Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως

Tο κύριο έργο του ανθρώπου είναι η προσευχή. O άνθρωπος πλάστηκε για να υμνεί το Θεό. Aυτό είναι το έργο που του αρμόζει. Aυτό μόνο εξηγεί την πνευματική του υπόσταση. Aυτό μόνο δικαιώνει την εξέχουσα θέση του μέσα στη δημιουργία. O άνθρωπος πλάστηκε για να λατρεύει το Θεό και να μετέχει στη θεία Tου αγαθότητα και μακαριότητα.

Ως εικόνα του Θεού που είναι, λαχταράει για το Θεό και τρέχει με πόθο να ανυψωθεί προς Aυτόν. Mε την προσευχή και την υμνωδία ευφραίνεται. Tο πνεύμα του αγάλλεται και η καρδιά του σκιρτάει. Όσο περισσότερο προσεύχεται, τόσο η ψυχή του απογυμνώνεται από τις κοσμικές επιθυμίες και γεμίζει από τα ουράνια αγαθά. Kαι όσο αποχωρίζεται τα γήινα και τις ηδονές του βίου, τόσο περισσότερο απολαμβάνει την ουράνια ευφροσύνη. H δοκιμή και η πείρα μας επιβεβαιώνουν την αλήθεια αυτή.

O Θεός ευαρεστείται στις προσευχές εκείνες που προσφέρονται με τον πρέποντα τρόπο, δηλαδή με συναίσθηση της ατέλειας και της αναξιότητας μας. Για να υπάρξει όμως τέτοια συναίσθηση, απαιτείται τέλεια αυταπάρνηση του κακού μας εαυτού και υποταγή στις εντολές του Θεού, απαιτείται ταπείνωση και αδιάλειπτη πνευματική εργασία.

Aναθέστε όλες τις φροντίδες σας στο Θεό. Eκείνος προνοεί για σας. Mη γίνεστε ολιγόψυχοι και μην ταράζεστε. Aυτός που εξετάζει τα απόκρυφα βάθη της ψυχής των ανθρώπων, γνωρίζει και τις δικές σας επιθυμίες και έχει τη δύναμη να τις εκπληρώσει όπως Aυτός γνωρίζει. Eσείς να ζητάτε από το Θεό και να μη χάνετε το θάρρος σας. Mη νομίζετε ότι, επειδή ο πόθος σας είναι άγιος, έχετε δικαίωμα να παραπονιέστε, όταν οι προσευχές σας δεν εισακούονται. O Θεός εκπληρώνει τους πόθους σας με τρόπο που εσείς δεν γνωρίζετε. Nα ειρηνεύετε λοιπόν και να επικαλείστε το Θεό.

Oι προσευχές και οι δεήσεις από μόνες τους δεν μας οδηγούν στην τελειότητα. Στην τελείωση οδηγεί ο Kύριος, που έρχεται και κατοικεί μέσα μας, όταν εμείς εκτελούμε τις εντολές Tου. Kαι μια από τις πρώτες εντολές είναι να γίνεται στη ζωή μας το θέλημα όχι το δικό μας, αλλά του Θεού. Kαι να γίνεται με την ακρίβεια που γίνεται στον ουρανό από τους αγγέλους. Για να μπορούμε κι εμείς να λέμε: “Κύριε, όχι όπως θέλω, αλλ’ όπως εσύ, “γενηθήτω το θέλημα Σου, ως εν ουρανώ και επί της γης”. Xωρίς λοιπόν το Xριστό μέσα μας, οι προσευχές και οι δεήσεις οδηγούν στην πλάνη.

