Πρώτον διαλλαγή
Γέροντα, αν από απροσεξία κάνω ένα σφάλμα και δεν το καταλάβω,
για να ζητήσω συγχώρηση από την αδελφή την οποία λύπησα,
μπορεί στην προσευχή να έχω επικοινωνία με τον Θεό;
Για να επικοινωνήσεις με τον Θεό και να βρής ανάπαυση,
πρέπει να παρακολουθείς τον εαυτό σου και να έχης συνεχή εγρήγορση,
για να καταλαβαίνεις τα σφάλματά σου, να μετανοείς και να ζητάς συγχώρηση.
Διαφορετικά, ακόμη κι αν νιώθεις κάποια χαρά στην προσευχή,
αυτή δεν θα είναι χαρά πνευματική. Δεν θα έχης μέσα σου το
πνευματικό φτερούγισμα που προέρχεται από την επικοινωνία με τον Θεό.
Καμμιά φορά, Γέροντα, όταν πάω να προσευχηθώ, έχω μέσα μου μια ανησυχία.
Αν έχεις ανησυχία εσωτερική ή νιώθεις την καρδιά σου σκληρή,
να ξέρεις ότι κάποια αδελφή θα πλήγωσες και γι’ αυτό νιώθεις ένοχη.
Αν της ζητήσης συγχώρηση, θα φύγει η ανησυχία.
Η προσευχή, Γέροντα, δεν μπορεί να διώξει αυτήν την ανησυχία;
Χρειάζεται οπωσδήποτε να ζητήσω συγχώρηση;
Κοίταξε, αν στενοχωρήσεις μια αδελφή, δεν μπορείς να το τακτοποιήσεις
αυτό μόνο με την προσευχή. Πρέπει να πάς να της βάλης μετάνοια και
να της ζητήσης συγγνώμη. Αν δεν βάλης μετάνοια στην αδελφή,
και τριακόσιες μετάνοιες να κάνεις στο κελλί σου, δεν πιάνουν.
Δεν τακτοποιούνται έτσι αυτά τα πράγματα. «Πρώτον διαλλάγηθι τω αδελφώ σου»,
λέει το Ευαγγέλιο, και ύστερα πρόσφερε το δώρο σου.
Εκτός εάν δεν μπορείς να την βρεις εκείνη την ώρα, αλλά έχεις μετανοιώσει
για το σφάλμα σου και είσαι αποφασισμένη, μόλις την συναντήσεις,
να της ζητήσεις συγγνώμη τότε η προσευχή σου γίνεται δεκτή από τον Θεό.
Γέροντα, αν γίνη μια παρεξήγηση με κάποια αδελφή, όταν πάω στο κελλί μου,
ειρηνεύω και μπορώ να προσευχηθώ. Μετά, όμως, όταν συναντήσω
την αδελφή, είμαι σκληρή απέναντί της και μπορεί να την αποφύγω.
Δεν το καταλαβαίνω αυτό. Αν παρεξηγηθείς με μια αδελφή, πώς πας στο κελλί
σου και ειρηνεύεις; Αν δεν της βάλεις μετάνοια, πώς μπορείς
να ειρηνεύσεις και να προσευχηθείς; Αν είχες μέσα σου την ειρήνη του Θεού,
η καρδιά σου θα είχε μαλακώσει μετά την προσευχή που έκανες στο κελί και,
μόλις θα συναντούσες την αδελφή, θα το θεωρούσες ευλογία
από τον Θεό και δεν θα την απέφευγες.
Μήπως, Γέροντα, δικαιολογώ το σφάλμα μου και έτσι μπορώ και προσεύχομαι;
Τι προσευχή είναι αυτή; Μόνον αν ο άνθρωπος πάρει το σφάλμα επάνω του
και πει «ευλόγησον», έρχεται η Χάρις του Θεού, και μπορεί να επικοινωνήσει με τον Θεό.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.43-45)

