Ακούστε λοιπόν την κατά Θεόν πληροφορία που δόθηκε σε μένα τρεις μέρες πριν μου γράψετε την ερώτηση. Όλοι οι πατέρες που ευαρέστησαν τον Θεό, άγιοι και δίκαιοι και γνήσιοι δούλοι του Θεού, ας προσευχηθούν για μένα. Μη νομίσετε όμως ότι, αν και ήταν άγιοι, μπόρεσαν να καταλάβουν ολοκάθαρα όλα τα βάθη του Θεού. Διότι ο Απόστολος λέγει· «ένα μέρος γνωρίζομε, και ένα μέρος προφητεύομε»· και πάλι· «στον ένα δίνεται δια του πνεύματος», αυτό κι αυτό, και όχι όλα εκείνα σε κάθε άνθρωπο, αλλά άλλα έτσι, και άλλα αλλιώς· όλα όμως τα ενεργεί το ένα και το αυτό Πνεύμα. Διότι, γνωρίζοντας ο Απόστολος τα πράγματα του Θεού ότι είναι ακατάληπτα, έκραξε λέγοντας, «πω πω βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως Θεού· πόσο ανεξερεύνητα είναι τα κρίματα αυτού και ανεξιχνίαστοι οι δρόμοι του· ποιος γνωρίζει τον νου του Κυρίου; ή ποιος έγινε σύμβουλός του;» και τα υπόλοιπα.
     Φροντίζοντας λοιπόν από μόνοι τους να γίνουν διδάσκαλοι ή αναγκαζόμενοι από τους ανθρώπους να διδάξουν, πρόκοψαν πολύ και μάλιστα παραπάνω από τους διδασκάλους τους, και αφού έλαβαν πληροφορία από τον Θεό συνέθεσαν καινούργια δόγματα, συγχρόνως όμως διατήρησαν τις παραδόσεις των διδασκάλων τους, μαθήματα που δεν ήταν σωστά. Μετά από αυτά, αφού πρόκοψαν και έγιναν πνευματικοί διδάσκαλοι, δεν παρακάλεσαν τον Θεό για τους διδασκάλους τους να τους φανερώσει, αν όσα είπαν λέχθηκαν αυτά δια του άγιου Πνεύματος. Αλλά, θεωρώντας τους σοφούς και γνωστικούς, δεν διέκριναν τα λόγια τους· αναμίχθηκαν λοιπόν οι διδασκαλίες των διδασκάλων τους με τις δικές τους διδασκαλίες, και μιλούσαν άλλοτε με βάση την διδασκαλία που έμαθαν από αυτούς και άλλοτε από την ευφυΐα του νου τους, και έτσι λοιπόν γράφηκαν οι λόγοι με το όνομα τους. Δηλαδή, αφού παρέλαβαν από άλλους και πρόκοψαν και βελτιώθηκαν, μίλησαν φωτιζόμενοι υπό του αγίου Πνεύματος ό,τι πληροφορήθηκαν από αυτό· συγχρόνως όμως μίλησαν και από τα μαθήματα των διδασκάλων των πριν από αυτούς, μη διακρίνοντας τους λόγους τους, και μη σκεπτόμενοι αν έπρεπε να πληροφορηθούν από τον Θεό με δέηση και αναφορά αν είναι αληθινά. Έτσι λοιπόν αναμίχθηκαν οι διδασκαλίες, και επειδή ειπώθηκαν απ’ αυτούς, γράφηκαν με το όνομα τους.
     Όταν λοιπόν ακούσεις κάποιον από αυτούς να λέγει, ότι άκουσε από το άγιο Πνεύμα αυτά που λέγει, αυτό είναι πληροφορία και οφείλομε να το πιστέψομε. Όταν όμως λέγει για τους λόγους εκείνων των διδασκάλων, δεν τον βρίσκεις να το λέγει αυτό· διότι δεν είναι από πληροφορία, αλλά από μαθήματα των πρώτων διδασκάλων του, και έχοντας εμπιστοσύνη στη γνώση και στη σοφία εκείνων, δεν ερώτησε τον Θεό γι’ αυτά, αν είναι αληθινά. …
… Τέκνο, ο Θεός δεν άφησε αυτούς τους άνδρες να πλανηθούν· διότι εκείνος που αφήνει κάποιον να πλανηθεί είναι αυτός που ερωτάται για τον δρόμο και δεν λέγει σ’ αυτόν την αλήθεια. Δεν ερώτησαν λοιπόν τον Θεό γι’ αυτό, ώστε να λάβουν από αυτόν την αλήθεια. Αν όμως λες, ‘γιατί ο Θεός δεν τους εμπόδισε με τη χάρη του για την ωφέλεια αυτών που τα διαβάζουν μετά από αυτούς’, αυτό μπορείς να το πεις και για κάθε αμαρτωλό· ότι δηλαδή, αφού ο Θεός γνωρίζει ότι, αν αμαρτήσει, γίνεται παράδειγμα στους πολλούς, γιατί δεν τον εμπόδισε με τη χάρη, για να μη βλαβούν από αυτόν οι πολλοί; Έτσι όμως η ζωή γίνεται αναγκαστική στους ανθρώπους.
    Και τι εμποδίζει λοιπόν τον Θεό να σώσει μ’ αυτό τον τρόπο κάθε άνθρωπο; Τι δηλαδή; Δεν υπάρχουν και στη Γραφή λόγια που γίνονται εμπόδιο για τους αμαθείς και για εκείνους που αγνοούν το πνευματικό νόημα της Γραφής; Πρέπει λοιπόν να πούμε, γιατί ο Θεός δεν εξήγησε φανερά το πνευματικό νόημα της Γραφής, για να μη βλαβούν οι άνθρωποι, αλλ’ άφησε στους κατά καιρόν αγίους κόπο για να ερμηνεύσουν τα ζητούμενα; Γι’ αυτό δόθηκαν διδάσκαλοι και εξηγητές, όπως λέγει ο Απόστολος. Να μη πλανηθείς λοιπόν για τους άνδρες που ερώτησες· αν παρακαλούσαν τον Θεό, θα έπαιρναν πληροφορία· διότι λέγει «ο καθένας που ζητεί παίρνει, και αυτός που ερευνά βρίσκει». Καθώς ο Θεός φανέρωσε τον δρόμο της ζωής με τους Προφήτες και τους Αποστόλους, έτσι ο καθένας μίλησε μερικώς. Και δεν ειπώθηκε από έναν μόνο, αλλ’ ό,τι άφησε ο ένας το είπε ο άλλος με το θέλημα του Θεού· το ίδιο έκανε ο Θεός και στους μετά από αυτούς αγίους· και αν λένε κάτι αμφίβολο οι πρώτοι, αλληγορούν οι τελευταίοι, για να δοξάζεται πάντοτε ο Θεός με τους αγίους του· διότι αυτός είναι ο Θεός των πρώτων και των τελευταίων.
(ΕΠΕ Φιλοκαλία 10Γ,159-163, 165-167)

