«(Συμβουλεύει νέο Ηγούμενο) Μαζί με όλα να τηρείς ακρίβεια και κατά την εξέταση των λογισμών του καθενός, για να μάθεις ποιοι από αυτούς χρειάζονται την συμπαράταξη (=ίδια θέση στο ναό την ώρα της Λειτουργίας) με τους προσευχομένους και κοινωνούντας, και ποιοι χρειάζονται αφορισμό και τοποθέτησι μαζί με τους μετανοούντας, έτσι ώστε να μη καταστήσης, εν γνώσει ή εν άγνοια, την εκκλησία του Θεού αντί ναού αγίου σπήλαιο ληστών ή πορνείο, και να μη κατορθώσης να εκφύγης το φοβερό γι' αυτό κρίμα της οργής του Θεού» (ΕΠΕ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΟΜΟΣ 19Α,σελ. 141)
    «(συμβουλεύει νέο ηγούμενο) Να είσαι προσεκτικός προς όλους και στην εξέταση των λογισμών του καθενός, ώστε να μπορείς να γνωρίζεις ποιοι απ’ αυτούς πρέπει ν’ ανήκουν στη θέση των ευχομένων και κοινωνούντων, και ποιοι χρειάζονται αποχωρισμό και μετάνοια με δάκρυα και στάση στη θέση των μετανοούντων (στο Ναό), ώστε από κάποια συμπάθεια προς κάποιους να μη καταστήσεις την Εκκλησία του Θεού, αντί ναό άγιο, σπήλαιο ληστών ή πορνείο εν άγνοια ή εν γνώσει σου, πράγμα για το οποίο δεν θ’ αποφύγεις το φοβερό κρίμα της οργής του Θεού» (19Δ,203)

Λόγος για τους Επισκόπους (οσίου Συμεών του Νέου Θεολόγου)
    «(Ο όσιος λέει γιατί φοβάται να γίνει Επίσκοπος) Φοβάμαι μήπως με εξουσιάσει η φειδωλία και η φιλαργυρία. Φοβάμαι μήπως με κυριεύσει η επανάσταση της σαρκός, μήπως με απατήσει η ηδονή, μήπως με συσκοτίσει η μέριμνα, μήπως η τιμή των αρχόντων και των βασιλέων με υψώσει όχι καλά, μήπως φυσήξει και με ξεσηκώσει ο όγκος της εξουσίας κατά των αδελφών, μήπως παρασυρθώ από τρυφή και μέθη από το σωστό, μήπως οι σάρκες της ψυχής μου που ελεπτύχθηκαν παχυνθούν από κραιπάλη, μήπως με πτοήσουν απειλές ανθρώπων και με καταστήσουν παραβάτη των εντολών σου· φοβάμαι μήπως οι παρακλήσεις των συνεπισκόπων και των φίλων με καταστήσουν συγκοινωνό της αδικίας ή με κάνουν να σιωπώ όταν αυτοί αδικούν, και να συνεργάζομαι όταν κακοπραγούν, αποφεύγοντας να τους ελέγχω με παρρησία και να επιδεικνύω την ένσταση υπέρ των εντολών σου…
    Και εάν πάλι σου έλεγε ο φιλάνθρωπος και πανάγαθος βασιλεύς, αποδεχόμενος την αγάπη σου και την ταπείνωσή σου, ‘Μη φοβάσαι. Αφού υποσχέθηκα να συνυπάρχω μαζί σου, δεν θα σε κυριεύσει τίποτε από όλα τα αντίθετα· θα με έχεις παντού βοηθό και πολύ θα σε δοξάσω εκεί κάτω (στη γη), κι εδώ θα επανέλθεις πάλι με μεγαλύτερη και περιφανέστερη λαμπρότητα και θα συμβασιλεύσεις μαζί μου στους άπειρους αιώνες’, ούτε τότε έπρεπε να αναθαρρήσεις ή να αμεριμνήσεις τελείως, αλλά με φόβο και τρόμο, σαν να έπεφτες από ύψος στο βυθό ενός βαθύτατου φρέατος, γεμάτου από κάθε είδους ερπετά και θηρία, έτσι έπρεπε να ανέβεις στην μητρόπολη ή στην πατριαρχία ή σε κάποια άλλη αρχή, επισκοπής τυχόν ή προστασίας λαού. Εάν όμως ομολογείς ότι δεν είσαι τέτοιος όπως περιέγραψε ο λόγος, αλλά νομίζεις μάλλον ότι ανέρχεσαι από τα κάτω προς τα άνω [ότι δηλ. σε ανεβάζει το αξίωμα], πω-πω τόλμη, πω-πω σκότωση, πω-πω φοβερή άγνοια…
    Το ότι όμως δεν πρέπει να πηδάει σ’ αυτήν την διακονία [του Επισκόπου] ασκόπως ο κάθε τυχόν, αλλά να το κάνει κανείς με προσεκτική περίσκεψη και φόβο, είναι ολοφάνερο σ’ εκείνους που δεν έχουν τελείως σκοτισμένο τον οφθαλμό της ψυχής. Πολλοί όμως, μη γνωρίζοντας τι σημαίνει αυτό το λόγιο ούτε αντιλαμβανόμενοι με ποιόν τρόπο πρόσταζε ο Κύριος τον Πέτρο να ποιμαίνει τα πρόβατά του, αλλοίμονο, ανεβαίνουν με τόλμη στην εξουσία, και δεν ντρέπονται να γίνονται με αναίδεια επιστάτες της ποίμνης του Χριστού…
    Γι’ αυτό λοιπόν ας φροντίσομε μάλλον να ποιμάνουμε προηγουμένως καλώς τους εαυτούς μας ως ποίμνιο Χριστού, ως βασίλειο ιεράτευμα , και να υποτάξομε την σάρκα στο πνεύμα, ώστε να μη νικιέται μέσα μας το καλύτερο από το χειρότερο» (ΕΠΕ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΟΜΟΣ 19Γ,σελ.201,203,205,226)

"Στους ιατρούς συνιστούσε..."