"Βγάλ' το από τη σκέψη σου το θέμα αυτό"

Φίλος, μου τηλεφώνησε, για να με ειδοποιήσει ότι ο Γέροντας
θέλει να επικοινωνήσει μαζί μου, διότι "είδε στη σκέψη μου"
κάτι που τον ανησύχησε. Τον επισκέφθηκα επειγόντως και μου είπε:
"Χθες είδα τη σκέψη σου να απασχολείσαι πολύ μ' εκείνο το θέμα,
που είπαμε να μην το σκέπτεσαι πλέον, διότι σου προκαλεί πνευματική ζημία.
Γι' αυτό ανησύχησα και είπα του φίλου σου να σε ειδοποιήσει,
για να σου πώ να το προσέξεις. Βγάλ' το, μωρέ, από τη σκέψη σου, το θέμα
αυτό, μην ταλαιπωρείσαι άσκοπα". Έμεινα έκπληκτος για πολλοστή φορά.
Πράγματι έτσι ήταν η αλήθεια, όπως μου την είπε.
Κατάλαβα το λάθος μου και τον ευχαρίστησα.
Μου έδωσε συμπληρωματικές οδηγίες, πώς να πολεμώ τους πειρασμούς
με μεγαλύτερη επιτυχία. Ήταν φανερό, ότι ο Γέροντας λειτουργούσε
σαν υπερτηλεόραση, που έπιανε όχι μόνο τις φυσικές, αλλά και
τις πνευματικές εικόνες.
[Γ 114π.]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, ΆγιοςΠορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως,
Μήλεσι, σελ.247)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 15-24. Η παραβολή του μεγάλου δείπνου.
14.16 ὁ δὲ εἶπεν(1) αὐτῷ(2), ῎Ανθρωπός(3) τις ἐποίησε(4) δεῖπνον μέγα(5),
καὶ ἐκάλεσεν πολλούς(6),
16 Κι ο Ιησούς του είπε: «Ένας άνθρωπος ετοίμασε μεγάλο δείπνο και κάλεσε πολλούς.
(1) «Είναι διαφορετική αυτή η παραβολή από εκείνη στο Ματθαίο (κβ 1-14).
Διότι εκεί μεν αναφέρεται βασιλιάς και γάμοι γιου του βασιλιά και
πολλοί που καλούν, και οι καλεσμένοι δεν πήγαν, αλλά και τους δούλους
έβρισαν και τους φόνευσαν και αναφέρεται και στράτευμα που κινήθηκε
εναντίον αυτών που σκότωσαν τους δούλους και γίνεται λόγος και για αυτόν
που διώχτηκε από το γάμο λόγω του βρώμικου χιτώνα. Εδώ όμως εισάγεται
στη διήγηση άνθρωπος απλός και απλό δείπνο και ένας στέλνεται να καλέσει
και οι καλεσμένοι αρνούνται μόνο την πρόσκληση προσποιούμενοι ασχολία…
Και εκείνη μεν η παραβολή λέχθηκε στο ιερό προς τους αρχιερείς
και πρεσβυτέρους του λαού, ενώ αυτή στη Γαλιλαία στο σπίτι
κάποιου άρχοντα Φαρισαίου» (Ε).
(2) Ο Ιησούς βρέθηκε μπροστά σε άνθρωπο που αγνοούσε τους ηθικούς όρους
τους αναγκαίους, για να γίνει κάποιος δεκτός στο ουράνιο δείπνο.
Και με την παραβολή του δείπνου, σχεδόν λέει σε αυτόν:
Ναι· είναι μακάριος αυτός. Πρόσεξε όμως, μήπως απωθήσεις αυτήν
την μακαριότητα, τη στιγμή που εξαίρεις το μεγαλείο της. Δεν αρκεί η από τον
Θεό κλήση στο ουράνιο δείπνο. Πρέπει η κλήση αυτή να γίνει δεκτή και από σένα (g).
Ο συνομιλητής του Κυρίου αντιλαμβανόταν τη μεσσιακή βασιλεία σύμφωνα
με τις παχυλές ιδέες που επικρατούσαν τότε στο Ισραήλ. Προκειμένου λοιπόν
ο Κύριος να επανορθώσει αυτές τις πλάνες, σύμφωνα με τις οποίες
αναμενόταν μεγάλη περίοδος εθνικής ευδαιμονίας και δόξας, της οποίας
τα αγαθά θα απολάμβαναν όλοι οι σαρκικοί απόγονοι του Αβραάμ,
είπε την παραβολή αυτή. Δείχνει λοιπόν σε αυτήν ευκρινέστατα, ότι εκείνοι
οι οποίοι φαίνονταν να έχουν πρώτοι δικαιώματα να παρακαθίσουν στο δείπνο
και οι οποίοι πρώτοι κλήθηκαν, αποκλείστηκαν τελικά από αυτό,
για να απολαύσουν αυτό άλλοι, οι οποίοι παρουσιαζόταν τελείως απίθανο
ότι θα μετείχαν σε αυτό (ο).
(3) «Επομένως ο μεν άνθρωπος θα μπορούσε να εννοηθεί ότι είναι ο Θεός και Πατέρας» (Κ),