Συνήθως εμείς οι άνθρωποι όταν μας συμβαίνει κάτι κακό, όταν αντιμετωπίζουμε μια δοκιμασία ή βιώνουμε απόγνωση και αδιέξοδο, επικεντρωνόμαστε ακριβώς σ’ αυτό που μας κάνει τη ζωή δύσκολη με αποτέλεσμα η ζωή μας να γίνεται ακόμα πιο δυσάρεστη. Όταν μια καταιγίδα ξεσπάσει πάνω απ’ το κεφάλι μας, όταν νιώθουμε ότι μας ήρθε ο ουρανός σφοντύλι, όταν νομίζουμε ότι θα καταρρεύσουμε υπό το βάρος των δυσκολιών τότε ακριβώς είναι που πρέπει να απομακρύνουμε την προσοχή μας από το ερέθισμα του πόνου μας και να την στρέψουμε όλη προς το Χριστό! Όπως δηλαδή στην περίπτωση ενός κυκλώνα το μόνο ήρεμο μέρος του είναι το μάτι του, έτσι και για το χριστιανό υπάρχει το αντίστοιχο μάτι στους δικούς του κυκλώνες που είναι ο Χριστός! Έτσι μέσα στο Χριστό και μαζί με το Χριστό καμία δοκιμασία, καμία ‘κακοκαιρία’ δεν θα μπορεί να μας απειλήσει. Βρισκόμενοι μέσα στο Χριστό διασφαλίζουμε ειρήνη, ασφάλεια και προστασία και έτσι όταν κοπάσει η θύελλα θα είμαστε ήρεμοι και δυνατοί για να συνεχίσουμε τη διαδρομή μας.
Η συνύπαρξη μας με το Χριστό, η σύναψη σχέσης μαζί Του, η συνομιλία και η προσευχή μας, η συνοδοιπορία μας δηλαδή Τον καθιστούν στη ζωή μας το ασφαλέστερο καταφύγιο που κανένας άνεμος και κανένα μποφόρ όσο υψηλό και να είναι δεν μπορεί να το σαλεύσει! Και έτσι περνώντας μαζί Του τις φουρτούνες του βίου τούτου εύκολα και αλώβητοι θα τις ξεπερνάμε και θα προχωράμε πιο δυνατοί, γενναίοι και με πιο ισχυρή την πίστη μας και την ευγνωμοσύνη μας στο πρόσωπο Του. Όταν λοιπόν βλέπουμε ένα μαύρο σύννεφο να μας πλησιάζει ας μην επιτρέψουμε στο φόβο και την ανασφάλεια να μας ακινητοποιήσουν αλλά να βιάσουμε τον εαυτό μας να χωθεί στην αγκαλιά του Χριστού. Μην αναλώνουμε την ενέργεια μας στο άγχος και τον πανικό. Ας δώσουμε όλο μας το είναι στο Χριστό και έτσι ασφαλιζόμενοι μέσα Του θα καταφέρουμε να ισορροπήσουμε και να δυναμώσουμε έτσι ώστε την επόμενη φορά να μην μας μπλοκάρει ο φόβος αλλά να μας κινητοποιήσει η αγάπη… η αγάπη του Χριστού. Γιατί μόνο μέσα σ’ αυτή θα βρούμε και το θάρρος και τη δύναμη και την ελπίδα και τη σύνεση και ό,τι άλλο μας χρειάζεται για να ωριμάσουμε πνευματικά και να μην αφήνουμε την ψυχή μας να ταράζεται από καμία αφορμή.
Εξάλλου ο Κύριος μας το είπε ‘εν τω κόσμω θλίψιν έξετε, αλλά θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον ’ ( Ιω. ιστ΄,33) Δηλαδή ‘ μέσα στον κόσμο θα έχετε θλίψεις, αλλά έχετε θάρρος, εγώ έχω νικήσει τον κόσμο και με τη νίκη μου αυτή εξασφάλισα και σε σας το θρίαμβο και τη δόξα.’ Και όπως λέει και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ‘ Δεν είναι η θλίψη και η δοκιμασία κακό. Η αμαρτία είναι κακό. Οι πρώτες μας ενώνουν με το Θεό, η δεύτερη μας χωρίζει από το Θεό.’ Ας μη φοβόμαστε λοιπόν τους κυκλώνες του βίου τούτου αλλά με ακλόνητη πίστη ας μπαίνουμε στο δικό μας καταφύγιο, στο δικό μας ορμητήριο και ησυχαστήριο… το Χριστό!(Α.Κ.Β)