Το θαυματουργικό της προσευχής που το διαπίστωσα και σε
συγγενικά μου πρόσωπα, όσον αφορά θέματα υγείας, ιδίως ψυχικής υγείας.
Επέμενε πολύ στο θέμα της προσευχής. Στους ιατρούς
- το έλεγε και σ' εμένα - συνιστούσε: "Εκεί στο ιατρείο,
την ώρα που θα σκύβεις επάνω από τον ασθενή,
να προσεύχεσαι γι' αυτόν και να λες την προσευχή του Χριστού".
Και πράγματι, το εφαρμόζω αυτό στο ιατρείο.
Σε δύσκολες περιπτώσεις λέω "Κύριε Ιησού Χριστέ" -
τώρα, μετά την κοίμηση του Γέροντα, προσθέτω "και δι' ευχών του Γέροντος
Πορφυρίου" - "βοήθησέ με να κάνω τη σωστή διάγνωση και να ξεπεράσω
τη συγκεκριμένη δυσκολία".[Ί 173]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.221)

Η συμφιλίωση με τον θάνατο
-Γέροντα, έγινε η τελική διάγνωση. Ο όγκος που έχετε είναι καρκίνος,
και μάλιστα άγριος. -Φέρε ένα μαντήλι να χορέψω το
«Έχε γειά, καημένε κόσμε»! Εγώ ποτέ δεν χόρεψα στην ζωή μου,
αλλά τώρα από την χαρά μου που πλησιάζει ο θάνατος θα χορέψω.
-Γέροντα, ο γιατρός είπε ότι πρέπει να γίνουν πρώτα ακτινοβολίες,
για να συρρικνωθή ο όγκος, και μετά να γίνη επέμβαση.
-Κατάλαβα! Πρώτα θα βομβαρδίση η αεροπορία και μετά θα γίνη η επίθεση!
Λοιπόν θα πάω επάνω και θα σάς φέρω νέα!...
Μερικοί, ακόμη και γέροι, αν τους πη ο γιατρός «θά πεθάνης» ή
«πενήντα τοις εκατό υπάρχει ελπίδα να ζήσης», στενοχωριούνται.
Θέλουν να ζήσουν. Τί θα βγάλουν; Απορώ! Αν είναι κανείς νέος, έ,
κάπως δικαιολογείται, αλλά ένας γέρος να κάνη προσπάθεια να ζήση,
αυτό δεν το καταλαβαίνω. Αλλο είναι να κάνη μια θεραπεία,
για να μπορή να αντέξη κάπως τον πόνο. Δεν θέλει δηλαδή να παρατείνη
την ζωή του, αλλά θέλει μόνο να είναι λίγο πιο υποφερτοί οι πόνοι
και να αυτοεξυπηρετήται, μέχρι να πεθάνη• αυτό έχει νόημα.
-Γέροντα, παρακαλούμε τον Θεό να σάς δώση παράταση ζωής.
-Γιατί; Ο Ψαλμός δεν λέει ότι εβδομήκοντα είναι τα χρόνια της ζωής μας;
-Προσθέτει όμως ο Ψαλμωδός και «εάν εν δυναστείας, ογδοήκοντα»...
-Ναί, αλλά λέει και «τό πλείον αυτών κόπος και πόνος»,
οπότε καλύτερη η ανάπαυση στην άλλη ζωή!
-Μπορεί, Γέροντα, κάποιος από ταπείνωση να μην αισθάνεται έτοιμος πνευματικά
για την άλλη ζωή και να θέλη ακόμη να ζήση, για να ετοιμασθή;
-Αυτό είναι καλό, αλλά που ξέρει ότι, αν ζήση κι άλλο, δεν θα γίνη χειρότερος;
-Γέροντα, πότε συμφιλιώνεται κανείς με τον θάνατο;
-Πότε; Αμα ζη μέσα του ο Χριστός, τότε είναι χαρά ο θάνατος.
Όχι όμως να χαίρεται που θα πεθάνη, γιατί βαρέθηκε την ζωή του.
Όταν χαίρεσαι τον θάνατο, με την καλή έννοια, φεύγει ο θάνατος
και πάει να βρη κανέναν φοβητσιάρη! Όταν θέλης να πεθάνης, δεν πεθαίνεις.
