση του σταυρικού πάθους του Κυρίου, έτσι ώστε να μπορούμε να αντιληφθούμε τον Κύριο σαν να κείτεται μέσα στον τάφο μετά από το πάθος Του. Γι αυτό και οι λειτουργοί που απλώνουν τα ιερά υφάσματα πάνω στο Θυσιαστήριο αναπαριστούν συμβολικά την σινδόνα της ταφής του Κυρίου» (Θεόδωρος Μοψουεστίας)»(Τρεμπέλας) ]

Ὅταν δὲ ὁ Λαὸς εἴπῃ τὰς λέξεις:

Ὡς τὸν Βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξόμενοι,

ἐξέρχονται (59) διὰ τῆς βορείου Πύλης.

[(59) «Η πομπή παλιά γινόταν σιωπηλά. Αργότερα οι λειτουργοί έλεγαν διάφορα τροπάρια και ψαλμούς (τον 50ο και τον 23ο) και από τον 12ο αιώνα μπήκε η φράση που ακούγεται και σήμερα «Πάντων υμών μνησθείη Κύριος ο Θεός...». Λεγόταν μεγαλόφωνα από τον ιερέα και από τον διάκονο και μάλιστα πολλές φορές και όχι μία» (Κογκούλη…) «[ο οσ. Ιάκωβος Τσαλίκης (+1991)] Κάποτε λειτουργούσα, αλλά δυσκολευόμουν να ξεκινήσω για τη μεγάλη είσοδο, από τα θαυμαστά που έβλεπαν τα μάτια μου. Ο ψάλτης έλεγε και ξανάλεγε «Ὡς τὸν βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξόμενοι». Ξαφνικά, νιώθω να με σπρώχνει κάποιος από τον ώμο και να με οδηγεί στην αγία πρόθεση. Νόμιζα πως ήταν ο ψάλτης. Απόρησα, πως τόλμησε ο ευλογημένος να κάνει τέτοια ασέβεια – να μπει από την ωραία πύλη και να με σπρώξει. Γυρίζω, και τι να δω! Μια τεράστια φτερούγα, που είχε περάσει ο αρχάγγελος στον ώμο μου, με οδηγούσε να προχωρήσω για τη μεγάλη είσοδο. - Αχ, πάτερ μου, να βλέπατε τι γίνεται την ώρα του Χερουβικού, που ο ιερέας διαβάζει την Ευχή, θα φεύγατε όλοι… Αοράτως ανεβοκατεβαίνουν άγγελοι και πολλές φορές αισθάνομαι τις φτερούγες τους να χτυπούν στους ώμους μου!»]

Διακ· Πάντων ἡμῶν μνησθείη Κύριος ὁ Θεὸς ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ, πάντοτε· νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Όλους εμάς μακάρι να μας θυμηθεί ο Κύριος και Θεός μας στη βασίλεία του, τώρα και πάντοτε και στους ατελείωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Μετά μνημονεύει ο ιερέας από την Ωραία Πύλη και μετά ψάλλεται τὸ

ΤΕΛΟΣ ΧΕΡΟΥΒΙΚΟΥ ΥΜΝΟΥ

Ταῖς ἀγγελικαῖς ἀοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν. Ἀλληλούϊα. Ἀλληλούϊα. Ἀλληλούϊα (60).

[να υποδεχτούμε τον Βασιλιά των όλων] Ο οποίος αόρατα συνοδεύεται από τα αγγελικά τάγματα. Αλληλούϊα…

[(60) «Η απόθεση των αγίων στην αγία Τράπεζα αποτελεί μίμηση τη στιγμή εκείνη του στρωμένου ανωγείου, μετά από λίγο και της υψώσεως πάνω στο σταυρό, και στο τέλος εικονίζει την ταφή και την ανάσταση και την ανάληψη του Κυρίου (Θεοδώρου Ανδίδων)»(Κογκούλη…)«Όταν δεις τις θύρες του ιερού να σύρονται επάνω, τότε να θεωρήσεις ότι ανοίγει ο ουρανός και κατεβαίνουν οι άγγελοι» (Χρυσ.ΕΠΕ20,489) «Η Εκκλησία είναι τύπος και του νοητού και του αισθητού κόσμου· σύμβολο του νοητού κόσμου έχει το Ιερό, και του αισθητού το ναό» (Μάξιμος Ομολογ.ΕΠΕ14.143)]

ΟΙ ΑΙΤΗΣΕΙΣ – ΤΑ ΠΛΗΡΩΤΙΚΑ

Διακ· Πληρώσωμεν τὴν δέησιν ἡμῶν τῷ Κυρίῳ.

Ας ολοκληρώσουμε την προσευχή μας προς τον Κύριο.

Ὑπὲρ τῶν προτεθέντων τιμίων δώρων (61) τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για τα τίμια δώρα, που τοποθετήθηκαν μπροστά μας [στην Αγία Τράπεζα], ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(61)«Όπως ακριβώς το ψωμί γίνεται με την ένωση πολλών κόκκων, έτσι ώστε πουθενά να μην φαίνονται οι κόκκοι, αλλά, ενώ υπάρχουν οι ίδιοι, να μη φαίνεται ότι είναι ξεχωριστοί λόγω της σύνδεσης· έτσι και εμείς ενωνόμαστε μεταξύ μας και με το Χριστό. Γιατί δεν τρέφεσαι εσύ από άλλο σώμα και ο άλλος από άλλο, αλλά από το ίδιο όλοι»(Χρυσ.ΕΠΕ18Α.87) «Όπως αυτό το κομμάτι του άρτου ήταν σκορπισμένο πάνω στα βουνά και αφού συγκεντρώθηκε έγινε ένα, έτσι να συγκεντρωθεί η Εκκλησία σου από τα πέρατα της γης στη βασιλεία σου» (Διδαχή 12 Αποστ. (90-110μ.Χ.)ΕΠΕ1,21) «Όταν μιλώ για Χριστιανούς σε πληθυντικό, εννοώ έναν στον ένα Χριστό. Είστε επομένως πολλοί και παρ’ όλα αυτά ένας» (Αυγουστίνος, Φλωρόφσκυ, Αγ.Γραφή…89) «Φανερώνεται η Εκκλησία στα μυστήρια, όχι σαν σε σύμβολα, αλλά σαν τα μέλη που συνδέονται με την καρδιά» (άγ.Νικόλ. Καβάσιλας ΕΠΕ190) ]

Ὑπὲρ τοῦ ἁγίου οἴκου (62) τούτου καὶ τῶν μετὰ πίστεως, εὐλαβείας καὶ φόβου Θεοῦ εἰσιόντων ἐν αὐτῷ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για τον άγιο αυτό ναό και για εκείνους που μπαίνουν σε αυτόν με πίστη, ευλάβεια και φόβο Θεού, ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(62)«Ποιο λιμάνι είναι τέτοιο σαν την εκκλησία; Ποιος παράδεισος είναι τέτοιος όπως η δική μας η συγκέντρωση; Δεν υπάρχει εδώ το επίβουλο φίδι, αλλά ο Χριστός που μυσταγωγεί. - Λουτρό πνευματικό είναι τα εδώ, που με τη θερμότητα του Πνεύματος καθαρίζει κάθε βρωμιά. - Εκείνοι [που συνήθως απουσιάζουν] κι αν ακόμη παραβρεθούν κάποτε εδώ, ούτε και τότε είναι παρόντες, αλλά το μεν σώμα τους είναι στημένο εδώ, η σκέψη τους όμως περιπλανιέται έξω, ενώ εσείς και αν ακόμη κάποτε απουσιάσετε από εδώ και τότε είστε παρόντες· διότι το μεν σώμα σας βρίσκεται έξω, η σκέψη σας όμως είναι εδώ. - Τέτοια είναι η αγάπη. Εκείνος που αγαπάει δεν επιθυμεί να δει μόνο αυτόν που αγαπάει, αλλά και το σπίτι εκείνου μόνο, ή και την εξώπορτά του και όχι την εξώπορτα του σπιτιού μόνο αλλά και αυτό το στενό δρομάκι και τη συνοικία» (Χρυσ. 30,285· 26,451· 35.221· 26.447)]

Ὑπὲρ τοῦ ρυσθῆναι ἡμᾶς ἀπὸ πάσης θλίψεως, ὀργῆς, κινδύνου καὶ ἀνάγκης τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για να σωθούμε από κάθε θλίψη, οργή, κίνδυνο και ανάγκη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Βοήθησε, σώσε, ελέησε και φύλαξέ μας, Θεέ μας, με τη χάρη σου.

Ὁ Λαὸς μετά από κάθε αίτημα· Παράσχου, Κύριε. (=Δώσε μας. Χάρισέ μας, Κύριε)

Τὴν ἡμέραν πᾶσαν, τελείαν (63), ἁγίαν, εἰρηνικὴν καὶ ἀναμάρτητον παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα.

Όλη η ημέρα να είναι τέλεια, αγία, ειρηνική και αναμάρτητη ας ζητήσουμε από τον Κύριο.

[(63) «Αυτή είναι η αληθινή και πραγματικά θεάρεστη λατρεία, η αυστηρή επιμέλεια της ψυχής με τις αρετές» (Μάξιμος Ομολογ. ΕΠΕ14Β.49)]

Ἄγγελον (64) εἰρήνης, πιστὸν ὁδηγόν, φύλακα τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα.

Άγγελο ειρήνης, πιστό οδηγό, φύλακα των ψυχών και των σωμάτων μας, ας ζητήσουμε από τον Κύριο.

[(64)«Γνωρίζω ότι δεν βλέπεις, άκου όμως ότι παντού παραβρίσκονται άγγελοι και μάλιστα στον οίκο του Θεού στέκονται δίπλα στο Βασιλιά και όλα είναι γεμάτα από τις ασώματες εκείνες δυνάμεις» (Χρυσ.ΕΠΕ24,581) «Προσφέροντας κάποτε θυσία στο Θεό [ο αββάς Αμμωνάς], είδε έναν άγγελο να κάθεται στα δεξιά του θυσιαστηρίου, που σημείωνε τους αδελφούς που έρχονταν στο Μυστήριο και έγραφε τα ονόματά τους σε βιβλίο. Επειδή κάποιοι από τους αδελφούς δεν πήγαν στη σύναξη, είδε τα ονόματά τους να σβήνονται» (Λαυσαϊκή Ιστ. ΕΠΕ,345) «Είδε ένας γέροντας έναν λαμπροφόρο να βγαίνει από το ιερό, κρατώντας ένα είδος κυπέλλου που περιείχε αγίασμα και μία λαβίδα· και βύθιζε τη λαβίδα στο κύπελλο και πέρναγε από όλους τους αδελφούς σφραγίζοντας τον καθένα τους…Τον ρώτησε μια μέρα ο γέρων…Εγώ είμαι άγγελος και διατάχθηκα να προσφέρω αυτή τη σφραγίδα στους ευρισκόμενους στην εκκλησία» (αββά Δωροθέου,ΕΠΕ12.481)]

Συγγνώμην καὶ ἄφεσιν (65) τῶν ἁμαρτιῶν καὶ τῶν πλημμελημάτων ἡμῶν παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα.

Συγγνώμη και άφεση των αμαρτιών και των σφαλμάτων μας ας ζητήσουμε από τον Κύριο.

[(65) «Την Κυριακή του Κυρίου αφού συγκεντρωθείτε, να προσφέρετε άρτο και να ευχαριστήσετε αφού προηγουμένως εξομολογηθείτε τα παραπτώματά σας, για να είναι η θυσιά (προσφορά) σας καθαρή» (Διδαχή 12 Αποστόλων(90-110μ.Χ.) ΕΠΕ 27-29)]

Τὰ καλὰ καὶ συμφέροντα (66) ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν, καὶ εἰρήνην τῷ κόσμῳ παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα.

Όσα είναι καλά και συμφέρουν τις ψυχές μας και ειρήνη στον κόσμο ας ζητήσουμε από τον Κύριο.

[(66) «Για μας άλλη είναι η φύση των συμφερόντων, όχι αυτή που νομίζουν οι πολλοί… Πολλά από αυτά που μας συμφέρουν δεν τα ξέρουμε και ζητάμε όσα δεν μας συμφέρουν… Επειδή ζητάς πέτρα (αντί άρτου), δεν παίρνεις… μη ζητήσεις λοιπόν τίποτα κοσμικό, αλλά όλα πνευματικά και θα πάρεις σίγουρα» (Χρυσ. ΕΠΕ 19,77· 17,219·10,284) «Να συναθροίζεστε συχνά επιζητώντας αυτά που ανήκουν στις ψυχές σας»(Διδαχή 12 Απ.ΕΠΕ29)]

Τὸν ὑπόλοιπον χρόνον τῆς ζωῆς ἡμῶν ἐν εἰρήνῃ καὶ μετανοίᾳ ἐκτελέσαι παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα.

Τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής μας να περάσουμε με ειρήνη και μετάνοια ας ζητήσουμε από τον Κύριο.

Χριστιανὰ τὰ τέλη (67) τῆς ζωῆς ἡμῶν, ἀνώδυνα, ἀνεπαίσχυντα, εἰρηνικά, καὶ καλὴν ἀπολογίαν τὴν ἐπὶ τοῦ φοβεροῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, αἰτησώμεθα.

Χριστιανικά να είναι τα τέλη της ζωής μας, χωρίς πόνους, χωρίς ντροπή, ειρηνικά και καλή απολογία μπροστά στο φοβερό βήμα (=δικαστικό θρόνο) του Χριστού ας ζητήσουμε από τον Κύριο.

[(67) «Κάποιος μου διηγήθηκε…ο ίδιος αξιώθηκε και το άκουσε ότι όσοι πρόκειται να φύγουν απ’ αυτόν τον κόσμο, αν αξιωθούν με καθαρή συνείδηση να μεταλάβουν τα μυστήρια, όταν πρόκειται να εκπνεύσουν την τελευταία τους πνοή, συνοδεύονται και μεταφέρονται από εδώ από αγγέλους, χάριν της θ. αυτής Κοινωνίας» (Χρυσ.ΕΠΕ28.269) «[στάρετς Αντώνιος της Όπτινα] Αν ο άνθρωπος πεθάνει την ημέρα κατά την οποία κοινώνησε τα άχραντα μυστήρια, οι άγιοι άγγελοι θα πάρουν την ψυχή του στα χέρια τους, λόγω της θείας κοινωνίας και θα περάσει τα τελώνια χωρίς έλεγχο» (Μπότση Π. Στάρετς Αντώνιος,169)]

Τῆς παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου δεσποίνης ἡμῶν, Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, μετὰ πάντων τῶν ἁγίων μνημονεύσαντες, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα.

Αφού θυμηθούμε την πανάγια, την πάναγνη, υπερευλογημένη, ένδοξη δέσποινά μας, Θεοτόκο και αειπάρθενη Μαρία, μαζί με όλους τους αγίους, τους εαυτούς μας και τους άλλους και όλη μας τη ζωή ας αφήσουμε με εμπιστοσύνη στον Χριστό και Θεό.

Λαός· Σοί, Κύριε. Σε σένα Κύριε.

ΕΥΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΚΟΜΙΔΗΣ

Ἱερ· Κύριε ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ, ὁ μόνος ἅγιος, ὁ δεχόμενος θυσίαν αἰνέσεως παρὰ τῶν ἐπικαλουμένων σε ἐν ὅλῃ καρδίᾳ, πρόσδεξαι καὶ ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν τὴν δέησιν καὶ προσάγαγε τῷ ἁγίῳ σου θυσιαστηρίῳ·

Κύριε, Θεέ παντοκράτορα [=που εξουσιάζεις τα πάντα], εσύ που είσαι ο μόνος άγιος και δέχεσαι θυσία δοξολογίας απ’ όσους σε επικαλούνται με όλη τους την καρδιά, δέξου και από μας τους αμαρτωλούς τη δέηση και φέρε την στο ουράνιο και άγιο θυσιαστήριό σου˙

καὶ ἱκάνωσον ἡμᾶς προσενεγκεῖν σοι δῶρά τε καὶ θυσίας πνευματικὰς ὑπὲρ τῶν ἡμετέρων ἁμαρτημάτων καὶ τῶν τοῦ λαοῦ ἀγνοημάτων.

και κάνε μας ικανούς να σου προσφέρουμε δώρα και θυσίες πνευματικές, για τα δικά μας αμαρτήματα και για του λαού τις παραβάσεις που έγιναν από άγνοια.

Καὶ καταξίωσον ἡμᾶς εὑρεῖν χάριν (68) ἐνώπιόν σου, τοῦ γενέσθαι σοι εὐπρόσδεκτον τὴν θυσίαν ἡμῶν καὶ ἐπισκηνῶσαι τὸ Πνεῦμα τῆς χάριτός σου τὸ ἀγαθὸν ἐφ’ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα καὶ ἐπὶ πάντα τὸν λαόν σου.

Και καταξίωσέ μας να βρούμε χάρη (εύνοια) ενώπιόν σου, ώστε να γίνει ευπρόσδεκτη σε σένα η θυσία μας και να έλθει και να μείνει παντοτινά το άγιο Πνεύμα της χάρης σου το αγαθό σε εμάς και σε αυτά τα τίμια δώρα που είναι εδώ μπροστά μας και σε όλο το λαό σου.

[(68) ««Δεν έχω παρρησία (θάρρος); Είμαι γεμάτος ντροπή, πώς μπορώ να παρουσιαστώ για να…παρακαλέσω;» λένε πολλοί αμαρτωλοί… άρρωστοι από διαβολική ευλάβεια. Δεν έχεις παρρησία; Γι αυτό πλησίασε, για να αποκτήσεις πολλή παρρησία…Ο Θεός είναι εκείνος που περισσότερο από σένα θέλει να σε απαλλάξει από τα λάθη…Δεν έχεις παρρησία; Γι’ αυτό θα μπορέσεις να αποκτήσεις παρρησία, επειδή είσαι σε αυτή την κατάσταση. Γιατί μέγιστη παρρησία είναι, το να μη νομίζει κανείς πως έχει παρρησία. Όπως ακριβώς μέγιστη ντροπή είναι, το να δικαιώνει κανείς τον εαυτό του· εκείνος είναι ακάθαρτος έστω και αν είναι άγιος πιο πολύ από όλους τους ανθρώπους. Όπως ακριβώς γίνεται δίκαιος εκείνος που έπεισε τον εαυτό του πως είναι ο τελευταίος όλων»(Χρυσ.ΕΠΕ26.53)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Διὰ τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ μονογενοῦς σου Υἱοῦ, μεθ’ οὗ εὐλογητὸς εἶ, σὺν τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ σου Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

(Ζητάμε να γίνουν αυτά) Με την ευσπλαχνία του μονογενούς σου Υιού, μαζί με τον οποίο είσαι ευλογημένος εσύ και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό σου Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Ἱερ·   Εἰρήνη πᾶσι (68^Α). Ειρήνη σε όλους.

[(68^Α) «Κάποτε καθώς λειτουργούσε [όσ.Εφραίμ Κατουνακιώτης(+1998)], στην εκφώνηση «Εἰρήνη πᾶσι» σκέφτηκε απορημένος: «Καλά, εγώ παίρνω από το γέροντα [όσ. Ιωσήφ Ησυχαστή] τη χάρη· τώρα πώς τον ευλογώ;» «Εγώ ευλογώ» άκουσε φωνή από το πετραχήλι του, και κατάλαβε ότι το Πνεύμα το ‘Αγιο, Αυτό ευλογεί δια του ιερουργού» (Γέρ.ΕφραίμΚατουν.σ.45)

Λαός· Καὶ τῷ πνεύματί σου.

(προς τον ιερέα) Και στο δικό σου πνεύμα.

Διακ· Ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους (69), ἵνα ἐν ὁμονοίᾳ ὁμολογήσωμεν.

Ας αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον, για να ομολογήσουμε με ομόνοια.

[(69)Το φίλημα αναφέρεται πρώτα από τον Ιουστίνο (γύρω στο 150 μ.Χ.) «Όταν τελειώσουμε τις ευχές ασπαζόμαστε ο ένας τον άλλον με φίλημα» (Απολ. Α,65,ΕΠΕ,191). Και ο Ωριγένης το 242 μ.Χ.(PG14,1282) «Το φίλημα της ειρήνης ή ασπασμός της αγάπης είναι πανάρχαιη λειτουργική πράξη και εμπειρία. Στην πρώτη Εκκλησία το παράγγελμα δινόταν με την φράση του Απ. Παύλου· «Ασπάσασθε αλλήλους εν φιλήματι αγίω» (Α΄Κορ. 16,20). Τότε οι κληρικοί ασπάζονταν τον επίσκοπο και τους άλλους κληρικούς. Κατόπιν ο ασπασμός γινόταν από τον λαό. Οι άνδρες ασπάζονταν τους άνδρες και οι γυναίκες τις γυναίκες. Η κάθε γυναίκα και ο κάθε άνδρας ασπάζονταν τον διπλανό τους. Σήμερα αυτό γίνεται μόνο μεταξύ των ιερέων, όταν φυσικά γίνεται συλλείτουργο. Στηρίζεται στα λόγια του Χριστού, σύμφωνα με τα οποία δεν είναι δυνατόν να προσφέρει κανείς το δώρο του στο θυσιαστήριο, εάν προηγουμένως δεν έχει συγχωρεθεί με τον αδελφό του» (Ματθ. 5,23-24) (Κογκούλη…) «όποιος όμως έχει διαφορές με το φίλο του να μη συμμετέχει στη συνάθροιση μαζί σας, μέχρι να συμφιλιωθούν, για να μη βεβηλωθεί η θυσία σας»(Διδαχή12Απ.(90-110μ.Χ.)ΕΠΕ1,29) «Πόσο μεγάλη είναι η φιλανθρωπία του;! Δεν λογαριάζει την τιμή που του προσφέρεται, μπροστά στην αγάπη για τον πλησίον μας... Ας διακοπεί, λέει, η δική μου λατρεία, για να παραμένει η δική σου αγάπη· διότι και αυτό είναι θυσία, η συμφιλίωση με τον αδελφό. - Ας θυμόμαστε… τον φρικωδέστατο ασπασμό μεταξύ μας. Διότι αυτό συνδέει τις σκέψεις μας και κάνει όλους μας να γίνουμε ένα σώμα, επειδή όλοι συμμετέχουμε στην κοινωνία ενός σώματος. Ας ενωθούμε λοιπόν σε ένα σώμα, όχι συνενώνοντας τα σώματά μας, αλλά συνενώνοντας αναμεταξύ τους τις ψυχές μας με τον σύνδεσμο της αγάπης» (Χρυσ.ΕΠΕ9,567·35,587). «Να ασπάζονται… μεταξύ τους το φιλί του Κυρίου, κανένας όμως δόλια, όπως ο Ιούδας» (Αποστ. Διαταγες ΕΠΕ, 165) «Το φίλημα είναι σύμβολο ανάμιξης των ψυχών και αποβολής κάθε μνησικακίας» (Κύριλ. Ιεροσ.ΕΠΕ2,381) ]

Λαός· Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καὶ ἀχώριστον.

(ομολογούμε) Τον Πατέρα, τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, που είναι Τριάδα με την ίδια ουσία και αχώριστη

Διακ· Τὰς θύρας (70), τὰς θύρας· ἐν σοφίᾳ πρόσχωμεν.

Τις πόρτες [του ναού], τις πόρτες [ας προσέξουν οι θυρωροί μην μπει κάποιος άπιστος]. Εμείς οι πιστοί με σοφία ας προσέξουμε.

[(70)«Η προτροπή αυτή του διακόνου απευθύνεται πρωτίστως στους υποδιακόνους ή πυλωρούς που στέκονται δίπλα στις θύρες του ναού, και τους εφιστά την προσοχή ώστε να μην επιτρέψουν την είσοδο σε κάποιον αβάπτιστο και αμύητο. Κι αυτό προκειμένου να απαγγελθεί το «Σύμβολο της πίστεως», το οποίο κρατούνταν μυστικό για αρκετό χρόνο ακόμη και από τους κατηχούμενους» (Τρεμπέλας)]

ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟΝ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ (71). Ο «ριπισμός» των δώρων (72)

[(71) Πρώτος το εισήγαγε Πέτρος ο Γναφεύς για την Εκκλησία Αντιοχείας γύρω στο 471 μ.Χ. (Κ.Καλλίνικος). «Η απαγγελία γινόταν από όλο το λαό «Η του θείου συμβόλου της πίστεως ομολογία που γίνεται από όλους»(Μάξιμος,PG 91,696). Το Σύμβολο ορίστηκε στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο (325) ως το «βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος» και στην Β΄Οικουμενική (381 μ.Χ. στην Κων/πολη) προστέθηκαν τα «Καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον» και εξής.

(72) «Την ώρα (αυτή) γινόταν η αποκάλυψη και ο «ριπισμός των τιμίων δώρων». Πάνω δηλαδή από τα δώρα κουνούσαν οι διάκονοι τα ριπίδια, ειδικά αντικείμενα σαν εξαπτέρυγα, από φτερά παγωνιού ή και μεταλλικά, για πρακτικούς σκοπούς· «Για να απομακρύνονται δηλαδή από τα ιερά σκεύη τα διάφορα έντομα που κατά τους θερινούς ιδίως μήνες αφθονούσαν στις χώρες της Ανατολής, δεν λείπουν δε και μέχρι σήμερα από τους ναούς μας» (Ι.Μ.Φουντούλη). Αυτό γινόταν μέχρι τον 14ο αιώνα. Σήμερα βλέπουμε τον ιερέα να κουνάει τον «αέρα» την ώρα του συμβόλου της πίστεως και λίγοι ξέρουν πως αυτό είναι ο παλιός «ριπισμός». Λόγοι πρακτικοί μια και δεν ήταν πάντοτε δυνατή η παρουσία διακόνων, ανάγκασαν τους ιερείς να ριπίζουν με τον «αέρα». Τα εξαπτέρυγα που βρίσκονται πίσω από την αγία Τράπεζα είναι ακριβώς τα παλιά ριπίδια» (Κογκούλη…)]

Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, Πατέρα παντοκράτορα, ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων. Καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων· φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, δι’ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο.

Πιστεύω εις ένα Θεό, Πατέρα παντοκράτορα, δημιουργό του ουρανού και της γης και όλων των ορατών και αοράτων. Και σ΄ έναν Κύριο, Ιησού Χριστό, τον Υιό του Θεού το μονογενή, που από τον Πατέρα γεννήθηκε πριν απ΄ όλους τους αιώνες˙ είναι φως που προήλθε από το φως, Θεός αληθινός από Θεό αληθινό, που γεννήθηκε και δεν δημιουργήθηκε, είναι ομοούσιος με τον Πατέρα, μέσω αυτού έγιναν όλα.

Τὸν δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα. Σταυρωθέντα τε ὑπὲρ ἡμῶν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου καὶ παθόντα καὶ ταφέντα. Καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, κατὰ τὰς Γραφάς. Καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανοὺς καὶ καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός. Καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρίναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος.

(Πιστεύω) Σ΄ Αυτόν που για μας τους ανθρώπους και για τη σωτηρία μας κατέβηκε από τους ουρανούς και πήρε σάρκα από το άγιο Πνεύμα και από την Παρθένο Μαρία κι έγινε άνθρωπος. Και σταυρώθηκε για μας την εποχή του Ποντίου Πιλάτου και υπέφερε και τάφηκε. Και αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, σύμφωνα με τις Γραφές. Και ανέβηκε στους ουρανούς και κάθισε στα δεξιά του Πατέρα. Και θα ξαναρθεί με δόξα για να κρίνει ζωντανούς και νεκρούς, και του οποίου η βασιλεία δε θα έχει τέλος.

Καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον (73), τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον, τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν. Εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικὴν καὶ ἀποστολικὴν (74) Ἐκκλησίαν. Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν, καὶ ζωὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.

Και στο Πνεύμα το Άγιο, το Κύριο, το ζωοποιό, που εκπορεύεται από τον Πατέρα και μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό συμπροσκυνείται και συνδοξάζεται, σ΄ αυτό που μίλησε μέσω των προφητών. Σε μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία. Ομολογώ ένα βάπτισμα για συγχωρηση των αμαρτιών. Προσδοκώ την ανάσταση των νεκρών και τη μελλοντική αιώνια ζωή˙ αμήν.

[(73) Η προσθήκη των Ρωμαιοκαθολικών (filio-que=και εκ του Υιού) «Θα σας αναφέρω για το άγιο Πνεύμα μόνο όσα είναι γραμμένα. Και αν κάτι δεν είναι γραμμένο, ας μη το περιεργαζόμαστε. Στις Γραφές μίλησε το ίδιο το άγιο Πνεύμα, και αυτό είπε για τον εαυτό του όσα ήθελε, ή όσα μπορούσαμε εμείς να καταλάβουμε. Ας μιλήσουμε λοιπόν για όσα είπε, διότι όσα τα αποσιώπησε, αυτά εμείς δεν τολμούμε να τα διερευνήσουμε» (Κύριλ.Ιεροσ.(350 μ.Χ.)ΕΠΕ2,175)

«Όρισε η αγία Σύνοδος άλλη πίστη να μην επιτρέπεται σε κανέναν να διδάσκει ή να διατυπώνει ή να προσθέτει, αντίθετη με εκείνη που καθορίστηκε από τους αγίους Πατέρες που συνάχθηκαν εν Αγίω Πνεύματι στην πόλη της Νίκαιας. Εκείνους δε που τολμούν είτε να προσθέσουν διαφορετική πίστη, είτε να εκθέσουν … αν μεν είναι … κληρικοί… να αποξενώνονται… αν πάλι είναι λαϊκοί, να αναθεματίζονται» (Ζ κανών Γ΄ Οικουμενικής(431μ.Χ.) «Ούτε επιτρέπουμε στους εαυτούς μας ή σε άλλους ή να αλλάξουν λέξη από αυτά που βρίσκονται εκεί [στο Σύμβολο] ή να παραβούν έστω και μία συλλαβή» (Κύριλλος Αλεξ.στο: Καρμίρη,Τα Δογματικά1,149) «Εμείς ούτε παραδεχόμαστε νεώτερη πίστη που γράφεται από άλλους για μας, ούτε οι ίδιοι τολμούμε να σας παραδώσουμε αυτά που γεννά η δική μας διάνοια, για να μην κάνουμε ανθρώπινα τα λόγια της ευσεβείας· αλλά αυτά ακριβώς που διδαχτήκαμε από τους αγίους Πατέρες, αυτά εξαγγέλλουμε σε όσους μας ρωτούν. (74) - Από τα δόγματα και τις αλήθειες που φυλάσσει η Εκκλησία, άλλα μεν τα έχουμε πάρει από τη γραπτή διδασκαλία, άλλα δε, που κατά τρόπο μυστικό έφθασαν μέχρι σε εμάς από την παράδοση των αποστόλων, τα κάναμε δεκτά. Τα οποία ακριβώς και τα δύο, έχουν την ίδια ισχύ όσον αφορά την ευσέβεια» (ΒασίλειοςΜ, ΕΠΕ 1, 337-339·10,457) «Αυτός που δεν πιστεύει σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας, είναι άπιστος» (Ιωάννης Δαμασκηνός ΕΠΕ1.449))]

Η ΑΓΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ (75)

[(75) «H αγία αναφορά είναι το ουσιαστικότερο τμήμα της θεία Λειτουργίας. Όλα όσα προηγήθηκαν δεν είναι παρά στάδια προετοιμασίας για την αναφορά. Λέγεται έτσι γιατί η θυσία αναφέρεται [ανεβαίνει] προς το Θεό [προς Εβραίους 7,27 «αναφέρειν θυσίας»]. Τα τίμια δώρα δεν προσκομίζονται μόνο στο επίγειο θυσιαστήριο για καθαγιασμό, αλλά αναφέρονται, ανυψώνονται στο ουράνιο θυσιαστήριο» (Κογκούλη…). Στα περισσότερα σημεία της μοιάζει πάρα πολύ με την αρχαιότερη γνωστή «Αναφορά» της «Αποστολικής Παράδοσης (κείμενο λειτουργικό γύρω στο 200 μ.Χ.!)» του αγ. Ιππολύτου Ρώμης)]

Στῶμεν καλῶς (76)· στῶμεν μετὰ φόβου· πρόσχωμεν τὴν ἁγίαν ἀναφορὰν ἐν εἰρήνῃ προσφέρειν.

Ας σταθούμε καλά (με ευλάβεια)˙ ας σταθούμε με φόβο [Θεού]˙ ας προσέξουμε να προσφέρουμε με ειρήνη την αγία αναφορά [=τη θυσία που αναφέρεται (=ανεβαίνει) στο Θεό].

[(76)   «Να ανορθώσουμε τους λογισμούς μας που σύρονται στη γη… να παρουσιάσουμε όρθια την ψυχή μας μπροστά στο Θεό, απομακρύνοντας την πνευματική χαράλωση που δημιουργούν οι βιοτικές υποθέσεις…Προσπάθησε να καταλάβεις κοντά σε ποιόν στέκεσαι. Μαζί με ποιους πρόκειται να επικαλεσθείς το Θεό· μαζί με τα χερουβίμ…Κανένας λοιπόν δεν πρέπει να μετέχει στους ιερούς και μυστικούς τούτους ύμνους με χαλαρωμένη την προθυμία… αλλά αφού απομακρύνει όλες τις γήινες σκέψεις από το νου του και μεταφέρει τον εαυτό του ολόκληρο στον ουρανό, σαν να στέκεται κοντά στον ίδιο το θρόνο της δόξας και να πετά μαζί με τα σεραφείμ, τότε ας προσφέρει τον πανάγιο ύμνο στο Θεό…Γι’ αυτό μάς προτρέπει ο διάκονος να στεκόμαστε καλά την ώρα αυτή. Και αυτό δεν σημαίνει τίποτα άλλο, παρά να στεκόμαστε όπως ταιριάζει στον άνθρωπο όταν βρίσκεται μπροστά στο Θεό, δηλαδή με φρίκη και τρόμο, με άγρυπνη και γρηγορούσα ψυχή» (Χρυσ.ΕΠΕ35.139-141)]

Λαός·Ἔλεον (77) εἰρήνης, θυσίαν αἰνέσεως. Προσφέρουμε συγχώρεση με ευσπλαχνία και ειρήνη, προσφέρουμε θυσία δοξολογίας.

[(77)«Προσφέρουμε έλεος σε αυτόν που είπε «έλεος θέλω και όχι θυσία (Ματθ. 9,13)»» (άγ. Νικολ. ΚαβάσιλαςΕΠΕΦιλοκαλ22,137) ]

Ἱερ·   Ἡ χάρις (78) τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς καὶ ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἴη μετὰ πάντων ὑμῶν.[φράση Απ. Παύλου, Β΄Κορ. ιγ,13]

Η χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατέρα και η κοινωνία [συμμετοχή στις δωρεές] του αγίου Πνεύματος, ας είναι με όλους σας.