Του Αββά Μιλησίου
Περνώντας ο Αββάς Μιλήσιος από κάποιο τόπο, είδε να έχουν συλλάβει ένα μοναχό, γιατί δήθεν είχε κάμει φόνο. Πλησίασε ο γέρων και ρώτησε σχετικά τον αδελφό. Και μαθαίνοντας ότι ήταν συκοφαντία, λέγει σ’ αυτούς όπου τον είχαν συλλάβει: «Πού είναι ο σκοτωμένος;». Και του έδειξαν. Πλησιάζοντας λοιπόν τον σκοτωμένο, είπε σε όλους να προσευχηθούν. Αφού δε ο ίδιος ύψωσε τα χέρια προς τον Θεό, σηκώθηκε ο νεκρός. Και του είπε μπροστά σε όλους: «Πες μας, ποιος σε σκότωσε;». Και εκείνος είπε ότι μπήκε στην εκκλησία, έδωσε χρήματα στον πρεσβύτερο και αυτός τότε του επετέθη και τον σκότωσε. Και, κατόπιν, τον μετέφερε και τον έρριξε στο Μοναστήρι του Αββά. Και πρόσθεσε: «Σας παρακαλώ, να πάρετε τα χρήματα και να τα δώσετε στα παιδιά μου». Τότε του είπε ο γέρων: «Πήγαινε, κοιμήσου, ώσπου να έλθη ο Κύριος και να σε σηκώση».
                                                      Του Αββά Μωτίου
α΄ . 'Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Μώτιο, λέγοντας: Αν φύγω για να μείνω κάπου, πώς ορίζεις να ζήσω εκεί;». Του λέγει ο γέρων: Αν εγκατασταθής κάπου, μη επιδιώξης να βγάλης όνομα για κάτι, λόγου χάρη, ότι δεν βγαίνω σε σύναξη ή δεν παίρνω μέρος σε τραπέζι αγάπης. Γιατί αυτά δημιουργούν όνομα κενό και ύστερα βρίσκεις ενόχληση. Μια και οι άνθρωποι, οπού βρίσκουν τέτοια, εκεί τρέχουν». Του λέγει τότε ο αδελφός: «Τι  λοιπόν να κάμω;». Και ο γέρων αποκρίνεται: «Όπου και αν εγκατασταθής, κάνε ό,τι κάνουν και οι άλλοι. Και ό,τι βλέπεις να κάνουν οι ευλαβείς, όπου τους έχεις εμπιστοσύνη, κάνε το και συ. Έτσι, θα έχης ανάπαυση. Γιατί αυτό είναι ταπείνωση, το να είσαι σαν τους άλλους. Και οι άνθρωποι, βλέποντάς σε να βγαίνης, θα σε έχουν ίδιο με όλους τους άλλους. Και κανείς δεν θα σε ενοχλή».
β'. Διηγήθηκε για τον Αββά  Μώτιο ο μαθητής του Αββάς Ισαάκ (και οι δυό τους έγιναν επίσκοποι), ότι πρώτος έχτισε Μονή ο γέρων στον Ηρακλά. Και σαν έφυγε από εκεί, πήγε σε άλλο τόπο και έχτισε εκεί και πάλι. Και με ενέργεια του διαβόλου, βρέθηκε κάποιος αδελφός όπου τον εχθρευόταν και τον έθλιβε. Σηκώθηκε τότε ο γέρων και πήγε στη δική του κώμη. Και έφτιαξε για τον εαυτό του Μονή, οπού και έγινε έγκλειστος. Και μετά καιρό, ήλθαν οι γέροντες του τόπου, από όπου είχε φύγει, και παίρνοντας και τον αδελφό όπου τον λυπούσε, πήγαν να τον παρακαλέσουν να έλθη μαζί τους στη Μονή όπου είχε χτίσει. Μόλις δε πλησίασαν εκεί όπου ήταν ο Αββάς Σώρης, άφησαν τους μανδύες τους κοντά του, ως και τον δύστροπο αδελφό. Και σαν χτύπησαν, βάζει ο γέρων τη μικρή σκάλα και σκύβει έξω και τους αναγνωρίζει και λέγει: «Πού είναι οι μανδύες σας;». Και του αποκρίθηκαν: Εδώ παρά κάτω, με τον αδελφό εκείνον». Μόλις δε άκουσε το όνομα του αδελφού, όπου τον είχε λυπήσει, ο γέρων από τη χαρά του πήρε τσεκούρι, χάλασε τη θύρα και βγήκε τρέχοντας εκεί οπού ήταν ο αδελφός. Και του έβαλε μετάνοια πρώτος και τον ασπάσθηκε. Και τον έμπασε στο κελλί του. Και επί τρεις μέρες τους εύφρανε και ήταν ανάμεσά τους και ο ίδιος. Πράγμα όπου δεν συνήθιζε να κάνη. Σηκώθηκε κατόπιν και πήγε μαζί τους. Και ύστερα, έγινε επίσκοπος. Ας σημειωθή δε ότι ήταν θαυματουργός. Και τον μαθητή του, τον Αββά Ισαάκ, έκαμε επίσκοπο ο μακάριος Κύριλλος.
                                                                Του Αββά Μεγεθίου
α . Έλεγαν για τον Αββά Μεγέθιο, ότι έβγαινε από το κελλί. Και αν του ερχόταν λογισμός να φύγη από εκείνο τον τόπο, δεν γύριζε στο κελλί του. Και δεν είχε τίποτε το υλικό από τον κόσμο αυτόν, παρά μονάχα μια σακκοράφα για να σχίζη μ’  αυτή τους φοινικοβλαστούς. Έφτιαχνε κάθε μέρα τρία ζεμπίλια, όσο του αρκούσε για να τρέφεται.
β'. Έλεγαν για τον δεύτερο Αββά Μεγέθιο, ότι ήταν πολύ ταπεινός, έχοντας μαθητεύσει σ’ Αιγυπτίους και συναναστραφή πολλούς γέροντες και τον Αββά Σισώη και τον Αββά Ποιμένα. Έμεινε δε και σε ποταμό, στο Σινά. Συνέβη λοιπόν κάποτε να τον επισκεφθή ένας από τους αγίους, όπως ο ίδιος ο γέρων διηγήθηκε. Και του λέγει: «Πώς περνάς, αδελφέ, σ’ αυτή την έρημο;». Και εκείνος είπε: «Νηστεύω επί δυο μέρες και ένα ψωμί τρώγω». Και του λέγει: Αν θέλης να με ακούσης, τρώγε κάθε μέρα το μισό ψωμί». Και κάνοντας έτσι, βρήκε ανάπαυση.
γ'. Ρώτησαν μερικοί πατέρες τον Αββά Μεγέθιο, λέγοντας: Αν περισσεύη φαγητό την άλλη μέρα, εγκρίνεις να το φάνε οι αδελφοί;». Τους λέγει ο γέρων: Αν έχη χαλάσει, δεν είναι ορθό να αναγκαστούν οι αδελφοί να το φάνε, γιατί θα αρρωστήσουν. Ας πεταχθή λοιπόν. Αν όμως είναι καλό και πεταχτή από αταξία και άλλο μαγειρευθή, αυτό είναι κακό».
δ'. Είπε πάλι: «Στην αρχή, κάθε φορά όπου συναζόμαστε μεταξύ μας και μιλούσαμε για ωφέλεια, οικοδομώντας ο ένας τον άλλο, γινόμαστε συντροφιές-  συντροφιές και ανεβαίναμε στους ουρανούς. Τώρα όμως συναζόμαστε, ερχόμαστε σε καταλαλιά ο ένας με τον άλλο και πέφτουμε χαμηλά».
                                                     Του Αββά Μιώς
α'. Είπε ο Αββάς Μιώς του Βελέου, ότι η υπακοή φέρνει υπακοή. Αν τινάς υπακούη στον Θεό, ο Θεός τον υπακούει.
β'. Είπε πάλι για κάποιο γέροντα, ότι ζούσε στη Σκήτη, προερχόταν από την τάξη των δούλων και ήταν παρά πολύ διακριτικός. Και ερχόταν κάθε χρόνο στην Αλεξάνδρεια για τη μισθοφορία στους κυρίους του. Και έβγαιναν να τον υποδεχθούν και τον προσκυνούσαν. Ο δε γέρων έρριξε νερό στη λεκάνη και την έφερε για να πλύνη τα πόδια των κυρίων του. Και εκείνοι του έλεγαν: «Μη, πάτερ, μη μας φέρνεις σε δύσκολη θέση».  Αλλά αυτός τους έλεγε: «Ομολογώ ότι είμαι δούλος σας. Και ευχαριστώντας σας όπου με αφήσατε ελεύθερο να υπηρετώ τον Θεό, σας πλένω και εγώ τα πόδια και σας παρακαλώ να δεχθήτε αυτή μου την υπηρεσία». Εκείνοι όμως τον μάλωναν και δεν δέχονταν. Τους έλεγε λοιπόν: Αν δεν δεχθήτε, θα μείνω εδώ και θα είμαι πάλι δούλος σας». Και από σεβασμό, τον άφηναν να κάμη ό,τι ήθελε. Και τον ξεπροβόδιζαν με πολλά δώρα και πολλή τιμή, για να κάνη προς χάρη τους ελέη. Και γι’ αυτό έγινε ονομαστός στη Σκήτη και αγαπητός.
γ’.  Ρωτήθηκε ο Αββάς Μιώς από κάποιον στρατιωτικό, αν ο Θεός δέχεται μετάνοια. Και εκείνος, αφού τον κατήχησε με πολλά λόγια, τον ρωτά: «Πες μου, αγαπητέ. Αν σου σχισθή η χλαμύδα, την πετάς;». Λέγει:«Όχι.  Αλλά τη ράβω και την ξαναχρησιμοποιώ». Του λέγει τότε ο γέρων: Αν λοιπόν συ το ρούχο λυπάσαι, ο Θεός το πλάσμα του δεν θα το λυπηθή;».