(από τη σειρά των φυλλαδίων «Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ» της Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού Αττικής)

Ταπεινή εξομολόγηση στον Χριστό

Γέροντα, ποιά προετοιμασία χρειάζεται να κάνουμε για την προσευχή;
Ανάλογη με την προετοιμασία που κάνουμε για την Θεία Κοινωνία.
Εκεί έχουμε Θεία Κοινωνία, εδώ Θεία επικοινωνία.
Όταν κοινωνούμε, παίρνουμε μέσα μας τον Χριστό και έρχεται
η Θεία Χάρις. Με την προσευχή έχουμε συνέχεια επικοινωνία
με τον Χριστό και δεχόμαστε με άλλον τρόπο την Θεία Χάρη.
Δεν είναι μικρό πράγμα αυτό! Τότε κοινωνούμε Σώμα και Αίμα Χριστού,
τώρα επικοινωνούμε με τον Θεό. Όπως λοιπόν για την Θεία Κοινωνία
επιβάλλεται να εξομολογηθεί κάνεις στον Πνευματικό,
έτσι και για την προσευχή, που είναι θεία επικοινωνία,
πρέπει να κάνη μια ταπεινή εξομολόγηση στον Χριστό.
«Χριστέ μου, να πη, είμαι χάλια, είμαι τέτοιος, τέτοιος...
Δεν αξίζει να ασχοληθείς με εμένα, αλλά, Σε παρακαλώ, βοήθησέ με».
Έτσι έρχεται η θεία Χάρις και μετά αρχίζει η θεία επικοινωνία.
Αν δεν μετανοήσει ο άνθρωπος και δεν εξομολογηθεί ταπεινά στον Θεό,
μένει ατακτοποίητος. Αυτό γίνεται φράχτης, που εμποδίζει
την επικοινωνία του με τον Θεό. Μένει η πόρτα κλειστή κα η ψυχή
δεν βρίσκει ανάπαυση. Ενώ, αν πη «ήμαρτον, Θεέ μου», σπάζει ο φράχτης
ή μάλλον ανοίγει ο Θεός την πόρτα, και δέχεται ο άνθρωπος
την Χάρη της θείας επικοινωνίας.
Γέροντα, διάβασα στην Κλίμακα ότι για την προσευχή πρέπει να φοράμε
την στολή που αρμόζει να φοράει κανείς, όταν πρόκειται να παρουσιασθεί
σε βασιλιά. Ποιά είναι η στολή αυτή;
Να εξευτελίζεις τον εαυτό σου μπροστά στον Θεό και να ζητάς ταπεινά
συγχώρηση για τα σφάλματά σου. «Έφταιξα, Θεέ μου, να λες, είμαι αχάριστη.
Σε λύπησα. Συγχώρεσε με». Αλλά να το λες με εσωτερική συντριβή, όχι εξωτερικά.
Αυτή είναι η στολή που αρμόζει να φοράς, όταν συνομιλείς με τον Θεό.
Αν δεν προηγηθεί αυτό, είναι σαν να λες στον Θεό: «Τι κάνεις; τι χαμπάρια;».
Αν πρέπει να ζητά κανείς συγχώρηση από τον άνθρωπο στον οποίο σφάλλει,
πόσο μάλλον πρέπει να ζητά συγχώρηση από τον Θεό για τα καθημερινά σφάλματά του.
Δηλαδή, Γέροντα, να σκέπτομαι τα σφάλματα της κάθε μέρας;
Να ζητάς συγχώρηση από τον Θεό για τα σφάλματα που έκανες μέσα στην ημέρα
και υστέρα να σκέπτεσαι την αμαρτωλότητα σου γενικά. Έτσι ταπεινώνεσαι και μετά
αρχίζεις τα αιτήματα που έχεις. Εγώ αρχίζω την προσευχή με το «ο Θεός,
ιλάσθητι μοι τω αμαρτωλό». Το λέω λίγες φορές ψιθυριστά
και μετά συνεχίζω με την ευχή. Κάποτε είχα παρακαλέσει τον Θεό να με μάθη
να προσεύχομαι. Και τότε είδα σε όραμα ένα παιδί δεκαεπτά χρόνων να προσεύχεται.
Ώ, με είχε διαλύσει! Η έκλαιγε και προσευχόταν με τέτοιον τρόπο που με συγκλόνισε.
Άρχιζε με εξομολόγηση: «Είμαι αχάριστος, αδιόρθωτος...». 'Ύστερα έλεγε:
«Τώρα, Θεέ μου, που είμαι σε τέτοια κατάσταση, πώς θα μπορέσω να διορθωθώ,
αν δεν με βοηθήσεις Εσύ;» και άρχιζε τα αιτήματα.
Γέροντα, πολλές φορές στην διάρκεια της προσευχής με απασχολούν τα σφάλματά μου
και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ.
Είπαμε να εξετάζουμε τον εαυτό μας και να εξομολογούμαστε τα σφάλματά μας,
πριν αρχίσουμε την προσευχή, όχι την ώρα της προσευχής.
Αυτό δεν είναι αυτοκριτική, είναι συζήτηση με το ταγκαλάκι.
Πριν από την προσευχή θα σκεφτούμε τι δεν πάει καλά με τον εαυτό μας,
θα στρέφουμε τον νου μας εκεί, θα ρυθμίσουμε τα κλισιοσκόπιο, και μετά... πυρ!