[(78)«Ας έρθει η χάρη και ας παρέλθει ο κόσμος αυτός»(Διδαχή12Αποστ.ΕΠΕ,1,23) «Η άφεση δίνεται εξίσου σε όλους, ενώ η κοινωνία του αγίου Πνεύματος, δωρίζεται ανάλογα με την πίστη του καθενός»(Κύριλ.Ιεροσ.ΕΠΕ1,49) ]

Λαός· Καὶ μετὰ τοῦ πνεύματός σου. (Ας είναι αυτά) Και με το δικό σου πνεύμα.

Ἱερ·   Ἄνω (79) σχῶμεν τὰς καρδίας (80). Ας υψώσουμε τις καρδιές μας προς τα πάνω (στο Θεό).

[(79)O διάλογος «Ἄνω τὰς καρδίας» «Ἔχομεν πρὸς τὸν Κύριον» κλπ. είναι αρχαιότατος! Από την «Αποστολική παράδοση (γύρω στο 200 μ.Χ.)» του Ιππολύτου Ρώμης. Σχετική η φράση του απ. Παύλου: «τὰ ἄνω ζητεῖτε, οὗ (=όπου) ὁ Χριστός ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ καθήμενος»(Κολασ. 3,1) «Αφού γίνουμε αετοί, έτσι να πετάμε προς αυτόν τον ίδιο τον ουρανό… Πρέπει να βρίσκεται ψηλά όποιος πλησιάζει αυτό το σώμα…Αυτή η τράπεζα είναι για αετούς, όχι για καρακάξες. - Ρίξε το βλέμμα στον ουρανό και αναλογίσου με ποιον συνομιλείς» (Χρυσ. ΕΠΕ 18Α,97) (80) «Η καρδιά κυριαρχεί και βασιλεύει σε όλο το σώμα, και όταν η χάρη του Θεού κυριαρχήσει στους χώρους της καρδιάς, βασιλεύει τότε σε όλα τα μέλη και τους λογισμούς· διότι εκεί βρίσκεται ο νους και όλοι οι λογισμοί της ψυχής… για αυτό και η χάρη του Θεού διαπερνά σε όλα τα μέλη του σώματος» (άγ. Μακάριος Αιγύπτ. ΕΠΕ Φιλοκαλ.τομ7,255)]

Λαός·Ἔχομεν πρὸς τὸν Κύριον. Έχουμε υψωμένες τις καρδιές μας προς τον Κύριο.

Ἱερ· Εὐχαριστήσωμεν τῷ Κυρίῳ.

       Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο.

Λαός·Ἄξιον καὶ δίκαιον (81).

(Το να ευχαριστήσουμε) Είναι άξιο και δίκαιο.

[(81) ««Για την ευχαριστήρια παρακάτω ευχή έχουμε πρωϊμώτατες μαρτυρίες [Ιουστίνος (150 μ.Χ): «ο ιερέας επί μακρόν προσφέρει ευχαριστία… Η τροφή αυτή ονομάζεται σε μας ευχαριστία» (ΕΠΕ,191-3)] από όπου και το όνομα της Ευχαριστίας αποδόθηκε στο μυστήριο». (Τρεμπέλας). Και ο Χρυσ. «Και η ευχαριστία είναι κοινή, γιατί δεν ευχαριστεί μόνο ο ιερέας, αλλά και όλος ο λαός. Διότι αφού πάρει το λόγο εκείνος πριν από αυτούς, έπειτα συμφωνούν όλοι ότι αυτό γίνεται άξια και δίκαια, τότε αρχίζει την ευχαριστία»(ΕΠΕ19,487) «Πριν την ευχαριστία και μετά από αυτήν λέμε και άλλα, διότι διδαχτήκαμε από την άγραφη διδασκαλία ότι έχουν μεγάλη δύναμη στην επιτέλεση του Μυστηρίου» (άγ. Βασίλειος Μέγας, ΕΠΕ10.459)]

Ἱερ· Ἄξιον καὶ δίκαιον σὲ ὑμνεῖν, σὲ εὐλογεῖν, σὲ αἰνεῖν, σοὶ εὐχαριστεῖν, σὲ προσκυνεῖν ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας σου. Σὺ γὰρ εἶ Θεὸς ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀόρατος, ἀκατάληπτος, ἀεὶ ὤν, ὡσαύτως ὤν·

Είναι άξιο και δίκαιο να σε υμνούμε, να σε ευλογούμε, να σε δοξολογούμε, να σε ευχαριστούμε και να σε προσκυνούμε σε κάθε τόπο της κυριαρχίας σου. Γιατί εσύ είσαι Θεός που δεν μπορούμε να εκφράσουμε με λόγο, ούτε να σε καταλάβουμε με το νου μας, είσαι αόρατος, ακατανόητος στη λογική μας, Εσύ πάντοτε υπάρχεις, μένοντας ο ίδιος χωρίς μεταβολή.

σὺ καὶ ὁ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον. Σὺ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς παρήγαγες καὶ παραπεσόντας ἀνέστησας πάλιν καὶ οὐκ ἀπέστης πάντα ποιῶν, ἕως ἡμᾶς εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνήγαγες καὶ τὴν βασιλείαν σου ἐχαρίσω τὴν μέλλουσαν.

Εσύ και ο μονογενής σου Υιός και το Πνεύμα σου το άγιο. Εσύ, από την ανυπαρξία, μάς έφερες στη ζωή και όταν ξεπέσαμε, μας σήκωσες πάλι, και δεν σταμάτησες να κάνεις τα πάντα για εμάς, μέχρι που μας ανέβασες στον ουρανό και μας χάρισες τη μελλοντική βασιλεία σου.

Ὑπὲρ τούτων ἁπάντων εὐχαριστοῦμέν σοι καὶ τῷ μονογενεῖ σου Υἱῷ καὶ τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ, ὑπὲρ πάντων, ὧν ἴσμεν καὶ ὧν οὐκ ἴσμεν, τῶν φανερῶν καὶ ἀφανῶν εὐεργεσιῶν τῶν εἰς ἡμᾶς γεγενημένων.

Για όλα αυτά ευχαριστούμε εσένα και το μονογενή σου Υιό και το Πνεύμα σου το άγιο, για όλα όσα γνωρίζουμε και για όσα δεν γνωρίζουμε, για τις φανερές και για τις αφανείς ευεργεσίες σου που έγιναν σε μας.

Εὐχαριστοῦμέν σοι καὶ ὑπὲρ τῆς λειτουργίας ταύτης, ἣν ἐκ τῶν χειρῶν ἡμῶν δέξασθαι κατηξίωσας, καίτοι σοι παρεστήκασι χιλιάδες ἀρχαγγέλων καὶ μυριάδες ἀγγέλων, τὰ Χερουβὶμ καὶ τὰ Σεραφίμ, ἑξαπτέρυγα, πολυόμματα, μετάρσια, πτερωτά.

Σ’ ευχαριστούμε και για τη λειτουργία αυτή, που καταδέχτηκες να δεχθείς από τα δικά μας χέρια, αν και σου παραστέκονται χιλιάδες αρχάγγελοι και μυριάδες άγγελοι, τα Χερουβίμ και τα Σεραφίμ, με έξι φτερούγες, με πολλά μάτια, που αιωρούνται στον αέρα και πετούν με τις φτερούγες τους.

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Τὸν ἐπινίκιον ὕμνον ᾄδοντα, βοῶντα (82), κεκραγότα καὶ λέγοντα.

Τον νικητήριο ύμνο ψάλλουν, φωνάζουν δυνατά, κραυγάζουν και λένε

[(82) «Επάνω τα Σεραφείμ ψάλλουν δυνατά τον τρισάγιο ύμνο, κάτω το πλήθος των ανθρώπων αναπέμπει τον ίδιο ύμνο· σχηματίζεται κοινός πανηγυρισμός, των επουρανίων και των επιγείων· μία ευχαριστία, ένα αγαλλίαμα, μία χαρούμενη τελετουργία. - Οι άγγελοι τότε δείχνουν το ίδιο το δεσποτικό σώμα και παρακαλούν τον Κύριο για την ανθρώπινη φύση και είναι σαν να λένε: Για αυτούς παρακαλούμε, τους οποίους συ έφτασες να αγαπήσεις τόσο πολύ ώστε και τη ζωή σου να θυσιάσεις για αυτούς. - Σκέψου ποια μυσταγωγία απολαμβάνεις… με ποιους αναπέμπεις τη μυστική εκείνη μελωδία, με ποιους εκφωνείς τον τρισάγιο ύμνο. Δίδαξε τους έξω ότι έψαλες μαζί με τα Σεραφείμ, ότι ανήκεις στην ουράνια πολιτεία, ότι γράφτηκες στο χορό των αγγέλων, ότι μίλησες με τον Κύριο, ότι βρέθηκες μαζί με το Χριστό» (Χρυσ. ΕΠΕ 8Α.323·35.109·26.569)]

Ὁ Λαός· Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος, Κύριος Σαβαώθ (82^Α )· πλήρης ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης σου. Ὡσαννά, ἐν τοῖς ὑψίστοις· εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου. Ὡσαννά, ὁ ἐν τοῖς ὑψίστοις.

Άγιος, άγιος, άγιος είσαι, Κύριε των Αγγελικών Δυνάμεων· γεμάτος είναι ο ουρανός και η γη από τη δόξα σου. Δόξα σ’ Εσένα, Θεέ, που κατοικείς στα ουράνια ύψη. Ευλογημένος είσαι Εσύ (Χριστέ) που έρχεσαι στο όνομα του Κυρίου. Δόξα σ’ Εσένα, ύψιστε Θεέ.

[(82Α) Ο ύμνος βρίσκεται στον προφήτη Ησαΐα (6,2-3). Ο άγ. Κλήμης Ρώμης (γράφει μεταξύ 95 & 98 μ.Χ.) αναφέροντας τον ύμνο, υπονοεί ότι ψαλλόταν και τότε «Και εμείς, λοιπόν, αφού συγκεντρωθούμε με ομόνοια, όλοι μαζί συνειδητά, ας φωνάξουμε με ένα στόμα σ’ αυτόν ακατάπαυστα» (ΕΠΕ σ.305). Πρώτος αναφέρει ξεκάθαρα τη χρήση του στη Λειτουργία ο άγ. Κύριλλος Ιεροσ. το 348 μ.Χ. «Για αυτό λέμε αυτήν τη δοξολογία που μας παραδόθηκε από τα Σεραφείμ, ώστε να γίνουμε κοινωνοί της υμνωδίας με τις υπερκόσμιες στρατιές» (Μυσταγ Κατήχ. Ε6, ΕΠΕ2,383)]

Ἱερ· Μετὰ τούτων καὶ ἡμεῖς τῶν μακαρίων δυνάμεων, Δέσποτα φιλάνθρωπε, βοῶμεν καὶ λέγομεν· Ἅγιος εἶ καὶ πανάγιος, σὺ καὶ ὁ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον.

Μαζί μ’ αυτές τις ευτυχισμένες αγγελικές δυνάμεις και μεις, Δέσποτα φιλάνθρωπε, βροντοφωνάζουμε και λέμε˙ Άγιος είσαι και πανάγιος, εσύ και ο μονογενής σου Υιός και το Πνεύμα σου το άγιο.

Ἅγιος εἶ καὶ πανάγιος καὶ μεγαλοπρεπὴς ἡ δόξα σου· ὃς τὸν κόσμον σου οὕτως ἠγάπησας, ὥστε τὸν Υἱόν σου τὸν μονογενῆ δοῦναι, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον.

Άγιος είσαι και πανάγιος και μεγαλοπρεπής είναι η δόξα σου· εσύ που τόσο αγάπησες τον κόσμο σου, ώστε να παραδώσεις (σε θάνατο) τον Υιό σου τον μονογενή, για να μη χαθεί όποιος πιστεύει σ΄αυτόν, αλλά να έχει αιώνια ζωή.

Ὃς ἐλθὼν καὶ πᾶσαν τὴν ὑπὲρ ἡμῶν οἰκονομίαν πληρώσας, τῇ νυκτὶ ᾗ παρεδίδοτο, μᾶλλον δὲ ἑαυτὸν παρεδίδου ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς, λαβὼν ἄρτον ἐν ταῖς ἁγίαις αὐτοῦ καὶ ἀχράντοις καὶ ἀμωμήτοις χερσίν,

Αυτός λοιπόν [ο Υίος σου], αφού ήλθε και εκπλήρωσε το σχέδιο της σωτηρίας μας, τη νύχτα που παραδινόταν ή καλύτερα που ο ίδιος παρέδινε τον εαυτό του για να ζήσει ο κόσμος, αφού πήρε ψωμί στα άγια και αγνά και αμόλυντά του χέρια,

εὐχαριστήσας καὶ εὐλογήσας, ἁγιάσας, κλάσας, ἔδωκε τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ μαθηταῖς καὶ ἀποστόλοις, εἰπών·

ευχαρίστησε και το ευλόγησε, το αγίασε, το έκοψε σε κομμάτια, το έδωσε στους αγίους μαθητές του και αποστόλους και είπε

Ἱερ· Λάβετε, φάγετε, τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα (83), τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κλώμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.

Πάρετε και φάτε, αυτό είναι το σώμα μου, που για χάρη σας κόβεται σε τεμάχια, για την άφεση των αμαρτιών σας.

[(83) «Απέχουν (οι αιρετικοί) από την Ευχαριστία επειδή δεν ομολογούν ότι η Ευχαριστία είναι σάρκα του Σωτήρα μας - Θέλω τον άρτο του Θεού, δηλαδή το σώμα του Ιησού Χριστού… και πιοτό θέλω το αίμα του, που είναι αγάπη αθάνατη» (αγ.Ιγνάτιος(110 μ.Χ)ΕΠΕ137,119) «Ο Μαρκίων (γύρω στο 140μ.Χ) είχε αντικαταστήσει τους κυριακούς λόγους «τούτο εστί το σώμα μου» με τη φράση «τούτο εστί το σχήμα του σώματός μου» (Πατρολ.Α.Στυλ.Παπαδ.231) «Δεν παίρνουμε αυτά σαν κοινό άρτο… αλλά διδαχτήκαμε ότι είναι σάρκα και αίμα εκείνου του Ιησού που σαρκοποιήθηκε» (Ιουστίνος (150μ.Χ) ΕΠΕ 193) «Όταν το ποτήριο…και ο άρτος δέχονται πάνω τους το λόγο του Θεού, τότε γίνεται η θεία ευχαριστία, το αίμα και το σώμα του Χριστού… Το σώμα μας τρέφεται από το σώμα και το αίμα του Κυρίου» (αγ. Ειρηναίος.Έλεγχος (γύρω στο 185 μ.Χ)… Ostracon364) «[Γράφει ο αγ. Διονύσιος Αλεξαν. το (257 μ.Χ.)]…άπλωσε τα χέρια του να παραλάβει την άγια τροφή και πήρε αυτήν και μετέσχε του σώματος και του αίματος του Κυρίου»(Ευσεβ.Καισ.ΕΠΕ3.23) «Ο άρτος και ο οίνος… πριν την αγία επίκληση της προσκυνητής Τριάδας ήταν άρτος και οίνος απλός. Αφού όμως έγινε η επίκληση, ο μεν άρτος γίνεται σώμα, ο δε οίνος αίμα. - Ο άρτος μετά την επίκληση του Αγ.Πνεύματος, δεν είναι πια απλός άρτος, αλλά σώμα - Με τύπο(=μορφή) άρτου σού δίνεται το Σώμα - Μην κρίνεις το πράγμα από τη γεύση, αλλά από την πίστη να πληροφορείσαι χωρίς ενδοιασμό, ότι πραγματικά αξιώθηκες να λάβεις το Σώμα και το Αίμα» (άγ. Κύριλλος Ιεροσ. (348μ.Χ) Μυστ.Κατ.Α7,Γ3, Δ3,Δ6,) «Ο άρτος αγιάζεται με το λόγο του Θεού και την προσευχή και δεν προχωρά στο σώμα του Λόγου (δεν πάει να γίνει σώμα) την ώρα που το τρώμε και το πίνουμε αλλά αμέσως μεταβάλλεται σε σώμα του Λόγου» (άγ. Γρηγ.Νύσσης(386μ.Χ)ΕΠΕ1.529) «Η ενέργεια του Πνεύματος πραγματοποιεί τα υπερφυσικά, τα οποία δεν μπορεί να κατανοήσει, παρά μόνο η πίστη… Δεν ξέρουμε τίποτα περισσότερο… ο τρόπος [που γίνεται το θαύμα] είναι ανεξερεύνητος… Δεν κατεβαίνει από τον ουρανό το σώμα που αναλήφθηκε, αλλά ο ίδιος ο άρτος και ο οίνος μεταβάλλονται σε σώμα και αίμα Θεού… και δεν είναι δύο σώματα, αλλά ένα και το ίδιο» (άγ. Ιωαν.Δαμασκ.(+784μ.Χ.) ΕΠΕ1, 467-9) «Διότι δεν είπε, αυτό είναι αντίτυπο (τύπος), αλλά αυτό είναι το σώμα μου· διότι με κάποια απερίγραπτη ενέργεια μεταβάλλεται, έστω και αν φαίνεται σε μας άρτος. Επειδή δηλαδή είμαστε αδύναμοι και δεν θα δεχόμασταν να τρώμε κρέας ωμό και σάρκα ανθρώπου, για αυτό φαίνεται μεν σε μας άρτος, στην πραγματικότητα όμως είναι σάρκα»(Θεοφύλακτος(+1107μ.Χ)PG123,414) «[1529 μ.Χ.] Ο Ζβίγγλιος…δεν ήθελε να αποσύρει τας απόψεις του περί της Ευχαριστίας ως συμβόλου και αναμνήσεως μάλλον παρά ως θαύματος. Ο Λούθηρος έγραψε με κιμωλίαν επί της τραπέζης της συσκέψεως τας λέξεις αι οποίαι αποδίδονται εις τον Χριστόν - «Τοῦτο ἐστί τό σῶμα μου» - και δεν εδέχετο άλλην ερμηνεία, από την κατά γράμμα» (W. Durant, Παγκ. Ιστ. Πολιτ. ΣΤ,480). Ο Λούθηρος δεν δεχόταν τη «μεταβολή» και ότι είναι Σώμα Χριστού και εκτός της χρήσης. Δες όμως το:ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΘΕΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ, στο τέλος του παρόντος.]

Λαός·Ἀμήν.

Ἱερ·   Ὁμοίως καὶ τὸ Ποτήριον (83^Α) μετὰ τὸ δειπνῆσαι, λέγων·

Παρόμοια έκανε και με το ποτήριο μετά το δείπνο, λέγοντας·

«Προσφέρεται στον προεστώτα (ιερέα) των αδελφών άρτος και ποτήριο νερού και κράματος κρασιού» (αγ. Ιουστίνος(150μ.Χ) ΕΠΕ 191)

Ἱερ·   Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου, τὸ τῆς καινῆς διαθήκης (84), τὸ ὑπὲρ ὑμῶν καὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν (85).

Πιείτε απ’ αυτό όλοι, αυτό είναι το αίμα μου, που επικυρώνει την καινούργια διαθήκη (συμφωνία μου μαζί σας), το οποίο χύνεται για σας και για πολλούς άλλους, για άφεση των αμαρτιών.

[(84) «Λαβὼν δὲ Μωϋσῆς τὸ αἷμα κατεσκέδασε τοῦ λαοῦ καὶ εἶπεν· ἰδοὺ τὸ αἷμα τῆς διαθήκης, ἧς διέθετο Κύριος πρὸς ὑμᾶς (=Λαβών έπειτα ο Μωϋσής τα δοχεία με το αίμα ερράντισε με αυτό τον λαόν και είπεν· ιδού το αίμα της Διαθήκης, την οποίαν έκαμεν ο Κυριος προς σας). Εξόδου 24,8»    (85) «Το αίμα των ταύρων και των τράγων, και το ράντισμα… εξαγνίζουν τους θρησκευτικά ακάθαρτους καθαρίζοντάς τους εξωτερικά. Πόσο μάλλον το αίμα του Χριστού... θα καθαρίσει τη συνείδησή σας από τα έργα που οδηγούν στο θάνατο» (προς Εβρ.9,13-14) «Το αίμα τού Ιησού Χριστού… μας καθαρίζει από κάθε αμαρτία» (Α΄Ιω.1,7)]

Λαός· Ἀμήν.

Η ΑΝΑΜΝΗΣΗ (86)

[(86) «Το μικρό αυτό τμήμα της Αναφοράς ονομάζεται «Ανάμνησις», διότι είναι συντεταγμένο σύμφωνα με τα λόγια που είπε ο Κύριος στους μαθητές αμέσως μόλις παρέδωσε το μυστήριο: «Τούτο ποιείτε είς την εμήν ανάμνησιν» (Λουκ. κβ’ 19, Α΄ Κορινθ. ια’ 24 - 25)» (Τρεμπέλας) «Διότι πάντοτε προσφέρουμε τον ίδιο Χριστό… επομένως μία είναι η θυσία… Εκείνην προσφέρουμε και τώρα, εκείνη που προσφέρθηκε τότε, την αναλλοίωτη. Όχι άλλη θυσία, αλλά την ίδια πάντοτε επιτελούμε· ή καλύτερα κάνουμε ανάμνηση της θυσίας.

- Πιστέψτε ότι και τώρα εκείνο το δείπνο είναι, στο οποίο και Αυτός κάθισε. Διότι εκείνο σε τίποτα δεν διαφέρει από αυτό… - Σε τίποτα δεν είναι αυτή [η θυσία] κατώτερη από εκείνη, διότι και αυτήν δεν την αγιάζουν άνθρωποι, αλλά αυτός που και εκείνην αγίασε. - Σταυρώνεται ο Χριστός κατά τον τύπο, σφαζόμενος με το μαχαίρι της ιερατικής ευχής. - Δεν είναι έργα ανθρώπινης δύναμης αυτά εδώ. Αυτός που έκανε αυτά τότε σε εκείνο το δείπνο, αυτός τελεί και τώρα αυτά. Εμείς επέχουμε θέση υπηρετών· ενώ εκείνος που τα αγιάζει και τα μεταβάλλει είναι αυτός… Η τράπεζα αυτή είναι η ίδια εκείνη και δεν έχει τίποτα το υποδεέστερο. Διότι δεν την δημιουργεί εκείνη μεν ο Χριστός, ενώ αυτήν άνθρωπος, αλλά και αυτήν ο Ίδιος. Αυτό είναι εκείνο το υπερώο, όπου ήταν τότε συγκεντρωμένοι»(Χρυσ.ΕΠΕ25.39·11.59·23.501·ΕΠΕ26.613·12.217) «Ο ίδιος είναι προσφέρων και προσφερόμενος»(Αυγουστίνος PL41,284) «Με το λόγο σου [ιερέα] τραβάς προς τα κάτω το Λόγο τέμνοντας με αναίμακτη τομή το Δεσποτικό σώμα και αίμα, έχοντας ξίφος τη φωνή σου» (Γρηγ. Θεολ.ΕΠΕ7.289) «Στάσου γεμάτος τρόμο, σαν να βλέπεις τον Υιό του Θεού να θυσιάζεται για σένα» (Συμεών Ν.Θεολ. ΕΠΕ 19Δ.321) «Δεν έπαυσε την ιερωσύνη Του (ο Χριστός), αλλά λειτουργεί παντοτεινά αυτή τη λειτουργία για μας… Δεν σφάζεται αυτή την ώρα ο Αμνός, αλλά ο άρτος μεταβάλλεται στο σφαγμένο Αμνό…Η μεν μεταβολή γίνεται, η δε σφαγή δεν γίνεται» (Νικολ. Καβασ.ΕΠΕ,145,169) ]

Ιερ· Μεμνημένοι τοίνυν τῆς σωτηρίου ταύτης ἐντολῆς καὶ πάντων (87) τῶν ὑπὲρ ἡμῶν γεγενημένων,

Ενθυμούμενοι λοιπόν τη σωτήρια αυτή εντολή και όλα όσα έγιναν για χάρη μας,

τοῦ Σταυροῦ (88), τοῦ τάφου, τῆς τριημέρου ἀναστάσεως, τῆς εἰς οὐρανοὺς ἀναβάσεως, τῆς ἐκ δεξιῶν καθέδρας, τῆς δευτέρας καὶ ἐνδόξου πάλιν παρουσίας,

το Σταυρό, τον τάφο, την τρίημερη ανάσταση, την ανάβαση (=Ανάληψη) στους ουρανούς, την ενθρόνισή του στα δεξιά του Πατέρα, τη δεύτερη και ένδοξη πάλι παρουσία του,

[(87) «[Η Λειτουργία] είναι συγκεφαλαίωση της όλης οικονομίας» (Θεοδ.ΣτουδίτηςPG99,340) «Είναι όλη η μυσταγωγία σαν ακριβώς μία εικόνα ενός σώματος, της ζωής του Χριστού, που φέρνει μπροστά στα μάτια μας όλα τα μέρη της από την αρχή ως το τέλος» (Νικ.ΚαβάσιλαςΕΠΕ37) (88) «Μυστήριο απόρρητο τελούνταν (στο Σταυρό). Βγήκε νερό και αίμα. Αυτές οι πηγές δεν βγήκαν από το σώμα του απλώς και ως έτυχε, αλλά επειδή από αυτά τα δύο συστάθηκε η Εκκλησία. Και το γνωρίζουν αυτοί που μυούνται στα μυστήρια, που αναγεννιούνται μεν με νερό, τρέφονται δε με αίμα και σάρκα. Από εδώ λαμβάνουν αρχή τα μυστήρια» (Χρυσ. ΕΠΕ 14. 677) «Αποτελεί καύχημα για την Εκκλησία κάθε πράξη του Χριστού, αλλά το καύχημα των καυχημάτων είναι ο Σταυρός» (άγ. Κύριλλ. Ιεροσ. ΕΠΕ2,11)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν (88^Α) σοὶ προσφέρομεν (πιο σωστή γραφή είναι: προσφέροντες) κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα.

Τα δικά σου από τα δικά σου προσφέρουμε σε σένα σε κάθε καιρό [ή τόπο] και για όλες τις ευεργεσίες σου. [(88^Α) «δικά Του» δώρα το ψωμί και το κρασί επειδή αφιερώθηκαν σε Αυτόν στην τελετή της Προσκομιδής, «από τα δικά Του» επειδή προέρχονται από τα δικά Του δημιουργήματα]

Λαός· Σὲ ὑμνοῦμεν, σὲ εὐλογοῦμεν, σοὶ εὐχαριστοῦμεν, Κύριε, καὶ δεόμεθά σου, ὁ Θεὸς ἡμῶν.  Σε υμνούμε, σε ευλογούμε, σε ευχαριστούμε, Κύριε, και σε παρακαλούμε, Θεέ μας.

Η ΕΠΙΚΛΗΣΗ – Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ (89)

[(89) «Στέκεται ο ιερέας σηκώνοντας τα χέρια στον ουρανό, καλώντας το Πνεύμα το Άγιο να έλθει και να αγγίξει τα προκείμενα (δώρα)…και όταν δώσει την χάρη το Πνεύμα, όταν κατέβει, όταν αγγίξει τα προκείμενα, όταν δεις το πρόβατο σφαγμένο και ολοκληρωμένο… - Η χάρη του Πνεύματος που είναι παρούσα και πετά επάνω από όλους, ετοιμάζει τη μυστική εκείνη θυσία. - Μπορούμε να εορτάζουμε πάντοτε Πεντηκοστή. - Πνευματικό πυρ αναβλύζει από την άχραντη τράπεζα...το πνευματικό πυρ κατεβαίνει και το αίμα χύνεται στο ποτήρι από την άχραντη πλευρά για κάθαρση δική σου» (Χρυσ. ΕΠΕ 35.653· 36.313·36.299·30.315) «Οπωσδήποτε ό,τι αγγίξει το άγιο Πνεύμα, αυτό αγιάζεται και μεταβάλλεται» (άγ.Κύριλλος Ιεροσ. Μυστ. Κατηχ.Ε,7) «Η ώρα αυτή σημαίνει την ώρα εκείνη (της Πεντηκοστής)… αυτό είναι έργο εκείνης της καθόδου [του Πνεύματος στην Πεντηκοστή]» (Νικ.ΚαβάσιλαςΕΠΕ 22,188,144). «Ποτέ δε λειτούργησα χωρίς να δω το Άγιο Πνεύμα, όπως το είδα όταν χειροτονήθηκα… Το είδα απλό, χωρίς μορφή, αλλά σαν φως» (Συμεών Νέος Θεολ. PG 120,688) «Όταν γίνεται Θ. Λειτουργία και φθάνουμε στα ‘’σα εκ των σων’’, τότε ξέρετε; Ανασαίνει η Πλάση. Ανασαίνει η Πλάση! Και όλες οι δυσκολίες αίρονται»(αγ. Πορφύριος, αρχ.Αναν.Κουστένη,Ιστορίες…37)]

Ἱερ· Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην καὶ ἀναίμακτον λατρείαν(89^Α) καὶ παρακαλοῦμέν σε καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν· κατάπεμψον τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον ἐφ’ ἡμᾶς, καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα.

Ακόμα σου προσφέρουμε αυτή τη λογική και χωρίς αίμα λατρεία, και σε παρακαλούμε και δεόμαστε και ικετεύουμε˙ στείλε από ψηλά το Πνεύμα σου το άγιο σ' εμάς και σ' αυτά εδώ τα δώρα.

[(89^Α) «Η πνευματική θυσία, η αναίμακτη λατρεία» (Κύριλ.Ιεροσ.ΕΠΕ2,385)]

Ὁ Διάκονος δεικνύων διὰ τοῦ ὀραρίου τὸν ἅγιον Ἄρτον λέγει·

Εὐλόγησον, Δέσποτα, τὸν ἅγιον Ἄρτον. Ευλόγησε, Δέσποτα, τον άγιο άρτο.

Καὶ ὁ Ἱερεὺς ἐπάνω τοῦ ἁγίου Ἄρτου εὐλογῶν λέγει·

Καὶ ποίησον τὸν μὲν Ἄρτον τοῦτον τίμιον σῶμα τοῦ Χριστοῦ σου.

Και κάνε αυτόν τον άρτο τίμιο σώμα του Χριστού σου,

Ὁ Διάκονος· Ἀμήν. Εὐλόγησον, Δέσποτα, τὸ ἅγιον Ποτήριον.

Αμήν. Ευλόγησε, δέσποτα, το άγιο ποτήριο.

Ὁ Ἱερεὺς εὐλογῶν ἐπάνω τοῦ ἁγίου Ποτηρίου λέγει·

Τὸ δὲ ἐν τῷ Ποτηρίῳ τούτῳ, τίμιον αἷμα τοῦ Χριστοῦ σου.

Και το περιεχόμενο αυτού του ποτηρίου (το κρασί), κάνε το τίμιο αίμα του Χριστού σου,

Ὁ Διάκονος δεικνύων διὰ τοῦ ὀραρίου ἀμφότερα τὰ Ἅγια λέγει·

Ἀμήν. Εὐλόγησον, Δέσποτα, ἀμφότερα τὰ Ἅγια. Αμήν. Ευλόγησε, Δέσποτα, και τα δύο Άγια.

Ὁ δὲ Ἱερεὺς εὐλογῶν τόν τε ἅγιον Ἄρτον καὶ τὸ ἅγιον Ποτήριον λέγει·

Μεταβαλὼν τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ (90). Μεταβάλλοντας αυτά με το Πνεύμα σου το Άγιο.

[(90)«Τα λόγια της επίκλησης κατά τον αγιασμό του άρτου της θείας Ευχαριστίας και του ποτηρίου, ποιος από τους αγίους μάς τα άφησε γραπτά; Δεν αρκούμαστε ασφαλώς σε αυτά που ο Απόστολος ή το Ευαγγέλιο μνημόνευσαν, αλλά πριν την Ευχαριστία και μετά από αυτήν λέμε και άλλα, διότι παραλάβαμε από την άγραφη διδασκαλία ότι έχουν μεγάλη δύναμη στην επιτέλεση του μυστηρίου»(Μ.ΒασίλειοςΕΠΕ10,459)]

Διακ· Ἀμήν. Ἀμήν. Ἀμήν (91) .

[(91)«Προσφέρεται άρτος και οίνος και νερό, ενώ ο προεστώς αναπέμπει, ανάλογα με τη δύναμή του, ομοίως ευχές και ευχαριστίες και ο λαός επευφημεί λέγοντας το «αμήν»» (Ιουστίνος Α Απολ,67)«[Γράφει ο αγ. Διονύσιος Αλεξ.το 257 μ.Χ.) Άκουσε (ένας πιστός) την θεία ευχαριστία, αντιφώνησε το «αμήν», παρέστη στην τράπεζα, άπλωσε τα χέρια του να παραλάβει την άγια τροφή…»(Ευσεβ.Καισ.ΕΠΕ3.23)]

Ἰερ· Ὥστε γενέσθαι τοῖς μεταλαμβάνουσιν εἰς νῆψιν ψυχῆς, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, εἰς κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, εἰς βασιλείας οὐρανῶν πλήρωμα, εἰς παρρησίαν τὴν πρὸς σέ, μὴ εἰς κρῖμα ἢ εἰς κατάκριμα.

Κάνε ώστε, όσοι κοινωνούν, να έχουν άγρυπνη την ψυχή, να συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους, να συμμετέχουν στις δωρεές του Αγίου σου Πνεύματος, να πάρουν θέση στην ολότητα της βασιλείας των ουρανών, να έχουν θάρρος ενώπιόν Σου, να μην κατακριθούν και καταδικαστούν.

Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην λατρείαν ὑπὲρ τῶν ἐν πίστει ἀναπαυσαμένων προπατόρων, πατέρων, πατριαρχῶν, προφητῶν, ἀποστόλων, κηρύκων, εὐαγγελιστῶν, μαρτύρων, ὁμολογητῶν, ἐγκρατευτῶν καὶ παντὸς πνεύματος δικαίου ἐν πίστει τετελειωμένου (92).