Όποιος καλοπερνάει, φοβάται τον θάνατο, γιατί ευχαριστιέται
με την κοσμική ζωή και δεν θέλει να πεθάνη. Αν του πούν για θάνατο,
λέει: «Κουνήσου από την θέση σου»! Ενώ, όποιος ταλαιπωρείται, πονάει κ.λπ.,
θεωρεί τον θάνατο λύτρωση και λέει: «Κρίμα, δεν ήρθε ακόμη ο Χάρος να με πάρη...
Κάποιο εμπόδιο θα τον βρήκε»!
Λίγοι άνθρωποι θέλουν τον θάνατο. Οι πιο πολλοί κάτι θέλουν να τελειώσουν
και δεν θέλουν να πεθάνουν. Ο καλός Θεός όμως οικονομάει να πεθάνη ο καθένας,
όταν ωριμάση. Πάντως ένας πνευματικός άνθρωπος, είτε νέος είναι είτε γέρος,
πρέπει να χαίρεται που ζή, να χαίρεται που θα πεθάνη,
αλλά να μην επιδιώκη να πεθάνη, γιατί αυτό είναι αυτοκτονία.
Για έναν πεθαμένο κοσμικά και αναστημένο πνευματικά δεν υπάρχει ποτέ καθόλου αγωνία,
φόβος και άγχος, γιατί περιμένει τον θάνατο με χαρά,
επειδή θα πάη κοντά στον Χριστό και θα αγάλλεται.
Αλλά χαίρεται και γιατί ζή, επειδή ζη πάλι κοντά στον Χριστό και νιώθει
ένα μέρος της χαράς του Παραδείσου επί της γης και διερωτάται αν υπάρχη
ανώτερη χαρά στον Παράδεισο από αυτήν που νιώθει στην γή.
Τέτοιοι άνθρωποι αγωνίζονται με φιλότιμο και αυταπάρνηση καί,
επειδή βάζουν μπροστά τους τον θάνατο και τον σκέφτονται καθημερινά,
ετοιμάζονται πιο πνευματικά, αγωνίζονται τολμηρότερα και νικούν την ματαιότητα.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 256-258)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 13
Στίχ. 18-21. Η παραβολή του σπόρου του σιναπιού και της ζύμης.
13.19 ὁμοία ἐστὶν κόκκῳ σινάπεως(1), ὃν λαβὼν ἄνθρωπος ἔβαλεν εἰς κῆπον ἑαυτοῦ,
καὶ ηὔξησεν καὶ ἐγένετο εἰς δένδρον μέγα(2), καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ
κατεσκήνωσεν ἐν τοῖς κλάδοις αὐτοῦ.
19 Μοιάζει με σπόρο σιναπιού, που κάποιος τον φύτεψε στον κήπο του.
Μεγάλωσε, έγινε ολόκληρο δέντρο, και τα πουλιά φώλιασαν στα κλαδιά του».
(1) Με εντελώς διαφορετικό τρόπο από ό,τι εσείς φαντάζεστε
και περιμένετε θα εγκαθιδρυθεί και θα επεκταθεί η βασιλεία του Θεού.
Εσείς την περιμένετε από την αρχή να εμφανιστεί μεγάλη και να έλθει
ξαφνικά σε μία στιγμή με το πλήρες μεγαλείο και τη δύναμή της. Πλανιέστε όμως.
Η βασιλεία του Θεού μοιάζει με μικρότατο σπόρο,
ο οποίος αθόρυβα φυτεύεται και λίγο-λίγο αυξάνει.
«Είναι έξυπνο το παράδειγμα και είναι ικανό να παραστήσει αυτά που έχουν συμβεί,
δηλαδή αυτά που έγιναν στο θείο και ιερό κήρυγμα, εννοώ βεβαίως το ευαγγελικό» (Κ)
και στην επέκταση της εκκλησίας. «Και ήταν μεν στις αρχές σε λίγους και περιορισμένο,
αλλά απλώθηκε και έτρεξε μετά από αυτά σε όλα τα έθνη» (Κ).
(2) «Όπως ακριβώς λοιπόν, ο σπόρος του σιναπιού υστερεί πολύ σε σχέση
με τους υπόλοιπους σπόρους των λαχανικών στην ποσότητα του μεγέθους,
αλλά ανεβαίνει σε ύψος που ξεπερνά το μέτρο των λαχανικών,
ώστε να γίνεται και κατοικία πολλών πουλιών, έτσι και η βασιλεία των ουρανών» (Κ).
Έξυπνη και η επόμενη: «Δες σπόρο του σιναπιού που παρουσιάζεται με παραβολή
και λόγο ουράνιο που σαν σπόρος σπέρνεται στον κόσμο σαν σε αγρό,
και έχει μέσα του την φλόγα και την δριμύτητα της δύναμης.
Διότι κηρυσσόταν ότι είναι κριτής όλου του κόσμου και αυτός,
αφού κρύφτηκε στην καρδιά της γης στο χώμα και αφού γεννήθηκε μέσα σε τρεις μέρες
μέγιστο δέντρο, άπλωσε τα κλαδιά του στα πέρατα τη γης.