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.41-43)

"Ο διάβολος έρχεται με τους λογισμούς και σας τράβα από το μανίκι"

Κάτι άλλο, που θα ήθελα να πω, διότι έχει μεγάλη σημασία
και νομίζω ότι απασχολεί όλους τους ανθρώπους και ειδικότερα,
όλους τους χριστιανούς, είναι το θέμα της αντιμετωπίσεως
των πονηρών λογισμών. Όλοι γνωρίζουμε τον πόλεμο τον οποίο μας
κάμνει ο διάβολος. Προσωπικά γνωρίζω και από την εμπειρία μου
ως πνευματικού πατρός,που με αξίωσε ο Θεός να γίνω,
πόσοι πολλοί άνθρωποιμπερδεύονται σ' αυτό το σημείο
και βασανίζονται πραγματικά. Όταν, λοιπόν, κάποια φορά ρώτησαμε
για το πρόβλημα αυτό το Γέροντα Πορφύριο, μας είπε:
"Εσείς προχωράτε στο δρόμο σας. Ο διάβολος έρχεται με τους λογισμούς
και σας στραβά από το μανίκι, για να σας αποπροσανατολίσει.
Εσείς να μη γυρίζετε να πιάνετε κουβέντα μαζί του ή να αντιδικείτε
μαζί του. Εσείς να προχωράτε στο δρόμο σας.
Αυτός θα σας τραβά από το μανίκι, αλλά εσείς να προχωράτε στο δρόμο σας
και κάπου θα βαρεθεί και θα σας αφήσει".
[Ί 80π.]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως,
Μήλεσι, σελ.246-247)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 15-24. Η παραβολή του μεγάλου δείπνου.
14.15 ᾽Ακούσας(1) δέ τις τῶν συνανακειμένων(2) ταῦτα εἶπεν αὐτῷ,
Μακάριος ὅς φάγεται ἄριστον(3) ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ θεοῦ(4).
15 Όταν τ’ άκουσε αυτά κάποιος από κείνους που έτρωγαν μαζί με τον Ιησού,
του είπε: «Μακάριος όποιος πάρει μέρος στο τραπέζι της βασιλείας του Θεού».
(1) Και αφού συγκινήθηκε από αυτά που λέχθηκαν (b)· η ανάσταση των δικαίων
αυτομάτως οδήγησε στην ιδέα της βασιλείας του Θεού (p),
διότι η ανάσταση αυτή ήταν η έναρξη της τελικής φάσης της βασιλείας του Θεού (L).
(2) Πιθανώς αυτός ήταν Φαρισαίος και πίστευε αναμφίβολα ότι και αυτός
θα συμμετείχε στο ευτυχισμένο εκείνο τραπέζι (L).
(3) Υπάρχει και η γραφή: φάγεται άρτον. Η λέξη άριστον πιθανώς προήλθε
από παραφθορά κατά την αντιγραφή της λέξης άρτον. Η φράση είναι εβραϊκού τύπου.
Δες Β΄ Βασ. θ 7,10,Δ΄ Βασ. δ 8 κλπ. Αναφέρεται στην ιδέα που επικρατούσε
στους Ιουδαίους ότι η μεσσιακή εποχή θα εγκαινιαζόταν με δείπνο
και θα ήταν μία παρατεταμένη γιορτή. Δες Ησ. κε 6 (p).
(4) «Είναι λογικό βεβαίως ότι ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν ακόμη πνευματικός,
αλλά μάλλον είχε σαρκική λογική και δεν ήταν κατάλληλος στο να καταλάβει
ακριβώς αυτά που έλεγε ο Χριστός· διότι ανήκε σε αυτούς που δεν είχαν ακόμη φωτιστεί.
Θεώρησε λοιπόν ότι θα είναι σωματικές οι αμοιβές των αγίων» (Κ).