(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996)

    Η υπερηφάνεια είναι ικανή από μόνη της να καταστρέψει κάθε αρετή της ψυχής, είτε ελεημοσύνη βρει, είτε προσευχή, είτε νηστεία, είτε οτιδήποτε παρόμοιο. Διότι «η υψηλοφροσύνη των ανθρώπων, λέει, είναι ακάθαρτη απέναντι στον Κύριο».
    Επομένως δεν μολύνει μόνο η πορνεία εκείνους που επιδίδονται σε αυτήν, ούτε η μοιχεία, αλλά και η υπερηφάνεια και μάλιστα πολύ περισσότερο από εκείνες.
    Γιατί; Διότι η μεν πορνεία, μολονότι είναι ασυγχώρητο κακό, εν τούτοις έχει να προβάλλει κάνεις ως δικαιολογία την επιθυμία.
Ενώ η αλαζονεία δεν μπορεί να βρει ούτε κάποια δικαιολογία, ούτε οποιαδήποτε πρόφαση, για την οποία θα μπορούσε να πετύχει κάποια σκιώδη συγγνώμη.
    Αλλά αυτή δεν είναι τίποτα άλλο παρά διαστροφή της ψυχής και πολύ βαριά νόσος που δεν γεννιέται από πουθενά αλλού, παρά μόνο από ανοησία.
Διότι δεν υπάρχει πιο ανόητο πράγμα από τον άνθρωπο τον αλαζόνα, είτε είναι περιτριγυρισμένος από πλούτο, είτε κατέχει πολύ κοσμική σοφία, είτε βρίσκεται στην εξουσία, είτε έχει όλα εκείνα που θεωρούνται από τους ανθρώπους αξιοζήλευτα.  (Εις Ιωάννην Ομιλία ΙΣΤ 4, ΕΠΕ 13, 221-223)