«επειδή είναι φιλάνθρωπος» (Ζ). «Διότι οι εικόνες σχηματίζονται ώστε να πλησιάζουν
την αλήθεια, οπωσδήποτε όμως δεν είναι αυτές η αλήθεια» (Κ).
(4) Υπάρχει και η γραφή εποίει=Περικλείει την ιδέα, ότι το δείπνο ετοιμαζόταν
και παρέμεινε σε εκκρεμότητα λόγω της αργοπορίας του να έλθουν οι καλεσμένοι (g).
(5) Και μεγαλοπρεπές, αλλά και που μπορούσε να ικανοποιήσει άφθονα πολλούς (b).
Λέει «δείπνο μέγα» υποδηλώνοντας την πλούσια πνευματική προμήθεια των αγαθών,
την οποία ο Θεός έκανε για διατροφή, αναψυχή, ευφροσύνη και χορτασμό των
φτωχών ψυχών στην επουράνια βασιλεία του. «Έκανε οικουμενικό πανηγύρι
και είναι φανερό ότι πρόκειται για το πανηγύρι του Χριστού…
Διότι δείπνο έχει εύλογα ονομαστεί η πρόσκληση του Χριστού» (Κ)
και «το λογικό συμπόσιο σε όλη την οικουμένη των ιερών και θείων τροφών
οι οποίες παραδίδονται με τα θεόπνευστα αναγνώσματα· από εδώ λοιπόν πρέπει να μεταβεί
η σκέψη στην αναμενόμενη βασιλεία των ουρανών· και φέρε στη σκέψη σου το τότε
μεγάλο όντως δείπνο, στο οποίο θα αναπαυτούν μαζί με τους αγγέλους
και τις θείες ουράνιες δυνάμεις, οι ψυχές των μακάριων» (Ε).
Ονομάζει αυτό δείπνο, διότι στις χώρες εκείνες ο χρόνος του απογευματινού φαγητού,
κατά τον οποίο σταμάταγε η εργασία της ημέρας, ήταν ο καταλληλότερος χρόνος
για παράθεση πλούσιου και παρατεταμένου συμποσίου. Η πλήρης απόλαυση των αγαθών
της χάρης στον ουρανό επιφυλάσσεται στους εκλεκτούς στο τέλος της ημέρας
του επίγειου βίου τους.
(6) «Δηλαδή τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ. Διότι αυτές πριν από όλα τα έθνη
ήταν καλεσμένες, ως λαός εξαίρετος του Θεού» (Ζ). Το «πολλούς» ανταποκρίνεται
εξ’ ολοκλήρου στην πραγματικότητα, παρόλο που εφαρμόζεται σε μόνο τον Ισραηλιτικό λαό.
Διότι η πρόσκληση αυτή εκπροσωπεί όλες τις θείες προσκλήσεις που έγιναν
στον Ισραήλ σε όλη την ιστορία του (g). Αλλά η κλήση του Θεού απευθύνεται
και σε κάθε άνθρωπο και αποσκοπεί στο να καταστήσει αυτόν μακάριο αιωνίως.
Η κλήση λοιπόν αυτή ταυτίζεται με την κλήση του να γίνει ο άνθρωπος άγιος,
διότι η αγιότητα και μακαριότητα είναι ένα και το αυτό για το Θεό,
όπως είναι ένα και το αυτό και για τα παιδιά του. Η μακαριότητα δηλαδή
είναι αχώριστη από την αγιότητα και η αγιότητα είναι ενωμένη αδιάσπαστα
με την μακαριότητα. Και η κλήση αυτή του Θεού δεν γίνεται σε μας με θαύμα
ούτε με κάποια φωνή από τον ουρανό, αλλά εν μέρει μεν με τις περιστάσεις
της εποχής μας και τα εξωτερικά γεγονότα της ζωής μας, τις γνωριμίες μας,
τις σχέσεις μας, με κάποιο εποικοδομητικό ανάγνωσμα ή με κάποια ακρόαση
που αφυπνίζει και κατανύσσει κλπ., εν μέρει δε με διάφορες ικανότητες
και διαθέσεις της διάνοιάς μας και της καρδιάς μας ή με κάποιες σκέψεις,
οι οποίες φαίνονται αυτόματα να ανεβαίνουν στο εσωτερικό μας ή και με τύψεις
στη συνείδησή μας και κάποιες εσωτερικές μυστικές φωνές που αντηχούν
στα μύχια των καρδιών μας. «Ελάτε», λέει σε μας ο Θεός. «Είναι όλα έτοιμα».
Τι φοβερή τύχη μας αναμένει, εάν αρχίσουμε και εμείς να αρνούμαστε προβάλλοντας
προφάσεις ανόητες και αβάσιμες. «Κανείς από τους ανθρώπους εκείνους τους καλεσμένους
δεν θα γευτεί το δείπνο μου». Απόφαση του δίκαιου Κριτή φοβερή που μας αποξενώνει
αιώνια από την αιώνια μακαριότητα.