«Να συμμετέχετε στη χαρά εκείνων που χαίρονται και στο πένθος εκείνων που πενθούνε» (Ρωμ. 12:15)

Ένα νεαρό ζευγάρι έχασε το μονάκριβο παιδί του, ένα χαριτωμένο κοριτσάκι τριών χρόνων, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Αδυνατώντας να το συμβιβάσουν αυτό με τη δικαιοσύνη και την αγάπη του Θεού, πήγαν στον ιεροκήρυκα, αναζητώντας μια απάντηση. «Αυτό ήταν το θέλημα του Θεού», είπε εκείνος. Οι νεαροί γονείς δεν μπορούσαν να δεχτούν ότι ο τραγικός θάνατος του παιδιού τους σχετιζόταν με οποιονδήποτε τρόπο με το θέλημα του Θεού. Έτσι, πήγαν σ’ έναν άλλο φίλο τους ιεροκήρυκα. Εκείνος τους αράδιασε ένα σωρό εδάφια από την Αγία Γραφή, προσπαθώντας να τους παρηγορήσει, αλλά τα εδάφια έφταναν σε αφτιά κουφά. Τελικά, πήγαν σε μια ηλικιωμένη γυναίκα αγράμματη, αλλά πολύ γνωστή για την ευσέβειά της και τη γνώση της του Λόγου του Θεού. Εκείνη δεν άρθρωσε ούτε λέξη. Απλά αγκάλιασε με τα χέρια της τους πονεμένους γονείς κι έκλαψε μαζί τους για το χαμό του παιδιού τους. Το ζευγάρι έφυγε με ξαλαφρωμένη την καρδιά, γιατί βρέθηκε κάποιος να συμμεριστεί τον πόνο τους και να κλάψει μαζί τους. Καμιά φορά ο σιωπηλός συμμερισμός του πόνου των συνανθρώπων μας είναι προτιμότερος από χίλια λόγια, που δεν αγγίζουν την καρδιά.

«Στρέψε τ’ αυτί σου και άκου τα λόγια των σοφών» (Παροιμίες 22:17)

- Η δύναμη όλων των πειρασμών βρίσκεται στην ψεύτικη ελπίδα ότι θα μας κάνουν ευτυχισμένους.
- Υπάρχουν δύο ψέματα που θέλει ο διάβολος να πιστέψουμε:
   1) Μόνο μια φορά δε θα σε βλάψει.
   2) Τώρα που το έκανες, δεν υπάρχει πια συγχώρηση για σένα, γι’ αυτό συνέχισε τουλάχιστον να απολαμβάνεις την αμαρτία.
- Ενόσω έχεις τη διάθεση και τη θέληση να συνεχίσεις τις προσπάθειες δεν είσαι ποτέ αποτυχημένος.
- Μην αφήσεις σε μια κακιά στιγμή να σου καταστρέψει όλες τις καλές.
- Τέχνη είναι να λες την αλήθεια, ιδιαίτερα για τον εαυτό σου.
- Όλοι μας γράφουμε ποιήματα με τη ζωή μας. Οι ποιητές απλά γράφουν με λόγια.
- Οι γονείς είναι οι ήρωες που μορφώνουν το χαρακτήρα των παιδιών τους.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