Ακόμα σου προσφέρουμε τη λογική αυτή λατρεία για εκείνους που με πίστη αναπαύτηκαν, προπάτορες, πατέρες, πατριάρχες, προφήτες, αποστόλους, κήρυκες, ευαγγελιστές, μάρτυρες, ομολογητές, εγκρατευτές (ασκητές, οσίους, που ασκούν εγκράτεια), και για κάθε ψυχή δικαίου που πέθανε με πίστη. [ή και: που τελειοποιήθηκε με την πίστη]

[(92)«Μετά από αυτές τις ευχές και αυτούς τους λόγους, το όλο της ιερουργίας έχει επιτευχθεί και έχει τελειώσει, τα δώρα αγιάστηκαν και η θυσία ολοκληρώθηκε, το μέγα θύμα και ιερό σφάγιο που σφάχτηκε για χάρη του κόσμου φαίνεται ξαπλωμένο πάνω στην αγία τράπεζα»(Νικ. Καβάσιλας) «Τη γη ουρανό κάνει για σένα αυτό το μυστήριο… Διότι αυτό που τιμάται περισσότερο από όλα εκεί, αυτό θα σου δείξω ότι βρίσκεται πάνω στη γη… το πολυτιμότερο από όλα και στους ουρανούς είναι το σώμα του βασιλιά… Όχι αγγέλους ούτε αρχαγγέλους, ούτε ουρανούς και ουρανούς ουρανών, αλλά αυτόν τον ίδιο τον δεσπότη όλων αυτών, σού δείχνω... και όχι μόνο βλέπεις αλλά και αγγίζεις και δεν αγγίζεις μόνο, αλλά τρως» (Χρυσ. ΕΠΕ 18^Α 105) «Άγγελοι παρίστανται γύρω από τον ιερέα και κάθε ουράνιο τάγμα βοά και ο τόπος γύρω από το θυσιαστήριο γεμίζει προς τιμήν του κειμένου πάνω σ' αυτό… Ένας πρεσβύτερος, θαυμαστός άνδρας, ο οποίος συνήθιζε να βλέπη αποκαλύψεις,… αξιώθηκε να δει ένα τέτοιο θέαμα. Κατά τη στιγμή δηλαδή της τελέσεως του μυστηρίου, τού παραχωρήθηκε, κατά τη δύναμή του, να δει ξαφνικά πλήθος αγγέλων, στολισμένων με λαμπρές στολές, οι οποίοι είχαν κυκλώσει το θυσιαστήριο και είχαν στρέψει το βλέμμα τους προς τα κάτω, σαν να έβλεπε κάποιος στρατιώτες να παρίστανται ενώπιον βασιλέα»(ο.π.28,268) «Έρχεσαι σε θυσία φρικτή και άγια…Σφαγμένος βρίσκεται μπροστά σου ο Χριστός»(ο.π.35,585) «Όταν ο Δεσπότης είναι παρών, όταν επιτελείται ο θάνατος Εκείνου, η φρικτή θυσία»(ο.π.15,623)]

Καὶ ἐκφωνεῖ· Ἐξαιρέτως τῆς παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου, δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας.

Ιδιαίτερα για την Παναγία, την άχραντη (αγνή), υπερευλογημένη, ένδοξη, δέσποινά μας Θεοτόκο και αειπάρθενη Μαρία.

Λαός· Ἄξιόν ἐστιν (93) ὡς ἀληθῶς μακαρίζειν σε τὴν Θεοτόκον, τὴν ἀειμακάριστον καὶ παναμώμητον καὶ μητέρα τοῦ Θεοῦ ἡμῶν.

Αξίζει αληθινά να μακαρίζουμε εσένα τη Θεοτόκο, που πάντοτε σε μακαρίζουν και είσαι πάναγνη και μητέρα του Θεού μας˙

Τὴν τιμιωτέραν τῶν Χερουβὶμ καὶ ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφίμ· τὴν ἀδιαφθόρως Θεὸν Λόγον τεκοῦσαν (94), τὴν ὄντως Θεοτόκον, σὲ μεγαλύνομεν.

Εσένα, που είσαι πιο τιμημένη από τα Χερουβίμ και ασύγκριτα πιο ένδοξη από τα Σεραφίμ· εσένα που, χωρίς φθορά της παρθενίας σου, γέννησες το Θεό Λόγο, που πραγματικά είσαι Μητέρα του Θεού, σε δοξάζουμε με ύμνους.

[(93) Η Ιστορία του «Άξιον εστί». Κοντά στις Καρυές, ασκήτευε ένας ενάρετος Ιερομόναχος με τον υποτακτικό του. Σάββατο βράδυ της 11ης Ιουνίου του 980 μ.Χ., ο Γέροντας ξεκίνησε να πάει σε αγρυπνία στο Ναό του Πρωτάτου αφήνοντας πίσω στο κελί τον υποτακτικό. Ο υποτακτικός δέχτηκε την επίσκεψη ενός αγνώστου μοναχού. Όταν ήρθε η ώρα να τελέσουν τα μοναχικά τους καθήκοντα και αφού άρχισαν να ψάλλουν τον Όρθρο, φθάνοντας στην θ΄ωδή, ενώ ο υποτακτικός επρόκειτο να ψάλλει τον αρχαίο ύμνο του αγ. Κοσμά του μελωδού “Τὴν τιμιωτέραν τῶν Χερουβείμ...” ενώπιον της εικόνας της Θεοτόκου, όμως ο φιλοξενούμενος παρενέβαλε τον άγνωστο μέχρι τότε ύμνο “Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς...” και μετά επισύναψε και το “Τὴν τιμιωτέραν τῶν Χερουβείμ...” έως τέλους. Ακούγοντας για πρώτη φορά αυτόν τον ύμνο ο υποτακτικός, ένιωσε δέος και ζήτησε από τον μοναχό να τον γράψει κάπου για να τον θυμάται. Καθώς όμως δεν υπήρχε χαρτί και μελάνι, ο μοναχός χάραξε με το δάχτυλό του τα ιερά αυτά λόγια σε μια πέτρινη πλάκα, προσθέτοντας: από της σήμερον και εις το εξής, ούτω να ψάλλετε και εσείς και όλοι οι Ορθόδοξοι. Λέγοντας αυτά έγινε άφαντος. Επιστρέφοντας ο Γέροντας άκουσε τη διήγηση από τον μαθητή του και είδε την χαραγμένη πλάκα. Αμέσως έσπευσαν να ανακοινώσουν το θαύμα στους άλλους μοναχούς. Αυτοί έστειλαν την πλάκα που χαράχτηκε ο ύμνος αυτός στον Πατριάρχη, έτσι ώστε ο ύμνος να διαδοθεί σε όλη την Εκκλησία.

(94) «(Ο Χριστός)Από την φύση και την ουσία όμως εκείνης που τον εγέννησε κυρίως και αληθώς μεταδίδει την σάρκα την οποία ανέλαβε από αυτήν. Κι όπως ακριβώς όλοι εμείς ελάβαμε από το πλήρωμά του, έτσι όλοι μεταλαμβάνουμε από την αμώμητη σάρκα της παναγίας Μητέρας του, την οποία ανέλαβε από αυτήν· κι όπως ο Χριστός και Θεός μας έγινε Υιός της και Θεός, ενώ διετέλεσε αδελφός μας, έτσι κι εμείς -πω πω ανέκφραστη φιλανθρωπία!- θα γίνομε υιοί της Θεοτόκου μητέρας του και αδελφοί του ίδιου του Χριστού» (ΣυμεώνΝ.Θεολ19Β,σ.183)

Ἱερ· Τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, προφήτου, προδρόμου καὶ βαπτιστοῦ· τῶν ἁγίων ἐνδόξων καὶ πανευφήμων Ἀποστόλων· τοῦ ἁγίου (τοῦ δεῖνος), οὗ καὶ τὴν μνήμην ἐπιτελοῦμεν, καὶ πάντων σου τῶν ἁγίων, ὧν ταῖς ἱκεσίαις ἐπίσκεψαι ἡμᾶς, ὁ Θεός.

Ας μνημονεύσουμε τον άγιο Ιωάννη, τον προφήτη, πρόδρομο και βαπτιστή, τους αγίους ενδόξους και τιμημένους σ΄ όλο τον κόσμο αποστόλους˙ τον άγιο (τάδε) που τη μνήμη του γιορτάζουμε και όλους τους αγίους σου, με τις παρακλήσεις των οποίων επισκέψου μας, Θεέ μας.

Καὶ μνήσθητι πάντων τῶν κεκοιμημένων ἐπ’ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου

(μνημονεύει ἐνταῦθα εδώ τα ονόματα των νεκρών, ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ!) (95)

καὶ ἀνάπαυσον αὐτούς, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὅπου ἐπισκοπεῖ τὸ φῶς τοῦ προσώπου σου.

Και θυμήσου όλους που κοιμήθηκαν με την ελπίδα της ανάστασης σε μία ζωή αιώνια (και μνημονεύει εδώ τα ονόματα των νεκρών που θέλει) και ανάπαυσέ τους, Θεέ μας, όπου λάμπει το φως του προσώπου σου.

[(95) «Προσφέρετε [τη Θ. Ευχαρ.] και στα κοιμητήρια και στις κηδείες των νεκρών… χωρίς δισταγμό παρακαλώντας να προσφέρετε υπέρ των κεκοιμημένων» (Διδασκ. Αποστ.(200-250 μ.Χ.) Τρεμπέλα Αρχαί & χαρακτήρ … 208) «Δεν γίνονται άσκοπα οι προσφορές για τους νεκρούς… Όλα αυτά, το Πνεύμα τα διέταξε, θέλοντας να ωφελούμαστε εμείς μεταξύ μας…Μην αμφιβάλλεις ότι θα αποκομίσει κάποια ωφέλεια (ο νεκρός)…Όσο έχουμε μπροστά μας τα μυστήρια, είναι μέγιστη τιμή για όλους να αξιωθούν να μνημονευτούν. - Δεν θεσπίστηκαν αυτά τυχαία από τους αποστόλους, το να θυμόμαστε δηλαδή αυτούς… κατά τη διάρκεια των φρικτών μυστηρίων· γνωρίζουν ότι γίνεται για αυτούς πολύ κέρδος, πολλή ωφέλεια. Διότι όταν στέκεται ολόκληρος λαός με τα χέρια υψωμένα, το ιερατικό πλήρωμα και τελείται η φοβερή θυσία, πώς δεν θα ελκύσουμε το έλεος του Θεού προσευχόμενοι για χάρη τους; - Για να έλθει σε αυτούς από αυτό [το μνημόσυνο] κάποια παρηγοριά…Γίνονται αυτά με την εντολή του αγίου Πνεύματος… Διότι έχουμε μπροστά μας το κοινό καθάρσιο της οικουμένης [το Χριστό]… Και είναι δυνατόν από παντού να κερδήσουμε για αυτούς συγγνώμη, από τις προσευχές, από τα δώρα που κάνουμε για χάρη τους» (Χρυσ. ΕΠΕ 15,623·21,441·18Α.693) «Πιστεύουμε ότι μεγίστη ωφέλεια θα επέλθει στις ψυχές, για τις οποίες αναπέμπεται η δέηση της αγίας και πιο φρικτής θυσίας που έχουμε μπροστά μας»(Κύριλλος Ιεροσ.PG 33,1116) «Το καλύτερο απ’ όλα τα μνημόσυνα… είναι η προσεκτική ζωή μας, ο αγώνας που θα κάνουμε για να κόψουμε τα ελαττώματά μας και να λαμπικάρουμε την ψυχή μας…Οι κεκοιμημένοι νιώθουν χαρά, όταν ένας απόγονός τους είναι κοντά στο Θεό» (Παϊσίου Δ, 279) ]

Ἔτι παρακαλοῦμέν σε· μνήσθητι, Κύριε, πάσης ἐπισκοπῆς ὀρθοδόξων, τῶν ὀρθοτομούντων τὸν λόγον τῆς σῆς ἀληθείας, παντὸς τοῦ πρεσβυτερίου, τῆς ἐν Χριστῷ διακονίας καὶ παντὸς ἱερατικοῦ καὶ μοναχικοῦ τάγματος.

Ακόμα σε παρακαλούμε˙ θυμήσου, Κύριε, όλους τους ορθόδοξους επισκόπους, που διδάσκουν ορθά το λόγο της αλήθειάς σου, όλους τους πρεσβυτέρους, τους διακόνους του Χριστού και κάθε ιερατικό και μοναχικό τάγμα.

Ἔτι προσφέρομέν σοι τὴν λογικὴν ταύτην λατρείαν ὑπὲρ τῆς οἰκουμένης· ὑπὲρ τῆς ἁγίας καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας· ὑπὲρ τῶν ἐν ἁγνείᾳ καὶ σεμνῇ πολιτείᾳ διαγόντων· ὑπὲρ τῶν ἀρχόντων καὶ τοῦ στρατοῦ ἡμῶν. Δὸς αὐτοῖς, Κύριε, εἰρηνικὸν τὸ πολίτευμα, ἵνα καὶ ἡμεῖς ἐν τῇ γαλήνῃ αὐτῶν ἤρεμον καὶ ἡσύχιον βίον διάγωμεν ἐν πάσῃ εὐσεβείᾳ καὶ σεμνότητι.

Ακόμα σου προσφέρουμε τη λογική αυτή λατρεία για την οικουμένη, για την αγία σου καθολική και αποστολική Εκκλησία, για εκείνους που ζουν με αγνότητα και σεμνότητα, για τους άρχοντές μας και για τον στρατό μας. Χάρισέ τους, Κύριε, ειρηνική την εξουσία, ώστε και εμείς μέσα σ’ αυτήν τη γαλήνη να ζούμε ήρεμη και ήσυχη ζωή, με κάθε ευσέβεια και σεμνότητα.

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ἐν πρώτοις μνήσθητι (96), Κύριε, τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν (δεῖνος), ὃν χάρισαι ταῖς ἁγίαις σου Ἐκκλησίαις ἐν εἰρήνῃ, σῷον, ἔντιμον, ὑγιᾶ, μακροημερεύοντα καὶ ὀρθοτομοῦντα τὸν λόγον τῆς σῆς ἀληθείας.

Πρώτα θυμήσου, Κύριε, τον αρχιεπίσκοπό μας (τάδε) και χάρισέ τον στις άγιες Εκκλησίες σου ειρηνικό, σώο από κάθε κακό, τίμιο, υγιή, πολύχρονο και να διδάσκει ορθά το λόγο της αλήθειάς σου.

[(96)«Βρισκόμαστε στο σημείο όπου έχουν αρχίσει να διαβάζονται τα λεγόμενα ΄΄δίπτυχα΄΄. Η λέξη δίπτυχα σημαίνει πίνακα, κατάλογο με δυο πτυχές, δυο πλευρές, όπου έγραφαν κι από εκεί διάβαζαν τα ονόματα των ζωντανών και των κεκοιμημένων. Η συνήθεια αυτή υπήρχε στη λειτουργική πράξη της Εκκλησίας από τους πρώτους αιώνες και σιγά σιγά εξελίχθηκε» (Κογκούλη…).«Πες μου, είναι μικρό πράγμα, να περιλαμβάνεται και το όνομά σου πάντα στις άγιες αναφορές και κάθε μέρα να αναπέμπονται ευχές προς το Θεό για το χωριό;»(Χρυσ.ΕΠΕ 15,533) «[η αγ.Μόνικα] Θάψτε το κορμί μου όπου θέλετε. Αυτό το ζήτημα να μη σας απασχολεί! Το μόνο που σας ζητώ είναι να με μνημονεύετε μπροστά στο βωμό του Κυρίου, όπου και αν βρίσκεστε» (Αυγουστίνου, Εξομολ.Β,εκδ.Πατάκη73) Από τα Δίπτυχα ζωντανών και νεκρών διαγράφονταν οι αιρετικοί και αποκομμένοι από την Εκκλησία. «Γιατί εγώ και μ’ αυτά που γίνονται δεν έρχομαι σε κοινωνία, ν’ αναφέρονται δηλαδή στην αγία αναφορά όσοι έχουν δεχθεί ανάθεμα· γιατί φοβάμαι την καταδίκη από το ανάθεμα» (άγ. ΜάξιμοςΟμολΕΠΕ15Γ,42) «Η κοινωνία με αυτόν (αιρετικό) συνιστά μολυσμό, και μόνο που τον αναφέρει κανείς δεν μπορεί να είναι ορθόδοξος» (άγ. Θεοδ.ΣτουδΕΠΕ18Γ,515) ]

Διάκ· Καὶ ὧν ἕκαστος κατὰ διάνοιαν ἔχει καὶ πάντων καὶ πασῶν.

Θυμήσου, Κύριε, και όποιους ο καθένας έχει στη σκέψη του, όλους και όλες.

Λαός· Καὶ πάντων καὶ πασῶν (97)(Θυμήσου, Κύριε,) Και όλους και όλες.

[(97) «Η επίκληση λοιπόν του θείου ελέους τη στιγμή αυτή από κάθε πιστό που παρευρίσκεται στη θεία Λειτουργία για τους προσφιλείς του ζωντανούς και κεκοιμημένους ισοδυναμεί με το να μνημονεύονται τα ονόματά τους μπροστά στο Θυσιαστήριο και απο τον διάκονο» (Τρεμπέλας) «Όταν ήμουν στην έρημο [του Άθωνος] και τελούσα μόνος τη θ. λειτουργία, έχοντας μαζί μου μόνο ένα μοναχό… ούτε εγώ ούτε ο μοναχός αισθανθήκαμε κάποια έλλειψη: Όλος εν γένει ο κόσμος ήταν εκεί μαζί μας· ο κόσμος και ο Κύριος· ο Κύριος και η αιωνιότητα»(άγ. Σωφρόνιος Έσσεξ, Οψόμεθα…365)]

Ἱερ· Μνήσθητι, Κύριε, τῆς πόλεως ταύτης, ἐν ᾗ παροικοῦμεν καὶ πάσης πόλεως καὶ χώρας καὶ τῶν πίστει οἰκούντων ἐν αὐταῖς. Μνήσθητι, Κύριε, πλεόντων, ὁδοιπορούντων, νοσούντων, καμνόντων, αἰχμαλώτων καὶ τῆς σωτηρίας αὐτῶν. Μνήσθητι, Κύριε, τῶν καρποφορούντων καὶ καλλιεργούντων ἐν ταῖς ἁγίαις σου Ἐκκλησίαις καὶ μεμνημένων τῶν πενήτων (98), καὶ ἐπὶ πάντας ἡμᾶς τὰ ἐλέη σου ἐξαπόστειλον.

Θυμήσου, Κύριε, την πόλη αυτήν στην οποία κατοικούμε προσωρινά και κάθε πόλη και χώρα και τους πιστούς που κατοικούν σ’ αυτές. Θυμήσου, Κύριε, τους ταξιδιώτες της θάλασσας και της στεριάς, τους αρρώστους, τους ταλαιπωρημένους, τους αιχμαλώτους και χάρισέ τους τη σωτηρία τους. Θυμήσου, Κύριε, εκείνους που προσφέρουν καρποφόρες υπηρεσίες στις άγιες Εκκλησίες Σου, και θυμούνται τους φτωχούς και στείλε σ’ όλους μας τα ελέη σου.

[(98) «Όσοι επίσης είναι εύποροι και θέλουν δίνουν ο καθένας κατά την προαίρεσή του ό,τι θέλουν και αυτά που μαζεύτηκαν κατατίθενται στον προεστώτα, και αυτός βοηθά ορφανά και χήρες, αυτούς που στερούνται οικονομικά μέσα λόγω ασθένειας ή άλλης αιτίας» (άγ. Ιουστίνος (150μ.Χ) ΕΠΕ195) «Μπαίνεις για να ελεηθείς. Προηγουμένως να ελεήσεις…Αν παρακαλάς μαζί με την ελεημοσύνη, τότε θα πάρεις τη χάρη…Δεν σε ακούει ο Θεός, όταν απλώς σηκώνεις τα χέρια σου στην προσευχή. Άπλωσε τα χέρια όχι μόνο στον ουρανό, αλλά και στα χέρια των φτωχών. - Όπως έχει καθιερωθεί να υπάρχουν βρύσες στις αυλές των ναών, ώστε όσοι πρόκειται να προσευχηθούν στο Θεό πρώτα να πλένουν τα χέρια τους και ύστερα να τα σηκώνουν για προσευχή, έτσι και τους φτωχούς τούς έστησαν οι πατέρες μπροστά από τις πόρτες αντί για πηγές και βρύσες, για να καθαρίζουμε πρώτα την ψυχή μας με τη φιλανθρωπία, όπως πλένουμε τα χέρια μας με το νερό, και ύστερα να προσευχόμαστε. - Στη σάρκα του άλλου προσφέρεις θυσία στον Κύριο [με την ελεημοσύνη]. Το θυσιαστήριο αυτό είναι πιο φριχτό… κι απ’ αυτήν την αγία τράπεζα… Το θυσιαστήριο της αγ. τράπεζας είναι σεβαστό λόγω της θυσίας που τίθεται πάνω σ’ αυτό. Το άλλο όμως, της ελεημοσύνης…διότι αποτελείται από το ίδιο το θύμα… Η αγ. τράπεζα… δέχεται το σώμα του Χριστού. Το άλλο όμως θυσιαστήριο, το ίδιο είναι σώμα Χριστού» (Χρυσ. ΕΠΕ 23. 476· 27.385· 19,529)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Καὶ δὸς ἡμῖν ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ (99) δοξάζειν καὶ ἀνυμνεῖν τὸ πάντιμον καὶ μεγαλοπρεπὲς ὄνομά σου, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Και δώσε μας μ’ ένα στόμα και με μία καρδιά να δοξάζουμε και να υμνούμε το τιμημένο και μεγαλόπρεπο όνομά σου, του Πατέρα και του Υιού και του αγίου Πνεύματος, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

[(99) «Γι’ αυτό με την ομόνοιά σας και τη ομόφωνη αγάπη υμνείται ο Ιησούς Χριστός… να συναθροίζεσθε, ώστε από συμφώνου και με ομόνοια, έχοντας δεχθεί τον χαρακτήρα του Θεού, να υμνείτε ενωμένοι με μια φωνή, δια του Ιησού Χριστού, τον Πατέρα, για να σας ακούσει και να σας γνωρίσει, μέσω αυτών που κάνετε, όντας μέλη του Υιού του. Είναι λοιπόν χρήσιμο να βρίσκεσθε σε άψογη ενότητα, για να είστε και πάντοτε μέτοχοι του Θεού»(Ιγνάτιος ΕΠΕ,79) «Όπως σε λύρα παναρμόνια…δημιουργείται μία αρμονική συμφωνία από την κατάλληλη ρύθμιση όλων των χορδών… έτσι και εδώ έπρεπε να επικρατεί από όλους μία αρμονική συμφωνία· διότι μία εκκλησία έχουμε γίνει… Την ευταξία των πολλών την καταστρέφει η αταξία του ενός» (Χρυσ. ΕΠΕ 16Α.39) «Η Λειτουργία είναι ένα θαυμάσιο εκπαιδευτήριο, αλλά αρκεί η παρουσία ενός μόνο προσώπου που αμφιβάλλει, για να μη συνεχισθεί όπως συνήθως. Να γιατί, κατά βάθος, θα έπρεπε να δεχόμαστε μόνο τους πιστούς… κατά τη διάρκεια αυτού του Μυστηρίου… Κανείς να μην εισέρχεται έχοντας αμφιβολίες, αρνητικές σκέψεις. - Οποιαδήποτε αρνητική σκέψη που έχετε μέσα σας, ακόμη και όταν είστε μόνοι…ή όταν είστε όλοι μαζί με τους άλλους, κάθε αρνητική κριτική προκαλεί μια ρωγμή στον τοίχο του πνευματικού οχυρού μας… Δεν υπάρχουν λογισμοί που περνούν αδιάφορα… Αν σκέφτεσθε αρνητικά για κάποιον, το πρόσωπό σας, η ψυχική οσμή σας θα μολύνουν την ατμόσφαιρα και όλα θα αλλάξουν» (όσ. Σωφρόνιος Έσσεξ. Οικοδομώντας Α 61·Β151)]

Λαός·Ἀμήν.

Ἱερ·   Καὶ ἔσται τὰ ἐλέη τοῦ μεγάλου Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ (100) Χριστοῦ μετὰ πάντων ὑμῶν.

Ας είναι οι δωρεές της ευσπλαχνίας του μεγάλου Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού μαζί με όλους σας.

[(100) «Πρέπει πάντοτε να περιστρέφουμε στο χώρο της καρδιάς μας το όνομα του Ιησού Χριστού»(άγ. Ησύχιος PG93,1512) «Μάστιζε τους εχθρούς με το όνομα του Ιησού, διότι δεν υπάρχει στον ουρανό και στη γη ισχυρότερο όπλο από αυτό»(ΚλίμαξΕΠΕ333-335) ]

Λαός·Καὶ μετὰ τοῦ πνεύματός σου. Και με το δικό σου πνεύμα.

Διακ· Πάντων τῶν ἁγίων μνημονεύσαντες, ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Αφού θυμηθήκαμε όλους τους αγίους, πάλι και πάλι με ειρήνη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ὑπὲρ τῶν προσκομισθέντων καὶ ἁγιασθέντων (101) τιμίων Δώρων τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για τα τίμια Δώρα που προσφέρθηκαν [ως θυσία] και αγιάσθηκαν ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

[(101)«Μη βλέπεις ότι είναι άρτος…· γιατί δεν αποβάλλονται από το σώμα όπως οι υπόλοιπες τροφές, μακριά το στόμα από κάτι τέτοιο και μη το σκεφτείς αυτό. Αλλά όπως το κερί ερχόμενο σε επαφή με τη φωτιά δεν μειώνεται καθόλου και δεν περισσεύει, έτσι να πιστεύεις και εδώ ότι αναμιγνύονται τα μυστήρια με την ουσία του σώματος» (Χρυσ.ΕΠΕ30.317)]

Ὅπως ὁ φιλάνθρωπος Θεὸς ἡμῶν, ὁ προσδεξάμενος αὐτὰ εἰς τὸ ἅγιον καὶ ὑπερουράνιον καὶ νοερὸν αὐτοῦ θυσιαστήριον, εἰς ὀσμὴν εὐωδίας πνευματικῆς, ἀντικαταπέμψῃ ἡμῖν τὴν θείαν χάριν καὶ τὴν δωρεὰν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δεηθῶμεν.

Ας παρακαλέσουμε, ώστε ο φιλάνθρωπος Θεός, που δέχτηκε αυτά τα δώρα στο άγιο και υπερουράνιο και πνευματικό θυσιαστήριό Του, σαν άρωμα ευωδίας πνευματικής, να μας στείλει σ’ ανταπόδοση τη θεία χάρη και την δωρεά του αγίου Πνεύματος.

Ὑπὲρ τοῦ ρυσθῆναι ἡμᾶς ἀπὸ πάσης θλίψεως, ὀργῆς, κινδύνου καὶ ἀνάγκης τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Για να σωθούμε από κάθε θλίψη, οργή, κίνδυνο και ανάγκη ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Βοήθησε, σώσε, ελέησε και φύλαξέ μας, Θεέ μας, με τη χάρη Σου.

Τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως (102) καὶ τὴν κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος αἰτησάμενοι, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα.

Αφού ζητήσαμε την ενότητα της πίστης και την κοινωνία (συμμετοχή στις δωρεές) του αγίου Πνεύματος, τους εαυτούς μας και τους άλλους και όλη μας τη ζωή ας αφήσουμε με εμπιστοσύνη στον Χριστό και Θεό μας.

[(102) «Κατά κυριολεξία θα μπορούσε κανείς πραγματικά να ονομάσει «εκκλησία πονηρευομένων» τις συνάξεις των αιρετικών…Γι᾿ αυτό και το Σύμβολο… για να είσαι σίγουρος ότι μία ανθρώπινη συγκέντρωση είναι εκκλησία, σού παρέδωσε…το «εις Μίαν…Εκκλησίαν», ώστε να αποφεύγεις τις μιαρές συγκεντρώσεις των αιρετικών…Μη ρωτάς απλώς που είναι ο Ναός -γιατί και οι άλλοι ασεβείς αιρετικοί τολμούν να αποκαλούν τις σπηλιές τους Ναούς» (Κυρίλ. Ιεροσ.ΕΠΕ2,305)«Ας αποστρεφόμαστε τις συνάξεις των αιρετικών. - Κανένα νόθο δόγμα να μην παραδεχτείτε με το πρόσχημα της αγάπης. - Όταν όλοι πιστεύουμε όμοια, τότε υπάρχει ενότητα… Διότι αυτό είναι ενότητα, όταν όλοι είμαστε ένα… όταν αποδειχτούμε όλοι ότι έχουμε μία πίστη. - Λέγοντας Εκκλησία, δεν εννοώ μόνο τον τόπο, αλλά και τον τρόπο, όχι τους τοίχους της Εκκλησίας, αλλά τους νόμους της Εκκλησίας. Όταν καταφεύγεις στην Εκκλησία, να μην καταφεύγεις στον τόπο, αλλά στο φρόνημα» (Χρυσ. ΕΠΕ 27.605· 21,391-393· 20,699· 33.109) «Στους αιρετικούς εκείνους που αποκαλούν τους εαυτούς τους Χριστιανούς, ο Χριστός είναι παρών με το όνομα μόνο, στην πραγματικότητα όμως και αληθινά δεν είναι ανάμεσά τους»(ΑυγουστίνοςPL 40,233) «Οι αιρετικοί ποια μυσταγωγία μπορούν να τελέσουν; Ή ποιο Πνεύμα επιφοιτά σε όσα αυτοί επιτελούν;» (Μάξιμος Ομολ. ΕΠΕ15Γ91) «Με όλη τη δύναμή μας ας προσέξουμε να μην παίρνουμε μετάληψη αιρετικών, ούτε να δίνουμε «Διότι μη δίνετε τα άγια στα σκυλιά» λέει ο Κύριος… για να μην γίνουμε συμμέτοχοι στην κακοδοξία τους και την καταδίκη τους» (Ιω. Δαμασκηνός, Έκδοσις… ΕΠΕ,1,475) «Η κοινωνία από τους αιρετικούς δεν είναι κοινός άρτος, αλλά δηλητήριο, που δεν βλάπτει το σώμα, αλλά αμαυρώνει και σκοτίζει την ψυχή. - Διότι το να κοινωνάει κάποιος από αιρετικό… αποξενώνει από το Θεό και εξοικειώνει με τον Διάβολο» (άγ. Θεόδωρ. Στουδίτης ΕΠΕ 18Β, 387·18Γ,515) «Οι αιρετικοί ιερωσύνην δεν έχουν, άρα και τα παρ’ αυτών ιερουργούμενα κοινά εισί και χάριτος και αγιασμού άμοιρα» (άγ. Νικόδημος Αγιορ. Πηδάλιον. σ.91)]

Λαός·Σοί, Κύριε. Σε σένα, Κύριε.

Ἱερ·   Σοὶ παρακατατιθέμεθα τὴν ζωὴν ἡμῶν ἅπασαν καὶ τὴν ἐλπίδα, Δέσποτα φιλάνθρωπε, καὶ παρακαλοῦμέν σε καὶ δεόμεθα καὶ ἱκετεύομεν·

Σε σένα παραδίνουμε με εμπιστοσύνη τη ζωή μας όλη και την ελπίδα, Δέσποτα φιλάνθρωπε, και σε παρακαλούμε και δεόμαστε και ικετεύουμε,

καταξίωσον ἡμᾶς μεταλαβεῖν τῶν ἐπουρανίων σου καὶ φρικτῶν μυστηρίων ταύτης τῆς ἱερᾶς καὶ πνευματικῆς τραπέζης μετὰ καθαροῦ συνειδότος, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, εἰς συγχώρησιν πλημμελημάτων,

αξίωσέ μας να μεταλάβουμε τα επουράνια και φρικτά σου μυστήρια αυτής της ιερής και πνευματικής τράπεζας με καθαρή συνείδηση, για να εξαλειφθούν οι αμαρτίες, να συγχωρεθούν τα παραπτώματά μας,

εἰς Πνεύματος Ἁγίου κοινωνίαν, εἰς βασιλείας οὐρανῶν κληρονομίαν, εἰς παρρησίαν τὴν πρὸς σέ, μὴ εἰς κρῖμα (103) ἢ εἰς κατάκριμα.

ώστε να έχουμε κοινωνία (συμμετοχή στις δωρεές) του αγίου Πνεύματος, να κληρονομήσουμε τη βασιλεία των ουρανών, να έχουμε θάρρος απέναντί σου και να μην κατακριθούμε ή καταδικαστούμε.

[(103) «Θα αποδεχτούμε ούτε αυτούς που κοινωνούν μία φορά, ούτε όσους πολλές, ούτε όσους λίγες, αλλά όσους με καθαρή συνείδηση, με καθαρή καρδιά, με βίο ανεπίληπτο. Αυτοί ας πλησιάζουν πάντα. Όσοι δεν είναι τέτοιοι, ούτε μία φορά. - Καιρός για να προσέλθεις [στη Θ.Κοιν] είναι… η ειλικρίνεια και η καθαρότητα της ψυχής. Με τέτοια ψυχή να προσέρχεσαι πάντα, χωρίς αυτήν ουδέποτε. - Χρόνος προσέλευσης ας είναι για μας η καθαρή συνείδηση. - Αν με καθαρότητα προσέλθεις, σε σωτηρία προσήλθες. - Ενώ είναι γεμάτοι από αμέτρητα κακά, όταν δουν ότι έφθασε η γιορτή, σαν να σπρώχνονται από την ημέρα αυτή, πλησιάζουν τη θ.Ευχαριστία, την οποία δεν επιτρέπεται ούτε και να δουν εκείνοι που ζουν με αυτόν τον τρόπο. Αυτούς που είναι γνωστοί οπωσδήποτε εγώ ο ίδιος θα τους εμποδίσω, ενώ εκείνους που μου είναι άγνωστοι θα τους αφήσω στην κρίση του Θεού. - Η ανάξια προσέλευση, κι αν γίνει μία φορά το χρόνο, σε κηλίδωσε, ενώ η άξια, κι αν πολλές φορές, σε έσωσε. Δεν είναι τόλμη το να προσέρχεσαι πολλές φορές, αλλά το να προσέρχεσαι ανάξια, κι αν ακόμη προσέλθει κάποιος μία φορά σ’ όλο το χρόνο» (Χρυσόστομος. ΕΠΕ 25,38· 20,484, PG 62,530· 59,262· ΕΠΕ35.515·23.209) «Όσοι βρίσκονται κάτω από δαιμονική κυριαρχία θα πρέπει να κοινωνούν, αν ήταν δυνατόν, κάθε μέρα. – Δεν πρέπει να απέχουμε με τη θέλησή μας μόνο και μόνο επειδή έχουμε έντονο το συναίσθημα της αμαρτωλότητάς μας. Στη θεία Κοινωνία πρέπει να αναζητούμε μάλλον το φάρμακο για τις πληγές» (Κασσιανού, εκδ. Ετοιμασία, Α,232·Β,264)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Καὶ καταξίωσον ἡμᾶς, Δέσποτα, μετὰ παρρησίας, ἀκατακρίτως (104), τολμᾶν ἐπικαλεῖσθαι σὲ τὸν ἐπουράνιον Θεὸν Πατέρα καὶ λέγειν·

Και αξίωσέ μας, Δέσποτα, με θάρρος, χωρίς να κατακριθούμε, να τολμάμε να ονομάζουμε Πατέρα εσένα τον επουράνιο Θεό, και να λέμε:

[(104) «Προβάλλονται τα αγνά παιδιά του λαού να ζητούν το έλεος του Θεού. Επειδή δηλαδή οι ίδιοι συναισθανόμαστε τα αμαρτήματά μας…για μας τους ίδιους παρακαλούν τα παιδιά, την απλότητα των οποίων όσοι μιμηθούν με ζήλο, τούς αναμένει η βασιλεία των ουρανών. - Για ποιο λόγο προσκαλεί την ανώριμη ηλικία να ικετέψει το Θεό;. Επειδή, λέει ο προφήτης (Ιωήλ 2,16) όλοι οι άνδρες ερέθισαν και εξόργισαν το Θεό, ας παρακαλούν τον οργισμένο Θεό τα νήπια, που δεν έχουν πείρα αμαρτημάτων» (Χρυσ. ΕΠΕ 11^Α 481·32.30)]

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Πάτερ ἡμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου, ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου, γενηθήτω τὸ θέλημά σου ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς. Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν, καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ρῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ (105).