Από αυτόν αφού προέκυψαν οι δώδεκα απόστολοι, που έγιναν κλαδιά ωραία και ανθηρά,
έγιναν σκέπη για τα έθνη σαν για τα πουλιά του ουρανού,
και αφού κάτω από αυτά τα κλαδιά σκεπάστηκαν οι πάντες σαν πουλιά
που μαζεύτηκαν σε φωλιά, μετάλαβαν την φαγώσιμη και ουράνια τροφή που προερχόταν από αυτούς»
(Ειρηναίου). Σύμφωνα με τον Biever το σινάπι αυτό είναι η brassica nigra,
η οποία στη λίμνη της Τιβεριάδας και κατά μήκος του Ιορδάνη παίρνει τις διαστάσεις
δέντρου που φτάνει μέχρι ύφους 3-4 μέτρων και γίνεται ξυλώδες στη βάση.
Οι ακανθίδες (καρδερίνες) προπαντός, οι οποίες φαίνεται να τρώνε άπληστα τους σπόρους
αυτού του σιναπιού, έρχονται κατά σμήνη, για να κατασκηνώσουν στα κλαδιά του (L).
Τα αλεξανδρινά χειρόγραφα παραλείπουν το «μέγα». Πράγματι ο Ιησούς εδώ δεν αντιθέτει
το δέντρο αυτό με άλλα μικρά δέντρα, αλλά την αύξηση του φυτού σε δέντρο πραγματικό
σε σχέση με άλλα φυτά, τα οποία παραμένουν στο μέγεθος των λαχανικών (g)

13.20 πάλιν εἶπεν, Τίνι ὁμοιώσω τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ(1);
20 Είπε πάλι: «Με τι να παρομοιάσω τη βασιλεία του Θεού;
(1) Μόνο ως προς την ερώτηση αυτή διαφέρει το χωρίο από το Ματθ. ιγ 33,
όπου δες τις ερμην. σημειώσεις. Ρωτά για διέγερση της προσοχής των ακροατών (δ).

Ελεημοσύνη
περιβόλαιο
Ποια είναι τα ρούχα της ψυχής; Η ελεημοσύνη και η φροντίδα της για τους φτωχούς. Αυτό είναι το μέγιστο περίβλημα της ψυχής. Αυτό είναι το όμορφο της ιμάτιο.
Ε.Π.Ε. 2,636
συνήγορος
Εισακούστηκε από τον Θεό ο Κορνήλιος, επειδή είχε συνήγορό του την ελεημοσύνη. Λέει ο άγγελος: «Οι προσευχές σου και οι ελεημοσύνες σου ανέβησαν στο Θεό». Και είναι φυσικό. Διότι τα έργα και τα κατορθώματα είναι εκείνα που εισακούονται. Όχι απλώς οι προσευχές, αλλ’ εκείνες, που γίνονται σύμφωνα με το νόμο του Θεού.
Ε.Π.Ε. 5,138
κάνει πλούσιο τον άνθρωπο
Ο τάδε καλείται πλούσιος, αλλά δεν είναι. Θα πήτε: Πώς δεν είναι, αφού κολυμπάει στο ασήμι και στο χρυσάφι και αφού έχει λίθους πολυτελείς και φορέματα χρυσά και τόσα αλλά; Δεν είναι πλούσιος, διότι πλούσιο τον άνθρωπο δεν τον κάνουν το χρυσάφι και τα φορέματα και τα χρήματα, αλλά τον κάνει η ελεημοσύνη.
Ε.Π.Ε. 5,634
και παρθενία
Η ελεημοσύνη ανεβαίνει με μεγάλη άνεσι στους ουρανούς και οι αγγελικές δυνάμεις, όταν την βλέπουν, ανοίγουν διάπλατα τις πύλες τις ουράνιες. Αν δουν τις άλλες αρετές, χωρίς την ελεημοσύνη, κλείνουν τις πόρτες. Και αυτό φαίνεται σ’ εκείνες τις παρθένες (Μαθ. κε' 1-11), που κλείστηκαν έξω του ιερού νυμφώνα, επειδή δεν είχαν συνεχώς λάδι στις λαμπάδες τους. Η ελεημοσύνη χωρίς την παρθενία ωδήγησε τους συντρόφους της στον ουρανό, ενώ η παρθενία χωρίς την ελεημοσύνη δεν το κατάφερε.
Ε.Π.Ε. 8α,158
κάλεσε το Χριστό στο σπίτι σου
Να προσκαλέσης το Χριστό σε τραπέζι. Να του προσφέρης τα λεγόμενα δικά σου, που στην πραγματικότητα είναι δικά Του. Κάτι τέτοιο θα σε ευχαριστή αφάνταστα και θα έχης ηδονή συνεχή.