Ένας
ή μύριοι παράνομοι
Είναι ανώτερος ένας, που τηρεί το θέλημα του Κυρίου, παρά μύριοι παράνομοι.
Ε.Π.Ε. 25,226
λίθος πολυτελής, ένα πρόβατο
Προτιμότερος ένας λίθος πολύτιμος παρά αμέτρητοι οβολοί. Προτιμότερο να έχουμε καλό το μάτι, παρά χαλασμένο μάτι με πολυσαρκία. Προτιμότερο ένα πρόβατο υγιές, παρά αμέτρητα ψωριασμένα πρόβατα. Προτιμότερο λίγα καλά παιδιά, παρά πολλά και κακά. Άλλωστε στη βασιλεία του Θεού πηγαίνουν οι λίγοι, ενώ στην κόλασι οι πολλοί.
Ε.Π.Ε. 15,242
έχει δύναμι
Τίποτε πιο αδύνατο από πολλούς παρανόμους. Τίποτε πιο δυνατό από έναν, που ζη σύμφωνα με το νόμο του Θεού.
Ε.Π.Ε. 16α,100
εναντίον ολων
Φανταστήτε στρατιώτη να έχη μόνος αυτός αντίπαλο όλη την οικουμένη. Και ενώ στριφογυρνά ανάμεσα στα τάγματα των εχθρών, δεν παθαίνει τίποτε κακό. Αυτός ήταν ο Παύλος. Μόνος ανάμεσα σε τόσους βαρβάρους και σε ειδωλολάτρες. Σ’ όλη τη γη και σ’ όλη τη θάλασσα γυρνούσε. Κι έμενε ακατάβλητος.
Ε.Π.Ε. 20,20
πιστός, αντάξιος της οικουμένης
Ένας πιστός άνθρωπος είναι ισάξιος της οικουμένης.
Ε.Π.Ε. 25,118
η δύναμίς του
Ένας άνθρωπος, που ζη ωραία, μπορεί να σώση ολόκληρη πόλι απ’ την οργή του Θεού, ενώ μια ολόκληρη διεφθαρμένη πόλις δεν έχει τη δύναμι να παρασύρη έναν ενάρετο άνθρωπο στην ανήθικη ζωή και την τιμωρία γι’ αυτήν, ούτε και να τον υποτάξη. Και αυτό φαίνεται σαφώς στην περίπτωσι του Νώε. Όλοι καταστράφηκαν, εκείνος σώθηκε μόνος.
Ε.Π.Ε. 31,164-166
και για έναν
Και αν ακόμα είναι ένας και ευτελής και ασήμαντος, όμως είναι αδελφός, για τον οποίον ο Χριστός σταυρώθηκε. Και μιλάει πολλές φορές ο Χριστός γι’ αυτόν τον καταφρονεμένο. Να μη πης, πως είναι ένας. Να πης πως είναι παραμελημένος, και είναι δυνατόν, αν δεν τον προσέξουμε, να μεταδώση το κακό και στους άλλους.
Ε.Π.Ε. 34,162
Ενδιαφέρον
του Χριστού
Ο Χριστός κάνει υπομονή και ακούει με προσοχή, μέχρις ότου βρη αυτό που ζητάει.
Ε.Π.Ε. 13,252
χαρακτηριστικό των αγίων
Και συ, αδελφέ, και αν ακόμα μένης νηστικός από άσκησι, και αν κοιμάσαι στη γη, και αν τρως στάχτη και θρηνής παντοτινά, αλλά δεν ωφελής κανέναν άλλον, τίποτε σπουδαίο δεν κάνεις.
Ε.Π.Ε. 18α, 122
για την ψυχή του άλλου
Για ποιο λόγο λες «Δεν με νοιάζει» για ένα μέλος του σώματός σου, που υποφέρει; Γιατί τόσο πολύ φροντίζουμε για ένα μέλος του σώματος, και δεν αδιαφορούμε τελείως για του Χριστού τα μέλη; Και πώς είναι δυνατόν να συγχωρεθούμε;
Ε.Π.Ε. 18α,760

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 205-207)