Πατέρα μας που είσαι στους ουρανούς, ας είναι άγιο το όνομά σου, ας έλθει η βασιλεία σου, ας γίνει το θέλημα σου όπως στον ουρανό και πάνω στη γη. Το απαραίτητο για τη συντήρησή μας ψωμί δώσε μας σήμερα και συγχώρεσέ μας τα σφάλματά μας, όπως και εμείς συγχωρούμε όσους μας αδικούν και μην επιτρέψεις να μπούμε σε πειρασμό, αλλά γλίτωσέ μας από τον πονηρό.

[(105) «Φροντίστε λοιπόν να συναθροίζεστε συχνότερα για να ευχαριστείτε και να δοξάζετε τον Θεό. Διότι, όταν συγκεντρώνεστε μαζί συχνά, καταργούνται οι δυνάμεις του σατανά και διαλύεται ο όλεθρός του με την ομόνοια της πίστης σας» (Ιγνάτιος ΕΠΕ,85) «Φρούριο…εναντίον του διαβόλου. Αυτό είναι η Εκκλησία. - Έξω από την Εκκλησία στέκεται ο διάβολος, γιατί δεν τολμά να μπει μέσα σε αυτήν την ιερή μάνδρα. Όπου είναι το ποίμνιο του Χριστού, λύκος δε φαίνεται, αλλά στέκεται έξω επειδή φοβάται τον Ποιμένα» (Χρυσ. ΕΠΕ15,534·36.597) «Όταν άρχισε η οικοδομή της Λαύρας, ό,τι έχτιζαν οι οικοδόμοι την ημέρα, το γκρέμιζαν τη νύχτα οι δαίμονες. Φανερώθηκε τότε η Κυρία Θεοτόκος στο όσιο (Αθανάσιο Αθωνίτη (959μ.Χ)) και του είπε: - Για να προχωρήσει το έργο, πρέπει να χτίσετε ένα ναΐδριο σε μία μόνο ημέρα και να τελέσετε σε αυτό τη θεία Λειτουργία. Έτσι κι έγινε. Χτίστηκε αυθημερόν και λειτουργήθηκε το ναΐδριο των Αγ. Αναργύρων. Από τότε οι δαίμονες δεν μπόρεσαν να ξαναγκρεμίσουν καμία οικοδομή» (Οι δαίμονες… Ι. Μ. Παρακλήτου 153)]

Ἱερ· Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Γιατί δική σου είναι η βασιλεία και η δύναμη και η δόξα, του Πατέρα και του Υιού και του αγίου Πνεύματος, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Ἱερ·   Εἰρήνη πᾶσι. Ειρήνη σ’ όλους.

Λαός Καὶ τῷ πνεύματί σου. Και στο δικό σου πνεύμα.

Διακ· Τὰς κεφαλὰς ἡμῶν τῷ Κυρίῳ κλίνωμεν. Τα κεφάλια μας ας σκύψουμε στον Κύριο.

Λαός·Σοί, Κύριε. Σε σένα, Κύριε.

Ἱερ·   Eὐχαριστοῦμέν σοι, βασιλεῦ ἀόρατε, ὁ τῇ ἀμετρήτῳ σου δυνάμει τὰ πάντα δημιουργήσας καὶ τῷ πλήθει τοῦ ἐλέους σου ἐξ οὐκ ὄντων εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα παραγαγών.

Σ’ ευχαριστούμε, βασιλιά αόρατε, που με την αμέτρητη δύναμή σου δημιούργησες τα πάντα και με το πλήθος της ευσπλαχνίας σου τα έφερες όλα από την ανυπαρξία στην ύπαρξη.

Αὐτός, Δέσποτα, οὐρανόθεν ἔπιδε ἐπὶ τοὺς ὑποκεκλικότας σοι τὰς ἑαυτῶν κεφαλάς· οὐ γὰρ ἔκλιναν σαρκὶ καὶ αἵματι, ἀλλὰ σοὶ τῶ φοβερῷ Θεῷ. Σὺ οὖν, Δέσποτα, τὰ προκείμενα πᾶσιν ἡμῖν εἰς ἀγαθὸν ἐξομάλισον κατὰ τὴν ἑκάστου ἰδίαν χρείαν·

Εσύ λοιπόν, Δέσποτα, ρίξε από τον ουρανό το σπλαχνικό σου βλέμμα σ’ αυτούς που έχουν σκύψει σε σένα τα κεφάλια τους, γιατί δεν έσκυψαν σε άνθρωπο με σάρκα και αίμα, αλλά σε σένα τον φοβερό Θεό. Εσύ λοιπόν, δέσποτα, αυτά τα τίμια δώρα (=«τα προκείμενα»), σε όλους μας κάνε να γίνουν ωφέλιμα, [άλλη ερμηνεία: τα «προκείμενα»= τα καθημερινά προβλήματα προς το συμφέρον απάλυνε (ή δώσε αίσιο τέλος)] ανάλογα με την ανάγκη που έχει ο καθένας,

τοῖς πλέουσι σύμπλευσον, τοῖς ὁδοιποροῦσι συνόδευσον, τοὺς νοσοῦντας ἴασαι, ὁ ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν.

ταξίδεψε μαζί μ’ εκείνους που ταξιδεύουν στη θάλασσα, συνόδεψε εκείνους που περπατάνε στη στεριά, τους αρρώστους γιάτρεψε, εσύ που είσαι ο γιατρός των ψυχών και των σωμάτων μας.

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Χάριτι καὶ οἰκτιρμοῖς καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ μονογενοῦς σου Υἱοῦ, μεθ’ οὗ εὐλογητὸς εἶ, σὺν τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ σου Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Με τη χάρη και την ευσπλαχνία και τη φιλανθρωπία του μονογενούς σου Υιού, με τον οποίο είσαι δοξασμένος μαζί με το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό σου Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός·Ἀμήν.

Ἱερ· Πρόσχες, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου σου καὶ ἀπὸ θρόνου δόξης τῆς βασιλείας σου καὶ ἐλθὲ εἰς τὸ ἁγιάσαι ἡμᾶς,

Πρόσεξέ μας, Κύριε Ιησού Χριστέ και Θεέ μας, από το άγιο κατοικητήριό σου και από τον ένδοξο θρόνο της βασιλείας σου και έλα να μας αγιάσεις,

ὁ ἄνω τῷ Πατρὶ συγκαθήμενος καὶ ὧδε ἡμῖν ἀοράτως συνών· καὶ καταξίωσον τῇ κραταιᾷ σου χειρὶ μεταδοῦναι ἡμῖν τοῦ ἀχράντου σώματός σου καὶ τοῦ τιμίου αἵματος (106) καὶ δι’ ἡμῶν παντὶ τῷ λαῷ.

εσύ που στον ουρανό κάθεσαι μαζί με τον Πατέρα και αόρατα είσαι εδώ μαζί μας· και αξίωσέ μας με το παντοδύναμό σου χέρι να μεταδώσεις σε μας [τους ιερείς] το πανάγιο και αμόλυντο σώμα σου και το τίμιο αίμα, και από εμάς σε όλο το λαό.

[(106) «Σκέψου με ποια τιμή τιμήθηκες, ποια τράπεζα απολαμβάνεις! Αυτό [το Σώμα] το οποίο οι άγγελοι όταν το βλέπουν φρίττουν και δεν τολμούν να το ατενίσουν χωρίς δέος, εξαιτίας της αστραπής η οποία εκπέμπεται από εκεί, με αυτό εμείς τρεφόμαστε, με αυτό αναμιγνυόμαστε και έχουμε γίνει εμείς ένα σώμα Χριστού και μία σάρκα. - Αν το να γεννηθεί από Παρθένο είναι θαύμα μέγα…το ότι σταυρώθηκε και το ότι έχυσε το αίμα και έδωσε σε μας τον εαυτό του για πνευματική εστίαση και ευωχία, πώς θα μπορούσε να ονομαστεί; - Πόσοι τώρα λένε· ήθελα να δω τη μορφή Του…Να, τον βλέπεις, τον αγγίζεις, τον τρως… Πολλές μάνες μετά τη γέννα έδωσαν τα παιδιά να τα τρέφουν παραμάνες, ενώ Αυτός δεν το ανέχεται αυτό, αλλά μας τρέφει ο ίδιος με το δικό του αίμα…Αυτούς που γέννησε (με το Βάπτισμα), τους τρέφει με τον εαυτό του και δεν τους δίνει σε άλλον…Δεν βλέπετε τα βρέφη με πόση προθυμία αρπάζουν το μαστό; Με τόση ας προσερχόμαστε και εμείς…ας ελκύσουμε σαν νήπια που θηλάζουν τη χάρη» (Χρυσ. ΕΠΕ 12. 215·10.161·12.213-217) ]

Η ΥΨΩΣΗ (107). Ο ιερέας υψώνει τον άγιο άρτο

[(107)Η ύψωση του αγίου άρτου συμβολίζει σύμφωνα με τον ιερό Δαμασκηνό την ύψωση του Κυρίου επί του Σταυρού» (Τρεμπέλας) ]

Διακ· Πρόσχωμεν. Ας προσέξουμε.

Ἱερ·   Τὰ Ἅγια τοῖς ἁγίοις (108). Τα άγια αυτά [η Θ.Κοινωνία] είναι για τους αγίους.

[(108) «Όποιος είναι άγιος ας έλθει· όποιος δεν είναι, ας μετανοήσει»(Διδαχή12 Απ.ΕΠΕ23). Tην εκφώνηση αναφέρει και ο Ωριγένης γύρω στο 239/42 μ.Χ. (PG12,551) και ο άγ. Κύριλλος Ιεροσ. το 348 μ.Χ. προσθέτωντας: «Είναι άγια αυτά που έχουμε μπροστά μας, επειδή δέχτηκαν την επιφοίτηση του αγίου Πνεύματος. Άγιοι είστε και σεις διότι αξιωθήκατε του αγίου Πνεύματος. Τα άγια λοιπόν είναι κατάλληλα για τους αγίους. Έπειτα εσείς λέτε· Εἷς Ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός»(ΜυσταγΚατήχΕ19,ΕΠΕ2,393) «Ο ιερέας… με φρικτή βοή, σηκώνει ψηλά το χέρι σαν ένας κήρυκας… άλλους τους καλεί και άλλους τους αποκλείει. Και δεν το κάνει αυτό με το χέρι, αλλά με τη γλώσσα… Διότι αυτό εννοεί: Εάν κανείς δεν είναι άγιος να μην προσέλθει. Και δεν λέει να είναι απλά και μόνο καθαρός από αμαρτήματα, αλλά άγιος» (Χρυσ.ΕΠΕ 25,43). «[ο αγ.Κύριλλος Αλεξανδρ.(+444) μιλά για τον εαυτό του] Ούτε ο φοβερός σε πανουργία διάβολος να μας στήνει παγίδα και θηλιά την επιζήμια ευλάβεια… Εξετάζοντας τα σχετικά με μένα, δεν βλέπω τον εαυτό μου να είμαι άξιος. Πότε λοιπόν θα γίνεις άξιος;... Γιατί, εάν πρόκειται πάντοτε να χάνεις το θάρρος με τα ολισθήματα, και δεν σταματήσεις να ολισθαίνεις… θα βρεθείς τελείως αμέτοχος του αγιασμού που σώζει» (αγ. Κύριλλος Αλεξ. ΕΠΕ 28, 99) «Αγίους ονομάζει εδώ τους τέλειους στην αρετή, αλλά και όσους βιάζονται να φθάσουν την τελειότητα αυτή, αλλά δεν την έφθασαν ακόμη. Γιατί και τούτους τίποτα δεν εμποδίζει να αγιάζονται με την συμμετοχή τους στα άγια μυστήρια»(Νικ. Καβάσιλας ΕΠΕ Φιλ.22,185) «Αμαρτία προς θάνατον είναι όταν κάποιοι αμαρτάνοντας μένουν αδιόρθωτοι»(5ος Ζ Οικ.Συνοδ) «Δεν υπάρχει αμαρτία ασυγχώρητη, παρά η αμετανόητη»(άγ. Ισαάκ Σύρος,Απαντα 127,1) «Εάν είσαι άξιος και πάρεις άδεια γι’ αυτό, πήγαινε με φόβο και χαρά να κοινωνήσεις τα απόρρητα αγαθά» (Συμεών Ν. Θεολ. ΕΠΕ19Δ.321) «Θα τιμωρηθεί το ίδιο, με όση τιμωρία θα υποστούν αυτοί που σταύρωσαν το Χριστό. Όπως ακριβώς εκείνοι οι σφαγείς έγιναν ένοχοι για το αίμα, έτσι και αυτοί που ανάξια κοινωνούν. - Όπως τότε οι στρατιώτες δεν κέντησαν την πλευρά, για να πιουν (το Αίμα), αλλά για να το χύσουν, έτσι και αυτός που ανάξια προσέρχεται και δεν καρπώνεται τίποτα από το Ποτήριο. - Αν βαστούσες κοπριά στα χέρια σου, θα τολμούσες να αγγίξεις την άκρη του ενδύματος του επίγειου βασιλιά; Καθόλου» (Χρυσ. ΕΠΕ 31.137· 18Α.202· 30.315)]

Λαός· Εἷς Ἅγιος (108^Α), εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός. Ἀμήν.

Ένας είναι άγιος, ένας είναι Κύριος, ο Ιησούς Χριστός, για τη δόξα του Θεού Πατέρα· αμήν.

[(108^Α) «Ένας είναι από τη φύση του άγιος. Ενώ εμείς… γινόμαστε άγιοι με τη συμμετοχή μας στην αγιότητα εκείνου, με την άσκηση και την προσευχή»(άγ.Κύριλλος Ιεροσ.ΕΠΕ2,393)]

Εἶτα ψάλλεται τὸ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΝ (109).

[(109) Το «Κοινωνικό» άλλοτε παρατεινόταν μέχρι το τέλος της θείας κοινωνίας και από τους λαϊκούς. Γι’ αυτό λέγεται και Κοινωνικό, διότι όταν ψαλλόταν αυτό, διεξαγόταν η θεία κοινωνία και του κλήρου και του λαού. Αποτελούνταν λοιπόν παλαιότερα όχι μόνον από ένα στίχο, αλλά από ολόκληρο ψαλμό. Τέτοιοι ψαλμοί ήταν συνήθως ο 22ος («Κύριος ποιμαίνει με...»), ο 33ος («Ευλογήσω τον Κύριον εν παντί καιρώ...»), ο 144ος («Υψώσω σε, ο Θεός μου, ο βασιλεύς μου...») και ο 116ος («Αινείτε τον Κύριον πάντα τα έθνη...» (Τρεμπέλας)].

Τις Κυριακές το:

Αἰνεῖτε τὸν Κύριον ἐκ τῶν οὐρανῶν. Ἀλληλούϊα.

Υμνείτε τον Κύριο από τους ουρανούς. Αλληλούια.

Η ΚΛΑΣΗ (=ΤΕΜΑΧΙΣΜΟΣ) (110)

[(110) «Ο μελισμός του αγίου άρτου γίνεται κατά μίμησην του τεμαχισμού που έκανε ο Κύριος όταν παρέδιδε το μυστήριο, κόβοντας τον έναν άρτο και διανέμοντάς τον στους μαθητές. Ο μελισμός λοιπόν αυτός του αγίου άρτου είχε αρχικά ως κύριο σκοπό τον τεμαχισμό του σε κομμάτια για τη μετάδοση από αυτά στους πιστούς. Παράλληλα υπενθύμιζε σε όλους όσους κοινωνούσαν «ότι εις άρτος, εν σώμα οι πολλοί έσμεν, οι γαρ πάντες εκ του ενός άρτου μετέχομεν» (Α’ Κορ. ι’ 17). Αργότερα όμως ο τεμαχισμός αυτός του άρτου έγινε σύμβολο της κακώσεως που υπέστη το σώμα του Χριστού κατά το πάθος του επάνω στο σταυρό»(Τρεμπέλας) ] «Εκείνο που δεν έπαθε πάνω στο Σταυρό, το υφίσταται στην προσφορά για σένα και ανέχεται να κατατεμαχίζεται για να χορτάσει τους πάντες. - Σε ένωσα και σε σύνδεσα με τον εαυτό μου. Φάε με, είπα, πιες με… Όχι απλώς συνδέομαι μαζί σου, αλλά συμπλέκομαι, τρώγομαι, λεπτύνομαι λίγο λίγο, για να γίνει μεγαλύτερη η ανάμιξη, η συμπλοκή και η ένωση. Γιατί εκείνα που ενώνονται διατηρούν τα όριά τους, εγώ όμως συνυφαίνομαι μαζί σου. Δεν θέλω δηλαδή να υπάρχει κάτι ενδιάμεσο· θέλω τα δύο να είναι ένα» (Χρυσοστ. ΕΠΕ 18Α, 87· 23.405) «Υψώνεται στα χέρια του ιερέα το Σώμα, όπως έγινε πάνω στο Σταυρό και μεταδίδεται τεμαχισμένο και με αυτόν τον τρόπο θάβεται μέσα μας ο Χριστός και μαζί του μας καθιστά άφθαρτους. Αυτό είναι το πέρας (ολοκλήρωση-τέρμα) της θείας οικονομίας» (άγ.Ιω. Δαμασκηνός, PG 95,409)]

Διακ·Μέλισον, Δέσποτα, τὸν ἅγιον Ἄρτον. Τεμάχισε, δέσποτα τον άγιο άρτο .

Ἱερ· Μελίζεται καὶ διαμερίζεται ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ μελιζόμενος καὶ μὴ διαιρούμενος (111), ὁ πάντοτε ἐσθιόμενος καὶ μηδέποτε δαπανώμενος, ἀλλὰ τοὺς μετέχοντας ἁγιάζων.

Τεμαχίζεται και μοιράζεται ο αμνός του Θεού, εκείνος που τεμαχίζεται και δεν διαιρείται, που πάντοτε τρώγεται και ποτέ δεν τελειώνει (ξοδεύεται), αλλά αγιάζει εκείνους που τον κοινωνούν.

[(111) «Με το μελισμό ο Χριστός τεμαχίζεται… χωρίς αυτό να σημαίνει πως σε κάθε μερίδα έχουμε ένα κομμάτι του Χριστού: «καν μερίζεται, αμέριστος διαμένει και άτμητος, έφ' ενί εκάστω μέρει των τεμνομένων ο αυτός όλος θεάνθρωπος μεριζόμενος τε και ευρισκόμενος»(Θεοδώρου Ανδίδων). Σε κάθε κομμάτι είναι ολόκληρος ο Χριστός» (Κογκούλη…) «Ώστε να μπορούν… να είναι και να καλούνται κατά χάριν θεοί, εξαιτίας του ολόκληρου Θεού, που τους γέμισε εξ’ ολοκλήρου και κανένα κομμάτι τους δεν άφησε άδειο από την παρουσία Του» (Μάξιμος Ομολ.) «Όπως όλος ο ήλιος φαίνεται μέσα σε όλο τον άθραυστο καθρέπτη, και μέσα σε κάθε μέρος του σπασμένου καθρέπτη· έτσι και όλο το Σώμα του Κυρίου βρίσκεται σε όλο τον αμέλιστο Άρτο, και σε κάθε μέρος του μελισμένου άρτου» (Νικοδήμου Αγιορ. Ομολογία Πίστεως 78)]

[ Ευχές Θείας Μεταλήψεως.Πιστεύω, Κύριε, καὶ ὁμολογῶ ὅτι σὺ εἶ ἀληθῶς ὁ Χριστός, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, ὁ ἐλθὼν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ. Ἔτι πιστεύω ὅτι τοῦτο αὐτό ἐστι τὸ ἄχραντον σῶμά σου καὶ τοῦτο αὐτό ἐστι τὸ τίμιον αἷμά σου. Δέομαι οὖν σου· ἐλέησόν με καὶ συγχώρησόν μοι τὰ παραπτώματά μου, τὰ ἑκούσια καὶ τὰ ἀκούσια, τὰ ἐν λόγῳ, τὰ ἐν ἔργῳ, τὰ ἐν γνώσει καὶ ἀγνοίᾳ· καὶ ἀξίωσόν με ἀκατακρίτως μετασχεῖν τῶν ἀχράντων σου μυστηρίων, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον. Ἀμήν.

Ἰδοὺ βαδίζω πρὸς θείαν κοινωνίαν.Πλαστουργέ, μὴ φλέξῃς με τῇ μετουσίᾳ.

Πῦρ γὰρ ὑπάρχεις τοὺς ἀναξίους φλέγον (112).Ἀλλ’ οὖν κάθαρον ἐκ πάσης με κηλίδος.

Τοῦ δείπνου σου τοῦ μυστικοῦ σήμερον, Υἱὲ Θεοῦ, κοινωνόν με παράλαβε· οὐ μὴ γὰρ τοῖς ἐχθροῖς σου τὸ μυστήριον εἴπω· οὐ φίλημά σοι δώσω, καθάπερ ὁ Ἰούδας· ἀλλ’ ὡς ὁ λῃστὴς ὁμολογῶ σοι· Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου.

[(112) «Ο [όσιος] π. Ιάκωβος (Τσαλίκης) το 1987 δεν επέτρεψε σε μία κοπέλα να κοινωνήσει. Εκείνη επισκέφτηκε κάποιο επίσκοπο, που της είπε να κοινωνήσει. Δύο φορές όμως που η κοπέλα προσήλθε στη θ. Ευχαριστία, διαπίστωσε κάτι περίεργο: στο στόμα της, με τη λαβίδα, δεν έμπαινε τίποτα. Τρόμαξε, μετανόησε κι έσπευσε να εξομολογηθεί πάλι στον π. Ιάκωβο… Διηγήθηκε για ένα δημοσιογράφο που θέλησε να κοινωνήσει χωρίς να πρέπει: - Την ώρα που πήγα να τον κοινωνήσω δίστασα… και περνά από την αγία λαβίδα μια χρυσή λάμψη πάνω από το κεφάλι μου και πάει στην αγία Τράπεζα… Η λάμψη αυτή σήμαινε ότι το άγιο Πνεύμα δεν άφησε το σώμα και το αίμα του Κυρίου να πάει σε ακάθαρτο άνθρωπο» (Ιάκωβος Τσαλίκης, Στυλ. Παπαδόπουλου, σ. 118) ]

Θεουργὸν αἷμα φρῖξον, ἄνθρωπε, βλέπων·Ἄνθραξ γάρ ἐστι τοὺς ἀναξίους φλέγων·

Θεοῦ τὸ σῶμα καὶ θεοῖ με καὶ τρέφει·Θεοῖ τὸ πνεῦμα, τὸν δὲ νοῦν τρέφει ξένως.

Ἔθελξας πόθῳ με, Χριστέ, καὶ ἠλλοίωσας τῷ θείῳ σου ἔρωτι· ἀλλὰ κατάφλεξον πυρὶ ἀΰλῳ τὰς ἁμαρτίας μου, καὶ ἐμπλησθῆναι τῆς ἐν σοὶ τρυφῆς καταξίωσον, ἵνα τὰς δύο σκιρτῶν μεγαλύνω, Ἀγαθέ, παρουσίας σου.

Ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν Ἁγίων σου πῶς εἰσελεύσομαι ὁ ἀνάξιος; Ἐὰν γὰρ τολμήσω συνεισελθεῖν εἰς τὸν νυμφῶνα, ὁ χιτών με ἐλέγχει ὅτι οὐκ ἔστι τοῦ γάμου, καὶ δέσμιος ἐκβαλοῦμαι ὑπὸ τῶν ἀγγέλων. Καθάρισον, Κύριε, τὸν ρύπον τῆς ψυχῆς μου καὶ σῶσόν με ὡς φιλάνθρωπος.

Δέσποτα φιλάνθρωπε, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ Θεός μου, μὴ εἰς κρῖμά μοι γένοιτο τὰ Ἅγια ταῦτα, διὰ τὸ ἀνάξιον εἶναί με, ἀλλ’ εἰς κάθαρσιν καὶ ἁγιασμὸν ψυχῆς τε καὶ σώματος, καὶ εἰς ἀρραβῶνα τῆς μελλούσης ζωῆς καὶ βασιλείας. Ἐμοὶ δὲ τὸ προσκολλᾶσθαι τῷ Θεῷ ἀγαθόν ἐστι, τίθεσθαι ἐν τῷ Κυρίῳ τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μου.

Τοῦ δείπνου σου τοῦ μυστικοῦ σήμερον, Υἱὲ Θεοῦ, κοινωνόν με παράλαβε· οὐ μὴ γὰρ τοῖς ἐχθροῖς σου τὸ μυστήριον εἴπω· οὐ φίλημά σοι δώσω, καθάπερ ὁ Ἰούδας· ἀλλ’ ὡς ὁ λῃστὴς ὁμολογῶ σοι· Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου.]

Μετὰ τὸ «Κοινωνικόν» ὁ Διάκονος ἐκφωνεῖ·

Μετὰ φόβου Θεοῦ (113), πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε.

Με φόβο Θεού, με πίστη και αγάπη ελάτε (να κοινωνήσετε).

[(113) «Όταν θα δεις τον ιερέα να σου προσφέρει (τα Μυστήρια), να μη νομίζεις ότι ο ιερέας το κάνει αυτό, αλλά πίστευε ότι το χέρι που απλώνεται είναι του Χριστού. - Όταν προσέρχεσαι στο φρικτό ποτήριο, να προσέρχεσαι έτσι, σαν να πίνεις από αυτήν την πλευρά … Σαν να αγγίζουν τα χείλη μας τη θεία και άχραντη πλευρά, έτσι να μεταλαβαίνουμε το σωτήριο Αίμα. - Μυστήρια και λέγονται και είναι· όπου τελούνται μυστήρια, επικρατεί μεγάλη ησυχία. Με μεγάλη λοιπόν ησυχία, με πολλή ευταξία και με την ευλάβεια που ταιριάζει ας πλησιάζουμε» (Χρυσ. ΕΠΕ 11.59· 14.677· 30. 236· 35, 519) «Λέγεται μετάληψη επειδή με αυτήν μεταλαμβάνουμε από την θεότητα του Ιησού»(Ιω.Δαμασκηνός ΕΠΕ1,475) «Ο δικός μου έρωτας [ο Χριστός], σταυρώθηκε και δεν υπάρχει μέσα μου φωτιά σαρκική, αλλά νερό «ζωντανό», που μιλάει σε μένα από μέσα μου και λέει· έλα στον Πατέρα. Δεν ευχαριστιέμαι με τροφή θανάτου, ούτε με τις ηδονές της ζωής αυτής. Θέλω τον άρτο του Θεού, δηλαδή το σώμα του Ιησού Χριστού… και πιοτό θέλω το αίμα του, που είναι αγάπη αθάνατη» (άγ. Ιγνάτιος ΕΠΕ, 119) «προσφέροντας έναν άρτο, που είναι φάρμακο αθανασίας, αντίδοτο για να μη πεθάνετε, αλλά να ζείτε με τον Χριστό για πάντα»(ο.π.91). «Να γίνεις σύσσωμος και σύναιμος Χριστού. Διότι έτσι γινόμαστε και χριστοφόροι, με το να διαδίδεται στα μέλη μας το σώμα του και το αίμα και κοινωνοί θείας φύσης κατά τον μακάριο Πέτρο (Β Πετρ.1,4) - Καθώς τα χείλη σου θα είναι ακόμη υγρά [από το Αίμα], σκούπισέ τα με τα δάχτυλά σου και, φέρνοντάς τα στα μάτια, στο μέτωπο και στα άλλα αισθητήριά σου, αγίασέ τα»(Κύριλλος Ιεροσ. Μυστ.Κατ.Δ3·Ε22,ΕΠΕ2,371,395) «Μέλη Χριστού γινόμαστε, μέλη ο Χριστός δικά μας· και χέρι ο Χριστός και πόδι ο Χριστός του πανάθλιου εμένα, κι ο άθλιος εγώ χέρι Χριστού και Χριστού πόδι πάλι· κινώ το χέρι και ο Χριστός όλος είναι το χέρι μου…Κινώ το πόδι και να! αστράπτει όπως εκείνος· μην πεις ότι βλασφημώ, αλλά αποδέξου αυτά» (ΣυμεώνΝ. Θεολ. ΕΠΕ 19Ε. 157)]

Καὶ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΜΕΤΑΛΗΨΗ τοῦ Λαοῦ. Μετά την Μετάληψη, ο ιερέας λέει:

Σῶσον, ὁ Θεός, τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου.

Σώσε, Θεέ μας, το λαό σου και ευλόγησε τους κληρονόμους της βασιλείας σου.

Λαὸς· Εἴδομεν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα (114) ἐπουράνιον, εὕρομεν πίστιν ἀληθῆ, ἀδιαίρετον Τριάδα (115) προσκυνοῦντες, αὕτη γὰρ ἡμᾶς ἔσωσεν.

Είδαμε το φως το αληθινό, πήραμε το επουράνιο άγιο Πνεύμα, βρήκαμε πίστη αληθινή, προσκυνώντας την αδιαίρετη Τριάδα, γιατί αυτή μας έσωσε.

[(114) «Όπου η Εκκλησία, εκεί και το Πνεύμα του Θεού και η πληρότητα της χάριτος» (άγ. Ειρηναίος, Κατά Αιρέσ. 3,24,1) «Ο καλός αγιοποιός και βοηθός και διδάσκαλος της Εκκλησίας [το Πνεύμα]» (Κύριλ.Ιεροσ.ΕΠΕ2,191) «Όποιος τρώει το σώμα μου με πίστη, τρώει μαζί του το πυρ του αγίου Πνεύματος» (άγ.Εφραίμ Σύρος, στο Π. Ευδοκίμωφ,Η προσευχή…80) «(Χωρίς το Πνεύμα) δεν θα απολαμβάναμε τα μυστήρια. Γιατί χωρίς τη χάρη του Αγ.Πνεύματος δεν θα γινόταν ποτέ το μυστικό σώμα και αίμα. - Αν δεν ήταν παρόν το Πνεύμα, δεν θα ιδρυόταν η Εκκλησία· αφού όμως υπάρχει η Εκκλησία, είναι ολοφάνερο ότι είναι παρόν το Πνεύμα» (Χρυσ. ΕΠΕ36.141,313) «Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι να αποκτήσουμε το Άγιο Πνεύμα» (οσ. Σεραφείμ Σάρωφ. Πόποβιτς,71) (115) «Δεν μετέχουμε σε κάτι από τα δικά Του, αλλα σε Αυτόν τον ίδιο. Δεν δεχόμαστε στις ψυχές μας κάποια ακτίνα και κάποιο φως, αλλά τον ίδιο τον δίσκο(του Ηλίου)» (Νικ.Καβασ. ΕΠΕ, 415) «Να γίνουμε όχι μόνο Χριστιανοί, αλλά και Χριστός» (Αυγουστίνος, Φλωρόφσκυ, Αγ. Γραφή…88)]

Ιερ·   Πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

(Ας είναι ευλογημένος ο Θεός μας) Πάντοτε, τώρα και πάντα και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Διακ· Ὀρθοί· μεταλαβόντες τῶν θείων, ἁγίων, ἀχράντων, ἀθανάτων (116), ἐπουρανίων καὶ ζωοποιῶν, φρικτῶν τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων, ἀξίως εὐχαριστήσωμεν τῷ Κυρίῳ.

Όρθιοι [σηκωθείτε]. Αφού μεταλάβαμε τα θεία, άγια, άχραντα (πάναγνα), αθάνατα, επουράνια και ζωοποιά, φρικτά μυστήρια του Χριστού, ας ευχαριστήσουμε άξια τον Κύριο.

[(116) «Πάντοτε έχουμε γιορτή… πάντοτε μπορούμε να γιορτάζουμε το Πάσχα. - Αν προσέλθει κάποιος με καθαρή συνείδηση, επιτελεί Πάσχα, είτε σήμερα, είτε αύριο, είτε οποτεδήποτε μετάσχει στην Κοινωνία» (Χρυσ. ΕΠΕ 36,297· 34,180) «Το δικό μας Πάσχα τελείται σε κάθε σύναξη»(ΕΠΕ34,169) «Δεν έχει τίποτα παραπάνω το μυστήριο που γίνεται το Πάσχα από αυτό που γίνεται τώρα· είναι ένα και το αυτό· πάντοτε Πάσχα είναι»(ΕΠΕ 23,209) «το Πάσχα…είναι η προσφορά και η θυσία που επιτελείται σε κάθε σύναξη…Κάθε φορά που προσέρχεσαι με καθαρή συνείδηση… επιτελείς το Πάσχα, όχι όταν νηστεύεις, αλλά όταν μετέχεις στη θυσία εκείνη» (ΕΠΕ34,177) «Ιερουργώντας… διάλυε το πλήθος των αμαρτημάτων μου, αγγίζοντας την αναστάσιμη θυσία» (άγ. Γρηγ.Θεολ.ΕΠΕ7.289) «Ο άρτος που κατεβαίνει από τον ουρανό (η Θ.Κοινωνία) και δίνει ζωή στον κόσμο, τον οποίο όσοι τον τρώγουν όχι μόνο τρέφονται, αλλά και ζωοποιούνται και ζώντας ανασταίνονται ως εκ νεκρών... Εάν λοιπόν εορτάζεις έτσι και έτσι μεταλαμβάνεις τα θεία μυστήρια, όλη σου η ζωή θα είναι μία εορτή, και ούτε εορτή, αλλά αφορμή εορτής και ένα Πάσχα, η μετάβαση και αναχώρηση από τα ορατά προς τα νοητά»(Συμεών Ν.Θεολ.19Γ, 279,283)]

Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.

Βοήθησε, σώσε, ελέησε και διαφύλαξέ μας Θεέ μας, με τη χάρη σου.

Λαός·Κύριε, ἐλέησον.

Διακ· Τὴν ἡμέραν πᾶσαν, τελείαν, ἁγίαν, εἰρηνικὴν καὶ ἀναμάρτητον αἰτησάμενοι, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα.

Αφού ζητήσαμε όλη η ήμερα να είναι τέλεια, αγία, ειρηνική και αναμάρτητη, τους εαυτούς μας και τους άλλους και όλη μας τη ζωή ας αφήσουμε με εμπιστοσύνη στον Χριστό και Θεό μας.

Λαός· Σοί, Κύριε. Σε σένα, Κύριε [εμπιστευόμαστε τη ζωή μας]

Ἱερ·   Εὐχαριστοῦμέν (117) σοι, Δέσποτα φιλάνθρωπε, εὐεργέτα τῶν ψυχῶν ἡμῶν, ὅτι καὶ τῇ παρούσῃ ἡμέρᾳ κατηξίωσας ἡμᾶς τῶν ἐπουρανίων σου καὶ ἀθανάτων Μυστηρίων. Ὀρθοτόμησον ἡμῶν τὴν ὁδόν, στήριξον ἡμᾶς ἐν τῷ φόβῳ σου τοὺς πάντας, φρούρησον ἡμῶν τὴν ζωήν, ἀσφάλισαι ἡμῶν τὰ διαβήματα· εὐχαῖς καὶ ἱκεσίαις τῆς ἐνδόξου Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας καὶ πάντων τῶν ἁγίων σου.