Ε.Π.Ε. 8α,210
καρποί της
Ο Αβραάμ καθόταν και υποδεχόταν. Και πώς; Πλουσιοπάροχα. Θυσίασε το μοσχάρι και κάλεσε και τη Σάρρα. Κάνει τη γυναίκα του μέτοχο της φιλοξενίας. Δεν παραμένει κρυμμένη στο γυναικωνίτη, αλλά στέκεται κι εκείνη στη βελανιδιά του Αβραάμ. Το τραπέζι εκείνο άνοιξε τη μήτρα της και διώρθωσε τη φυσική της στείρωσι. Θυσίασε μοσχάρι και πήρε τον Ισαάκ. Ζύμωσε αλεύρι και πήρε απογόνους σαν τα άστρα του ουρανού και την άμμο της θάλασσας.
Ε.Π.Ε. 8α,288
στον φτωχό, ως Χριστό
Πώς θα συχωρεθής, όταν στέκη στην πόρτα σου ο Χριστός, με τη μορφή φτωχού, και συ μένης ασυγκίνητος; Λες, ότι έδωσες ελεημοσύνη. Να μη δώσης στο φτωχό μόνο όσα εκείνος ζητάει, αλλ’ όσα εσύ μπορείς.
Ε.Π.Ε. 8α,294
φτερά της
Ας χρησιμοποιούμε πολύ την ελεημοσύνη. Διότι αυτή είναι η βασίλισσα των αρετών. Αυτή θα μας παρουσιάση με παρρησία εκεί, και θα μας απαλλάξη από την κόλασι και την αιώνια τιμωρία. Κανένας δεν μπορεί ν’ αντισταθή σ’ αυτόν, που μαζί με την ελεημοσύνη μπαίνει στον παράδεισο. Διότι είναι ελεύθερα τα φτερά της και μεγάλη η παρρησία της προς τον Θεό και ανεβαίνει μέχρις αυτόν τον βασιλικό (θεϊκό) θρόνο.
Ε.Π.Ε. 8α,318

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 154-156)

    «Πράγματι είναι κακό το να κρυφακούει η να παρατηρεί κανείς κρυφά τι συζητά ή διαπράττει ο πλησίον, αλλά μόνο όταν αυτό γίνεται με σκοπό να κατηγορήσει ή εξευτελίσει ή κακολογήσει ή διασύρει σε κατάλληλη ευκαιρία όσα είδε ή άκουσε. Εάν όμως αυτό το κάμνει για να διορθώσει τα σφάλματα του πλησίον με συμπάθεια και σοφία και φρόνηση και να προσευχηθεί γι’ αυτόν με όλη την καρδιά του και με δάκρυα, τότε το έργο αυτό δεν είναι πονηρό.

    Διότι εγώ είδα άνθρωπο να χρησιμοποιεί πολλούς τρόπους και πολλές μεθόδους, για να μην του ξεφύγει τίποτε απαρατήρητο από όσα λέγονταν ή γίνονταν από τους συνανθρώπους του. Δεν το έκαμνε αυτό για να τους βλάψει, μη γένοιτο, αλλά για να τους απομακρύνει από τις αντίθετες πράξεις και τους λογισμούς, άλλον με τον λόγο, άλλον με δώρα, και άλλον με κάποια άλλη δικαιολογία» (19Δ, 21)
(Η συλλογή των κειμένων έγινε από τον π. Νικόλαο Πουλάδα)

    «Πράγματι είναι κακό το να κρυφακούει η να παρατηρεί κανείς κρυφά τι συζητά ή διαπράττει ο πλησίον, αλλά μόνο όταν αυτό γίνεται με σκοπό να κατηγορήσει ή εξευτελίσει ή κακολογήσει ή διασύρει σε κατάλληλη ευκαιρία όσα είδε ή άκουσε.

    Εάν όμως αυτό το κάμνει για να διορθώσει τα σφάλματα του πλησίον με συμπάθεια και σοφία και φρόνηση και να προσευχηθεί γι’ αυτόν με όλη την καρδιά του και με δάκρυα, τότε το έργο αυτό δεν είναι πονηρό. Διότι εγώ είδα άνθρωπο να χρησιμοποιεί πολλούς τρόπους και πολλές μεθόδους, για να μην του ξεφύγει τίποτε απαρατήρητο από όσα λέγονταν ή γίνονταν από τους συνανθρώπους του.