502. «Όλα είναι κοντά στον Θεό», λέγει μία ρωσική παροιμία. Και πράγματι, όλα είναι κοντά του: όλα τα πνευματικά και λογικά κτίσματα, οι Άγγελοι, οι ψυχές των κεκοιμημένων, όλοι οι ζώντες άνθρωποι, όλα τα ζώα, όλοι οι υλικοί κόσμοι. Το Πνεύμα του Θεού διέρχεται από όλα τα όντα, αυτό το λογικό, καθαρό, λεπτότατο Πνεύμα, που κατοικεί σε κάθε πιστεύουσα και ευσεβή ψυχή. «Ιδοὺ ἐγὼ μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Ματθ. κη’ 20). Στον Θεό, το άπειρο αυτό Πνεύμα, τίποτε δεν είναι μακριά. Όλα περιέχονται στην παλάμη του χεριού του. Όλα ζουν και υπάρχουν εν Αυτώ.

503. Όταν η καρδιά τιλυχθή από το σκοτάδι του Σατανά, παύει να βλέπη τον Θεό και τον αρνείται. Το ότι όμως δεν τον βλέπει, δεν σημαίνει ότι ο Θεός δεν υπάρχει. «Είπεν άφρων εν τη καρδία αυτού, ουκ έστι Θεός» (Ψαλμ. ιγ’ 1). Πράγματι, άφρων είναι όποιος το λέγει αυτό.

504. Αν θέλης να είναι η προσευχή σου αποδοτική, πριν απ’ όλα στερέωσε την καρδιά σου στον Κύριο. «Εστερεώθη η καρδιά μου εν Κυρίω, υψώθη κέρας μου εν θεώ μου» (Α’ Βασιλ. β’ 1).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 210)

499. Είναι μεγάλη η χαρά μου, που αξιώθηκα να φέρω στον νου και την καρδιά μου, καθώς και στα χείλη μου, το όνομα του Θεού, το όνομα της Θεοτόκου, τα ονόματα των Αγγέλων και των Αγίων, όταν προσεύχωμαι. Το όνομα του Θεού και το όνομα της Υπεραγίας Μητρός του, όταν τα μνημονεύουμε με όλη μας την καρδιά, αγιάζουν και στηρίζουν και παρηγορούν. Αλλά και οι Άγιοι, οι πρέσβεις μας ενώπιον του Θεού, προσεύχονται για μας, όταν τους το ζητήσουμε, και μας φωτίζουν με την αίγλη των αρετών τους. Είναι τόσο καλό να έχουμε κοινωνία με τον Θεό και τους ενοίκους των ουρανών!

500. Με την προσευχή, επιτυγχάνουμε άφεσι των αμαρτιών μας. «Πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με» (Ματθ. ιη’ 32). Η πείρα μαρτυρεί το ίδιο.