Σ’ ευχαριστούμε, Δέσποτα φιλάνθρωπε, ευεργέτη των ψυχών μας, γιατί και τη σημερινή ημέρα, μάς αξίωσες να μεταλάβουμε τα επουράνια και αθάνατα μυστήριά σου. Κάνε σωστό και ίσιο το δρόμο της ζωής μας, στήριξε όλους μας στο φόβο σου, φρούρησε τη ζωή μας, ασφάλισε τα βήματά μας, με τις ευχές και τις παρακλήσεις της ένδοξης Θεοτόκου και παντοτεινά παρθένου Μαρίας και όλων των αγίων σου.

[(117) ««Και αφού ύμνησαν βγήκαν στο όρος των Ελαιών»(Ματθ.26,30)…Ακούστε όλοι όσοι δεν περιμένετε την τελευταία ευχή των μυστηρίων· διότι αυτή η ευχή είναι σύμβολο της προσευχής εκείνης. Ο Κύριος ευχαρίστησε πριν δώσει στους μαθητές το άγιο σώμα Του, για να ευχαριστούμε και εμείς. Και αφού τους το έδωσε, πάλι ευχαρίστησε και ύμνησε, για να κάνουμε και εμείς το ίδιο… - Εκείνον (τον Ιούδα που έφυγε) μιμούνται και αυτοί που αναχωρούν πριν από το τέλος της ευχαριστίας» (Χρυσοστ. ΕΠΕ 12,199· 35, 517)«Αφού αναμείνεις την ευχή, ευχαρίστησε το Θεό που σε καταξίωσε αυτών των τόσο μεγάλων μυστηρίων» (άγ. Κύριλλος Ιεροσολ. Μυστ.Κατ.Ε,22)]

Καὶ ἐκφωνεῖ·

Ὅτι σὺ εἶ ὁ ἁγιασμὸς ἡμῶν καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Γιατί εσύ είσαι ο αγιασμός μας και σε σένα τη δοξολογία στέλνουμε, τον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός·   Ἀμήν.

Ἱερ· (118) Ἐν εἰρήνῃ προέλθωμεν (119). Με ειρήνη ας αποχωρήσουμε.

[(118)«Αρχικά η απόλυση γινόταν με μία απλή προτροπή. Στη βυζαντινή λειτουργία ήταν το «Ἐν εἰρήνῃ προέλθωμεν»(Κογκούλη…)

(119) «Σαν λιοντάρια λοιπόν που βγάζουν φωτιά, έτσι αναχωρούμε από εκείνη την τράπεζα, αφού γινόμαστε φοβεροί στο διάβολο…Αυτό το Αίμα, αν το πάρουμε άξια διώχνει τους δαίμονες και τους κρατά μακριά μας…Διότι όπου δουν το αίμα το Δεσποτικό, οι μεν δαίμονες τρέπονται σε φυγή, προσέρχονται όμως οι άγγελοι…Όσοι μετέχουν σε αυτό το αίμα, στέκονται μαζί με τους αγγέλους και αρχαγγέλους…φορούν τη βασιλική στολή του Χριστού - Έτσι πρέπει να βγαίνουμε από εδώ, σαν μέσα από ιερά άδυτα, σαν να έχουμε κατέβει από τους ίδιους τους ουρανούς…Δεν θα χρειασθούμε να πούμε τίποτα στους απόντες όταν βγούμε από εδώ. Αλλά από τη δική μας ωφέλεια θα αισθανθούν τη δική τους ζημιά και θα τρέξουν γρήγορα για να απολαύσουν τα ίδια. - Εάν πάει κανείς και καθίσει σε αρωματοπωλείο και χωρίς να θέλει απορροφά κάποια ευωδία, πολύ περισσότερο συμβαίνει αυτό σε εκείνον που εκκλησιάζεται. - Ή νομίζετε ότι αυτό είναι ευλάβεια, το να παραβρίσκεστε πάντοτε στη σύναξη; Αυτό δεν είναι τίποτα αν δεν αποκομίσουμε κάποια ωφέλεια· αν δεν αποκομίζουμε κάτι, είναι προτιμότερο να μένουμε σπίτι· διότι οι πρόγονοί μας έχτισαν τις εκκλησίες όχι για να βλεπόμαστε… αλλά για να γίνουμε καλύτεροι. Κατάντησε το πράγμα απλώς νόμος και υποχρέωση και συνήθεια… Βαφείο είναι η εκκλησία· αν πάντοτε βγαίνετε άχρωμοι, τότε τι το όφελος που συνεχώς έρχεστε εδώ;… Προσευχόμαστε, θα πει κάποιος. Και τι σημασία έχει αυτό, εφόσον η προσευχή μένει χωρίς έργα; - Σου έγινε ανώφελη η μετάληψη χωρίς το κατόρθωμα της ειρήνης. - Γίναμε κοινωνοί της πνευματικής τράπεζας· ας γίνουμε κοινωνοί και της πνευματικής αγάπης. - Πρέπει και στα δύο να σωφρονούμε (πριν και μετά τη Μετάληψη)· και μάλιστα μετά, όταν έχουμε δεχτεί το νυμφίο. Πριν μεν, για να γίνεις άξιος να Τον πάρεις, ενώ μετά για να μη φανείς ανάξιος όσων έλαβες» (Χρυσ. ΕΠΕ 13Α.333, 337· 26.567,569· 16Α.169,171· 13Α.479· 35,621· 10.409· 18Α.206) «Είναι ανάγκη να κοινωνήσουμε τη γνώμη Αυτού του οποίου κοινωνούμε τα αίματα και όχι να είμαστε σε άλλα ενωμένοι μαζί Του και σε άλλα χωρισμένοι» (Νικ.Καβασ. ΕΠΕ22.513) ]

Διακ· Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Λαός·Κύριε, ἐλέησον.

Η ΟΠΙΣΘΑΜΒΩΝΟΣ ΕΥΧΗ (120)  

[(120) διαβαζόταν πίσω από τον άμβωνα, που παλιά ήταν στο μέσο του ναού. (Κογκούλη…)]

Ἱερ· Ὁ εὐλογῶν τοὺς εὐλογοῦντάς σε, Κύριε, καὶ ἁγιάζων τοὺς ἐπὶ σοὶ πεποιθότας, σῶσον τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου. Τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας σου φύλαξον·

Εσύ, Κύριε, που ευλογείς εκείνους που σε ευλογούν και αγιάζεις αυτούς που έχουν την εμπιστοσύνη τους σε σένα, σώσε το λαό σου και ευλόγησε τους κληρονόμους της βασιλείας σου. Όλα τα μέλη της Εκκλησίας σου φύλαξε,

ἁγίασον τοὺς ἀγαπῶντας τὴν εὐπρέπειαν τοῦ οἴκου σου· σὺ αὐτοὺς ἀντιδόξασον τῇ θεϊκῇ σου δυνάμει καὶ μὴ ἐγκαταλίπῃς ἡμᾶς τοὺς ἐλπίζοντας ἐπὶ σέ. Εἰρήνην τῷ κόσμῳ σου δώρησαι, ταῖς Ἐκκλησίαις σου, τοῖς ἱερεῦσι, τοῖς ἄρχουσιν ἡμῶν, τῷ στρατῷ καὶ παντὶ τῷ λαῷ σου·

αγίασε αυτούς που αγαπούν την ευπρέπεια (ομορφιά) του ναού σου˙ συ ανταπόδωσέ τους δόξα με τη θεϊκή σου δύναμη και μην εγκαταλείψεις εμάς που ελπίζουμε σε σένα. Ειρήνη στον κόσμο σου δώρησε, στις Εκκλησίες σου, στους ιερείς, στους άρχοντές μας, στο στρατό και σ’ όλον το λαό σου,

ὅτι πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι, καταβαῖνον ἐκ σοῦ τοῦ Πατρὸς τῶν φώτων· καὶ σοὶ τὴν δόξαν καὶ εὐχαριστίαν καὶ προσκύνησιν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

γιατί κάθε χάρισμα καλό και κάθε δώρο τέλειο είναι από ψηλά και κατεβαίνει από σένα τον Πατέρα των φώτων· γι’ αυτό απευθύνουμε τη δοξολογία, την ευχαριστία και την προσκύνηση σε σένα, τον Πατέρα και τον Υιό και το άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν. Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον (121) ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος [στίχ. 2 του 112 Ψαλμού] (3 φορές).

Ας είναι το όνομα του Κυρίου ευλογημένο από τώρα και για πάντα (γ')

[(121)«Τίποτα δεν κάνει τόσο χαρούμενη τη ζωή μας, όσο η χαρά της Εκκλησίας. Στην εκκλησία συντηρείται η χαρά εκείνων που χαίρονται, στην εκκλησία υπάρχει η ψυχική ευφορία εκείνων που στενοχωρούνται» (Χρυσ.ΕΠΕ8Α.323) «Δικά σου πλάσματα είμαστε και η καρδιά μας δεν ησυχάζει όσο δεν αναπαύεται μέσα σου» (αγ. Αυγουστίνος Εξομολ.Α.εκδ.Πατάκη.σ.117) «Ζω ήδη μέσα στο ράσο εξήντα επτά χρόνια, και κάθε φορά η Λειτουργία είναι για μένα κάτι νέο, μοναδικό! Είναι αδύνατον να την συνηθίσουμε!» (αγ. Σωφρόνιος Έσσεξ, Οικοδομώντας… Γ,229)]

[ [ [ ο Ἱερεὺς λέει την ευχή στην Πρόθεση· Τὸ πλήρωμα τοῦ νόμου καὶ τῶν προφητῶν, αὐτὸς ὑπάρχων, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ πληρώσας πᾶσαν τὴν πατρικὴν οἰκονομίαν, πλήρωσον χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης τὰς καρδίας ἡμῶν πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Χριστὲ και Θεέ μας, εσύ που είσαι η εκπλήρωση του νόμου και των προφητών και που πραγματοποίησες όλη την οικονομία [=το σχέδιο της σωτηρίας] του Πατέρα, γέμισε με χαρά και ευφροσύνη τις καρδιές μας, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες. Αμήν. ] ] ]

Διακ· Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.

Λαός· Κύριε, ἐλέησον.

Ἱερ·   Εὐλογία Κυρίου καὶ ἔλεος αὐτοῦ ἔλθοι ἐφ’ ὑμᾶς, τῇ αὐτοῦ θείᾳ χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ, πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Η ευλογία και το έλεος του Κυρίου ας έλθει σε σας, με τη θεία χάρη και τη φιλανθρωπία του, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες.

Λαός· Ἀμήν.

Ἱερ·   Δόξα σοι, ὁ Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι. Δόξα σε σένα, Θεέ, δόξα σε σένα.

Ὁ ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν Χριστὸς ὁ ἀληθινὸς Θεὸς ἡμῶν, ταῖς πρεσβείαις τῆς παναχράντου καὶ παναμώμου ἁγίας αὐτοῦ Μητρός· δυνάμει τοῦ τιμίου καὶ ζωοποιοῦ Σταυροῦ· προστασίαις τῶν τιμίων, ἐπουρανίων Δυνάμεων Ἀσωμάτων· ἱκεσίαις τοῦ τιμίου, ἐνδόξου, προφήτου, Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου· τῶν ἁγίων ἐνδόξων καὶ πανευφήμων Ἀποστόλων· τῶν ἁγίων ἐνδόξων καὶ καλλινίκων Μαρτύρων· τῶν ὁσίων καὶ θεοφόρων πατέρων ἡμῶν (τοῦ ἁγίου τοῦ ναοῦ)· τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Χρυσοστόμου· τῶν ἁγίων καὶ δικαίων Θεοπατόρων Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννης, (τοῦ ἁγίου τῆς ἡμέρας) οὗ καὶ τὴν μνήμην ἐπιτελοῦμεν, καὶ πάντων τῶν Ἁγίων, ἐλεήσαι καὶ σώσαι ἡμᾶς, ὡς ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος.

Λαὸς· Τὸν εὐλογοῦντα καὶ ἁγιάζοντα ἡμᾶς, Κύριε, φύλαττε εἰς πολλὰ ἔτη.

             Αυτόν που μας ευλογεί και μας αγιάζει, Κύριε φύλαγέ τον να ζήσει πολλά χρόνια.

Ἱερ·   Δι’ εὐχῶν τῶν ἁγίων πατέρων ἡμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς (122).

Με τις ευχές των αγίων πατέρων μας, Κύριε Ιησού Χριστέ και Θεέ μας, ελέησέ μας.

[(122)«Η φράση έχει προέλθει από τα μοναστήρια και αναφέρεται στους παρόντες πατέρες, δηλ. στους μοναχούς» (Κογκούλη…) «Και για ένα βήμα, θα πάρει μισθό καθένας που τρέχει στο καλό…Τρέχε στην ακολουθία…Και αν ακόμη προλάβεις μόνο την τελευταία ευχή, μη δείξεις οκνηρία, αλλά σήκω επάνω» (Εφραίμ Σύρου, ΈργαΓ,86) ]

Λαός· Ἀμήν (123).

[(123) «[Το Μυστήριο αυτό] είναι το τελείωμα της ζωής, όπου, όταν φθάσουμε, δεν θα χρειάζεται πλέον τίποτα άλλο για την επιζητούμενη ευδαιμονία… (Αυτό) οδηγεί στην κορυφή των αγαθών. Γι αυτό εδώ είναι το έσχατο τέλος κάθε ανθρώπινης προσπάθειας… Δεν είναι δυνατόν να πάμε παρά πέρα, ούτε να προσθέσουμε τίποτα…Μετά από την Ευχαριστία δεν υπάρχει τίποτα προς το οποίο να τείνουμε, αλλά πρέπει να σταθούμε εδώ και να στοχεύουμε στο πώς θα κρατήσουμε μέχρι τέλους το θησαυρό που έχουμε»(Νικ. Καβάσιλας ΕΠΕ,Φιλ.22,411,416)«Ω μυστήριο ευσέβειας και θέωσης! Ω δεσμός ενότητας και αγάπης! Όποιος θα ήθελε να ζει, έχει την πηγή της ζωής»(Αυγουστίνος,Ο υιός των δακρύων,150) «Θ’ αναπαυθούμε και θα δούμε· θα δούμε και θ’ αγαπήσουμε· θ’ αγαπήσουμε και θα δοξάσουμε… [στη Βασιλεία, την οποία γευόμαστε στη Θ.Λειτ.]» (Αυγουστίνος) «Αν είστε αμελείς για τη σωτηρία σας, και ο Θεός «θα είναι αμελής». Διατηρείστε λοιπόν…τις λειτουργικές ακολουθίες. Αλλά μήπως υπάρχει και τίποτα που να μην είναι λειτουργική πράξη; Όλα στη ζωή μας είναι μία αδιάκοπη Λειτουργία. Φυλάξτε λοιπόν αυτή τη Λειτουργία»(αγ.ΣωφρόνιοςΈσσεξ.Οικοδομώντας…Β,112) «Στις 11 Φεβρουαρίου του 304 μ.Χ. εδικάζοντο εις την Καρχηδόνα μερικοί Χριστιανοί, διότι είχαν κάμει το “έγκλημα” να παρακολουθήσουν την λειτουργίαν, πράγμα το οποίον απηγορεύετο ρητώς από το διάταγμα του θεομάχου Αυτοκράτορος Διοκλητιανού… Όταν ο Ανθύπατος Ανουλίνος ερωτά τους υποψηφίους μάρτυρας:

- Ελάβατε μέρος εις τας συνάξεις των Χριστιανών; Και οι μάρτυρες απαντούν:

- Είμεθα Χριστιανοί! Ο Ανθύπατος οργίζεται και τους ξαναρωτά:

- Δεν σας ερωτώ, εάν είσθε Χριστιανοί, αλλά εάν ελάβατε μέρος εις τα συνάξεις των Χριστιανών. Και οι Χριστιανοί με το ίδιο ακατάβλητον θάρρος ομολογούν:

- Είμεθα Χριστιανοί και επομένως ελάβαμε μέρος εις την τέλεσιν του μυστηρίου του Κυρίου! … Δεν μπορούμε να ζήσωμε χωρίς να τελούμεν το θείον δείπνον.

Μετά τας θαρραλέας αυτάς απαντήσεις προσθέτει ο αφηγητής του μαρτυρίου: “Ωσάν να ημπορούσε να υπάρχη Χριστιανός, χωρίς να συμμετέχη εις τα ευχαριστιακάς συνάξεις, ή να συμμετέχη εις τα συνάξεις αυτάς χωρίς να είναι Χριστιανός» (Αρχ. ΗλίαςΜαστρογιαννόπουλος“Φάρμακον αθανασίας, εκδ. “ΖΩΗ”,σ.18-19 (6η έκδ.)]

[ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΘΕΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

«Γίνεται στον καθένα η διάδοση και η μετάληψη… και στέλνονται στους απόντες» (άγ. Ιουστίνος [150μ.Χ.] ΕΠΕ195) «Οι διάκονοι, αφού πάρουν όσα περίσσεψαν, να τα μεταφέρουν στα ΠΑΣΤΟΦΟΡΙΑ» (Αποστολ. Διαταγαί ΕΠΕ 439) «Όταν άλλη γυναίκα είχε προσπαθήσει με ανάξια χέρια να ανοίξει το ΑΡΤΟΦΟΡΙΟ, στο οποίο υπήρχε το άγιο σώμα του Κυρίου, τρομοκρατήθηκε από φωτιά που ξεπήδησε, όταν αυτή τόλμησε να το αγγίξει» (αγ. Κυπριανός De lapsis 26 [251μ.Χ.], Ostracon.σ.75) «Η χριστιανή σύζυγος κοινωνάει σπίτι της το βράδυ κρυφά από τον μη πιστό σύζυγό της τον [άγιο] άρτο πριν φάει κάτι άλλο» (Τερτυλλιανός [200μ.Χ.]ad uxorem, II,5) «Στην Αλεξάνδρεια δε και σ’ όλη την Αίγυπτο ακόμη και κάθε λαϊκός έχει συνήθως Κοινωνία στο σπίτι του και μεταλαμβάνει οποτεδήποτε θέλει. Άπαξ τελειώσει και δώσει την θυσία ο ιερέας, αυτός που την λαμβάνει ως σύνολο, μεταλαμβάνοντας από αυτήν καθημερινά, οφείλει να πιστεύει ότι μεταλαμβάνει και δέχεται αυτήν από αυτόν που την έδωσε» (Μ. Βασιλ.ΕΠΕ3.505) «Ο πρεσβύτερος τη νύχτα έδωσε στο παιδί τεμάχιο της ευχαριστίας… Το παιδί πήγε στην κλίνη του Σεραπίωνα… περιέβρεξε το τεμάχιο και αμέσως το έριξε στο στόμα του γέροντα, ο οποίος αφού κατάπιε λίγο αμέσως παρέδωσε το πνεύμα» (Ευσεβίου Εκκλ.Ιστ. ΣΤ44, 5 ΕΠΕ 2,331) «Για αυτούς που πεθαίνουν να φυλαχθεί και τώρα ο παλαιός και κανονικός νόμος, ώστε, αν κάποιος πεθαίνει να μην αποστερείται το τελευταίο και αναγκαιότατο εφόδιο»(Α΄ΟικουμΣύνοδος κανών 13).

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ:

ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΥ

     «Κανένας να μην πλανάται· εάν κάποιος δεν βρίσκεται μέσα στο θυσιαστήριο, στερείται τον άρτο του Θεού. Διότι εάν η προσευχή ενός και δύο έχει τόση δύναμη, πόσο μάλλον η προσευχή του επισκόπου και ολόκληρης της Εκκλησίας. Εκείνος λοιπόν που δεν έρχεται στη συνάθροιση, αυτός ήδη δείχνει υπερηφάνεια και ξεχωρίζει τον εαυτό του» (αγ.Ιγνάτιος ΕΠΕ81)

     «Φροντίστε λοιπόν να συναθροίζεστε συχνότερα για να ευχαριστείτε και να δοξάζετε τον Θεό. Διότι, όταν συγκεντρώνεστε μαζί συχνά, καταργούνται οι δυνάμεις του σατανά και διαλύεται ο όλεθρός του με την ομόνοια της πίστης σας»(Ιγνάτιος ΕΠΕ,85)

     «Διότι ποια απολογία θα έχουμε, ποια συγγνώμη, όταν αυτός μεν από τους ουρανούς κατεβαίνει για μας, ενώ εμείς ούτε από το σπίτι δεν ερχόμαστε σε αυτόν;»(Χρυσόστομος.PG48,753)

     «Θα ήταν η μεγαλύτερη αχαριστία, ενώ διαθέτουμε πέντε ή έξι ημέρες για τις βιοτικές μας ανάγκες, να μην διαθέτουμε ούτε μία ή μάλλον ούτε μικρό μέρος της ημέρας για τις πνευματικές. - Αυτό που κάνουν εκείνοι που κλέβουν ιερά πράγματα, αυτό τολμάς να κάνεις και συ την ημέρα αυτή, που ενώ είναι ιερή…την αρπάζεις και τη χρησιμοποιείς για κοσμικές φροντίδες…Και γιατί λέω για ολόκληρη την ημέρα;…Δάνεισε δύο ώρες στο Θεό και θα προσφέρεις στην οικία σου κέρδος αμέτρητων ημερών. Εάν όμως δεν δέχεσαι, σκέψου μήπως με το να μη θες να απομακρύνεις τον εαυτό σου για μικρό μόνο διάστημα της ημέρας…χάσεις τους κόπους ολόκληρων ετών. Διότι ο Θεός όταν περιφρονείται, γνωρίζει να εξαφανίζει τα χρήματα που συγκέντρωσες. - Ενώ εκατόν εξήντα οχτώ ώρες έχει η βδομάδα, μία και μόνη ώρα ξεχώρισε για τον εαυτό του ο Θεός· και αυτήν την ξοδεύεις σε πράγματα βιωτικά και σε γελοία και σε συναντήσεις;

- Τα θέατρα καλούν κάθε ημέρα και κανείς δεν διστάζει, κανείς δεν αρνείται, κανείς δεν προβάλλει κάποια ασχολία του, αλλά σαν να είναι ζωσμένοι για πορεία και απαλλαγμένοι από κάθε φροντίδα, έτσι τρέχουν όλοι… Αλλά αν πρέπει να έρθει κάποιος στην Εκκλησία, σα να κατεβαίνει από κάποια ανώτερη θέση και αξίωμα, έτσι είναι νωθρός και διστάζει… (λέει ο Θεός) Δάνεισέ μου δύο ώρες της ημέρας και τις υπόλοιπες κράτησέ τες εσύ. Και ούτε αυτό το λίγο μου δίνεις. Ή, καλύτερα, μη δανείσεις σε μένα τις δύο ώρες, αλλά στον εαυτό σου για να αναχωρήσεις γεμάτος ευλογίες.

- Και αν ακόμη πρέπει να λάβουν θησαυρό [οι Ιουδαίοι], θα προτιμούσαν να χάσουν το κέρδος παρά να καταπατήσουν το νόμο (της αργίας του Σαββάτου)· εσύ…που είσαι ανώτερος από τη σκιά του νόμου… ενώ καλείσαι εδώ για μικρό διάστημα της ημέρας, ούτε αυτό δέχεσαι να καταναλώσεις;

- Ακόμη και αν έβρισκες ολόκληρο θησαυροφυλάκιο γεμάτο χρυσάφι και απουσιάζες εξαιτίας αυτού, θα ήταν πολύ μεγαλύτερη η ζημιά σου.

- Δεν γνωρίζεις πως, αν έλθεις και προσκυνήσεις το Θεό και λάβεις μέρος στην εδώ σύναξη, οι υποθέσεις που έχεις στα χέρια σου, θα γίνουν πιο εύκολες; Έχεις βιοτικές φροντίδες; Γι’ αυτές λοιπόν έλα εδώ, ώστε, αφού προσελκύσεις την εύνοια του Θεού με την εδώ παραμονή σου, να φύγεις έτσι εξασφαλισμένος. Για να έχεις αυτόν σύμμαχο…Γι’ αυτό και στα κοινά και στα ιδιωτικά πράγματα, μας τυχαίνουν πολλά αντίθετα από την επιθυμία μας, γιατί δε φροντίσαμε πρώτα για τα πνευματικά και ύστερα για τα βιοτικά, αλλά αντιστρέψαμε τη σειρά. Γι αυτό έχει αντιστραφεί και η αλληλουχία και η ευθεία διάταξη των πραγμάτων και όλα σε μας είναι γεμάτα από πολλή σύγχυση… Τι τόσο πολύ κερδίζεις από τα κοσμικά πράγματα, όσο ζημιώνεις τον εαυτό σου; Δεν είναι δυνατόν από άλλη σύναξη ή συγκέντρωση να φύγετε παίρνοντας τόσο πολύ κέρδος, όσο από την εδώ παραμονή σας, είτε δικαστήριο είναι, είτε βουλευτήριο, είτε τα ίδια τα ανάκτορα… Για αυτό έλεγα ότι εκείνοι που στερούν στον εαυτό τους αυτή τη φροντίδα, δέχονται καίριο χτύπημα, αφού παθαίνουν ζημιά όση από πουθενά αλλού· επίσης και κέρδη κερδίζουν, όταν έρχονται εδώ, όσα από πουθενά αλλού δεν θα μπορούσαν να κεδίσουν.

- Οι αιτίες βέβαια απορρέουν από την ανάγκη, αλλά όταν ο Θεός καλεί δεν έχουν δικαιολογία οι άνθρωποι. Γιατί μετά από το Θεό είναι αναγκαία όλα τα άλλα σε μας. Μετά από την τιμή Εκείνου, τότε ας απολαμβάνουν τη φροντίδα μας τα άλλα.

- Μπαίνοντας κάποιος στον ιερό αυτό χώρο, αν δει λίγους, σβήνει και η προθυμία που έχει, αλλά και πιο ράθυμος γίνεται και φεύγει… Αν όμως δει όλους να μαζεύονται και από παντού να συρρέουν, η προθυμία των άλλων γίνεται αφορμή για παρακίνηση και για αυτόν ακόμη που είναι πολύ νωθρός. Αν μία πέτρα, όταν τρίβεται πάνω σε άλλη πέτρα, παράγει σπινθήρες, πολύ περισσότερο συμβαίνει αυτό στις ψυχές που προστρίβονται μεταξύ τους και θερμαίνονται με τη φωτιά του Αγίου Πνεύματος»

(Χρυσ.ΕΠΕ9.165·35.493,5·30.104·26.203,209,557·35.373·26.559,561,563·26.449·35.375)

     «Αν στην Εκκλησία μοίραζαν χρυσό, δεν θα μου έλεγες, θα έρθω αύριο και αύριο θα δώσεις, αλλά θα ζητούσες να γίνει η διανομή τάχιστα και θα δυσανασχετούσες για την αναβολή. Επειδή όμως δεν σου προσφέρει ο μεγάλος δωρητής χρωματιστή ύλη, αλλά καθαρότητα ψυχής, πλάθεις προφάσεις και αραδιάζεις δικαιολογίες, ενώ πρέπει να προστρέξεις στο δώρο. - Το μέρος του χρόνου που δανείζουμε στο Θεό, δεν πηγαίνει χαμένο, αλλά πληρώνεται από αυτόν με μαγάλο επιτόκιο. Γιατί τις περιπτώσεις αυτές που μας απασχολούν από την εργασία μας, θα τις αναπληρώσει ο Κύριος, δίνοντας σ’ εκείνους που προτιμούν τα πνευματικά, δύναμη στο σώμα, προθυμία στην ψυχή, αφθονία εσόδων στις συναλλαγές και κατευόδωση και επιτυχία σ’ όλη τους τη ζωή»(Μ.Βασίλειος,ΕΠΕ6.257 4.100-102)

     «Προσφέροντας κάποτε θυσία στο Θεό [ο αββάς Αμμωνάς], είδε έναν άγγελο να κάθεται στα δεξιά του θυσιαστηρίου, που σημείωνε τους αδελφούς που έρχονταν στο Μυστήριο και έγραφε τα ονόματά τους σε βιβλίο. Επειδή κάποιοι από τους αδελφούς δεν πήγαν στη σύναξη, είδε τα ονόματά τους να σβήνονται» (Λαυσαϊκή Ιστ. ΕΠΕ,345)

     «Είδε ένας γέροντας έναν λαμπροφόρο να βγαίνει από το ιερό, κρατώντας ένα είδος κυπέλλου που περιείχε αγίασμα και μία λαβίδα· και βύθιζε τη λαβίδα στο κύπελλο και πέρναγε από όλους τους αδελφούς σφραγίζοντας τον καθένα τους…Τον ρώτησε μια μέρα ο γέρων…Εγώ είμαι άγγελος και διατάχθηκα να προσφέρω αυτή τη σφραγίδα στους ευρισκόμενους στην εκκλησία» (αββά Δωροθέου, ΕΠΕ12.481)]

     «Αυτός που αγανακτεί για την συνήθη σύναξη και στενοχωρείται και παραλύουν τα μέλη του για το μάκρος των ψαλλομένων ύμνων, αυτός στ’ αλήθεια δεν γνώρισε πόσο γλυκά είναι τα λόγια του Θεού στον λάρυγγα αυτών που τον αγαπούν, και ανώτερα από μελισσόκερο στο στόμα αυτών που τον αναγνωρίζουν. Αλλ’ επειδή είναι όλος σάρκα και έχει σαρκικό φρόνημα και ακόμη πιο σάρκινη την αίσθηση, δεν μπορεί κατά πνευματικό τρόπο να γεύεται αυτά που για δική μας ευεργεσία μας δόθηκαν από τον Θεό, αλλ’ όλα όσα είναι σύμφωνα με το θέλημα του Θεού του φαίνονται πικρά και δεν γνωρίζει το, "γευθείτε και δείτε ότι είναι αγαθός ο Κύριος"» (Συμεών Νέου Θεολ. ΕΠΕ τ.19Γ, σελ. 341-3)]

     «Ουδεμία σωτηρία υπάρχει εκτός της Εκκλησίας… Αυτός που δεν έχει την Εκκλησία ως Μητέρα του, ούτε τον Θεό μπορεί να έχει ως Πατέρα του. Όσο μπόρεσε να σωθεί από τον κατακλυσμό όποιος ήταν έξω από την κιβωτό, άλλο τόσο μπορεί να σωθεί όποιος είναι έξω από την Εκκλησία» (Κυπριανός Καρχηδόνος, επιστ. 73,21,Περί της ενότητος,κεφ. 6) «Εκτός της Εκκλησίας είναι δυνατόν να έχει κάποιος τα πάντα πλην της σωτηρίας» (αγ.Αυγουστίνος,PL 43,695).     «Η Εκκλησία είναι σαν ένα καράβι. Όταν μπεις στο καράβι, και να ξεχαστείς, και να νυστάξεις, και να κοιμηθείς, αυτό σε πάει. Θα σε βγάλει απέναντι. Αρκεί να μπεις μέσα»(οσ. Παΐσιος,Χαριτωμένες Διδ.40)

     «Ρώτησαν ένα δικαστή, γιατί υπάρχουν περισσότεροι άνδρες στις φυλακές, παρά γυναίκες; - Γιατί, απάντησε, υπάρχουν περισσότερες γυναίκες στην εκκλησία παρά άνδρες»(Θησαυρός γνώσεων.Νο859)

 ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΞΩΓΗΙΝΟΙ; Αρχ. Ιωάννου Κωστώφ, Αποστολική Διακονία 1985

ΜΕΡΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Στη συνείδηση των ανθρώπων έχει επιδράσει πληθώρα βιβλίων, περιοδικών, εκπομπών, κινηματογραφικών έργων κλπ. παγιώνοντας μια πίστη: ότι υπάρχουν εξωγήινα λογικά όντα και ότι αυτά επισκέπτονται τη γη. Μια τέτοια πίστη έχει μερικές φορές και τις φαιδρές της πλευρές. Όπως λέει π.χ. ο αστρονόμος Καρλ Σάγκαν: «Κάμποσοι άνθρωποι μου γράφουν ότι μπορούν να πιάσουν εξωγήινα νοήμονα ραδιοσήματα από τα σφραγίσματα των δοντιών τους ή κάνοντας απλώς αυτοσυγκέντρωση με το σωστό τρόπο!» (K.Σ.99). Παρουσιάζει ακόμα ενδιαφέρον και η περίπτωση μιας γυναίκας «που της μιλούσαν οι κάτοικοι του πλανήτη Αφροδίτη από το τηλέφωνο του ντους!» (Κ.Σ. 99). Το πράγμα όμως δεν είναι τόσο απλό, όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Πολλοί φοβούνται ότι η τυχόν ύπαρξη λογικών όντων και εκτός της γης, κλονίζει το κύρος της Αγίας Γραφής, αφού αυτή μιλά για τη δημιουργία έλλογων προσωπικοτήτων «μόνο» στη γη. Πρέπει λοιπόν να εξετάσουμε το θέμα από χριστιανικής απόψεως. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο χαράσσονται και οι γραμμές που ακολουθούν.

Πώς τίθεται όμως ιστορικά το θέμα; Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ορισμένοι πιλότοι στην Ευρώπη ανέφεραν για παράξενα φώτα που συνάντησαν κατά τις διάφορες πτήσεις τους. Στην αρχή τα παράξενα «αντικείμενα» δεν θεωρήθηκε ότι προέρχονται από εξωγήινες πηγές. Φαίνεται λοιπόν ότι οι πρώτες θεάσεις δεν ήσαν ψυχολογικές προβολές αναμονής επισκεπτών απ’ το διάστημα. Στην Αμερική είναι κάπως διαφορετικά τα πράγματα, αλλά καταλήγουν στο ίδιο σημείο: ο ψυχολογικός παράγοντας δεν φαίνεται να έπαιξε ρόλο στην αρχή. Ενώ υπήρξε κατά το 1938 έντονος ψυχικός αναβρασμός λόγω του πανικού που δημιούργησε η ραδιοφωνική προσαρμογή του έργου «Πόλεμος των Κόσμων» του Ουέλλς από τον Όρσον Ουέλλες, δεν επακολούθησε κύμα θεάσεως εξωγήινων. Η πραγματική εποχή των «ιπτάμενων δίσκων» (όπως πρωτοονομάστηκαν) άρχισε το 1947 στην Αμερική με την αναφορά του Κένεθ Άρνολντ (Μ. 301,310· ΑτΣ Σεπ. ’78,51·OR.108). Τον ίδιο χρόνο οι εφημερίδες μίλησαν για πρώτη φορά για διαπλανητικούς (εξωγήινους) επισκέπτες. Σιγά - σιγά ένας όρος ακριβέστερος από το «ιπτάμενοι δίσκοι» μπήκε στη ζωή μας: Τα UFO, από τα αρχικά των λέξεων UNIDENTIFIED FLΥING OBJECTS = Αγνώστου Ταυτότητος Ιπτάμενα Αντικείμενα. Από τότε η αγορά και τα μυαλά των ανθρώπων έχουν κατακλυσθεί από μαρτυρίες, βιβλία, φωτογραφίες κ.λπ., που αναφέρονται όχι μόνο σε θέαση, αλλά και σε φωτογράφιση και σε επαφή ακόμα με εξωγήινους που ταξιδεύουν με τα UFO.