   Δεν το έκαμνε αυτό για να τους βλάψει, μη γένοιτο, αλλά για να τους απομακρύνει από τις αντίθετες πράξεις και τους λογισμούς, άλλον με τον λόγο, άλλον με δώρα, και άλλον με κάποια άλλη δικαιολογία» (19Δ, 21) 

     «Μου φαίνεται ότι ωραιότερος κόσμος είναι η Εκκλησία του Χριστού και ο ίδιος ολόκληρος ο άνθρωπος, όπου λέγεται ότι κατοικεί και περιπατεί ο Θεός και καταπέμπει φαιδρές τις ακτίνες των χαρισμάτων του, ως ήλιος δικαιοσύνης» (19Β,161)
     «Εκεί (στον κήπο της Εδέμ) υπήρχε δένδρο της καλής και πονηρής γνώσεως, το οποίο, όταν έφαγαν από αυτό, τους έγινε αίτιο θανάτου· εδώ υπάρχει το ξύλο του σταυρού, στο οποίο προσηλώθηκε ο Χριστός, ο δεύτερος Αδάμ και Θεός, θέτοντας σ’ αυτό τα χέρια αντί των χειρών του Αδάμ που άγγιξαν τον καρπό, και τα πόδια αντί των ποδιών που βάδισαν στην παράβαση. Και ο Αδάμ βέβαια, όταν γεύθηκε από εκείνο το δένδρο, έγινε για τους απογόνους του αίτιος θανάτου και κατάρας· ο Χριστός όμως και Θεός όταν γεύθηκε την χολή και ήπιε το όξος, τους απάλλαξε από την κατάρα και τους ελευθέρωσε από την φθορά του θανάτου, και σ’ εκείνους που πίστευσαν σ’ αυτόν δώρησε καινούργια ζωή και τους ενίσχυσε να έχουν ισάγγελο βίο σ’ αυτόν τον κόσμο. Εκεί το δένδρο της ζωής ήταν στο μέσον του παραδείσου και κατ’ οικονομία δεν επιτράπηκε στον Αδάμ να φάγει από αυτό, αλλά εδιώχθηκε από τον παράδεισο, γι’ αυτό και ετάχθηκε να φυλάγει την είσοδο αυτού η πύρινη ρομφαία· εδώ εχάραξε ο Χριστός την πλευρά με την λόγχη και απέστρεψε εκείνην την ρομφαία και άνοιξε την είσοδο κι εφύτευσε σ’ όλον τον κόσμο το δένδρο της ζωής ή καλύτερα μας έδωσε εξουσία να το φυτεύομε καθημερινά, κι αυτό αυξάνει συνεχώς και προξενεί την αιώνια ζωή σ’ εκείνους που τρώγουν από αυτό. Πω-πω παράδεισος που φυτεύθηκε τώρα από τον Χριστό τον Θεό! Πω-πω μυστήριο πρωτάκουστο και φρικτά θαύματα! Εκεί ο Αδάμ και η Εύα ήταν δένδρα αισθητά και ομολογουμένως ορατά, το ίδιο το δένδρο της γνώσεως και το δένδρο της ζωής μαζί διαφορετικό από άλλο· εδώ ο νέος Αδάμ γίνεται τα πάντα μαζί για τους πιστούς, και απόλαυση και γνώση, που δεν θανατώνει και δεν εμποδίζει από το δένδρο της ζωής, αλλά διδάσκει όσα δια λέξεων πρέπει να αποκρίνονται δεόντως στον φίδι· «φύγε», λέγει, «πίσω μου Σατανά» και τα ακόλουθα. Και όχι μόνον αυτό, αλλά και εισάγει προς την ζωή, η οποία είναι πάλι αυτός ο ίδιος» (19Β,285-7)
     «Εξέταζε λοιπόν προσεκτικά την καρδιά σου, πάτερ πνευματικέ, ή καλύτερα πλύνε πάντοτε τον οφθαλμό της διάνοιάς σου και κάνε τον να είναι πάντοτε καθαρός και αθόλωτος, ώστε και την καρδιά σου να μπορείς να βλέπεις με αυτόν, και να γνωρίζεις πολύ καλά τα προβλήματα των εμπιστευθέντων σ’ εσένα προβάτων, ή καλύτερα πατέρων και αδελφών, και να τα οικονομείς όπως πρέπει. Διότι, όπως ακούς, σώμα είναι η Eκκλησία και κεφαλή αυτής είναι ο προϊστάμενος. Και όπως τα άλλα μέλη του σώματος έχουν το καθένα μία ενέργεια, για παράδειγμα το πόδι να περπατά, το χέρι να κρατά και να εργάζεται, η κεφαλή αποτελεί τη συγκρότηση όλου του σώματος, αφού έχει μέσα της όλες τις αισθήσεις και τον νου και αυτόν τον ίδιο τον λόγο, έτσι και οι αδελφοί της μονής δεν είναι καμωμένοι να εκτελούν όλοι όλες τις αρετές, αλλ’ ο καθένας έχει να εκτελεί και διακονεί κάτι άλλο. Γι’ αυτό μόλις και μετά δυσκολίας θα βρεις μία ή δύο από τις αρετές μαζί στον ίδιο υπήκοο (και αυτό δεν είναι καθόλου θαυμαστό, διότι είναι μέλη εκ μέρους), από τον προϊστάμενο όμως απαιτείται να έχει όλες τις αρετές ο ίδιος, και όχι μόνο τις ψυχικές, αλλά και τις