Ακολουθία ιερή
με κατάνυξη
Όταν στην εκκλησιαστική σύναξη, που βρίσκομαι μαζί με σας μπροστά στον Θεό,
στρέψω και δω πιστούς να στέκουν και ν’ αναπέμπουν προς τον Θεό ύμνους
και προσευχές με προσοχή και κατάνυξη, ή όταν δω κάποιον
μέσα σε σιγή και περισυλλογή να στέκη ν’ ακροάται,
και μόνο απ’ τη θέα αυτή γεμίζω ιερό ενθουσιασμό και χαρά
και δοξάζω τον Πατέρα τον ουράνιο και τον Χριστό,
που χωρίς αυτόν τίποτε καλό δεν μπορούμε να κάνουμε και διά του οποίου
γίνεται κάθε καλό απ’ τους ανθρώπους.
Ε.Π.Ε. 9,274

Ακόνη
της ψυχής οι δοκιμασίες
Οι θλίψεις και οι δυσκολίες της ζωής είναι σαν την ακόνη.
Μας τροχίζουν. Γι’ αυτό οι φτωχοί, ως επί το πλείστον,
είναι πιο συνετοί απ’ τους πλουσίους,
επειδή ακριβώς δέχονται πλήγματα και κραδασμούς απ’ τα κύματα της ζωής...
Το σίδερο, όταν παραμένει πεταμένο κάτω, φθείρεται, όταν όμως δουλεύεται, λάμπει.
Έτσι κι η ψυχή όταν κινείται. Και κίνησης της ψυχής είναι οι περιπέτειές της.
Και η λύπη, όταν δεν είναι υπέρμετρος, είναι καλό.
Το ίδιο και η μέριμνα, το ίδιο και η φτώχεια.
Διότι δυνατούς μας κάνουν και τα καλά και τα αντίθετα.
Ε.Π.Ε. 16β,270-272

Ακόρεστη
η αγάπη
Είναι ακόρεστο αγαθό η αγάπη.
Αυτοί που αληθινά αγαπώνται, δεν θέλουν πουθενά να σταματήσει η αγάπη τους.
Διότι δεν υπάρχει μέτρο αυτού του καλού. Ε.Π.Ε. 21,390

η φιλαργυρία και η φιλοδοξία
Τίποτε δεν μπορεί να κορέσει το πάθος της υπερηφάνειας.
Κι αν ακόμα το βασιλιά δει μπροστά του να τον προσκυνά,
δεν ικανοποιείται, αλλά μάλλον φουντώνει το πάθος.
Όπως ακριβώς και οι φιλάργυροι,
όσα κι αν πάρουν, τόσο περισσότερα ζητάνε.
Ε.Π.Ε. 23,16

Άκρα
ούτε απελπισία ούτε ανάπαυσις
Κανένας απ’ αυτούς, που βρίσκονται στην κακία, ας μην απογοητεύεται,
αλλά και κανένας από τους ενάρετους να μην επαναπαύεται.
Ο δεύτερος ας έχει φόβο, μήπως πέσει.
Ο πρώτος ας είναι πρόθυμος να σηκωθεί.
Ε.Π.Ε. 18α,576

ως προς την αμαρτία
Να μην απελπιζόμαστε, αλλ’ ούτε καθόλου ν’ αδιαφορήσουμε.
Και τα δύο είναι καταστρεπτικά. Η μεν απόγνωση δεν αφήνει τον πεσμένο να σηκωθεί,
ενώ η ραθυμία (η πνευματική τεμπελιά και αδιαφορία)
κάνει να πέφτει κι εκείνος που στέκει όρθιος.
Ε.Π.Ε. 30,94

ας φοβηθούμε
Ούτε ν’ απελπιζόμαστε, όταν βρισκόμαστε στην αμαρτία,
ούτε να επαναπαυόμαστε, όταν πηγαίνουμε καλά.
Κι όταν ασκούμε την αρετή, ας φοβούμαστε μήπως πέσουμε με τη ραθυμία μας.
Κι όταν αμαρτάνουμε, ας σπεύδουμε να μετανοούμε.
Ε.Π.Ε. 30,110

Ακρίβεια
στα δόγματα
Για τα δόγματα της Εκκλησίας θέλουμε να δείχνετε πολύ μεγάλη ακρίβεια
και να είναι εδραιωμένα στη διάνοια σας. Ε.Π.Ε. 30,340

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 130-132)