«Να προσέχετε και να φυλάγεστε από κάθε είδους πλεονεξία, γιατί η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα υπάρχοντά του, όσα παραπανίσια κι αν αποκτήσει. (Λουκάς 12:15)

Ήταν φτωχή οικογένεια. Είχαν δυσκολίες οικονομικές, είχαν κάποια χρέη, αλλά γονείς και παιδιά ζούσαν ειρηνικά και με αγάπη μεταξύ τους. Ξαφνικά άνοιξε η «τύχη» τους. Κέρδισαν στο λαχείο μερικά εκατομμύρια! Σίγουρα τώρα πια δε θα είχαν προβλήματα και θα ζούσαν ευτυχισμένοι. Έτσι σκέφτηκαν. Αλλά σ’ ένα χρόνο από την «τυχερή» τους μέρα, ο πατέρας πέθανε απρόσμενα από καρδιακή προσβολή. Η μητέρα είχε μαλώσει και δε μιλούσε στα παιδιά της. Ο ένας γιος βρισκόταν στη φυλακή για ανθρωποκτονία. Τα υπόλοιπα αδέλφια ζούσαν σε φυλακή και ο φόβος και η ανησυχία ήταν οι διαρκείς σύντροφοί τους. Κάνει ευτυχισμένο τον άνθρωπο ο πλούτος; Όχι! Ευτυχισμένο τον κάνει ο Χριστός, που χαρίζει συγχώρηση, ειρήνη ψυχική και ζωή αιώνια. Πόσο πρέπει να Τον ευχαριστούμε!
Κύριε, Σ’ ευχαριστώ για τη σωτηρία και την αιώνια ζωή που μου χάρισες. Αξίωσέ με να ζω αντάξια της χάρης Σου.