Μετά από τα ελάχιστα αυτά ιστορικά, ας έλθουμε στη χριστιανική αντιμετώπιση του ζητήματος. Για να μπορέσει ο χριστιανός να παρουσιάσει τη χριστιανική θέση στο υπό συζήτηση θέμα, πρέπει να έχει γίνει προηγουμένως επιστημονική εκκαθάριση του εδάφους, δηλ. να έχουν αξιολογηθεί οι περιπτώσεις, να έχουν απορριφθεί οι μαρτυρίες - απάτες, να έχουν παρουσιασθεί οι επιστημονικές ερμηνείες και τ ό τ ε η Εκκλησία θα πει το δικό της λόγο: θα δει αν υπάρχει πρόβλημα στη χριστιανική πίστη και θ’ απαντήσει ανάλογα. Μ’ αυτή τη σειρά θα παρουσιάσουμε και εμείς το θέμα: θα δούμε πρώτα την επιστημονική προσέγγιση και μετά, την Εκκλησιαστική θέση.

Α' ΑΠΑΤΕΣ - ΣΥΓΚΑΛΥΨΕΙΣ - ΑΠΟΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ

Είναι γνωστό ότι πάρα πολλές προφορικές μαρτυρίες θεάσεως UFO προέρχονται από μεμονωμένους ανθρώπους. Είναι ακόμη γνωστό ότι στο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό μπορεί να γίνει πλήθος επεμβάσεων. Τέλος μπορεί ν’ αποδοθούν σε σημαίνοντα πρόσωπα δηλώσεις για θέαση UFO, στις οποίες δεν προέβησαν ποτέ. Για όλους αυτούς τους λόγους πρέπει να γίνεται εξονυχιστικός έλεγχος της αξιοπιστίας των μαρτύρων (πολλοί ίσως αναφέρουν θεάσεις με σκοπό τον χρηματισμό ή την προβολή ή κάτι παρόμοιο). Πρέπει να ερευνάται ακόμη αν χρησιμοποιήθηκε απάτη πριν, κατά, και μετά την αποτύπωση των UFO σε φιλμς και αν οι δηλώσεις, που αποδίδονται σε κάποιον, έγιναν πράγματι από αυτόν.

Αναφέρουμε χαρακτηριστικά μια κλασσική περίπτωση απάτης: Το 1962 δύο φίλοι, ο Άλεξ Μπίρτς και ο Ντέηβιντ Μπράουνλοου, παρουσίασαν μια φωτογραφία με πέντε «ιπτάμενους δίσκους», τους οποίους ισχυρίσθηκαν πως φωτογράφησαν καθώς αυτοί πετούσαν πάνω από το Σέφφηλντ της Βόρειας Αγγλίας. «Την επόμενη δεκαετία αυτή η φωτογραφία δέσποζε στα εκθέματα των υποστηρικτών της αλήθειας των UFO ώσπου... ο Ντέηβιντ Μπράουνλοου ομολόγησε τον Οκτώβριο του 1972 ότι είχαν φωτογραφήσει απλώς ένα τζάμι, πάνω στο οποίο είχαν ζωγραφίσει πέντε δίσκους» (Μ.314, βλ. και Α.590). Και μια ακόμα περίπτωση: Στην Μπίλντ αμ Ζόνταγκ της 2ας Απρ. 1978 «αναφέρεται δήλωση του Αμερικανού αστροναύτη Γκόρντον Κούπερ που λέει "Στη διάρκεια των διαστημικών μου ταξιδιών συνάντησα διάφορα διαστημικά σκάφη”». Ο Κούπερ όμως σε σχετική ερώτηση του Σπήγκελ απάντησε: «πρόκειται για ασύστολο ψέμα· ουδέποτε είπα κάτι τέτοιο. Κάποιος βγάζει από το ευφάνταστο μυαλό του αυτές τις ανοησίες» (άρθρο του Σπήγκελ στα ΑτΣ, Ίουλ.-Αυγ. ’78,101). Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι από πολλούς θεωρείται απάτη και η περίπτωση Μέιερ, που αναφέρεται στο Δ' κεφάλαιο (βλ. Α.1386-1389 και 1466 -1469).

Υπάρχουν όμως και πολλοί που προσάπτουν κατηγορίες όχι πλέον σε μεμονωμένα άτομα αλλά σε Κυβερνήσεις ή σε στρατιωτικούς οργανισμούς. Πιστεύουν ότι οι Κυβερνήσεις έχουν λόγους να ενισχύουν την πίστη στην ύπαρξη εξωγήινων για να συγκαλύπτουν στρατιωτικούς σκοπούς ή να αποπροσανατολίζουν το κοινό από τυχόν αποτυχίες τους. Μερικές φορές π.χ. δοκιμές νέων (ιπταμένων κυρίως) όπλων ή τηλεχειριζομένων οχημάτων πρέπει να γίνουν σε μη στρατιωτικές περιοχές. Σ' αυτές τις περιπτώσεις είναι ανυπολόγιστη η αξία της πίστεως στα UFO. Αυτό συνέβη το 1975 με το αεροσκάφος Στηλθ στο οποίο γινόντουσαν πειράματα για να καταστεί αόρατο από ραντάρ. Επειδή πράγματι εξαφανίσθηκε σε μια σάρωση του ραντάρ κάποιας κινητής μονάδος της Αεροπορίας των ΗΠΑ, που αγνοούσε την ύπαρξή του, θεωρήθηκε ότι είναι UFO! Η υπηρεσία βέβαια που πειραματιζόταν πάνω σ’ αυτό δεν έσπευσε να διαλύσει τις ψευδείς εντυπώσεις αφού αυτό συνέβαλλε στη συνέχιση των μυστικών πειραματισμών (Α1260). Η Κυβέρνηση ακόμα των ΗΠΑ (και βέβαια όχι μόνο αυτή) μπορεί να ενισχύει επίτηδες την πίστη στα UFO, «για να κρύψει τις δοκιμές των βιοχημικών οπλών και για να δει μέχρι ποιο βαθμό η χρήση τους γίνεται αντιληπτή από τους πεπειραμένους αγρότες και τους κτηνίατρους. Ή μπορεί να χρησιμοποιεί τη μυθολογία των UFO για να σκεπάσει την εγκληματική ανικανότητα των στρατιωτικών» (Α 1261), που με τα όπλα αυτά γίνονται αιτία θανάτου διαφόρων ζώων. Τέλος με την πίστη στα UFO μπορεί να αποπροσανατολισθεί το κοινό και να ξεχάσει αποτυχίες των Κυβερνήσεων σε θέματα οικονομικά ή εξωτερικής πολιτικής ή ακόμα και αποτυχίες σε επιστημονικούς τομείς. Έτσι το 1957 που οι ΗΠΑ είχαν αρκετές αποτυχίες στην εκτόξευση του πρώτου τους διαστημικού οχήματος, ενώ η ΕΣΣΔ εκτόξευε ήδη και δεύτερο δορυφόρο, παρουσιάσθηκαν UFO «πάνω από το Τέξας και το Νέο Μεξικό και έδιωξαν τη Σοβιετική επιτυχία από τους τίτλους των εφημερίδων» (Α 1262). Πρέπει λοιπόν κατ’ αρχήν να γίνεται έλεγχος της κάθε περιπτώσεως, για να διαπιστωθεί ότι δεν υποκρύπτεται απάτη ή συγκάλυψη άλλων δραστηριοτήτων. 

Β' ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

Ας υποθέσουμε τώρα ότι έγινε ο εξονυχιστικός έλεγχος που αναφέρθηκε παραπάνω και απέδειξε ότι οι μαρτυρίες δεν συνιστούν απάτη εκ μέρους του μαρτυρούντος. Θα πρέπει στη συνέχεια να εντοπισθεί η προσοχή μας στον ψυχολογικό παράγοντα, διότι όπως είναι γνωστό αυτός παίζει σπουδαιότατο ρόλο σε φαινόμενα κυρίως παράξενα και ανεξήγητα. Μετά την πρώτη απόδοση των UFO σε εξωγήινους, ο ψυχολογικός παράγοντας βρήκε διέξοδο. Όπως ξέρουμε «ο καθένας αντιδρά με το δικό του τρόπο και προβάλλει τα συναισθήματά του, τις συγκινήσεις του, τα προβλήματά του, τις θλίψεις του, τις χαρές του» (Ψ. 222). Ο Γιουγκ το συγκεκριμενοποιεί αυτό και στην περίπτωση των UFO: «Τονίζει πως δεν έχει καμμία σημασία αν τα αντικείμενα αυτά βρίσκονταν πραγματικά εκεί, στον ουρανό, ούτε αν υπάρχουν σήμερα. Αν τα UFO δεν υπήρξαν ποτέ, ούτε υπάρχουν στην αντικειμενική πραγματικότητα, τότε μπορούμε να τα ορίσουμε σαν προβολές... συναισθημάτων» (Α 484). Προς την άποψη αυτή συγκλίνει και ο Σαγκαν όσον αφορά τις διάφορες «ανεξήγητες» κατασκευές, παραστάσεις κ.λπ. που αναφέρονται στο κεφ. Γ' και που αποδίδονται στους εξωγήινους: «Αυτά τα αντικείμενα είναι στην πραγματικότητα ψυχολογικά προβολικά τεστ. Οι άνθρωποι μπορούν να δουν σ’ αυτά ό,τι θέλουν» (Κ.Σ. 238).

Δεν είναι όμως μόνο η προβολή συναισθημάτων. Υπάρχει και κάτι σοβαρότερο που το επισημαίνει και η σύγχρονη ψυχολογία: «Κάθε ενήλικος διατηρεί τη μόνιμη νοσταλγία ενος αλάθητου οδηγού, που του χρησιμεύει σαν Σωτήρας (και σαν Πατέρας)» (Ψ. 387 σημ. 1). Ένα τέτοιο ρόλο, όταν ο άνθρωπος χάσει την πίστη στον πραγματικό Σωτήρα, τον Χριστό, «αναλαμβάνουν» να διαδραματίσουν οι εξωγήινοι.

Ακόμα κι αν δεν υπάρχουν, ο άνθρωπος μπορεί να τους «δημιουργήσει»: «Αν ήθελε (κάποιος) εξωγήινους από το ζήτα Ρετίκουλι, θα τους είχε» (Α. 1245). Πώς γίνεται αυτό; Είτε με παραίσθηση (υπάρχει γήινο αισθητικό ερέθισμα και αποδίδεται σε εξωγήινη πηγή) είτε με ψευδαίσθηση (έχει την εντύπωση ότι του παρουσιάζονται εξωγήινοι, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τίποτα στον τόπο «θεάσεως»). Οι παραισθήσεις βέβαια και οι ψευδαισθήσεις συμβαίνουν στον άνθρωπο κατά τη διάρκεια μη ομαλών καταστάσεων (δηλητηριάσεις, υστερία, σχιζοφρένεια, όταν υπάρχει ελάττωση ή κινητικότητα της προσοχής κ.τ.ό.). Έχει διαπιστωθεί ότι «υπάρχουν πολλοί συσχετισμοί ανάμεσα στις επαφές με εξωγήινους... και στις σοβαρές παραισθήσεις που συμβαίνουν στο κατώφλι του ύπνου... Υπάρχει ακόμα μια κορύφωση των εμπειριών στις 2 ή 3 π.μ., όταν το μυαλό είναι χαλαρωμένο... την ώρα συνήθως που ονειρευόμαστε βαθύτερα» (Α. 1245).

Ας αναφέρουμε ακόμα δύο συγκεκριμένους τρόπους παραπλανήσεως της οράσεως, που εμφανίζονται κυρίως σε ομαλές καταστάσεις των θεατών και όχι σε ψυχοπαθολογικές όπως είναι η παραίσθηση και η ψευδαίσθηση:

Ο Τζών Μπίλλινγκαμ, προϊστάμενος του Τμήματος Εξωγήινης Βιολογίας της NASA γράφει από τη σκοπιά του για τα παιχνίδια που μπορεί να παίξει το μάτι μας: «Ως ψυχολόγος γνωρίζω διάφορα πράγματα, τα οποία μπορούν να συμβούν στον οφθαλμό, τα οποία δίνουν την εντύπωση ότι υπάρχουν κυκλικά αντικείμενα κινούμενα κατα μήκος του ουρανού. Ένα παράδειγμα, είναι το λεγόμενο «FLOATER» φαινόμενο το οποίο ο καθένας μπορεί να δει όταν παρατηρεί άγραφες σελίδες ή μέσα σ’ ένα μικροσκόπιο για μακρό χρονικό διάστημα» (Φ. 43). Υπάρχει ακόμα και το AUTOKINETIC EFFECT (=αυτοκινητικό φαινόμενο), κατά το οποίο μια φωτεινή κουκίδα σε σκοτεινό φόντο φαίνεται στο μάτι ότι κινείται. Το φαινόμενο αυτό, σύμφωνα με τον αστρονόμο Ντόναλντ Μέντζελ και τον ψυχίατρο Έρνεστ Τέιβς, «μπορεί να εξηγήσει γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι συγχέουν λαμπρούς πλανήτες, που τους νομίζουν ότι είναι κινούμενα UFO» (Φ. 46. βλ. και Α. 254). Αυτό συμβαίνει συχνά με τον πλανήτη Αφροδίτη (Π. 2, 68), από τον οποίο εξαπατήθηκε και ο μετέπειτα Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμμυ Κάρτερ και υπέβαλε αναφορά για UFO! (Φ. 45. Μ. 312).

Γ΄. ΦΥΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ (επιστημονικές εξηγήσεις)

Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό μαρτυριών, φωτογραφιών και θέσεων διατυπωμένων σε βιβλία που αφορούν τα UFO και τους εξωγήινους ή έχει ερμηνευθεί με απλούς φυσικούς νόμους (φυσικά φαινόμενα) ή αφορά αντικείμενα ανθρωπίνου μόχθου (τεχνικός πολιτισμός), χωρίς να παρίσταται ανάγκη αποδόσεώς τους σε εξωγήινους. Έτσι, έχουμε την επίσημη έκθεση Κόντον (1969): μελέτη 37 επιστημόνων υπό την επιστασία του καθηγητή Έντουαρντ Κόντον (του παν/μίου Κολοράδο). «Εξετάσθηκαν 45.000 ανακοινώσεις, που αφορούσαν 15.000 περιπτώσεις». Τελικά μόνο ένα υπόλοιπο «ως 2,5% έμειναν ανεξήγητες» (Κ. 30). Ακόμα κι αν δεχθούμε ορισμένες επιφυλάξεις ως προς την αξία της εκθέσεως Κόντον (ΑτΣ Νοε ΄78, 32 κ.ε.) αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι πολλά από τα αναφερόμενα περιστατικά (και σ’ αυτήν και αλλού) εξηγούνται ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ά.

Συμβαίνει εδώ, και αυτό πρέπει ιδιαίτερα να τονισθεί, το εξής παράδοξο: Πολλοί προφασίζονται ότι απομακρύνονται από την Εκκλησία διότι δήθεν η Επιστήμη έχει αποδείξει ότι είναι λάθος η τάδε ή η τάδε θέση της (της Εκκλησίας). Όταν όμως τους παρουσιάσεις (και συγκεκριμένα εδώ για το θέμα των UFO) επιστημονικές ερμηνείες, δυσφορούν. Αυτό δείχνει ή ότι ο λόγος που προβάλλουν για την απομάκρυνσή τους από την Εκκλησία είναι «πρόφασις εν αμαρτίαις» ή ότι ζουν διχασμένοι: εκείνο που δέχονται τη μία φορά (επιστήμη), απορρίπτουν την άλλη. Εκτός όμως από την έκθεση Κόντον είχε διενεργηθεί έρευνα και από την Αμερικανική Αεροπορία, κατά την οποία εξετάσθηκαν γύρω στις 10.000 ανακοινώσεις περί UFO. Τα 98% -όπως και στην έκθεση Κόντον- εξηγήθηκαν: επρόκειτο για νέους τύπους αεροπλάνων, μετεωρολογικά αερόστατα, χαρταετούς, δορυφόρους, προβολείς, φώτα αναζητήσεων, μετεωρίτες, σχηματισμούς από σύννεφα, αντικατοπτρισμούς κ.λπ. (Κ. 31). Εκτός απ’ αυτά υπάρχουν ακόμα (και μπορούν να παραπλανήσουν): κομήτες, το πολικό σέλας, είδωλα του Ηλίου (ψευδήλιοι) και σμήνη εντόμων (Π. 2,69). «Ο Φίλιπ Σ. Κάλαχαν και ο Ρ. Γ. Μάνκιν, δύο ερευνητές της Υπηρεσίας Αγροτικών Ερευνών στο Γκέηνσβιλ της Φλόριδας, έδειξαν με εργαστηριακά πειράματα ότι σμήνη εντόμων μπορούν να καταστούν φωτοβόλα, από ένα φαινόμενο που είναι γνωστό σαν "φωτιές του Αγίου Έλμο”, καθώς πέφτουν μέσα σε ισχυρά ηλεκτρικά πεδία όπως αυτά που δημιουργούνται όταν ο καιρός είναι καταιγιδοφόρος» (Μ.314.βλ.καιΦ.49). Σύμφωνα τέλος με το φαινόμενο KUGEL-BLITZ μια σφαίρα από σκόνη άνθρακος κοντά στη βάση μιας μεγάλης καμινάδας μπορεί να διεγερθεί από αστραπή (Φ. 21) και να δώσει την εντύπωση λαμπρού αντικειμένου.

Κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε εδώ κάποιες απλές, επιστημονικές όμως εξηγήσεις για ορισμένες θέσεις μερικών (Νταίνικεν κ.λπ.), που υποστηρίζουν επισκέψεις εξωγήινων σε περασμένες εποχές. Τις θέσεις τους τις στηρίζουν είτε σε ακριβείς επιστημονικές γνώσεις που έχουν πρωτόγονοι (Ντόγκον), είτε στο μέγεθος και το παράδοξο κατασκευών (Νάζκα) είτε τέλος σε παραστάσεις (σπηλαιογραφίες με «αστροναύτες» κ.λπ.). Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Σάγκαν για τις σχεδιασμένες «εξωγήινες» μορφές: «Οι αναπαραστάσεις πλασμάτων με μεγάλα, στενόμακρα κεφάλια, που υποτίθεται ότι μοιάζουν με διαστημικά κράνη, θα μπορούσαν το ίδιο καλά να είναι άκομψες καλλιτεχνικές αποδόσεις, απεικονίσεις από τελετουργικές μάσκες κεφαλιού ή εκφράσεις ασυγκράτητης υδροκεφαλίας» (Κ.Σ. 237). Και ο Κουόν επισημαίνει με τη σειρά του: «Θα ήταν, κατά τη γνώμη μου, το πιο απίθανο πράγμα του κόσμου, αν οι "αστροναύτες” εκείνοι, που σε προϊστορικούς χρόνους είχαν ξεπεράσει αποστάσεις ετών φωτός, έμοιαζαν με τους δικούς μας αστροναύτες της Σελήνης... Ο ταξιδιώτης του διαστήματος ενός ανώτερου από το δικό μας πολιτισμού, δεν θα έμοιαζε στην εξάρτυσή του με τον Άρμστρογκ· έπρεπε να έχει άλλη εμφάνιση» (Κ. 38).

Ο Νταίνικεν στα διαδήματα κεράτων θέλει να βλέπει διαστημικά κράνη με κεραίες. Όμως οι απεικονίσεις αυτές «παριστάνουν αναμφισβήτητα ορισμένους τύπους ζώων, ιδιαίτερα… κερασφόρων ζώων… Είναι παράλογο να δεχτούμε ότι εκπρόσωποι μιας τεχνικής ανώτερης από τη δική μας είχαν κεραίες, που ν’ αντιστοιχούν μ’ εκείνες των μέσων του αιώνα μας. Κι αυτοί οι αστροναύτες του Apollo που πάτησαν στη Σελήνη δεν είχαν κεραίες που να είχαν σχήμα κεράτων» (Βίνφρηντ Πέτρι, στο Κ. 220). Η Ιρένε Ζαίνγκερ-Μπρετ λέει για μερικά από τα στολίσματα της κεφαλής: «Παριστάνουν κέρατα βοδιού σα σύμβολα δύναμης και γονιμότητας, που αντιστοιχούν με τις παραστάσεις του τότε μαγικού τρόπου σκέψης» (στο Κ. 241). Ο ίδιος «ο Μ. Αλέξανδρος απεικονίζεται στα νομίσματα με δύο κέρατα» (Κ. 241) σαν σύμβολα δυνάμεως. Στη Νάζκα τώρα του Περού όπου υπάρχουν πάνω από 13.000 απόλυτα ευθείες γραμμές μεγάλου μήκους και τεράστια σχέδια πουλιών και ζώων. Ο Νταίνικεν πιστεύει ότι οι γραμμές χρησίμευαν σαν οδηγοί ή διάδρομοι προσγειώσεως ή απογειώσεως «στους αστροναύτες της αρχαίας εποχής» (Α.67. βλ.καιΕ.174). Όμως υπάρχουν απλούστερες εναλλακτικές ερμηνείες: «Κατά τη γνώμη του Άρθουρ Κ. Κλαρκ τα σχέδια της Νάζκα δεν περιέχουν κανένα μυστήριο. Θεωρεί τις γραμμές μια απλή επιθυμία του ανθρώπου ν’ αφήσει τα ίχνη του πάνω στη γη. Μερικές θα μπορούσαν να παριστάνουν αστέρια» (Α.360). Ο αστρονόμος Καρλ Σάγκαν από τη σκοπιά του εκφράζει ένα εύλογο ερώτημα: «Γιατί οι ταξιδιώτες αυτοί με τόσο προηγμένη τεχνολογία που να μπορούν να διανύουν αποστάσεις από εκατοντάδες έτη φωτός χρειάζονταν να έχουν αεροδρόμια;» (Α.127) Η ακόλουθη ερμηνεία του ταιριάζει απόλυτα και στη Νάζκα: Αφού οι κάτοικοι της περιοχής πίστευαν στην ύπαρξη θεών στον ουρανό «δεν είναι πρόβλημα… το να τους φαντασθούμε να φτιάχνουν μηνύματα για να επικοινωνήσουν μ' αυτούς τους θεούς. Τα σημάδια μπορεί να είναι ένα είδος συλλογικής εικονικής προσευχής». (Κ.Σ. 238).

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Νταίνικεν προσπάθησε να παραπλανήσει το κοινό: Σε μια διαμάχη με τον Κόλιν Ουΐλσον στο περιοδικό «Δεύτερη Ματιά» (Ιαν, 1979), είπε: «Δεν ισχυρίστηκα ότι οι εξωγήινοι κατασκεύασαν τις γραμμές της Νάζκα» και προκάλεσε τον Ουίλσον να του δείξει ένα απόσπασμα από τα βιβλία του που να το αναφέρει αυτό. Εκείνος τότε του παρουσίασε την ακόλουθη φράση από το βιβλίο του «Επιστροφή στ’ άστρα» (σελ. 174 στην ελληνική έκδοση): «Κοντά στη σημερινή πολίχνη Νάζκα προσγειώθηκαν κάποτε πάνω στην ακατοίκητη πεδιάδα ξένες "ευφυΐες” και κατασκεύασαν ένα αυτοσχέδιο αεροδρόμιο για τα διαστημικά τους οχήματα...». (Τα στοιχεία για την παραπλάνηση τα πήραμε από το Α. 1315). Μετά απ’ αυτά ας μεταφερθούμε στη Δημοκρατία του Μάλι (Δυτ. Αφρική). Οι Ντόγκον, που κατοικούν εκεί, έχουν, ανάμεσα σε άλλα στοιχεία της παραδόσεώς τους, και μια καταπληκτική γνώση του άστρου Σείριος Α και του συνοδού του Σείριος Β, γνώση που δεν ήταν δυνατόν να έχει αποκτηθεί «πρωτογενώς» από αυτούς, αφού δεν έχουν τηλεσκόπια (ΑτΣ Μάι ’80,58 και ΠΕ Σεπ. ’79,7). Οι θιασώτες των UFO δέχονται ότι τις γνώσεις αυτές τις απέκτησαν οι Ντόγκον από εξωγήινους. Ο Σάγκαν όμως παρουσιάζει μια απλή αλλά ταυτόχρονα πειστική ερμηνεία: Οι πρώτες μαρτυρίες που έχουμε για το ότι οι Ντόγκον γνώριζαν για τους Σείριους προέρχονται από τη δεκαετία του ’30. Όμως οι επιστήμονες στην Ευρώπη γνώριζαν για το σύστημα Σείριος A-Σείριος Β ήδη από τον 19ο αι.. Και το σπουδαιότερο: Ήταν θέμα επιστημονικής διαμάχης και έντονων συζητήσεων κατά τη δεκαετία του ’20 και τις αρχές της δεκαετίας του ’30, δηλαδή λίγο πριν μάθουμε ότι «κάτι ήξεραν» και οι Ντόγκον. Πώς το έμαθαν; Ο Σάγκαν δέχεται ότι θα μπορούσαν να το είχαν μάθει από Γάλλους, αφού τότε η περιοχή των Ντόγκον αποτελούσε τμήμα της Γαλλικής Δυτικής Αφρικής, και ότι το ενσωμάτωσαν έπειτα στην παράδοσή τους (Η θέση αυτή του Σάγκαν περιέχεται σ’ ένα θαυμάσιο άρθρο στο ΠΕ Σεπ ‘79,4 κ.ε.) *.

* Καλό είναι εδώ να σημειωθεί το εξής: Η λογική (επιστημονική) θεώρηση του Σαγκάν δεν πρόκειται να κλονισθεί από την τυχόν ανακάλυψη και Σείριου Γ, που υπάρχει, όπως διατείνονται οι Ντόγκον (μάλιστα δίνουν και στοιχεία γι' αυτόν: είναι τέσσερεις φορές ελαφρότερος σε βάρος από τον Σείριο Β [Α 208]). Και τούτο διότι ακόμα και για Σείριο Γ είχαν μιλήσει πολλοί αστρονόμοι στη δεκαετία τού ‘20 (Α 208). Αυτό που ίσως δημιουργήσει πρόβλημα στον Σαγκάν είναι η τυχόν επαλήθευση του βάρους του Σείριου Γ (στην περίπτωση βέβαια που δεν είχαν μιλήσει για το βάρος του οι αστρονόμοι). Για μας όμως τους Χριστιανούς δεν υπάρχει πρόβλημα. Εμείς αποδεχόμαστε τη λύση του Σαγκάν (γνώση από γήινες πηγές και όχι από εξωγήινους) τουλάχιστον ως λογική και πιθανή (δηλαδή δεχόμαστε ότι δεν είναι αναγκαίο να καταφύγουμε εξ αρχής σε εξωγήινους), αλλά για τις ε π ι π λ έ ο ν γνώσεις των Ντόγκον πάνω στο θέμα των Σείριων, έχουμε μία θεώρηση ακόμα, πριν τις αποδώσουμε στους εξωγήινους: τη δαιμονική. Πράγματι ο διάβολος μπορεί να έχει μεταδώσει στους Ντόγκον ορισμένες πληροφορίες σχετικά με το σύστημα των Σείριων (όχι μόνο για τυχόν υπάρχοντα Γ αλλά και για A - Β) αφού είναι αρκετά καλός γνώστης του σύμπαντος (της χημικής του συστάσεως, των φυσικών νόμων που το διέπουν, κ.λπ.) και αφού προσπαθεί να εκμεταλλευθεί όλες τις ευκαιρίες για την επιτυχία του σκοπού του: Αν μερικές από τις γνώσεις που έχουν οι Ντόγκον αποδειχθεί ότι δεν προέρχονται από γήινες πηγές, οι θιασώτες των εξωγήινων (αφού δεν δέχονται [όσοι δεν δέχονται] την ύπαρξη του διαβόλου) θα τις αποδώσουν σε κατοίκους άλλων αστέρων. Θα επακολουθήσει πίστη στα λεγόμενα των «εξωγήινων» (αφού αυτοί, μια και έχουν τελειότερη και προγενέστερη γνώση του σύμπαντος, είναι πιο εξελιγμένοι από μας) όχι μόνο σ’ αυτά που αφορούν επιστημονικά θέματα αλλά και σε θέματα «πίστεως και ήθους» (βλ. Κεφ. Δ'). Θα αγρεύσει έτσι ο διάβολος τους θιασώτες** των εξωγήινων.

[** Αντιλαμβάνονται άραγε, ότι η μη δυνατότης αποδόσεως των γνώσεων των Ντόγκον σε γήινες πηγές (είτε διότι δεν κατεγράφησαν ορισμένες προφορικές μαρτυρίες, είτε για διάφορους άλλους λόγους), δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην την απόδοσή τους σε εξωγήινες πηγές; Η αμφιβολία για την ισχύ μιας θέσεως δεν αποδεικνύει απαραίτητα την ισχύ μιας άλλης θέσεως έστω και παραπλήσιας προς αυτήν (π.χ. Η αμφιβολία για το αν ένα γράμμα σε φθαρμένο χειρόγραφο είναι ο, δεν είναι απόδειξη ότι πρόκειται για α, γιατί μπορεί κάλλιστα να είναι και ρ ή και σ). Αντιλαμβάνονται άραγε ακόμα, όσοι απ’ αυτούς δεν πιστεύουν στην ύπαρξη του Θεού, τη λογική παγίδα στην οποία έχουν πέσει; Υπάρχουν κατασκευές (Νάζκα, πυραμίδες κ.λπ.) και γνώσεις (Σείριοι κ.λπ.) που, όπως ισχυρίζονται, υπερβαίνουν τις ανθρώπινες διανοητικές, τεχνικές ή σωματικές δυνάμεις. Τις αποδίδουν σε υπέρτερους των ανθρώπων εξωγήινους (και μάλιστα τις θεωρούν ως α π ο δ ε ι κ τ ι κ ά στοιχεία υπάρξεώς των). Με το ίδιο σκεπτικό όμως είναι αναγκασμένοι να δεχθούν την ύπαρξη του Θεού από την ύπαρξη του κόσμου (σύμφωνα με το Εβρ. γ' 4: «Κάθε σπίτι κατασκευάζεται από κάποιον, εκείνος όμως που κατασκεύασε τα πάντα είναι ο Θεός») και μάλιστα πλέον επιτακτικά αφού το «περιέχον» (ο κόσμος) είναι πιο ανεξήγητος από τα «περιεχόμενα» (τις κατασκευές, γνώσεις κ.λπ.). Αν απορρίψουν τον δεύτερο συλλογισμό, υποχρεούνται να απορρίψουν και τον πρώτο. Αν τέλος τηρήσουν αγνωστικιστική στά­ση («δεν μπορώ να ξέρω») στον δεύτερο συλλογισμό, την ίδια στάση πρέπει να τηρήσουν και στον πρώτο. Δηλαδή οι δύο συλλογισμοί είναι απολύτως ισοδύναμοι. Έτσι ό,τι αποφασίσουν για τον ένα, είναι αναγκασμένοι να δεχθούν και για τον άλλο! ].

Ας τελειώσουμε την επιστημονική θεώρηση με την γνώμη που έχει ο βιολόγος Λάυαλ Ουάτσον για τις ερμηνείες του Νταίνικεν και των ομοίων του σχετικά με θαυμαστά αντικείμενα και κατασκευές του παρελθόντος: Ως «βιολόγος που πιστεύει στις τεράστιες αναξιοποίητες ικανότητες του ανθρώπου, δεν κρίνω απαραίτητο ν’ αποδώσω τ’ ανθρώπινα (αυτά) επιτεύγματα σε άγνωστα όντα από άλλους κόσμους» (Υ.328).

Δ. ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

Είναι γνωστό ότι «ο διάβολος σαν λιοντάρι που βρυχάται περπατά ζητώντας ποιον θα καταπιεί» (Α' Πετρ. ε' 8). Μεταμορφώνεται ακόμα και σε «φωτεινό άγγελο» (Β' Κορ. ια' 14). Επίσης απομιμείται τα θαύματα του Θεού όπως φαίνεται από την επίδειξη των μάγων της Αιγύπτου ενώπιον του Φαραώ (Εξ. ζ' 11 κ.ε.). Για να «περάσει» τη γραμμή του μπορεί να εκμεταλλευθεί τα πλέον αντίθετα πράγματα. Έτσι, ακόμα κι αν αντικειμενικά δεν υπάρχουν UFO και εξωγήινοι, ο διάβολος μπορεί να κάνει να εμφανισθούν στα μάτια των ανθρώπων, είτε με την παρουσία δαιμονίων, είτε με ψευδαισθήσεις ή παραισθήσεις. Αλλά κι αν πραγματικά υπάρχουν εξωγήινοι (Κεφ. Ε') και τότε ο διάβολος μπορεί να εκμεταλλευθεί την ύπαρξή τους για να επιτύχει το σκοπό του: την άγρευση ψυχών. Στις αναφορές για εμφανίσεις UFO συναντούμε δραστηριότητες που θυμίζουν τη δράση του διαβόλου, όπως αυτή φαίνεται στους Βίους των Αγίων και στον Πνευματισμό (π.χ. αναφέρονται: μεταβίβαση σκέψεως, εξαΰλωση, εναέρια μεταφορά κ.λπ.). Όλα αυτά έχουν οδηγήσει τους ερευνητές να ψάχνουν «για ομοιότητες ανάμεσα σε εμπειρίες UFO και σε φαινόμενα αποκρυφισμού» (OR. 127). Ο Ίβαρ Μακ Καίη π.χ., άλλοτε πρόεδρος του BUFORA, του μεγαλύτερου Οργανισμού UFO της Βρεταννίας, «ισχυρίστηκε ότι "κάποια διάνοια ή Ενεργός Δύναμη ετοιμάζεται να κάνει κατάληψη της σκέψης μας, όπως έγινε φανερό τα τελευταία χρόνια στους ερευνητές’’ . Πίστευε ότι, για να εξιχνιάσει κανείς ένα πρόβλημα UFO, χρειάζεται πολλά χρόνια εκπαίδευσης στις απόκρυφες επιστήμες» (Α.1432). Εμείς βέβαια προτείνουμε τη θήτευση στην Αγιογραφική-Πατερική Διδασκαλία περί διαβόλου και στην εμπειρία των Αγίων.