σωματικές, ή καλύτερα μαζί με τις αρετές και τα μυστικά και μεγάλα χαρίσματα. Όπως δηλαδή η κεφαλή του ανδρός έχει βέβαια από την εξωτερική διάπλαση και ευπρέπεια την ομορφιά και το πολύ τίμιο, όμως, εάν δεν έχει και τον νου και τις αισθήσεις σώες και ακέραιες, είναι για όλους άχρηστος και άτιμος, έτσι λοιπόν και ο προϊστάμενος· οφείλει όχι μόνο να κοσμείται και ν’ ακτινοβολεί από τις ψυχικές και σωματικές αρετές, αλλά και να είναι στολισμένος πολύ περισσότερο από τα πνευματικά χαρίσματα, επειδή άλλο είναι η αρετή και άλλο το χάρισμα. Οι αρετές δηλαδή επιτυγχάνονται από προσωπική μας προθυμία και συγκεντρώνονται από δικούς μας κόπους, ενώ τα πνευματικά χαρίσματα είναι δώρα του Θεού που δίδονται σ’ εκείνους που αγωνίζονται» (ΕΠΕ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΟΜΟΣ 19Δ,189-191)
     «(Μιλά ο Χριστός στο Συμεών για την κακή κατάσταση των λαϊκών) Όσοι μ’ υβρίζουνε λοιπόν κι όσοι με λοιδορούνε, πώς κι όσοι με κατηγορούν να υποταχτούν σ’ εσένα (ως ποιμένα) ή πώς θα σε καταδεχτούν, πες μου, για δάσκαλό τους; Κι οι λύκοι σαν ποιμένα πώς τα ’χα θα σε λογιάσουν, πώς θ’ ακολουθήσουν τη φωνή σου αφού θηρία είναι; Έβγα και φύγε, γλίτωσε από ανάμεσά τους· και συ ο ίδιος αν σωθείς, θα ’ναι αρκετό για σένα. Αλλά αν τον κόσμο σώσεις συ και τον εαυτό σου χάσεις, ποιό από τον κόσμο τ’ όφελος χαρά σ’ εσέ που εσώθης; Δε θέλω να ’σαι εσύ βοσκός εκείνου που δε θέλει. Κοίταξε πώς το φύλαξα τούτο κι εγώ στον κόσμο· είμαι αυτών που θέλουνε ποιμένας και δεσπότης» (19ΣΤ,223, στίχ. 42-52)
     «(τα χαρίσματα στην Εκκλησία) Η σκαπάνη και το δρέπανο, το πριόνι, το μαχαίρι η αξίνα, η λόγχη, το ραβδί, το ξίφος και το τόξο, το βέλος κι όλα τα λοιπά τα εργαλεία του βίου, καθένα έχει ξεχωριστά το έργο το δικό του, που δεν το πήρε μόνο του, αλλά από εμάς μονάχα. Γιατί ο τεχνίτης σύμφωνα με το σκοπό που θέλει το κατασκευάζει κι ενεργεί κάθε εργαλείο με τέχνη. Γι' αυτό η σκαπάνη δεν μπορεί χωράφια να θερίζει, το δρέπανο να οικοδομεί κι η μάχαιρα να χτίζει, ούτε με πριόνι σκάβουμε, δε ράβουμε με αξίνα, ξύλα δεν κόβει το ραβδί, η λόγχη δεν πριονίζει, ούτε το ξίφος σφεντονά κι ούτε το τόξο κόβει, μα όλα μεταχειρίσου τα όπως πρέπει το καθένα. Κι αν όχι για ό,τι έγιναν μα σε αλλά τα εφαρμόσεις, πάει άχρηστη όλη σου η ζωή μαζί και κάθε πράξη. Σκέψου, κι εμάς έτσι ο Θεός μας έχει δημιουργήσει· κάθε πιστός το έργο του μες στη ζωή να κάνει, άλλους δασκάλους βάζοντας και να μαθαίνουν άλλους, άλλους να ναι άρχοντες πολλών και τούτοι να υπακούνε, σ’ αυτούς σοφίαν έδωσε σ’ άλλους γνώση και λόγο, να προφητεύουν μερικοί ή να μιλούν σε γλώσσες, σε άλλους να θαυματουργούν και θαύματα να κάνουν, άλλους τους έκανε οδηγούς. Πνευματικά είναι τούτα, μα κι άλλα ας αναφέρομε χαρίσματα του πλάστη που στους ανθρώπους έδωσε ταιριαστά στον καθένα· ένα στο σώμα δυνατό κι ωραίο τον άλλο κάνει κι εκείνον πιο καλή φωνή να έχει από τους άλλους και μ’ ένα λόγο χάρισε χάρισμα στον καθένα άνθρωπο όπως του ταίριαζε και το προτέρημά του, όπως μονάχα ξέρει ο Θεός ο δημιουργός των όλων να ενεργεί ό,τι χρήσιμο άρρητα στη ζωή μας. Γι’ αυτό κι είναι επιτήδειος καθένας μας στην τέχνη, όχι σε όποιαν θέλει αυτός, μα για όποια είναι πλασμένος γι’ αυτήν είναι κατάλληλος κι έχει και δεξιοσύνη» (19ΣΤ, 369-371)
(Η συλλογή των κειμένων έγινε από τον π. Νικόλαο Πουλάδα)