«Του μυαλωμένου η καρδιά αποζητά τη σύνεση και των σοφών το αφτί ζητάει ν’ ακούει γνώση» (Παροιμίες 18:15)

- Για σένα το να πεις έναν καλό λόγο σε κάποιον δε σου κοστίζει τίποτε, αλλά για εκείνον γίνεται πολύτιμος θησαυρός.
- Αν με κολακέψεις, μπορεί να μη σε πιστέψω. Αν με κριτικάρεις, μπορεί και να σε αντιπαθήσω. Αν με αγνοήσεις, μπορεί να μη σε συγχωρήσω. Αν όμως με ενθαρρύνεις μ’ έναν καλό σου λόγο, δε θα σε ξεχάσω ποτέ.
- Το σπουδαιότερο πράγμα που μπορεί να κάνει ένας πατέρας για τα παιδιά του είναι να αγαπάει τη μητέρα τους και να το δείχνει.
- Ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου φέρει η κάθε μέρα. Εκείνο που έχει σημασία είναι να είσαι έτοιμος ό,τι κι αν σου φέρει να το δεχτείς με πλήρη εμπιστοσύνη στο Θεό.
- Μην περιμένεις την εκτίμηση κανενός, αν δεν εκτιμάς εσύ ο ίδιος τον εαυτό σου.
- Η ευκαιρία να δείξεις αγάπη σε κάποιον, σου παρουσιάζεται κάθε φορά που συναντάς ένα συνάνθρωπό σου.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

508. Οι άνθρωποι σαστίζουν και, για να πούμε την αλήθεια, πολλοί δεν πιστεύουν ότι πράγματι τόσο υψηλή τιμή αναμένει τον δίκαιο στη μέλλουσα ζωή, γιατί ο Σατανάς τους διαστρέφει την αλήθεια. Αλλά η τιμή αυτή είναι πραγματικότης και πρέπει να την έχη η ψυχή μας στόχο της. Γιατί ο άνθρωπος δεν είναι τόσο φθηνό ον, όπως ο Διάβολος τον παρουσιάζει. Είναι εικών του Θεού. Γι’ αυτόν δε τον λόγο, ο Υιός του Θεού εσαρκώθη, για να αποκαταστήση στο «αρχαίο κάλλος» της αυτή την εικόνα. Όλη η Γραφή βοά αυτήν την αλήθεια.

509. Αν κάποτε σε καταλαμβάνη αμφιβολία για τον Θεό ή για το δόγμα της Παναγίας Τριάδος, θυμήσου την σύντομο δοξολογία: «Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι, και νυν, και αεί, και εις τους αιώνας των αιώνων». Και σκέψου πόσο ασήμαντος είσαι μπροστά στο πλήθος, στον γαλαξία των αγίων ψυχών, που, κατά το κύλημα των αιώνων, απηύθυναν στον εν Τριάδι Θεό αυτή τη δοξολογία με ακράδαντο και φωτεινή πίστι.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 211-212)

505. Από τότε που οι πρωτόπλαστοι αμάρτησαν, η καρδιά των ανθρώπων έχει τόσο σκοτισθή, ώστε συχνά δεν συνειδητοποιούν την πανταχού παρουσία του Θεού και νομίζουν ότι μπορούν να του κρυφθούν και να ξεφύγουν την προσοχή του. Αλλά η ματιά του φθάνει παντού. «Εἰ κρυβήσεταί τις ἐν κρυφαίοις, καὶ ἐγὼ οὐκ ὄψομαι αὐτόν; μὴ οὐχὶ τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν ἐγὼ πληρῶ, λέγει Κύριος» (Ιερεμ. κγ’ 24). «Εφοβήθην, ότι γυμνός ειμί και εκρύβην» (Γεν. γ’ 10), είπε ο Αδάμ στον Κύριο. Αλλά κατώρθωσε πράγματι να κρυβή;