Ας δούμε λοιπόν τη θέση της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας ως προς τα φαινόμενα που συμβαίνουν στον αέρα. Κατ’ αρχήν είναι πιθανόν να συμβούν πριν από τη Δευτέρα Παρουσία «μεγάλα σημεία (=έκτακτα θαυμαστά φαινόμενα) από τον ουρανό» (Λουκ. κα' 11), όχι μόνο ως φυσικά φαινόμενα αλλά και προκαλούμενα άμεσα από τον διάβολο: φανταστικές εμφανίσεις UFO και εξωγήινων. Όπως είναι γνωστό, ο σατανάς «αφού έπεσε από τον ουρανό, περιπλανάται εδώ κάτω μέσα στον αέρα, όπου εξουσιάζοντας τους δαίμονες που είναι μαζί του, μια και είναι (όλοι) όμοιοι στην ανυπακοή (προς το Θεό), προκαλεί με τη βοήθειά τους φαντασίες σ’ εκείνους που εξαπατούνται» εύκολα (Μ. Αθανασίου, Περί της ενανθρωπήσεως του Λόγου, 25, ΒΕΠ 30,94). Ο Απ. Παύλος τον αποκαλεί «άρχοντα της εξουσίας του αέρος» (Εφεσ. β' 2), «όχι επειδή εξουσιάζει τον αέρα... αλλά επειδή ενδιατρίβει (παραμένει) σ’ αυτόν» (έτσι το ερμηνεύει ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας PG 124,1052 Β) συνεπώς μπορεί ευκολότατα να δρα στον αέρα και να συμπεριφέρεται όπως οι άγγελοι μέσα σ’ αυτόν. Δεν έχει π.χ. καμμία δυσκολία να παρουσιάσει στα μάτια των ανθρώπων εναέριες πύρινες σφαίρες με επιβάτες, μιμούμενος αυτό που είδε ο Αγ. Βενέδικτος να πράττουν οι άγγελοι: την αγία ψυχή του Γερμανού που ήταν επίσκοπος στην Κάπουα να την μεταφέρουν μέσα σε πύρινη σφαίρα στους ουρανούς (Β. 50). «Ίσως», όπως λέει ο π. Σεραφείμ Ρόουζ «να έλθει ο ίδιος ο Αντίχριστος "εν αέρι” για να πετύχει την τέλεια ομοιότητα με τον Χριστό (πρβλ. Ματθ. κδ' 30,Πραξ.α' 11)· ίσως να προσγειωθούν μόνο ΄΄οι εξωγήινοι επισκέπτες΄΄ δημοσία με σκοπό να προσφέρουν την "κοσμική” λατρεία του κυρίου τους· ίσως ΄΄το πυρ εκ του ουρανού΄΄ (Απόκ. ιγ' 13) να είναι μόνο ένα μέρος των μεγάλων δαιμονικών επιδείξεων των εσχάτων καιρών» (OR. 141).

Για τη δράση του διαβόλου στον αέρα μιλά και ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος (+ 1037): «Πλην το να βλέπη εις τον ουρανόν (ο άνθρωπος), πολλά ολίγαις φοραίς πρέπει να το κάνη δια τον φόβον των πονηρών πνευμάτων οπού κατοικούν εις τον αέρα, και δια τούτο ονομάζονται εναέρια πνεύματα, τα όποια προξενούν πολλαίς και διάφοραις πλάναις εις τον αέρα και πρέπει να προσέχωμεν... όποιος ασηκώνει τα μάτια του και τον νουν του εις τον ουρανόν, και θέλει να φαντάζεται κάποια νοητά, αυτός φαντασίας βλέπει και ψεύτικα πράγματα, και όχι αληθινά, με το να είναι ακάθαρτος η καρδία του» (ΡG 120,709).

Ο Ρώσος επίσκοπος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνοφ (+1867) πιστεύει για τους έσχατους καιρούς ότι: «Τα θαύματα του Αντίχριστου θα εκδηλωθούν προ πάντων στο βασίλειο του αέρα, όπου κατά μεγάλο μέρος κυριαρχεί ο σατανάς. Τα "σημεία” θα επιδρούν κατά κύριο λόγο στο αισθητήριο της οράσεως, γοητεύοντας και εξαπατώντας το» (OR. 142).

Στον αιώνα μας τέλος, με αφορμή την εξομολόγηση σ’ αυτόν ενός δαιμονόπληκτου, αναφέρει ο γέρων Δανιήλ ο Κατουνακιώτης (+ 1929): «Έπειτα βλέπων εγώ τους οφθαλμούς του βεβλαμμένους... τω είπον: Παρακαλώ σαφήνισον μοι (εξήγησέ μου), πώς έπαθον οι οφθαλμοί σου... διότι κατανοώ ότι μυστήριον τι σοι ηκολούθησεν (= καταλαβαίνω ότι σου συνέβη κάτι παράξενο). Ο δε νομίσας με προορατικόν (=νομίζοντας ότι έχω το χάρισμα να βλέπω και να "διαβάζω” την ψυχή του και συνεπώς δεν θα μπορούσε να με ξεγελάσει) είπεν: Δεν θέλω σοι κρύψει τίποτε. Οι οφθαλμοί μου, λέγει, έπαθον καθότι ήμην υποχρεωμένος, κατά το μεσημέριον, όπου εσχόλαζον οι μαθηταί, και κατ’ εξοχήν το καλοκαίρι, να ίσταμαι δύο ώρας ασκαρδαμυκτί προς τον ήλιον (=ατενίζοντας με ορθάνοικτα μάτια τον ήλιο). Εκείθεν εξήρχοντο θεωρίαι (=από εκεί εξέρχονταν εικόνες) χιλιάδων αγγέλων και αφ’ όλα τα τάγματα των αγίων, διαφοροτρόπως (με διαφορετική μορφή) καθ’ εκάστην ημέραν. Καίτοι ησθανόμην μεγάλους πόνους εις τους οφθαλμούς, οίτινες έρρεον (=οι οποίοι έτρεχαν) δάκρυα καυστικά, εγώ δεν τα εψήφουν (=υπολόγιζα) αυτά, διότι ούτως με επρόσταξεν ο άγγελος» (ΑΒ 149).

Καιρός όμως είναι ν’ αναφέρουμε από τους Βίους των Αγίων μερικά περιστατικά που μας επιτρέπουν να παραλληλίσουμε τα φαινόμενα UFO με δαιμονικές επενέργειες. Στον Βίο του Αγίου Μαρτίνου (+397) επισκόπου Κωνσταντίνης (σημερινής TOURS της Γαλλίας) υπάρχει η ιστορία ενός νεαρού μοναχού, του Ανατόλιου, που έπεσε θύμα δαιμονικής απάτης. Φανταζόταν ότι συνομιλούσε με «αγγέλους», οι οποίοι κάποτε με σκοπό να πείσουν τους άλλους για την αγιότητά του συμφώνησαν να του δώσουν «ένα λαμπρό ουράνιο ένδυμα» ως σημείο της «Δυνάμεως του Θεού». Μια βραδιά, γύρω στα μεσάνυχτα, ακούστηκε στο ερημητήριο ποδοβολητό και πολύβουο μουρμουρητό, ενώ το κελλί του Ανατόλιου γέμισε φως. Όταν κόπασε ο θόρυβος, βγήκε ο εξαπατηθείς από το κελλί του με το «ουράνιο ένδυμα». Όλοι έτρεξαν να περιεργασθούν το ρούχο. Ήταν εξαιρετικά μαλακό, με μια θαυμαστή στιλπνότητα και ωραίο κόκκινο χρώμα, ήταν όμως αδύνατο να εξακριβώσουν τη φύση του υφάσματος. Το επόμενο πρωί ο Πνευματικός Πατήρ του Ανατόλιου θέλησε να τον οδηγήσει στον άγιο Μαρτίνο για ν’ αποφανθεί αυτός αν ήταν πράγματι πλάνη του διαβόλου. Ο νεαρός αρνήθηκε και όταν οι άλλοι πήγαν να τον οδηγήσουν παρά τη θέλησή του, έμειναν με ανοικτό το στόμα: το ένδυμα εξαφανίσθηκε. Ο διάβολος δεν μπορούσε να εξαπατήσει και τον άγιο Μαρτίνο, γι’ αυτό εξαφάνισε τα «πειστήρια». Η ιστορία αναγράφεται από τον π. Σεραφείμ Ρόουζ στο OR σελ. 134-135. Με τη σύγχρονη ορολογία ο Ανατόλιος θα χαρακτηριζόταν «επαφικός» (και μάλιστα «στενής επαφής τρίτου τύπου»). Υπάρχουν εδώ, όπως λέει ο π. Σεραφείμ όλα τα στοιχεία παραλληλισμού: αίσθηση μυστηρίου, «αποδείξεις» υπάρξεως ανωτέρων διανοιών («αγγέλων» για το τότε θύμα, «διαστημικών επισκεπτών» για τους σύγχρονους) με σκοπό το «πέρασμα» επιθυμητού μηνύματος (ΟR 136).

Φωτεινά οπτικά φαινόμενα έχουν κατ’ επανάληψη αναφερθεί από «επαφικούς»: ισχυρότατο φως, προερχόμενο από εξωγήινη πηγή, να καταυγάζει τη νύκτα. Έχουμε όμως ένα παράλληλο περιστατικό στο Βίο του αγίου Βενεδίκτου (+547), που δεν μπόρεσε ωστόσο να τον εξαπατήσει τον ίδιο:

Κάποτε μαθητές του - μοναχοί έκτιζαν ένα κελλί κι έπρεπε να μετακινήσουν μια μεγάλη πέτρα. Παρά τις προσπάθειές τους όμως και τη συνδρομή και άλλων αδελφών δεν κατάφεραν τίποτα. Κατάλαβαν λοιπόν ότι τους εμπόδιζε στο έργο τους ο διάβολος. Κατέφυγαν τότε στον άγιο και μετά από προσευχή του πέτυχαν το σκοπό τους: μετακίνησαν την πέτρα και μάλιστα τόσο εύκολα σαν να ήταν από πούπουλο. Ο όσιος τότε έκρινε καλό να υποδείξει στους μαθητές του «να σκάψουν τον τόπο, όπου κειτόταν πριν εκείνη η πέτρα. Σύμφωνα, λοιπόν, με το πρόσταγμά του, έσκαψαν βαθειά και βρήκαν εκεί ένα χάλκινο είδωλο, που ύστερα το πέταξαν σε μια άκρη του μαγειρείου. Τότε, είδαν να βγαίνει απ’ αυτό φωτιά τόσο μεγάλη, ώστε θάρρεψαν πως θα καιγόταν όλο το μαγειρείο. Άρχισαν, λοιπόν, οι αδελφοί, με μεγάλο θόρυβο, να κουβαλούν και να ρίχνουν νερό, για να σβήσουν τη φανταστική πυρκαγιά, που έδειχνε στα μάτια τους ο εχθρός (ο διάβολος). Άκουσε ο άγιος το θόρυβο και σαν πληροφορήθηκε την αιτία, πήγε στο μαγειρείο, και τη φωτιά που οι αδελφοί έλεγαν πως έβλεπαν, αυτός τους είπε πως δεν την έβλεπε καθόλου (διότι δεν υπήρχε στην πραγματικότητα· ήταν φαντασία). Κι αφού έσκυψε ευθύς το κεφάλι, κατά τη συνήθειά του, προσευχήθηκε στον Θεό ν’ αποδιώξει τη φαντασία εκείνη από τα μάτια τους. Και σαν τελείωσε τη δέησή του, α π ο κ α τ έ σ τ η σ ε  σ τ ο  φ υ σ ι κ ό  τ η ς  τ η ν  ό ρ α σ η των αδελφών κι έπαψαν να βλέπουν το μαγειρείο να καίγεται» (Β 28). Ο διάβολος δηλαδή επέδρασε τότε στην ό ρ α σ η και προκάλεσε φωτεινές εικόνες. Τίποτα όμως δεν τον εμποδίζει να συμπεριφέρεται παρόμοια και σήμερα με τα φωτεινά UFO.

Λίγο βορειότερα τώρα: Στη Ρωσία του 16ου αιώνα συνέβη το ακόλουθο θαύμα μετά την κοίμηση του Οσίου Νείλου του Σόρσκυ (+ 1508). Το ανέφεραν αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες - μοναχοί της Σκήτης του. Αντιγράφουμε από το βιβλίο, Η Θηβαΐδα του Βορρά, σ. 130: «Κάποτε ζούσε στη σκήτη του ένας μοναχός που τον έλεγαν Αδάμ, μαζί με το γιο του Μιχαήλ. Ο Αδάμ έστειλε μια φορά το παιδί στο σκευοφύλακα για να ζητήσει ορισμένα εκκλησιαστικά είδη και, ενώ το παιδί βρισκόταν στο δρόμο, εμφανίστηκε ξαφνικά ένας παράξενος άνθρωπος που το άρπαξε και το μετέφερε, σα να ’ταν στον αέρα, σ’ ένα αδιαπέραστο δάσος όπου βρισκόταν η κατοικία του. Το τοποθέτησε στη μέση ενός δωματίου, μπροστά στο παράθυρο, και είπε στη γυναίκα που βρισκόταν εκεί να ταΐσει το παιδί. Του έφεραν από κάθε είδος άγριων φυτών και προσπάθησαν να το κάνουν να φάει και να πιει. Το παιδί όμως δεν έτρωγε τίποτα αλλά στεκόταν στο ίδιο σημείο που το έβαλαν ακίνητο και έκλαιγε και οδυρόταν πικρά. Ο πατέρας του στο μεταξύ, άρχισε ν’ ανησυχεί για το γιο του και έψαξε παντού στη σκήτη και στις γύρω τοποθεσίες χωρίς όμως να τον βρει πουθενά. Έτσι ξαναγύρισε στη σκήτη, συγκέντρωσε τους αδελφούς και πήγε μαζί τους στο παρεκκλήσι που βρισκόταν κοντά στο δάσος, όπου υπήρχε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας, και έκαναν παράκληση, επικαλούμενοι με δάκρυα το θαυματουργό όσιο Νείλο να τους βοηθήσει. Εκείνη τη στιγμή ο όσιος Νείλος έφτασε σε βοήθεια του παιδιού. Στάθηκε μπροστά στο δωμάτιο που βρισκόταν το παιδί και όταν χτύπησε το παράθυρο με το ραβδί του, το κτίριο σείστηκε κι όλα τα α κ ά θ α ρ τ α π ν ε ύ μα τ α έπεσαν κατά γης. Το παιδί που ήταν ακίνητο και έκλαιγε, είδε τον όσιο Νείλο το θαυματουργό να στέκεται κάτω από το παράθυρο και να λέει:

-     -  Άθλια και ακάθαρτα πνεύματα! Γιατί πολεμάτε τη σκήτη μου; Πάρτε το παιδί και γυρίστε το πίσω στη σκήτη απ’ όπου το πήρατε και αφήστε το στο ίδιο σημείο. Και μόλις είπε αυτά ο Όσιος εξαφανίστηκε. Τα ακάθαρτα πνεύματα άρχισαν να ουρλιάζουν μεταξύ τους και να λένε σ’ αυτό το π ν ε ύ μ α που τους είχε φέρει το παιδί: - Αλλοίμονό μας, χαθήκαμε! Πάρε γρήγορα το παιδί και πήγαινέ το εκεί απ’ όπου το πήρες. Τότε ο ίδιος παράξενος άνθρωπος πήρε το παιδί και το μετέφερε πίσω στη σκήτη, το άφησε σε μια θέση κοντά στο μύλο, γιατί δεν τολμούσε να το φέρει μέσα σ’ αυτή, κι αφού το ακούμπησε σε μια θημωνιά έγινε άφαντος. Το παιδί άρχισε να κλαίει και τη στιγμή εκείνη ο πατέρας του που έβγαινε μαζί με τους αδελφούς απ’ το παρεκκλήσι, όπου έψαλαν την παράκληση, άκουσαν τα κλάματα του παιδιού στο δάσος. Ήρθαν προς την κατεύθυνση της φωνής και είδαν το παιδί να στέκεται στη θημωνιά. Δόξασαν το Θεό και τον όσιο Νείλο το θαυματουργό και άρχισαν να ρωτούν το παιδί τι του συνέβη. Το παιδί τους διηγήθηκε όλα όσα του συνέβησαν, όσα είδε και άκουσε. Από τότε το παιδί αυτό έγινε πολύ ταπεινό και απλό». (Και αυτό το περιστατικό μνημονεύεται από τον π. Σεραφείμ στο OR 136-137). Εδώ είναι αναγκαίο να τονιστεί η εναλλαγή των όρων άνθρωπος και πνεύμα για το ί δ ι ο π ρ ό σ ω π ο. Ήταν δηλαδή ακάθαρτο πνεύμα το ον που είχε πάρει ανθρώπινη μορφή.

Ας ανιχνεύσουμε τώρα το δαιμονικό στοιχείο στην εποχή μας. Θα παρακολουθήσουμε τη δραστηριότητα και την πίστη των «λατρευτικών ομάδων επαφής»: της «Οικογένειας του Ενός Κόσμου», του «Ινστιτούτου Κοσμικής Έρευνας» και της «Εταιρείας Αιθέριους».

Ο Άλλεν Μάικλ Νούναν, που ίδρυσε την «Οικογένεια του Ενός Κόσμου», «ξαφνικά μεταφέρθηκε σε έναν άλλο πλανήτη. Βρέθηκε εκεί περιτριγυρισμένος από αγγελικά πλάσματα, που κάθονταν γύρω από έναν φωσφορίζοντα θρόνο. Μια βροντερή φωνή ακούστηκε: "θέλεις να γίνεις ο Σωτήρας του κόσμου;”. Ο Νούναν δέχτηκε». (Πόσο αυτό μας θυμίζει την παγίδα του διαβόλου στους Πρωτόπλαστους: (Αν με ακούσετε) «θα είστε σαν θεοί»! [Γεν. γ' 5]). «Από τότε βρίσκεται σε επαφή με έναν εξωγήινο, τον Αστάρ, έχει ταξιδέψει σε μια κατοικημένη Αφροδίτη, και θεωρεί τον εαυτό του σαν Μεσσία». (Εδώ είναι καλό να φέρουμε στο νου μας τη Σημιτική θεότητα με τους διάφορους τύπους ονόματος: Ιστάρ, Αθτάρ, Αστορέτ, Αστάρτη). «Γράφει μια ογκώδη επανερμηνεία της Βίβλου, το "Παντοτεινό Ευαγγέλιο», που οι ακόλουθοί του τον βοηθάν να συντάξει». (Σαν «Σωτήρας» βέβαια ο Νούναν δεν επανερμηνεύει την χριστιανική Βίβλο, αλλά μεταπηδά σε άλλο ευαγγέλιο αλλοιώνοντας «το Ευαγγέλιο του Χριστού (=το περί Χριστού κήρυγμα)» (Γαλ. α' 6-7)]. Αυτό, όπως είναι ευνόητο, συνεπάγεται κυρώσεις: «Αν εμείς (= οι Απόστολοι) ή άγγελος από τον ουρανό κηρύττει σε σας (τους χριστιανούς) άλλο ευαγγέλιο απ’ αυτό που σας κηρύξαμε, ας είναι αναθεματισμένος» (Γαλ. α' 8 βλ. και 9). Ας μη λησμονούμε ακόμα ότι θα τιμωρηθούν κατά τη Β' Παρουσία όσοι «δεν υπακούουν στο ευαγγέλιο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού» [Β' Θεσ. α' 8]). Στην ομάδα του Νούναν «χρησιμοποιούνται παραισθησιογόνα και καλλιεργούνται οι ψυχικές ικανότητες» (πρβλ. και τα πειράματα παραψυχολογίας). «Ο Νούναν υποστηρίζει ακόμα ότι, με τη βοήθεια των εξωγήινων, η Οικογένεια του Ενός Κόσμου θα διακυβερνήσει τις ΗΠΑ και τα Ηνωμένα Έθνη, αλλά μόνο αφού όλοι όσοι πιστεύουν στο Χριστιανισμό "εξαλειφθούν”» (ολοφάνερο αντιχριστιανικό στοιχείο· A 1370).

Ο Γκόρντον που ίδρυσε το «Ινστιτούτο Κοσμικής Έρευνας» στο Μίτσιγκαν των ΗΠΑ το 1967 «ισχυριζόταν ότι η γέννησή του ήταν κάτι το υπερφυσικό: έφτασε στην αγκαλιά της μητέρας του, ντυμένος με λευκές μουσελίνες, ενώ ένα UFO αιωρούνταν πάνω από το σπίτι. Ήταν, είπε, ένας από τους επτά Μεγάλους Λευκούς Αδελφούς». (Μήπως είναι υπαινιγμός των επτά πονηροτέρων πνευμάτων της γενεάς της εποχής του Χριστού (Ματθ. ιβ' 45) που ίσως απειλούν και τη δική μας;) (Α 1370).

Ο Τζώρτζ Κίνγκ, τέλος, που ίδρυσε το 1954 την Αγγλική «Εταιρεία Αιθέριους», είχε πάθος «για τη γιόγκα, και την Ανατολική φιλοσοφία και μεταφυσική» (Α 1372). Τον Μάιο του 1954 «ένας Ινδός Σουάμι (διδάσκαλος) διάσημος σε όλο τον κόσμο... του έδωσε οδηγίες που άλλαξαν τη ζωή του και τον έκαναν να ιδρύσει την Εταιρεία» (Α 1372, μεταπήδηση σε Ανατολ. θρησκείες — αντιχριστιανικό στοιχείο). Η Εταιρεία δίδασκε ότι οι εξωγήινοι αντιπροσώπευαν το Διαπλανητικό Κοινοβούλιο — μια καλοκάγαθη και γεμάτη ενδιαφέρον για τους ανθρώπους δύναμη (μετασχηματισμός σε φωτεινό άγγελο· A 1371). Ο μεσάζων (ιερέας) ανάμεσα στους εξωγήινους και τους γήινους ήταν ο Κίνγκ (Α 1372): μεταβίβαζε μηνύματα ακόμα και από «το Δάσκαλο Ιησού, που όπως φαίνεται ζούσε στην Αφροδίτη ή κάπου εκεί κοντά» (Α 1372). Μία από τις δραστηριότητες των μελών της Εταιρείας είναι να φορτίζουν πάνω σε βουνά ειδικά μηχανήματα («πνευματικές μπαταρίες») με «πνευματική ενέργεια» = προσευχή (καταλαβαίνουμε βέβαια ότι, είτε το γνωρίζουν είτε όχι, οι προσευχές αυτές απευθύνονται στο διάβολο). Στην παραπάνω ενέργεια συνεισφέρουν και οι εξωγήινοι (Α 1373). Οι φορτίσεις αυτές στη συνέχεια στέλνονται σε ταραγμένες περιοχές του πλανήτη μας για την επίλυση των εκεί προβλημάτων, όπως στην Πολωνία το 1981 (Α 1373). Ένα άλλο στοιχείο εκτός από την προσευχή, που δείχνει το δαιμονικό χαρακτήρα της πίστεως των μελών της Εταιρείας στα UFO, είναι τα οφφίκια του Κίνγκ: ανάμεσα στα άλλα τιτλοφορείται και «Διδάκτωρ της Θεολογίας, Διδάκτωρ των Ανθρωπιστικών Ιερών Επιστημών και Μητροπολιτικός Αρχιεπίσκοπος των Αιθερίων Εκκλησιών» (Α 1373).

Θ’ αναφέρουμε ακόμα μια περίπτωση από τη «Λέικ Σίτυ» της Γιούτα, στην οποία το δαιμονικό στοιχείο είναι εμφανές: Η «Μάριαν Κήτς» περίμενε να λάβει μήνυμα από εξωγήινους με αυτόματη γραφή (πνευματιστικό στοιχείο). «Σύντομα ήρθε σ’ επαφή με "ανώτερες δυνάμεις”: πρώτα με τον "Μεγάλο Αδελφό” και μετά με όντα από τους πλανήτες Κλάριον και Κύρος (διαστημικό στοιχείο)... Είχε επικοινωνίες ιδιαίτερα με κάποιον Σανάντα από τον Κλάριον, που υποστήριζε ότι ήταν ο Χριστός σε μια παλιότερη εποχή (φανερά βλάσφημο στοιχείο)» (Α 1434).   Ένα από τα μηνύματα που της ήρθε με αυτόματη γραφή από τον Κλάριον έλεγε ότι η Λέικ Σίτυ θα καταστραφεί από πλημμύρα την 21.12.1954. Οι οπαδοί της βέβαια δεν θα πνίγονταν: «θα μεταφέρονταν μακριά με ένα ή περισσότερους ιπτάμενους δίσκους» (Α 1435). Περιττό να πούμε ότι πλημμύρα δεν έγινε (εδώ έχουμε λανθασμένη δαιμονική πρόρρηση).

Μερικές φορές οι εξωγήινοι κάνουν ολόκληρη κατήχηση στον «επαφικό». Έτσι π.χ., όπως ισχυρίζεται ο Μπίλλυ Μέιερ, οι «Πλειάδιοι» τού ανέφεραν: «Ο άνθρωπος θα έπρεπε να ξέρει ότι η δύναμη του Θεού είναι απλά η δύναμη της δημιουργίας» (επιχείρηση «κλονισμός της χριστιανικής πίστεως» σύμφωνα με την οποία ο Θεός διαφέρει κατ’ ουσίαν από την κτίση· Α 1188). Επίσης: «Και ούτε είναι σύμφωνο με την αλήθεια ότι οι αδελφοί και οι αδελφές μας έρχονται από άλλα μέρη του χώρου εκ μέρους ενός Θεού για να φέρουν στον κόσμο την εδώ και πολύ καιρό αναμενόμενη ειρήνη (Λένε την αλήθεια: Ποτέ ο διάβολος δεν φέρνει πραγματική ειρήνη). Σε καμμία περίπτωση δεν ερχόμαστε εκ μέρους κανενός, μιας και η ίδια η Δημιουργία από μόνη της δεν δημιουργεί καμμία υποχρέωση. Είναι νόμος προς τον εαυτό της και κάθε μορφή ζωής πρέπει να συμβιβάζεται μ’ αύτη και να γίνεται τμήμα της» (επιχείρηση «κλονισμός Ηθικής») (Α 1188). Είπαν ακόμη «ότι οι πρόγονοί τους είχαν έρθει σ' επαφή μαζί του κατά τη διάρκεια προηγούμενων ενσαρκώσεων στη γη» (επιχείρηση «πλησίασμα προς ανατολικές θρησκείες — απομάκρυνση από τον Χριστιανισμό»)] (Α 1188). Τέλος, αναφέρει ο Μέιερ ότι σ’ ένα ταξίδι του μέσα στο χρόνο με σκάφος των Πλειάδιων «επισκέφθηκε τον Ιησού Χριστό, που εντυπωσιάσθηκε τόσο πολύ απ’ αυτόν (από την πίστη και την ευλάβειά του προφανώς!) ώστε τον έχρισε μαθητή του» (A 1386).

Η δαιμονική θεώρηση, που παρουσιάσαμε στην παράγραφο αυτή, δεν θα είχε ίσως θέση σε μια εργασία για τα UFO, αν προερχόταν μόνο από εκκλησιαστικά πρόσωπα. Να όμως που και ερευνητές των UFO προσεγγίζουν τη θεώρηση αυτή:

Ο Ρότζερ Στανγουαίη, άλλοτε πρόεδρος του BUFORA, δήλωσε το Νοέμβριο του 1976 πως «τώρα είναι σίγουρος ότι τα UFO έχουν σατανική προέλευση και ότι εγκαταλείπει την UFΟλογία» (Α 1432). Αλλά και ο Ουαλλός ερευνητής UFO Ράνταλ Τζόουνς Πουχ «σε ένα γράμμα προς το BUFORA JOURNAL το 1979, έγραψε: "Νομίζω ότι πρέπει να παραδεχτούμε, για να δώσουμε μια καλύτερη περιγραφή, την ενδεχόμενη και πιθανή παρουσία όντων (όπως ανθρώπινων όντων) που ο μοναδικός σκοπός τους είναι να καταστρέψουν την ειλικρινή πίστη στον Ιησού Χριστό... Θα πρόσθετα μια προειδοποίηση για όλους όσους ασχολούνται με την έρευνα του παραφυσικού, όσο αθώο και να φαίνεται: αν θέλετε να ψάξετε σε βάθος αυτό που αντιπροσωπεύουν τα UFO, τότε θα πρέπει να εργαστείτε με το Χριστό, γιατί η αναζήτηση των UFΟλογικών γνώσεων μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη”. Σε λιγότερο από 18 μήνες αργότερα, ο Πουχ αποκήρυξε το θέμα τελείως. Σε συνέντευξη προς μια εφημερίδα δήλωσε ότι:  "Τα UFO είναι επικίνδυνα και ο στόχος τους είναι να αποπροσανατολίσουν, να μπερδέψουν και στη συνέχεια να καταστρέψουν τη σκέψη της ανθρωπότητας... Η πρώτη μου προειδοποίηση ότι είχα να κάνω με κάτι πολύ επικίνδυνο προήλθε από ένα φίλο μου που είχε ασχοληθεί με τα UFO από επιστημονική πλευρά μετά από μια συνάντηση που είχε. Μετά από 14 μήνες έφτασε στο συμπέρασμα ότι τα UFO έχουν σχέση με τον αποκρυφισμό, και αποφάσισε να κάψει τα βιβλία του. Άναψε μια φωτιά στον κήπο, αλλά όταν πέταξε τα βιβλία μέσα βγήκε μια απίστευτη θερμότητα. Ο καπνός υψώθηκε σε σχήμα ανθρώπινης μορφής, και δυο χέρια απλώθηκαν προς το μέρος του. Πήγε να τρελαθεί από το φόβο του, και αργότερα με ικέτεψε να καταστρέψω τα ντοκουμέντα μου, με προειδοποίησε όμως να μην τα κάψω. Ακολούθησα τη συμβουλή του, αλλά όταν έφτασα σε μια συλλογή από σλάιντς, από ανοησία τα πέταξα στη φωτιά του λίβινγκ-ρουμ. Αμέσως ακούστηκαν δυνατοί κρότοι σαν εκρήξεις και η θερμότητα ήταν απίθανη. Νόμιζα ότι η καπνοδόχος θα έσκαγε. Ήταν μια τρομερή εμπειρία, και είμαι σίγουρος ότι τα σλάιντς είχαν τις ευλογίες του Σατανά”» (Α 1432).

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο διάβολος ξέρει πάντα να εκμεταλλεύεται τις παρουσιαζόμενες ευκαιρίες. Έτσι και στην περίπτωση των UFO. Είτε δεν υπάρχουν, είτε υπάρχουν, αυτός μπορεί να πετύχει το στόχο του: την απομάκρυνση από την Εκκλησία και την απώλεια. Καλύπτεται κάτω από το ένδυμα της Επιστήμης (διάσημα ονόματα, Επιτροπές κ.λπ.) και παρουσιάζει την όλη υπόθεση ως επιστημονική και όχι ως θρησκευτική. Στην πραγματικότητα όμως οδηγεί «σε μια νέα θρησκευτική συνείδηση» (OR 106) Ο λόγος του Απ. Παύλου έχει καταστεί σήμερα φοβερά αληθινός: «Θα έρθει καιρός που δεν θα ανέχονται την σωστή διδασκαλία, αλλά θα μαζεύουν ένα σωρό δασκάλους σύμφωνα με τις επιθυμίες τους, τέρποντας τ’ αυτιά τους. Θα αποστρέψουν την ακοή τους από την αλήθεια και θα παρεκτραπούν προς τους μύθους» (Β' Τιμ. δ' 3-4).

Ε΄. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΥΠΑΡΞΗ ΕΞΩΓΉΙΝΩΝ - ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ερχόμαστε τώρα να εξετάσουμε την περίπτωση να μην είναι κενός μύθος η ύπαρξη των εξωγήινων αλλά να έχει αντίκρυσμα στην αντικειμενική πραγματικότητα. Θα εξετάσουμε ακόμα αν αυτό δημιουργεί κανένα πρόβλημα στη χριστιανική πίστη.

Κατ’ αρχήν κανένα χωρίο της Αγίας Γραφής δ ε ν  α π ο κ λ ε ί ε ι την ύπαρξη λογικών όντων και εκτός γης. Εστιάζει μεν η Αγία Γραφή την προσοχή του αναγνώστη στη γη, αλλά αυτό το κάνει μόνο και μόνο διότι απευθύνεται στον άνθρωπο που κατοικεί στη γη. Ο Θεός εξάλλου έχει αποκαλύψει στην Αγία Γραφή όσα βοηθούν τον άνθρωπο να σωθεί από την αμαρτία και όχι όσα θα ικανοποιούσαν απλώς την περιέργειά του (όπως το θέμα της υπάρξεως ή μη εξωγήινων). Γι’ αυτούς τους λόγους και δεν αναφέρει ρ η τ ώ ς η Αγία Γραφή αν υπάρχουν εξωγήινοι. Όμως αυτό απέχει πολύ από το να σημαίνει ότι αρνείται την ύπαρξή τους. Απλώς, αφήνει το θέμα ανοικτό. Στην περίπτωση τώρα που πραγματικά διαπιστωνόταν η ύπαρξη εξωγήινων, η φράση του Αποστόλου Παύλου περί «τίνος κτίσεως* [*Τον όρο «κτίσις» του χωρίου αυτού απέδιδαν μέχρι σήμερα οι ερμηνευτές με τις λέξεις, κόσμος, δημιουργία κ.τ.ό. και όχι ειδικότερα με το έλλογα όντα. Εμείς όμως στη συνάφεια αυτή τού αποδίδουμε τη δεύτερη σημασία, αφού κ α ι τα έλλογα όντα είναι «κτίσις»] ετέρας» (Ρωμ. η' 39) θα αποδεικνυόταν σαφής προφητεία (βλ.ΑΜΕ 473). Αναγράφουμε εδώ το Ρωμ. η' 38-39 για να δει ο αναγνώστης πώς εντάσσεται η φράση αυτή στη συνάφειά της: «Είμαι πεπεισμένος ότι ούτε ο θάνατος, ούτε η ζωή, ούτε οι άγγελοι, ούτε οι αρχές, ούτε οι δυνάμεις, ούτε τα τωρινά ούτε τα μελλοντικά γεγονότα, ούτε οι εξυψώσεις, ούτε οι ταπεινώσεις, ούτε οποιαδήποτε άλλη κτίση (αυτό είναι το «ετέρα κτίσις») θα μπορέσει να μας χωρίσει από την αγάπη του Θεού».

Και είναι μεν αλήθεια ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας το «ετέρα κτίσις» δ ε ν το είδαν ως προφητεία. Το θεώρησαν ως απλή υ π ό θ ε σ η, που χρησιμοποιήθηκε από τον Απόστολο για την επίτευξη σχήματος υπερβολής** [** Με την κλασσική δηλ. ερμηνεία το Ρωμ. η 39 θέλει να τονίσει ότι η αγάπη του Θεού είναι τόσο μεγάλη ώστε δεν μπορεί να μας χωρίσει από αυτήν ούτε και μία υ π ο τ ι θ έ μ ε ν η άλλη δημιουργία], δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι οι Πατέρες ήσαν κατά κύριο λόγο ποιμένες του λαού του Θεού και όχι συγγραφείς δοκιμίων για την ικανοποίηση της περιέργειας ορισμένων. Σε θέματα που δεν αφορούν άμεσα τη σωτηρία του ανθρώπου (ένα τέτοιο είναι και το θέμα των εξωγήινων), οι Πατέρες απαντούσαν με βάση τα ερωτήματα που τους έθετε η εποχή τους. Και τότε δεν είχε τεθεί ακόμα ζήτημα υπάρξεως εξωγήινων. Εμείς όμως σήμερα, που έχει τεθεί αυτό το ζήτημα, α ν'  α π ο δ ε ι χ θ ε ί βεβαίως η ύπαρξή τους, δεν εμποδιζόμαστε από τίποτα να τους εντάξουμε στην «ετέρα» κτίση.