501. «Ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοί μένει κἀγώ ἐν αὐτῷ» (Ιω. στ’ 56). Το αισθανόμαστε αυτό και η πείρα το μαρτυρεί. Όποιος κοινωνεί τα Άχραντα Μυστήρια με πίστι και ολοκάρδιο μετάνοια, μετέχει στη ζωή του Θεού και είναι μία ευλογημένη ύπαρξις. Το αισθανόμαστε αυτό. Αλλά και το αντίθετο είναι επίσης φανερό. Όποιος κοινωνεί αναξίως, χωρίς ειλικρινή μετάνοια και ακράδαντο πίστι, γίνεται ερμαίο του Σατανά και τα ίδια τα πράγματα το αποδεικνύουν.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 209-210)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 7-14. Διδασκαλία για την ταπεινοφροσύνη.
14.13 ἀλλ᾽ ὅταν ποιῇς δοχὴν(1), κάλει(2) πτωχούς, ἀναπήρους(3), χωλούς, τυφλούς(4)·
13 Αντίθετα, όταν κάνεις τραπέζι, να καλείς φτωχούς, ανάπηρους, κουτσούς, τυφλούς.
(1) «Δοχή ονομάζει την υποδοχή, την ευτυχή συνάντηση, την εστίαση» (Ζ).
(2) Έξυπνη η παρατήρηση: Χρησιμοποιείται εδώ το κάλεσε και όχι το φώναξε=Όχι
με θόρυβο και τρόπο πομπώδη, για να προκαλέσεις την προσοχή του κοινού στο γεύμα,
το οποίο προετοίμασες, αλλά κάλεσε μάλλον ήσυχα και ιδιωτικά με πνεύμα ειλικρινούς
ταπεινοφροσύνης σαν διαχειριστής αγαθών που σου χορηγήθηκαν από το Θεό,
για να διαθέσεις αυτά στους φτωχούς και περιφρονημένους (ο).
(3) Αυτοί που έχουν στερηθεί μία ή περισσότερες από τις αισθήσεις ή κάποιο μέλος
του σώματός τους. Συνήθως οι κουτσοί ή οι τυφλοί. Εφόσον όμως εδώ οι δύο αυτές
κατηγορίες ονομάζονται και συγκεκριμένα, έχει γενικότερη έννοια (g).
(4) Όλοι αυτοί χρειάζονται και αυτό ίσως το ψωμί. Για την υποδοχή φίλων
και συγγενών το παρατιθέμενο τραπέζι θα είναι αρκετά δαπανηρό και επόμενο
είναι και να επικριθείς για αυτό από τους φιλοξενούμενους, αφού θα είναι
χορτασμένοι και από το δικό τους τραπέζι. Εάν όμως ξοδέψεις και ένα μέρος
μόνο από την δαπάνη σου αυτή για την υποδοχή φτωχών, θα τους παραθέσεις τραπέζι
ασυνήθιστα πλούσιο για αυτούς. Θα ευγνωμονούν αυτοί και θα εκφράζονται πολύ
ικανοποιητικά για τις προμήθειές σου και θα σε ανταμείψουν με τις εγκάρδιες
ευχές τους και τις προς τον Θεό δεήσεις τους.

14.14 καὶ μακάριος ἔσῃ, ὅτι οὐκ ἔχουσιν ἀνταποδοῦναί σοι(1),
ἀνταποδοθήσεται γάρ σοι ἐν τῇ ἀναστάσει(2) τῶν δικαίων(3).
14 Θα είσαι μακάριος που δεν θα μπορούν να σου το ανταποδώσουν,
γιατί θα σου ανταποδοθεί όταν θ’ αναστηθούν οι δίκαιοι».
(1) «Οι μεν μικρόψυχοι όταν καλούν φίλους ή συγγενείς, το κάνουν αυτό
για την άμεση ανταπόδοση, και να δεν τύχουν αυτής, δυσανασχετούν.
Οι μεγαλόψυχοι όμως, αναμένοντας το μέλλον, δέχονται τις αμοιβές
από τον όντως πλούσιο (Θεό)» (Θφ) και «κάνουν πράγμα πολύ καλύτερο
και ενδοξότερο, το οποίο έδειξε ο Κύριος για αυτούς που πράττουν αυτό
στους ασθενείς και αναγκεμένους και ανάπηρους, από τους οποίους δεν υπάρχει
ανταπόδοση, στους οποίους ο Θεός υποσχέθηκε ότι θα τους ανταποδώσει
μισθό στον μέλλοντα αιώνα» (Ζ).
(2) Πριν την ανάσταση δεν υπάρχει πλήρης και τέλεια ανταπόδοση αλλά μάλλον,
για όσο διαρκεί η παρούσα ζωή, παρέχονται ευκαιρίες για περαιτέρω σπορά
εν αναμονή του τελικού θερισμού των αμοιβών. Μετά το θάνατο λοιπόν υπάρχει
κατάσταση ανάπαυσης (b).
(3) Η φράση στην ανάσταση των δικαίων, δεν υπονοεί αναγκαστικά την διάκριση
μεταξύ δύο δ ι α δ ο χ ι κ ώ ν αναστάσεων, δηλαδή της ανάστασης των δικαίων
πρώτα και έπειτα, μετά κάποιο χρονικό διάστημα, της καθολικής ανάστασης.
Η φράση αυτή μπορεί να σημαίνει απλώς: Όταν θα αναστηθούν οι δίκαιοι
κατά την βασιλεία (g). Το «δικαίων» είναι δυνατόν να προστέθηκε απλώς
και μόνο για να σημάνει τον χαρακτήρα εκείνων, οι οποίοι ασκούν την ανιδιοτελή
αγαθοεργία και την χωρίς κάποιο συμφέρον επίγειο περιποίηση
των φτωχών και ασθενών (p), και επιπλέον για να δηλωθεί ότι η ανταμοιβή
θα είναι ανταμοιβή αποκλειστικά των δικαίων (L).
Έργα φιλανθρωπίας ίσως δεν ανταμειφθούν στον κόσμο αυτόν, διότι τα πράγματα
του κόσμου αυτού δεν είναι τα άριστα και για αυτό ο Θεός δεν ανταμείβει
τους άριστους ανθρώπους με τα αγαθά αυτά. Ασφαλώς όμως θα ανταμειφθούν
στην ανάσταση των δικαίων.