506. Η ψυχή μου είναι εν Θεώ, όπως το ψάρι μέσα στο νερό ή το πουλί στον αέρα. Ο Θεός την περιβάλλει από παντού, διαρκώς. Ζη εν Αυτώ, κινείται εν Αυτώ, αναπαύεται εν Αυτώ, βρίσκει ελευθερία εν Αυτώ.

507. Ο άνθρωπος που γεννήθηκε πάμπτωχος, είναι δύσκολο να φαντασθή ότι κάποια ημέρα θα γίνη πάμπλουτος. Ο άνθρωπος που περνά τη ζωή του μέσα στην καταφρόνια, είναι δύσκολο να παραδεχθή ότι κάποτε θα γίνη διακεκριμένο πρόσωπο στην κοινωνία. Έτσι και πολλοί χριστιανοί δυσκολεύονται να πιστεύσουν ότι τους περιμένει στην άλλη ζωή ο άμετρος πλούτος των ουρανίων αγαθών και οτι θα συγκαθίσουν με τον Χριστό στην ουράνια δόξα του (Εφεσ. β’ 6). Πράγματι, είναι να απορή κανείς πώς, ενώ τίποτε δεν αξίζουμε, είναι δυνατόν να μας δοθούν τόσο υψηλή τιμή και δόξα, τόσος πλούτος. Είμαστε στραμμένοι στα γήινα και ανίκανοι να αισθανθούμε ότι έχουμε Πατέρα παντοδύναμο και πανάγαθο που τόσο μας αγαπά. Ότι «οὕτως γὰρ ἠγάπησεν ὁ θεὸς τὸν κόσμον ὥστε τὸν υἱὸν τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλὰ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ιω. γ’ 16).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 211)

Στον Θεοφρόνιο

Ότι οι αρετές γίνονται γνωστές από τις πράξεις και όχι από τα λόγια.

Εκείνον που είναι ζηλωτής της θείας διδασκαλίας, δεν τον παρουσιάζουν τέτοιον τα λόγια του, αλλά η έμπρακτη εφαρμογή των λόγων.

Γιατί ούτε και ο αρχαίος αντάρτης [ο διάβολος], επειδή χρησιμοποίησε τα θεία λόγια, όταν πείραζε τον Κύριο, ήταν αξιέπαινος για τον λόγο αυτόν ότι τα γνώριζε, αλλά απορριπτέος και απόβλητος, γιατί, ενώ τα γνωρίζει, δεν τα εφαρμόζει.

Εάν λοιπόν δεν θέλεις να φαίνεσαι κενός περιεχομένου και ότι έχεις την αρετή μόνο στην γλώσσα, φανέρωσέ την με τα έργα σου.

Γιατί ούτε ο Γολιάθ κέρδισε τίποτε με την εξωτερική πανοπλία του, αφού δεν είχε τα εσωτερικά βοηθήματα.

(από το βιβλίο “Ισιδώρου Πηλουσιώτου, Άπαντα τα έργα 1, Επιστολές, Βιβλίο Α’, Επιστολές Α’ – Φ’”, της σειράς βιβλίων Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας του εκδοτικού οίκου Ελευθερίου Μερετάκη “Το Βυζάντιον”, Πατερικαί Εκδόσεις “Γρηγόριος ο Παλαμάς” Θεσσαλονίκη, Φεβρουάριος 2000. Εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια από τον Αθανάσιο Παπαρνάκη διδάκτορα Θεολογίας, επόπτης, επιμελητής εκδόσεως Ελευθέριος Γ. Μερετάκης)