Στην περίπτωση επίσης που θα αποδειχθεί η ύπαρξη εξωγήινων θα πρέπει να επανεκτιμηθούν ορισμένες ρήσεις Πατέρων από τις οποίες φαίνεται ότι αρνούνται την ύπαρξη εξωγήινων. Η άρνηση αυτή θα μπορέσει εύκολα να δικαιολογηθεί, αφού, όπως διαπιστώνεται, εκφραζόταν «εν τη ρύμη» του λόγου και όχι σε ειδικές μελέτες. Ο Χρυσόστομος π.χ. αναφερόμενος στο «ετέρα κτίσις» λέει ότι «ετέρα ουκ έστι κτίσις» (=δεν υπάρχει άλλη κτίση), (PG 61,270), αλλά την άποψή του αυτή την διατυπώνει όχι στη σειρά των ερμηνευτικών ομιλιών του στην Προς Ρωμαίους, στην οποία ανήκει το χωρίο, αλλά σε ομιλία του στην Α' Προς Κορινθίους. Ο ίδιος μετριάζει τον τόνο του, όταν ερμηνεύει την Προς Ρωμαίους: «Τίποτα δεν θα μπορούσε να με χωρίσει από την αγάπη εκείνη (του Θεού), ακόμα κι αν υπήρχε άλλη τόση κτίση, όση είναι η ορατή και η αόρατη» (PG 60,546).

Πρέπει πάντως να τονισθεί ότι και οι τυχόν υπάρχοντες εξωγήινοι θα είναι κτίσματα του ίδιου Θεού. Ως σύνοψη της θέσεως της Εκκλησίας πάνω στο θέμα αυτό θυμίζουμε το λειτουργικό: «Άγιος ο Θεός (Πατήρ) ο  τ α  π ά ν τ α δημιουργήσας δι’ Υιού, συνεργία (=με τη σύμπραξη) του Αγίου Πνεύματος» (Δοξαστικό Στιχηρών Εσπερινού Πεντηκοστής).

Και αυτά μεν ως προς την δημιουργία των τυχόν υπαρχόντων εξωγήινων. Ως προς τη σχέση τους τώρα με το Θεό θα ισχύουν τα εξής: Οι εξωγήινοι θα βρίσκονται ή σε προπτωτική ή σε μεταπτωτική κατάσταση. Στη δεύτερη περίπτωση βέβαια θα παρίσταται ανάγκη σωτηρίας. Ποιος όμως είναι ο τρόπος σωτηρίας; Ή τα σωτήρια αποτελέσματα της σταυρικής θυσίας του Χριστού επεκτείνονται και σ’ αυτούς, ή ο Θεός θα τους έσωσε με άλλο τρόπο, όπως Αυτός θέλησε και μόνος γνωρίζει (βλ. ΑΜΕ 473). Στην περίπτωση βέβαια που η σταυρική θυσία ισχύει για όλο το σύμπαν, έχουμε χρέος να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο και στους κατοίκους άλλων πλανητών, όπως το κάναμε και με τους κατοίκους άλλων Ηπείρων (βλ. ΑΜΕ 473).

ΣΤ'. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΕΞΩΓΗΙΝΩΝ

Μπορούμε να συνοψίσουμε τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης σχετικά με την ύπαρξη εξωγήινων στα εξής:

α΄ Στην περίπτωση που  δεν υπάρχουν εξωγήινοι, τότε οι σχετικές μαρτυρίες («θεάσεις», κατασκευές κ.λπ.) ερμηνεύονται ή ψυχολογικά (κεφ. Β'), ή επιστημονικά (κεφ. Γ'), ή δαιμονικά (κεφ. Δ'), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η μία θεώρηση αποκλείει τις άλλες. Μπορεί π.χ. μια περίπτωση να ερμηνεύεται επιστημονικά (αντικείμενο τεχνικού πολιτισμού) και να συνυπάρχει και η ψυχολογική προβολή. Μπορεί ακόμα στον ψυχολογικό αλλά και στον επιστημονικό τομέα να επιδρά και ο διάβολος. Μπορεί π.χ. να αποσπάσει κάποιον από την ορθή πίστη παρουσιάζοντάς του ΄΄εξωγήινους΄΄ σαν σωτήρες. Μπορεί ακόμα ένα αντικείμενο της φύσεως ή της τεχνολογίας να το παρουσιάσει σαν UFO.

β' Α ν  υ π ά ρ χ ο υ ν εξωγήινοι, ορισμένες από τις παραπάνω μαρτυρίες είναι δυνατόν να αφορούν δραστηριότητες δικές τους. Στην περίπτωση αυτή βέβαια θα ενταχθούν και οι εξωγήινοι, αφού θα αποτελούν μέρος του σύμπαντος, στο επιστημονικό πεδίο ερεύνης, χωρίς ωστόσο να αποκλείονται η ψυχολογική και η δαιμονική θεώρηση του θέματος των UFO. Μπορεί δηλαδή η ψυχολογική προβολή να γίνεται και στους εξωγήινους όπως είναι δυνατόν κ α ι τους εξωγήινους να χρησιμοποιεί ο διάβολος για την επίτευξη των στόχων του, όπως χρησιμοποιεί και τους γήινους.

Ας σημειώσουμε τέλος ότι ακόμα και στην περίπτωση που υπάρχουν εξωγήινοι δεν δημιουργείται κανένα θεολογικό πρόβλημα, όπως αναπτύχθηκε στο κεφ. Ε'.

Ζ'. ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΣΕ ΕΞΩΓΗΙΝΟΥΣ — ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΔΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ

Ο σημερινός άνθρωπος νοιώθει ανέστιος και χαμένος μετά τη διάψευση τόσων ελπίδων και προσδοκιών εξαιτίας των δύο Παγκοσμίων Πολέμων και των πολυάριθμων τοπικών, καθώς και την απογοήτευση από ποικιλώνυμους αυτόκλητους γήινους σωτήρες. Η υπερτίμηση του ανθρώπου και των δυνατοτήτων του, που υπήρξε συνέπεια της αυτονομήσεώς του από τον Θεό, επέφερε όλη αυτή την τραγικότητα των ημερών μας. Αποδιοργάνωσε δηλαδή ο ίδιος ο άνθρωπος τη ζωή του πάνω στο γαλάζιο πλανήτη μας, και δυσκολεύεται πλέον να βρει το νόημα της υπάρξεώς του πάνω σ’ αυτόν. Γι’ αυτό και το αναζητεί έξω από τη γη -στους εξωγήινους. Αυτοί θα τον λυτρώσουν, αυτοί θα τον σώσουν.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τον Νταίνικεν και τους ομόφρονές του, αλλά στο τεχνολογικό πεδίο: Όπου υπάρχουν δυσκολίες ερμηνείας διαφόρων κατασκευών και επιτευγμάτων, παρουσιάζεται ο «από μηχανής» θεός - οι εξωγήινοι. Αυτοί μας δίδαξαν, αυτοί υπήρξαν οι εκτελεστές των έργων. Όπως λέει για την περίπτωση αυτή και ο καθηγητής Μέντελ του Παν/μίου του Χάρβαρντ, οι εξωγήινοι επινοήθηκαν για να δώσουν εξήγηση σ’ «ό,τι δεν καταλαβαίνουμε» (Α 36). Η πίστη στους εξωγήινους μπορεί να είναι ακόμα και μια αντίδραση στην έντονη λογοκρατία των τελευταίων δεκαετιών. «Ίσως η τάση του ανθρώπου να ερμηνεύει τα UFO σαν έργα εξωγήινων δείχνει την ανάγκη του να πιστεύει σε κάτι μαγικό και θαυμαστό. Η επιστημονική εποχή μας έχει καταστρέψει ένα μεγάλο μέρος από το μυστικιστικό, μη ορθολογιστικό στοιχείο της πίστεως· ίσως το θέμα των εξωγήινων πήρε τέτοιες διαστάσεις για να γεμίσει ένα κενό» (Α 37). Οι παραπάνω διαπιστώσεις για την αντιθεολογία περί εξωγήινων δείχνουν ολοφάνερα την πείνα που αισθάνεται ο σύγχρονος άνθρωπος, όπως και ο άνθρωπος κάθε εποχής, για Θεό, θρησκεία και σωτηρία. Δείχνουν ακόμα ότι αν δεν ικανοποιήσει ο άνθρωπος αυτή του την πείνα με τον πραγματικό Θεό, τον Χριστό, θα βρει οπωσδήποτε υποκατάστατά Του, και στην προκειμένη περίπτωση τους εξωγήινους.

Κάπως έτσι το βλέπει και ο Σάγκαν: «Το ενδιαφέρον για τα UFO και τους αρχαίους αστροναύτες φαίνεται να οφείλεται, μερικώς τουλάχιστον, σε ανεκπλήρωτες θρησκευτικές ανάγκες... Υπάρχει μια μικρή ψευδοεπιστημονική επικάλυψη, το θεολογικό όμως προηγούμενο είναι ξεκάθαρο... Μια πρόσφατη Βρεταννική έρευνα υποστηρίζει ότι περισσότερα άτομα πιστεύουν στις εξωγήινες επισκέψεις παρά στο Θεό» (ΑτΣ Ίουν "80,55). Ελλοχεύει λοιπόν πάντοτε ο κίνδυνος θεοποιήσεως των εξωγήινων, και υπεύθυνος βεβαίως γι’ αυτή την αντιθεολογία δεν είναι άλλος από τον διάβολο.

Έχουμε συνεπώς εμείς οι χριστιανοί σήμερα ένα επιπλέον αγώνα να διεξαγάγουμε: Να αποθεοποιήσουμε τους εξωγήινους στις ψυχές εκείνων των συνανθρώπων μας που προβάλλουν «το αρχέτυπο του Σωτήρα... στους πιλότους των ιπτάμενων δίσκων» (Ψ 228) και στους «επισκέπτες που έρχονται από μακρινούς πλανήτες, για να δείξουν στους ανθρώπους μια νέα γη της Επαγγελίας» (Ψ 386). Πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή στους συνανθρώπους μας ώστε να μην παραπλανούνται από «αγαθά» μηνύματα εξωγήινων και να θεωρούν ότι είναι καλοί οι επισκέπτες και ότι ενδιαφέρονται να τους σώσουν, αφού στις περιπτώσεις αυτές τουλάχιστον το δαιμονικό στοιχείο είναι εμφανέστατο. Πρέπει ακόμα να τονίσουμε στους συνανθρώπους μας την ανάγκη για ηθικό αγώνα, αφού και σ’ αυτόν τον τομέα, όπως φάνηκε στο Δ' Κεφάλαιο, ο διάβολος προσπαθεί να «περάσει τη γραμμή του»: τον κλονισμό της χριστιανικής Ηθικής. Πρέπει τέλος να προσφέρουμε ανόθευτο το χριστιανικό μήνυμα στο σύγχρονο κόσμο: Η πείνα του Θεού, για την οποία μιλήσαμε πιο πάνω, απαιτεί Θ ε ό και όχι υ π ο κ α τ ά σ τ α τ ά Του. Ο Χριστός είναι ο πραγματικός «εξωγήινος», «ο άρτος που κατέβηκε από τον ουρανό» (Ιωαν. στ' 33,35) και τρέφει τον άνθρωπο. Ο Χριστός με την Ανάληψή Του «διήλθε τους ουρανούς» (πρβλ. Εβρ. δ' 14) φέροντας «την ανθρωπίνη φύση την οποία προσέλαβε και τιμώντας την στα δεξιά του Πατρός» (πρβλ. Ευχή Η' της Ακολουθίας της θείας Μεταλήψεως)]. Έχουμε όμως και εμείς τη δυνατότητα «με τη μηχανή του Ιησού Χριστού, που είναι ο σταυρός» (Ιγνατίου, Προς Εφεσίους, IX) ν’ ανεβούμε στα ύψη (βλ. ΑΜΕ 475) και πρέπει να το επιδιώξουμε «διότι δεν έχουμε εδώ μόνιμη πατρίδα, αλλά ζητούμε θερμά τη μελλοντική» (Εβρ. ιγ' 14)], την «ουράνια Ιερουσαλήμ» (Εβρ. ιβ' 22) την αληθινή πατρίδα. Πρέπει συνεχώς να καταφεύγουμε στον μόνο Σωτήρα, τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον «αληθινό Θεό» (Α' Ιω. ε' 20), αφού «δεν είναι δυνατή η σωτηρία με κανέναν άλλο» (Πραξ. δ' 12) Πρέπει συνεχώς να υπενθυμίζουμε στους άλλους ότι όσοι δρόμοι δεν οδηγούν στο Θεό, καταλήγουν σε αδιέξοδα. Πρέπει όμως να υπενθυμίζουμε παράλληλα σ’ εκείνους που έφθασαν ήδη σε αδιέξοδο, ότι η Πατρική οικία και εστία τούς περιμένει (πρβλ. την Παραβολή του Ασώτου)] και ότι ο δρόμος προς αυτήν είναι ο συντομότερος δυνατός αφού συνοψίζεται σε μία φράση: το «Θεέ μου, συγχώρεσέ με τον αμαρτωλό» (Λουκ. ιη' 13).

ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ

A = Το ανεξήγητο, τόμοι 5, ΑθΗνα 1982.

ΑΒ = Αγγελικός Βίος, Δανιήλ Κατουνακιώτου, Αγ. Ορος - Θεσσαλονίκη 1981.

ΑΜΕ = Άρθρα, Μελέται, Επιστολαί, Επιφ. Θεοδωροπούλου, Αθήναι 1981.

ΑτΣ = Αινίγματα του Σύμπαντος, μηνιαίο περιοδικό, Αθήνα.

Β = Βίος και θαύματα του Οσίου Πατρός ημών Βενεδίκτου,

Απόδοση Βασ. Μουστάκη,. Αθήνα, χ.χ..

ΒΕΠ = Βιβλιοθήκη Ελλήνων Πατέρων, έκδοσις Αποστ. Διακονίας.

Ε  = Επιστροφή στ’ άστρα, Έριχ φον Νταίνικεν, Αθήνα 1970.

Κ = 16 επιστήμονες απαντούν στον Έριχ φον Νταίνικεν, Ερνστ Φον Κουόν, Αθήνα.

ΚΣ = Κοσμική Σύνδεση, Κάρλ Σάγκαν, Αθήνα, χ.χ..

Μ = Τα Μυστήρια του Κόσμου, Άρθουρ Κλαρκ, Αθήνα 1981.

OR = ORTHODOXY AND THE RELIGION OF THE FUTURE, SERAPHIM ROSE, PLATINA, CALIFORNIA 1979.

Π = Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος - LAROUSSE BRITANNICA, Αθήνα.

ΠΕ = Το Περισκόπιο της Επιστήμης, μηνιαίο περιοδικό, Αθήνα.

PG = PATROLOGIAGRAECA.

Υ = Υπερφύση, LΥALLWATSON, Αθήνα χ.χ..

Φ = Υπάρχουν UFO; Αποστ. Φράγκου, Αθήνα 1982.

Ψ = Ψυχανάλυση και Ψυχική Ισορροπία, PIERRE DACO, Αθήνα 1970.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 19-31. Η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου.
16.26 καὶ ἐπί πᾶσι(1) τούτοις μεταξὺ ἡμῶν καὶ ὑμῶν χάσμα(2)
μέγα ἐστήρικται(3), ὅπως οἱ θέλοντες διαβῆναι ἔνθεν πρὸς ὑμᾶς
μὴ δύνωνται, μηδὲ ἐκεῖθεν πρὸς ἡμᾶς διαπερῶσιν(4).
26 Κι εκτός απ’ όλα αυτά, υπάρχει ανάμεσά μας μεγάλο χάσμα,
ώστε αυτοί που θέλουν να διαβούν από ’δω σ’ εσάς να μην μπορούν·
ούτε οι από ’κει μπορούν να περάσουν σ’ εμάς”.
(1) Υπάρχει και η γραφή ἐν πᾶσι. Το επί πᾶσιν συγκεντρώνει νέους λόγους
απόρριψης του αιτήματος του πλουσίου (b)=Και αν ακόμη υποτεθεί
ότι η αγάπη θα ήταν διατεθειμένη σε κάποια παραχώρηση, υπάρχει και άλλος
λόγος που αποκλείει αυτήν, το αδύνατον (g).
(2) =Βάραθρο μεγάλο και αξεπέραστο (δ). «Χάσμα μέγα ονομάζει το ακαταμάχητο
πρόσταγμα του Θεού, που σαν χάσμα εμποδίζει την ανάμιξη αυτών και εκείνων» (Ζ).
Έξυπνα χρησιμοποιείται στην εικόνα αυτή το χάσμα και όχι τα τείχη,
διότι τα τείχη θα εμπόδιζαν αυτούς που συνομιλούν να βλέπονται μεταξύ τους
από το ένα μέρος στο άλλο (g). Δόξα τω Θεώ! Στην παρούσα ζωή δεν υπάρχει
χάσμα ανάμεσα στην κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε εκ φύσεως
και κληρονομικότητας, από τη μία, και στη χάρη του Θεού, από την άλλη.
Οποιοιδήποτε και αν είμαστε, από οπουδήποτε και αν καταγόμαστε,
μπορούμε να μεταπηδήσουμε από την αμαρτία στο Θεό. Αλλά αν πεθάνουμε
μέσα στις αμαρτίες μας, εάν ρίξουμε τους εαυτούς μας στο χάσμα του ολέθρου,
δεν υπάρχει πλέον ελπίδα από εκεί να βγούμε. Η κατάσταση των καταδικασμένων
αμαρτωλών είναι πλέον οριστικά καθορισμένη από αμετάκλητη
και αναλλοίωτη απόφαση του Θεού. Είναι πλέον αργά για οποιαδήποτε μεταβολή
της κατάστασής τους ή για οποιαδήποτε ανακούφισή τους. Είναι εγκαταλελειμμένοι
πλέον στην απελπισία.
(3) Είναι στερεωμένο (δ). Είναι αμετακίνητα στηριγμένο. Σύμβολο άκαμπτης
απόφασης του Θεού για τον χωρισμό (g).
(4) «Δείχνει την απόσταση και διαφορά των δίκαιων με τους αμαρτωλούς.
Όπως ακριβώς δηλαδή και οι διαθέσεις τους ήταν διαφορετικές, έτσι και οι τόποι
διαμονής έχουν πολλή την απόσταση, αφού ο καθένας απολαμβάνει τα κατάλληλα
ανάλογα με τη διάθεση και τον βίο του» (Θφ). Οι πιο πονόψυχοι από τους αγίους
στους ουρανούς δεν μπορούν να επισκεφτούν τους κατάδικους στον άδη,
για να ανακουφίσουν αυτούς που υπήρξαν ίσως φίλοι τους στην επίγεια ζωή.
Δεν μπορούν να απομακρυνθούν από τη θεά του λαμπρού προσώπου του Πατέρα τους,
ούτε να διακόψουν το έργο τους κοντά στο θρόνο του για να μεταφέρουν νερό
σε αυτούς που έχουν απορριφθεί στον άδη.

Ίχνος
η αμαρτία
Όταν δη ο Θεός αμαρτωλούς που μετανοούν, τόσο πολύ τους γιατρεύει, ώστε εξαφανίζεται και το ίχνος των αμαρτημάτων. Δεν μένει ούτε ουλή ούτε σημάδι.
Ε.Π.Ε. 30,308
δεν αφήνει η μετάνοια
Προσπαθεί ο γιατρός να εξαφανίση την ουλή, αλλά δεν μπορεί. Τον εμποδίζει και το ασθενές της φύσεως, και η έλλειψις κατάλληλης τεχνικής, και το ανίσχυρο των φαρμάκων. Ο Θεός όμως, όταν εξαλείφη τα αμαρτήματά μας, δεν αφήνει καμμιά ουλή, κανένα ίχνος, αλλά μαζί με την υγεία της ψυχής χαρίζει και την ομορφιά της.
Ε.Π.Ε. 30,294
Ιωάννης ο Θεολόγος
λύρα της χάριτος
Εμφανίζεται προς χάριν μας ο υιός της βροντής (Μάρκ. γ' 17), ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού (Ιωαν, κ' 2), ο στύλος των Εκκλησιών της οικουμένης (Γαλ. β' 9), αυτός που κρατάει τα κλειδιά του ουρανού, αυτός που ήπιε το ποτήριο του Χριστού και βυθίστηκε στο βάπτισμά Του (Μάρκ. ι' 38), αυτός που με πολύ θάρρος έπεσε στο στήθος του Κυρίου (Ιωάν, ιγ' 35), αυτός χωρίς να παίζη θέατρο και να φοράη προσωπείο, χωρίς να ανεβαίνη πάνω σε θεατρική σκηνή, χωρίς να χτυπά το πόδι του στην ορχήστρα, χωρίς να είναι στολισμένος με χρυσά ρούχα. Εμφανίζεται με στολή απείρως ωραιότερη. Θα εμφανιστή ντυμένος το Χριστό (Γαλ. γ' 27). Θα έχη υποδήματα στα πόδια του ωραία, έτοιμος για το Ευαγγέλιο της ειρήνης (Ρωμ. ι' 15). Δεν θα έχη τη ζώνη γύρω από το στήθος, αλλά γύρω από τη μέση (Λουκ. ιβ' 35). Δεν θα είναι φτειαγμένη από δέρμα της Φοινίκης ούτε επίχρυση, αλλά θα είναι υφασμένη και κατασκευασμένη με την αλήθεια... Σ’ αυτό τον Απόστολο (τον Ιωάννη, τον υιό του Ζεβεδαίου) παρευρίσκονται οι ουράνιες δυνάμεις. Θαυμάζουν το κάλλος της ψυχής του και τη σύνεσί του και το ύψος της αρετής, που έχει προσελκύσει το θαυμασμό του Χριστού και πήρε το πνευματικό χάρισμα. Αφού μετέβαλε την ψυχή του σε λύρα παναρμόνια, στολισμένη με πολύτιμους λίθους, που παράγει χρυσούς φθόγγους, την παραχώρησε στο Άγιο Πνεύμα, για να αντηχήση με αυτήν κάτι πολύ σπουδαίο και υψηλό.
Ε.Π.Ε. 12,420-422
αγράμματος ψαράς
Τίποτε πιο ευτελές από τους τότε ψαράδες. Οι κατώτεροι και πιο αγράμματοι. Ο Ιωάννης (ο γυιός του Ζεβεδαίου) ανήκε στη χειρότερη τάξι των ψαράδων. Δεν ψάρευε σε ανοικτή θάλασσα, αλλά περιστρεφόταν σε μια μικρή λίμνη. Ήταν ο πιο φτωχός. Και ήταν αγράμματος, προσηλωμένος στο ψάρεμα. Ήταν δε αφωνότερος από τα ψάρια. Αυτός, λοιπόν, ο αγράμματος ψαράς, ας δούμε τι λέει τώρα και για ποια και πόσα υψηλά πράγματα μιλάει.
Ε.Π.Ε. 12,438-440
υιός βροντής
Ο ψαράς, που περιστρεφόταν γύρω γύρω από τη λίμνη με τα δίχτυα και τα ψάρια, αυτός που καταγόταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, ο γιός ενός πατέρα πολύ φτωχού, αυτός που ούτε πριν έμαθε γράμματα ούτε ύστερα, δέστε τι λέει και για ποια πράγματα μιλάει.
Ε.Π.Ε. 12,440
θεόπνευστος
Όταν αυτός ο αγράμματος και αμαθής λέη τέτοια σπουδαία πράγματα, που κανένας άνθρωπος στη γη δεν τα ήξερε ποτέ, κι όχι μόνο, αλλά και πείθη τους ανθρώπους και προσφέρη τεκμηριωμένο λόγο, δεν μπορεί παρά τα όσα λέει να είναι θεόπνευστα. Ποιος δεν θαυμάζει τη μυστική δύναμι, που κρύβεται μέσα του;
Ε.Π.Ε. 12,444
γιατί αγαπημένος μαθητής;
Ποιο το εξαιρετικό, που προκάλεσε τη μεγάλη αγάπη; Ο ίδιος ο Ιωάννης δεν λέει τίποτε άλλο περί αυτού, παρά μόνο ότι τον αγαπούσε ο Χριστός. Είναι σ’ όλους φανερό, ότι τον αγαπούσε ξεχωριστά. Αλλά πουθενά δεν φαίνεται να μιλάη για τον εαυτό του. Αποσιωπά τα κατορθώματά του.
Ε.Π.Ε. 13,294
τον τίμησε στο Σταυρό
Πω, πω, με πόσο μεγάλη τιμή τίμησε το μαθητή! Μ’ αυτή την ενέργεια ο Χριστός μας διδάσκει, να προσφέρουμε κάτι περισσότερο στις μητέρες. Όταν οι γονείς αντιτίθενται στα πνευματικά ζητήματα, δεν πρέπει ούτε και να τους γνωρίζουμε. Έτσι, όταν δεν μας εμποδίζουν καθόλου, οφείλουμε ν’ απονέμουμε σ’ αυτούς όλη τη φυσική αγάπη μας να θέτουμε αυτούς πάνω απ’ τους άλλους, και διότι μας γέννησαν και διότι μας ανέθρεψαν, αλλά και διότι για μας τόσες θυσίες έκαναν.
Ε.Π.Ε. 14,672
ταπεινός και ως ευαγγελιστής
Να θαυμάσης το ταπεινό ύφος του ευαγγελιστού Ιωάννου. Αφού ανέφερε τη σκέψι των μαθητών, την διορθώνει, διότι δεν αντελήφθησαν εκείνο που είπε ο Ιησούς. Λέει ο Ευαγγελιστής «Δεν είπε ο Ιησούς, ότι δεν θα πεθάνη (ο Ιωάννης), αλλ’ είπε, εάν εγώ θέλω, αυτός θα μείνη. Αυτός είναι ο μαθητής, που δίνει τη μαρτυρία για όσα έγραψε, και ξέρουμε ότι η μαρτυρία του είναι αληθινή». Γιατί άραγε μιλάει έτσι ο Ιωάννης, ενώ άλλος δεν το κάνει; Και μιλάει έτσι για δεύτερη φορά (ιδέ Ιωαν, ιθ' 35). Μιλάει για τη μαρτυρία του εαυτού του. Φαίνεται να προσεγγίζη τους ακροατές του. Ποια η αιτία; Λέγεται, ότι τελευταίος ο Ιωάννης θέλησε να γράψη Ευαγγέλιο, όταν ο Θεός τον παρακίνησε και τον προέτρεψε προς αυτό το σκοπό. Γι’ αυτό δείχνει συνεχώς την αγάπη του Ιησού, και υπαινίσσεται την αιτία, που ωρμήθηκε να γράψη. Συνεχώς θυμάται αυτή την αιτία και θέλει να κάνη το λόγο του αξιόπιστο.
Ε.Π.Ε. 14,748-750
υπέρ φύσιν
Κατηγοράμε τους αποστόλους ως αγράμματους. Η κατηγορία αυτή είναι εγκώμιο. Κι όταν λένε οι εχθροί, ότι είναι άσημοι οι απόστολοι, εμείς ας προσθέτουμε: Και αμαθείς και αγράμματοι και φτωχοί και τιποτένιοι και άσοφοι και αφανείς. Αυτά δεν είναι βρισιές για τους αποστόλους, αλλ’ είναι δόξα τους. Τους αναδεικνύουν λαμπρότερους στην οικουμένη. Διότι αυτοί οι άσημοι και χωριάτες και αγράμματοι, τόσο πολύ αγωνίστηκαν και νίκησαν. Είναι, λοιπόν, φανερό, ότι η δύναμις του σταυρού είναι μεγάλη, κι ότι τα κατορθώματα των αποστόλων δεν έγιναν με ανθρώπινη δύναμι. Όσα έγιναν δεν είναι κατά φύσιν, αλλ’ είναι υπέρ φύσιν. Και όταν γίνεται κάτι υπέρ φύσιν, και μάλιστα πολύ υπέρ φύσιν, είναι ολοφάνερο, ότι γίνεται με κάποια θεία δύναμι και συνεργασία.
Ε.Π.Ε. 18,74
αλιείς, νίκησαν τους φιλοσόφους
Ο ψαράς νίκησε τους φιλοσόφους, τους ρήτορες. Μέσα σε πολλούς κινδύνους, κι ενώ οι δυνάμεις του κόσμου τον πολεμούν κι όλη η φύσις τον αντιμάχεται κι ο διάβολος αντιπαρατάσσει εναντίον του τους πάντες, βασιλιάδες, ρήτορες, σοφιστές, δήμους, έθνη, πόλεις, βαρβάρους, ειδωλολάτρες, φιλοσόφους, λογογράφους, νόμους, δικαστήρια, ποικίλα βασανιστήρια, κάθε είδους μύριους θανάτους.
Ε.Π.Ε. 18,78

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 437-440)

Ισοτιμία
με διακριτούς ρόλους
Δεν θέλησε ο Θεός να γίνωνται όλα από τον άντρα ούτε όλα απ’ τη γυναίκα. Τα μοίρασε. Στη γυναίκα έδωσε την εξουσία του νοικοκυριού. Στον άντρα την αγορά. Στον άντρα έδωσε το έργο να τρέφη την οικογένεια, αφού αυτός καλλιεργεί τη γη. Στη γυναίκα ώρισε το έργο να ντύνη τα μέλη του σπιτιού, αφού αυτή δουλεύει τον αργαλειό και τη ρόκα.
Ε.Π.Ε. 18α,434
ως προς τη σωτηρία
Δεν μετέχω εγώ ως πρεσβύτερος της Εκκλησίας άλλου δείπνου με τον Αμνό, και άλλου σεις. Του αυτού μετέχουμε όλοι. Το ίδιο βάπτισμα έχουμε και οι δυο, αξιωθήκαμε του αυτού αγίου Πνεύματος, τρέχουμε κι οι δυο για την ίδια ουράνια βασιλεία, αδέλφια είμαστε του Χριστού.
Ε.Π.Ε. 23,86
ως προς τη διακονία
Φροντίζει εξ ίσου και για μεγάλους και για μικρούς. Και τους γνωρίζει όλους. Και δεν περιφρονεί κανέναν. Δείχνει το ίδιο ενδιαφέρον για τον καθένα και την ίδια τιμή προς όλους.
Ε.Π.Ε. 24,460
συνέμποροι
Πήρες σύζυγο με τις ίδιες επιδιώξεις, για να είναι κοινωνός του βίου και ελεύθερη και ισότιμη... Από τη σωφροσύνη γεννιέται η αγάπη, από δε την αγάπη γεννιώνται μύρια αγαθά.
Ε.Π.Ε. 27,112-114
Ισόψυχος
ο Τιμόθεος του Παύλου
Κανένα δεν έχω τόσο ισόψυχο, τόσο όμοιο με μένα, που να μεριμνά και να φροντίζη για σας. Εκείνος, που σας αγαπά όμοια με μένα, είναι ο Τιμόθεος.
Ε.Π.Ε. 21,592
Ισραηλίτες
σταυρωτές απάνθρωποι
Μ’ ένα σύνθημά του τότε χόρευε σε όλους ο Διάβολος. Ας πούμε, ότι oι Ιουδαίοι ήσαν κυριευμένοι από φθόνο και κακεντρέχεια και γι’ αυτό συμπεριφέρονταν με απρέπεια και βαναυσότητα. Αλλ’ οι στρατιώτες από πού και για ποια αιτία Τον βασάνιζαν; Δεν είναι ολοφάνερο, ότι ο Διάβολος ήταν εκείνος, που είχε εμφυτεύσει σε όλους τη βακχική μανία; Γι’ αυτό και διασκέδαζαν με τις βρισιές, που απηύθυναν στον Ιησού οι άγριοι και απάνθρωποι.
Ε.Π.Ε. 12,318
γιατί δεν σώζονται;
Οι Ισραηλίτες έμειναν εκτός της σωτηρίας, όχι όμως ως ξένοι, αλλά και ως ράθυμοι. Ξέπεσαν από τις διαθήκες όχι ως ξένοι, αλλ’ ως ανάξιοι.
Ε.Π.Ε. 20,524
φονείς του Δικαίου και των δικαίων
Θανάτωσαν το Χριστό, θανάτωσαν τους προφήτες, βρίζουν το Θεό, είναι κοινοί εχθροί της οικουμένης.
Ε.Π.Ε. 22,402
μετά τόσες ευεργεσίες, αχάριστοι
Ύστερα από τόσο μεγάλη και τόσο πολλή φροντίδα του Θεού, υστέρα από τόσες και απερίγραπτες ευεργεσίες, υστέρα από τόσο μεγάλα θαύματα, ύστερα από τόση χειραγωγία και απερίγραπτη προστασία από τον Ουρανό, ύστερα από διαρκή διδασκαλία, ύστερα από κατήχησι με λόγια και παραίνεσι με έργα, ύστερα από τόσες περίλαμπρες νίκες, ύστερα από τόσα θαυμαστά τρόπαια, ύστερα από τόση ευλογία τροφοδοσίας, ύστερα από εκείνη την αφθονία θαυμαστών υδάτων, ύστερα από την άφατη δόξα, που τους περιέβαλλε πάντοτε ο Θεός, ύστερα από όλα αυτά, επειδή οι Ισραηλίτες φάνηκαν αχάριστοι και αναίσθητοι, έφτασαν στο σημείο να προσκυνήσουν το μοσχάρι και να λατρεύσουν κεφαλή βοδιού και επιζητούσαν θεούς ψεύτικους, ενώ είχαν ακόμα νωπά τα θαύματα των ευεργεσιών του Θεού στην Αίγυπτο και άλλων, που ακόμα απολαμβάνουν.
Ε.Π.Ε. 31,546-548
ουδεμία δικαιολογία
Φονεύσατε το Χριστό. Κάνατε ποτάμι το αίμα Του. Γι’ αυτό σε σας, Ιουδαίοι, δεν υπάρχει διόρθωσις, και βέβαια ούτε συγγνώμη ούτε καμμιά απολογία.
Ε.Π.Ε. 34,300
μετά τόσα θαύματα αχάριστοι!
Αφού βγήκαν από την Αίγυπτο και διάνυσαν πολύ δρόμο, πήραν αποδείξεις μύριες της δυνάμεως του Θεού και στην Αίγυπτο και στην Ερυθρά θάλασσα, και στην έρημο... Όμως οι αγνώμονες και αναίσθητοι Ιουδαίοι δεν συνετίστηκαν καθόλου από τα τόσα θαύματα, και ζητούσαν να επιστρέφουν πάλι στη σκλαβιά της Αίγυπτου.
Ε.Π.Ε. 34,350-352

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 434-436)