Στην προσευχή χρειάζεται επιμονή και υπομονή
-Γέροντα, μερικές φορές, όταν παρακαλώ τον Θεό να γίνη κάτι
και δεν γίνεται, αναρωτιέμαι: «Άραγε ο Θεός ακούει την προσευχή μου;».
Το «άραγε» σημαίνει ότι αμφιβάλλεις για την αγάπη του Θεού,
κι έτσι ακυρώνεις την αίτησή σου την ίδια στιγμή που την καταθέτεις,
οπότε χάνεις και την σειρά προτεραιότητας.
-Όταν ζητώ, Γέροντα, κάτι από τον Θεό και δεν μου το δίνει αμέσως, να επιμένω;
-Ναι, να επιμένεις. Βλέπεις, και όταν πάμε σε μια υπηρεσία και απευθυνόμαστε
σε κάποιο αρμόδιο πρόσωπο, για να μας βοηθήσει σε μια υπόθεση,
μερικές φορές επιμένουμε, για να μας εξυπηρετήσει.
«Σε παρακαλώ, λέμε, κάνε μου αυτήν την χάρη.
Δεν θα φύγω, αν δεν με εξυπηρετήσεις». Έτσι και στην προσευχή χρειάζεται
να επιμένουμε, όπως επέμενε η Χαναναία στον Χριστό και η χήρα στον άδικο κριτή.
-Όταν όμως, Γέροντα, περνά καιρός και δεν παίρνω απάντηση, στενοχωριέμαι.
-Όταν ζητάμε κάτι στην προσευχή μας πρέπει να περιμένουμε με υπομονή.
Μια φορά είχε πρησθεί το μάτι μου και πονούσε.
Πήγα τρεις φορές στην εικόνα της Παναγίας και Την παρακάλεσα να το κάνει καλά,
για να μπορώ τις νύχτες να διαβάζω το Ψαλτήρι.
Πήρα και λίγο λαδάκι από το καντήλι Της και άλειψα το μάτι, όμως δεν θεραπεύτηκε.
Σε λίγες μέρες άρχισε να χειροτερεύει η κατάσταση το μάτι πονούσε
πολύ και πρηζόταν. Πέρασαν δεκαπέντε μέρες.
Τότε πήγα πάλι με πολλή συστολή στην εικόνα της Παναγίας και είπα:
«Παναγία μου, να με συγχωρείς πάλι θα «Σε ενοχλήσω».
Πήρα ξανά λίγο λαδάκι από το καντήλι και, μόλις το ακούμπησα στο μάτι,
έγινε αμέσως καλά. Μήπως δεν μπορούσε η Παναγία από την πρώτη ημέρα
να μου κάνει καλά το μάτι; Κάτι όμως έβλεπε και με άφησε να ταλαιπωρούμαι.
Κι εσύ να παρακαλάς ταπεινά και να περιμένεις με υπομονή.
Η προσευχή που γίνεται με πίστη, πόνο, επιμονή και υπομονή,
εφόσον αυτό που ζητάμε είναι για το καλό μας, εισακούεται.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.39-40)