    «Εξέταζε λοιπόν προσεκτικά την καρδιά σου, πάτερ πνευματικέ, ή καλύτερα πλύνε πάντοτε τον οφθαλμό της διάνοιάς σου και κάνε τον να είναι πάντοτε καθαρός και αθόλωτος, ώστε και την καρδιά σου να μπορείς να βλέπεις με αυτόν, και να γνωρίζεις πολύ καλά τα προβλήματα των εμπιστευθέντων σ’ εσένα προβάτων, ή καλύτερα πατέρων και αδελφών, και να τα οικονομείς όπως πρέπει. Διότι, όπως ακούς, σώμα είναι η Eκκλησία και κεφαλή αυτής είναι ο προϊστάμενος. Και όπως τα άλλα μέλη του σώματος έχουν το καθένα μία ενέργεια, για παράδειγμα το πόδι να περπατά, το χέρι να κρατά και να εργάζεται, η κεφαλή αποτελεί τη συγκρότηση όλου του σώματος, αφού έχει μέσα της όλες τις αισθήσεις και τον νου και αυτόν τον ίδιο τον λόγο, έτσι και οι αδελφοί της μονής δεν είναι καμωμένοι να εκτελούν όλοι όλες τις αρετές, αλλ’ ο καθένας έχει να εκτελεί και διακονεί κάτι άλλο. Γι’ αυτό μόλις και μετά δυσκολίας θα βρεις μία ή δύο από τις αρετές μαζί στον ίδιο υπήκοο (και αυτό δεν είναι καθόλου θαυμαστό, διότι είναι μέλη εκ μέρους), από τον προϊστάμενο όμως απαιτείται να έχει όλες τις αρετές ο ίδιος, και όχι μόνο τις ψυχικές, αλλά και τις σωματικές, ή καλύτερα μαζί με τις αρετές και τα μυστικά και μεγάλα χαρίσματα. Όπως δηλαδή η κεφαλή του ανδρός έχει βέβαια από την εξωτερική διάπλαση και ευπρέπεια την ομορφιά και το πολύ τίμιο, όμως, εάν δεν έχει και τον νου και τις αισθήσεις σώες και ακέραιες, είναι για όλους άχρηστος και άτιμος, έτσι λοιπόν και ο προϊστάμενος· οφείλει όχι μόνο να κοσμείται και ν’ ακτινοβολεί από τις ψυχικές και σωματικές αρετές, αλλά και να είναι στολισμένος πολύ περισσότερο από τα πνευματικά χαρίσματα, επειδή άλλο είναι η αρετή και άλλο το χάρισμα. Οι αρετές δηλαδή επιτυγχάνονται από προσωπική μας προθυμία και συγκεντρώνονται από δικούς μας κόπους, ενώ τα πνευματικά χαρίσματα είναι δώρα του Θεού που δίδονται σ’ εκείνους που αγωνίζονται» (ΕΠΕ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΟΜΟΣ 19Δ,189-191)
     «Η σκαπάνη και το δρέπανο, το πριόνι, το μαχαίρι η αξίνα, η λόγχη, το ραβδί, το ξίφος και το τόξο, το βέλος κι όλα τα λοιπά τα εργαλεία του βίου, καθένα έχει ξεχωριστά το έργο το δικό του, που δεν το πήρε μόνο του, αλλά από εμάς μονάχα. Γιατί ο τεχνίτης σύμφωνα με το σκοπό που θέλει το κατασκευάζει κι ενεργεί κάθε εργαλείο με τέχνη. Γι' αυτό η σκαπάνη δεν μπορεί χωράφια να θερίζει, το δρέπανο να οικοδομεί κι η μάχαιρα να χτίζει, ούτε με πριόνι σκάβουμε, δε ράβουμε με αξίνα, ξύλα δεν κόβει το ραβδί, η λόγχη δεν πριονίζει, ούτε το ξίφος σφεντονά κι ούτε το τόξο κόβει, μα όλα μεταχειρίσου τα όπως πρέπει το καθένα. Κι αν όχι για ό,τι έγιναν μα σε αλλά τα εφαρμόσεις, πάει άχρηστη όλη σου η ζωή μαζί και κάθε πράξη. Σκέψου, κι εμάς έτσι ο Θεός μας έχει δημιουργήσει· κάθε πιστός το έργο του μες στη ζωή να κάνει, άλλους δασκάλους βάζοντας και να μαθαίνουν άλλους, άλλους να ναι άρχοντες πολλών και τούτοι να υπακούνε, σ’ αυτούς σοφίαν έδωσε σ’ άλλους γνώση και λόγο, να προφητεύουν μερικοί ή να μιλούν σε γλώσσες, σε άλλους να θαυματουργούν και θαύματα να κάνουν, άλλους τους έκανε οδηγούς. Πνευματικά είναι τούτα, μα κι άλλα ας αναφέρομε χαρίσματα του πλάστη που στους ανθρώπους έδωσε ταιριαστά στον καθένα· ένα στο σώμα δυνατό κι ωραίο τον άλλο κάνει κι εκείνον πιο καλή φωνή να έχει από τους άλλους και μ’ ένα λόγο χάρισε χάρισμα στον καθένα άνθρωπο όπως του ταίριαζε και το προτέρημά του, όπως μονάχα ξέρει ο Θεός ο δημιουργός των όλων να ενεργεί ό,τι χρήσιμο άρρητα στη ζωή μας. Γι’ αυτό κι είναι επιτήδειος καθένας μας στην τέχνη, όχι σε όποιαν θέλει αυτός, μα για όποια είναι πλασμένος γι’ αυτήν είναι κατάλληλος κι έχει και δεξιοσύνη» (19ΣΤ, 369-371)