ΚΑΤΙ παρόμοιο συνέβη με τον Επίσκοπο Νόνο και την Οσία Πελάγια, όπως μας διηγείται ο βιογράφος της. Κάποτε ο Πατριάρχης Αντιοχείας καθόταν με τους Επισκόπους του στην αυλή της εκκλησίας του Αγίου Ιουλιανού. Ενώ συζητούσαν, άκουσαν ασυνήθιστο θόρυβο στον δρόμο. Την στιγμή εκείνη περνούσε έξω από την εκκλησία ένα πολυτελέστατο αμάξι. Μέσα καθόταν με πολλή φαντασία η εταίρα Πελαγία. Ο δρόμος άστραψε από την λάμψη των κοσμημάτων που φορούσε. Ο αέρας γέμισε από την ευωδιά των ακριβών αρωμάτων της. Το πλήθος ξέφρενο την ζητωκραύγαζε. Οι Αρχιερείς έστρεψαν με αηδία αλλού το πρόσωπο, για ν’ αποφύγουν το αντίκρισμα της σατανικής εκείνης γυναίκας, που είχε παρασύρει στον βούρκο της ανηθικότητας τους περισσότερους νέους της αριστοκρατίας της μεγάλης πόλεως. Μόνον ένας, ο Επίσκοπος Νόνος, την παρακολούθησε επίμονα με το βλέμμα του, ώσπου χάθηκε στην στροφή του δρόμου. Ύστερα γύρισε στους άλλους Επισκόπους και με φωνή θλιμμένη τους είπε: - Αλίμονό μας, εν Χριστώ αδελφοί, αυτή η γυναίκα πολύ μας κατακρίνει. Είδατε με πόση επιμέλεια έχει στολίσει το κορμί της, για να ελκύσει εραστές; Ενώ εμείς οι αμελείς τί κάνουμε για να στολίσουμε την ψυχή μας και να προσελκύσουμε την αγάπη του Ουρανίου μας Νυμφίου; Λέγοντας αυτά, προσευχήθηκε με θέρμη για την σωτηρία της αμαρτωλής εκείνης ψυχής. Κι η προσευχή του ακούστηκε. Η θεία Χάρη την επισκέφθηκε, πίστεψε στον Χριστό η Πελαγία, μετανόησε για τον αμαρτωλό βίο της, βαφτίστηκε από τον Άγιο Νόνο και είχε τέλος οσιακό.

ΚΑΤΕΒΗΚΕ κάποτε στην πόλη ο Αββάς Μακάριος με τον υποτακτικό του. Στον δρόμο που περπατούσαν, άκουσε ένα μικρό παιδί να λέει στην μητέρα του: - Μητέρα, ένας πλούσιος μ’ αγαπά, αλλά εγώ ούτε να τον ακούσω θέλω, κι ένας φτωχός με κατατρέχει κι εγώ τον αγαπώ. Ο Γέροντας σταμάτησε και παρακολούθησε την παιδική κουβέντα με εξαιρετικό ενδιαφέρον. - Άκουσες τί είπε ο μικρός; ρώτησε τον μαθητή του. - Ναι, αλλά είναι λόγια ανόητα, αποκρίθηκε εκείνος. - Καθόλου μάλιστα, είπε τότε ο Όσιος. Σκέψου πως ο Κύριός μας, πλούσιος σε έλεος, μας αγαπά κι εμείς Τον παροικούμε. Κι ο διάβολος, άμοιρος από κάθε καλό και εχθρός μας άσπονδος, μας μισεί και θέλει με κάθε τρόπο να μας βλάψει, κι εμείς τον ακολουθούμε και κάνουμε όλα του τα θελήματα.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές απο την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ")

92. «Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον» (Λουκ. α΄ 46).
Ολόκληρη η υπαρξίς μου υμνεί και δοξολογεί τον Κύριο! Ο πρώτος αυτός στίχος της Ωδής της Θεοτόκου αποκαλύπτει την κατάστασι στην οποία βρισκόταν η Παρθένος Μαρία: Κατάστασι εξάρσεως και εμπνεύσεως που βρίσκει διέξοδο στον ύμνο. Ο Κύριος με όσα της απεκάλυψε και όσα ενήργησε στο πρόσωπό της έθεσε την ύπαρξι της σε κίνησι, σε έξαρσι και η εξαρσίς της ωδήγησε στον ύμνο. Ο Κύριος ανάβει τη φωτιά, η χύτρα της ψυχής βράζει και από το στόμα βγαίνει ο ατμός της δοξολογίας. Χωρίς τη φωτιά του Θεού δεν υπάρχει ύμνος. Για να τραγουδήσεις τα τραγούδια του Θεού χρειάζεται «ενθουσιασμός» με την αρχαία έννοια της λέξεως «ενθουσιάζω», που σημαίνει έχω μέσα μου τον Θεό.
Ο ύμνος και η δοξολογία, του Θεού φυτρώνει στα χείλη των πιστών μέσα στους ναούς. Η πίστι και η αγάπη στον Θεό θερμαίνουν την ψυχή των χριστιανών και από το στόμα τους ανεβαίνει ο ύμνος. Αν λιγοστεύουν οι εκκλησιαζόμενοι, είναι γιατί έχει λιγοστέψει η πίστη και η αγάπη στον Θεό. Και αν η σύγχρονη γενεά είναι «γενεά χωρίς τραγούδι» και από το στόμα των παιδιών δεν ακούγονται πια τραγούδια του Θεού είναι γιατί η φωτιά της αγάπης και της παρουσίας του Θεού έχει σβήσει μέσα στις καρδιές.
Με πόση νοσταλγία θυμάται κανείς το χρόνια του ’40 και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Την εποχή του πολέμου και τα ελαφρά ακόμα τραγούδια είχαν μεταποιηθή σε τραγούδια του Θεού και της Παναγίας, σε τραγούδια της Νίκης! Με πόσο ενθουσιασμό τραγουδήσαμε έπειτα τους ύμνους και τα χριστιανικά τραγούδια! Κάτω απ’ τους φωτεινούς θολούς των Ναών, στις εξοχές, στους δρόμους, στις βουνοκορφές και τις ακρογιαλιές. Ατελείωτα δοξαστικά, από νεανικές υπάρξεις, γεμάτες ιερό ενθουσιασμό... Τα πιο πολλά δοξαστικά, τα ωραιότερα τραγούδια της ζωής μας τα τραγουδήσαμε τον καιρό που η παρουσία και η κλήσις του Θεού πυρπολούσαν την ψυχή μας...

(Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, Η Πρώτη, εκδ. Γρηγόρη, σελ.119 )

ΤΟ ΔΗΛΗΤΉΡΙΟ ΤΗΣ ΖΉΛΕΙΑΣ

Η καλή ζήλεια

-     Γέροντα, ζηλεύω μια αδελφή, γιατί βλέπω πώς έχει ταπείνωση, απλότητα, ευλάβεια.
-    Εγώ θα κάνω κομποσχοίνι να πεθάνη. Θέλεις να πεθάνη;
-    Όχι, Γέροντα! Μπορεί να ζηλεύω το καλό του άλλου, αλλά ούτε κατά διάνοια δεν θέλω να πάθη κακό. Δεν θέλω να μην έχη ο άλλος αρετή· θα ήθελα όμως να έχω κι εγώ κάτι καλό.
-     Έ, τότε να το μοιράσουμε, για να το έχετε από μισό! Μη στενοχωριέσαι. Καλή είναι η ζήλεια που έχεις· ζηλεύεις «τά κρείττονα»11...
-    Δηλαδή, Γέροντα, υπάρχει και καλή ζήλεια;
-    Ναί, όταν κάποιος ζηλεύη το καλό του άλλου και συγχρόνως χαίρεται για την πρόοδό του, αυτή η ζήλεια είναι καλή. Αν όμως νιώθη άσχημα και στενοχωριέται, όταν βλέπη τον άλλον να προοδεύη, ή χαίρεται ύπουλα με την δυσκολία του, αυτή η ζήλεια είναι κακή. Ας υποθέσουμε ότι ζηλεύεις μια αδελφή, επειδή έχει καλή φωνή και ψάλλει ωραία. Αν ακούσης ότι βράχνιασε και δεν μπορεί να ψάλη και χαρής, αυτό σημαίνει ότι η ζήλεια σου έχει κακία, έχει δηλητήριο. Αν στενοχωρηθής, αυτό δείχνει ότι η ζήλεια σου δεν έχει κακία· απλώς θα ήθελες να ψάλλης κι εσύ καλά.
-    Γέροντα, πώς θα αποκτήσω την καλή ζήλεια;
-    Να σε πούμε Ωραιοζήλη!... Προσπάθησε να εξαγνίσης την ζήλεια που έχεις, για να γίνη καλή ζήλεια. Δηλαδή να χαίρεσαι την αδελφή που προοδεύει και να αγωνίζεσαι να την μιμηθής. Έτσι θα αλΛοιωθής πνευματικά και θα παραμένη μέσα σου η Χάρις του Θεού, που χαρίζει την ουράνια αγαλλίαση από αυτήν την ζωή.
-    Μπορεί, Γέροντα, από την καλή ζήλεια να φθάση κάποιος στην κακή;
-     Αν δεν κάνη δουλειά στον εαυτό του, και βέβαια μπορεί. Θέλει πολλή προσοχή.
-    Γέροντα, εγώ δεν μπορώ πάντοτε να καταλάβω αν αυτό που νιώθω για την πρόοδο μιας αδελφής είναι ζήλεια καλή ή κακή.
-    Ρώτησε τον εαυτό σου: «Εάν η αδελφή έκανε ένα θαύμα, τί θα ένιωθα;» ή «εάν έπεφτε σε πειρασμό και ξέπεφτε στα μάτια των ανθρώπων, θα χαιρόμουν ή θα στενοχωριόμουν;». Από την απάντηση που θα δώσης θα καταλάβης αν η ζήλεια που έχεις είναι καλή ή κακή. Αλλά για πές μου: Αν ακούσης ότι η αδελφή που ζηλεύεις το έρριξε στο ρεμπελιό και δεν κάνει καθόλου πνευματικά, αλλά βάζει το μαγνητόφωνο να λέη το «Κύριε Ιησού Χριστέ», θα στενοχωρηθής;
-    Ναί, θα στενοχωρηθώ, αλλά κι αν ακούσω ότι συνέχεια προοδεύει, νομίζω πώς δεν θα χαρώ.
-    Κοίταξε, αν εσύ με δυσκολία περπατάς, να χαίρεσαι αυτόν που τρέχει, όχι να στενοχωριέσαι. Αν θέλης να κάνης πνευματική προκοπή, να χαίρεσαι, όταν οι αδελφές προοδεύουν, και να παρακαλάς τον Θεό αυτές να προοδεύουν συνέχεια κι εσύ να φθάσης στην δική τους πρόοδο. Στο Κοινόβιο, όταν ήμουν δόκιμος, ήταν και ένας άλλος δόκιμος στην ίδια ηλικία περίπου μ’ εμένα, που είχε φθάσει σε πολύ μεγάλη πνευματική κατάσταση· έλαμπε το πρόσωπό του. Σε όλα ήταν πρότυπο, υπόδειγμα· πολύ αγωνιστής και βιαστής. Είχε και πολλή ευλάβεια· ακόμη και οι γεροντότεροι σηκώνονταν όρθιοι από σεβασμό, όταν περνούσε από μπροστά τους. Περισσότερο ωφελήθηκα από αυτόν τον δόκιμο παρά από τα βιβλία που είχα διαβάσει μέχρι τότε, γιατί ήταν ζωντανό παράδειγμα. Μια φορά πονούσε η καρδιά μου. Έτυχε τότε να περάση από το κελλί μου αυτός ο αδελφός και του είπα να κάνη ευχή. Δεν πρόλαβε να απομακρυνθή και μου πέρασε ο πόνος. Άλλη φορά είχε έρθει ένας δαιμονισμένος και ζητούσε να τον κάνουν οι Πατέρες καλά. Τότε ο Γέροντας είπε σ’ αυτόν τον δόκιμο: «Άντε, πήγαινε να κάνης καμμιά ευχή, να φύγη το δαιμόνιο από αυτόν τον ταλαίπωρο». «Με τις ευχές σας, είπε εκείνος, να διώξη ο Χριστός το δαιμόνιο». Μόλις απομακρύνθηκε, έφυγε το δαιμόνιο. Τέτοια παρρησία είχε στον Θεό! Σε τέτοια πνευματική κατάσταση είχε φθάσει! Παρακαλούσα λοιπόν τον Θεό αυτός ο αδελφός να φθάση στα μέτρα του Αγίου που είχε το όνομά του κι εγώ να φθάσω στα μέτρα τα δικά του. Έτσι να κάνης κι εσύ, και θα δής φανερά την ενέργεια του Θεού.
Όταν ο άνθρωπος φθάση να χαίρεται για την πρόοδο των άλλων, τότε ο Χριστός θα του δώση όλη την πρόοδο των άλλων και θα χαίρεται όσο χαίρονται όλοι οι άλλοι, και τότε φυσικά θα είναι πολλή και η πρόοδός του και η χαρά του.

(Αγἰου Παϊσἰου του Αγιορεἰτου Λὀγοι Ε῾. ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ, σελ. 126-128)

ΈΝΑΣ Ερημίτης κάποτε νήστεψε συνέχεια εβδομήντα εβδομάδες και παρακαλούσε τον Θεό να του φανερώσει την έννοια κάποιου γραφικού ρητού, που δεν μπορούσε να καταλάβει. Επειδή όμως δεν του την φανέρωσε ο Θεός, είπε μια μέρα στον εαυτό του:

- Γιατί να κοπιάζω και να περιμένω άσκοπα; Δεν πάω να ρωτήσω τον γείτονά μου Γέροντα; Ίσως εκείνος να γνωρίζει.

Μόλις όμως ξεκίνησε να πάει, του έστειλε ο Θεός Άγγελο και του φανέρωσε εκείνο που ζητούσε.

- Γιατί τόσον καιρό δεν ερχόσουν; τον ρώτησε ο Γέροντας.

- Για να ταπεινωθείς και να ζητήσεις την συμβουλή άλλου, αποκρίθηκε ο Άγγελος.

ΠΗΓΕ ένα βράδυ βιαστικός στην καλύβα του Αββά Ιωάννου του Κολοβού κάποιος γείτονάς του Ερημίτης να του ζητήσει κάτι.
Όρθιοι στην πόρτα οι δυο συνασκητές, άρχισαν κάποια πνευματική συζήτηση και ξημέρωσε χωρίς να το καταλάβουν.

ΈΝΑΣ νέος μοναχός ρώτησε κάποιο Γέροντα τι ήταν προτιμότερο να κάνει: να επισκέπτεται τους Πατέρες για να διδάσκεται ή να ησυχάζει στο κελλί του;

- Η επίσκεψη στους Πατέρες, αποκρίθηκε ο Γέροντας, ήταν παλαιά συνήθεια των μοναχών.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές απο την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.148)

Ένας μοναχός ρώτησε κάποιο μεγάλο γέροντα:
-Πώς ο διάβολος καταφέρνει και κινεί πόλεμο στους αγίους;
Κι εκείνος του διηγήθηκε το ακόλουθο επεισόδιο:
Στο όρος Σινά ασκήτευε ο μοναχός Νίκων. Έτυχε κάποτε ένας άνδρας να μπη στη σκηνή ενός φαρανίτη, όπου βρήκε την κόρη του μονάχη. Κι αφού αμάρτησε μαζί της, της παρήγγειλε:
-Να πης στους δικούς σου, πως ο αναχωρητής Νίκων ήρθε και σε διέφθειρε.
Όταν γύρισε στη σκηνή ο πατέρας και του είπε η κόρη αυτό το πράγμα, άρπαξε γρήγορα ένα σπαθί κι έτρεξε στο κελλί του γέροντα. Χτύπησε την πόρτα, και μόλις εκείνος βγήκε, όρμησε με το σπαθί να τον σκοτώση. Μα ξαφνικά το χέρι του ξεράθηκε! Φεύγει τότε και πάει στην εκκλησία, για να πη τα καθέκαστα στους πρεσβυτέρους. Εκείνοι κάλεσαν αμέσως τον ερημίτη. Μόλις ήρθε τον έδειραν τόσο πολύ, που το σώμα του γέμισε πληγές! Μετά ήθελαν να τον διώξουν. Εκείνος τους παρακάλεσε:
-Αφήστε με, πατέρες εδώ, να μετανοήσω.
Με τα πολλά, τον έβαλαν χωριστά απ’ όλους, κι έδωσαν εντολή, για τρία χρόνια να μην τον επισκεφθή κανείς!
Έκανε ο αββάς Νίκων τρία ολόκληρα χρόνια, ζώντας απομονωμένος. Μόνο τις Κυριακές ερχόταν στη σκήτη κι έδειχνε τη μετάνοιά του, παρακαλώντας όλους τους αδελφούς:
-Σας παρακαλώ, προσευχηθήτε για μένα!
Κάποτε όμως, εκείνος που είχε αμαρτήσει με την κόρη του φαρανίτη κι έριξε το κρίμα πάνω στον αναχωρητή, δαιμονίστηκε! Παρουσιάστηκε λοιπόν και ομολόγησε μπροστά σε όλους:
-Εγώ έκανα την αμαρτία, μα είπα στην κοπέλα να συκοφαντήση τον δούλο του Θεού.
Ξεκίνησαν όλοι τότε, πήγαν στον γέροντα Νίκωνα και του είπαν:
-Συγχώρεσε μας, σε παρακαλούμε, αββά Νίκων!
Κι εκείνος πρόθυμα τους συγχώρησε.

Τελειώνοντας την αφήγηση του επεισοδίου, λέει ο γέροντας στο μοναχό:
-Βλέπεις τώρα πώς καταφέρνει ο διάβολος και κινεί τον πόλεμο των πειρασμών στους αγίους;

(Έαρ της ερήμου)

( Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Γ΄, σελ. 278-279)