Τονίζει ο Αγ. Γρηγόριος Νύσσης, τα εξής πολύ σημαντικά για την ευχαριστία που πρέπει να αποδίδουμε στο Θεό κατά την προσευχή:

«Η Θεία χάρη μας εφοδίασε με άφθονα, κάθε είδους αγαθά, και για ν’ ανταποδώσουμε όλα όσα λάβαμε έχουμε αυτό μόνο, να προσπαθούμε να ξεπληρώσουμε τον Ευεργέτη μας με την προσευχή και την ευχαριστία.

Στοχάζομαι, λοιπόν, ότι κι αν ακόμα συμπαρατείνουμε σε όλο το μάκρος της ζωής μας τη συνομιλία μας με το Θεό με ευχαριστία και προσευχή, μας απομένει τόσο ακόμα για να εξοφλήσουμε τον Ευεργέτη, όσο εάν ούτε καν είχαμε προθυμοποιηθεί να κάνουμε αρχή της αντιπροσφοράς σ’ Αυτόν!

Το διάστημα του χρόνου το διαιρούμε σε τρία μέρη: Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Η ευεργεσία του Θεού γίνεται αντιληπτή στα τρία αυτά στάδια.

Αν αναλογιστείς το παρόν, σ’ αυτό είναι που ζεις. Αν αναλογιστείς το μέλλον, Εκείνος είναι η ελπίδα των προσδοκιών σου. Αν αναλογιστείς το παρελθόν, δεν θα υπήρχε βέβαια αν δεν είχες δημιουργηθεί από Εκείνον.

Ευεργετήθηκες παίρνοντας την ίδια σου την ύπαρξη από Εκείνον κι αφού έγινες ευεργετήθηκες πάλι, αφού ζεις και κινείσαι μέσα σ’ Αυτόν, όπως λέγει ο Απόστολος (Πράξ. 17, 28). Από την ίδια ενέργεια εξαρτώνται κι οι ελπίδες για τα μελλοντικά. Εσύ είσαι μόνο του παρόντος κύριος.

Ώστε, κι αν ακόμα δε σταματήσεις ποτέ να ευχαριστείς το Θεό, μόλις θα ξεπληρώσεις τη χάρη για το παρόν και δεν μπορείς να επινοήσεις ένα τρόπο ν’ ανταποδώσεις το χρέος σου ούτε για το μέλλον ούτε για το παρελθόν.

Κι ενώ είμαστε σε τόση αδυναμία να ευχαριστούμε, δε δείχνουμε την ευγνωμοσύνη μας ούτε όσο μπορούμε. Δε λέω όλη την ημέρα, αλλά ούτε πολλοστημόριο της μέρας μας δεν αφιερώνουμε στην απασχόληση μας με το Θεό.

Ποιος έστρωσε τη γη κάτω απ’ τα πόδια μου;
Ποιος με την επινοητικότητά μας, μας έκανε να διαπλέουμε την υγρή φύση;
Ποιος στερέωσε για χάρη μου το θόλο του ουρανού;
Ποιος μου ανάβει τη λαμπάδα του ήλιου;
Ποιος στέλνει στα φαράγγια τις πηγές;
Ποιος άνοιξε τα περάσματα των ποταμών;
Ποιος έβαλε στο ζυγό να με υπηρετούν τα άλογα ζώα;
Ποιος έμενα την αναίσθητη σκόνη μ’ έκανε να πλημμυρίσω από ζωή και σκέψη;
Ποιος διαμόρφωσε αυτόν εδώ τον πηλό σύμφωνα με την εικόνα της Θείας σφραγίδας;
Ποιος επανέφερε στην πρωταρχική χάρη τη Θεία εικόνα που είχε θαμπώσει απ’ την αμαρτία;

Κι ενώ είχα δεχθεί έξωση απ’ τον Παράδεισο κι είχα απομακρυνθεί απ’ το δέντρο της ζωής κι είχα κατασκεπαστεί στο βάραθρο της υλικής ζωής, ποιος με έλκει στην αρχική μακαριότητα; «Δεν υπάρχει ο συνετός», λέγει η Γραφή (Ρωμ. 3, II).

Γιατί ασφαλώς αν σκεπτόμασταν όλ’ αυτά θα συνεχίζαμε ακατάπαυστη και ασταμάτητη την ευχαριστία μας σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Ενώ τώρα όλοι σχεδόν οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι μόνο για ό,τι υλικό. Γι’ αυτό δείχνουν ενδιαφέρον και προθυμία, μ’ αυτά καταγίνεται και η μνήμη και η ελπίδα. Ούτε νυστάζει, ούτε κοιμάται ο άνθρωπος επιθυμώντας σε κάθε πράγμα το περισσότερο, όπου μπορεί ν’ αποκτήσει το περισσότερο.

Είτε στην τιμή και τη δόξα είτε στα χρήματα και την περιουσία είτε στη νόσο του θυμού, σ’ αυτά όλα η ανθρώπινη φύση αποβλέπει στο περισσότερο. Για τα αληθινά αγαθά του Θεού λόγος κανένας, ούτε γι’ αυτά που βλέπουμε ούτε γι’ αυτά που μας έχει υποσχεθεί».

(«Εις την Προσευχήν», Λόγος Α’)

Γέροντα, θα γίνη πόλεμος;

Εσείς κάνετε προσευχή; Εγώ έχω από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο
που κάνω επιστράτευση προσευχής αθόρυβα , για να μας λυπηθεί ο Θεός,
να αποφύγουμε την επιστράτευση και τον πόλεμο. Είχα πληροφορία:
«Κάνετε πολλή προσευχή, για να εμποδιστούν οι Τούρκοι, διότι
την Κυριακή 16 Οκτωβρίου, έχουν σκοπό να μας χτυπήσουν».
Δόξα τω Θεώ, μέχρι στιγμής μας φύλαξε η Παναγία, ας ευχηθούμε
να μας προστατεύσει και στην συνέχεια.
Γέροντα, τώρα που πέρασε από εδώ ο κίνδυνος,
θα συνεχίσουμε να προσευχόμαστε γι’ αυτό το θέμα;
Μήπως υπάρχει τόπος χωρίς πόλεμο; Τι θα πη «εδώ» και «εκεί»;
Και εκεί που τώρα έχουν πόλεμο, αδελφοί μας είναι.
Από τον Αδάμ και από την Εύα δεν είμαστε όλοι οι άνθρωποι;
Μοιράστηκε όμως η οικογένειά μας, άλλοι είναι εδώ, άλλοι εκεί.
Με τους Ορθοδόξους είμαστε αδελφοί και κατά σάρκα και κατά πνεύμα,
ενώ με τους άλλους είμαστε αδελφοί μόνον κατά σάρκα.
Επομένως, για έναν λόγο παραπάνω, πρέπει να προσευχόμαστε με περισσότερο
πόνο γι’ αυτούς, γιατί αυτοί είναι πιο ταλαίπωροι.
Γέροντα, αυτό το διάστημα που τα πράγματα είναι δύσκολα για την Ελλάδα,
κάνω πολύ κομποσκοίνι, αλλά σκέφτομαι και ότι η σωτηρία της Ελλάδος
δεν κρέμεται από το κομποσκοίνι μου.
Δεν είναι ότι η σωτηρία της Ελλάδος κρεμάσθηκε από το κομποσκοίνι σου,
αλλά το να σκέφτεσαι συνέχεια
την δυσκολία που περνάει η Ελλάδα σημαίνει ότι πονάς την πατρίδα
και ζητάς την επέμβαση του Θεού, ο Οποίος είναι ο μόνος που μπορεί να βοηθήσει.
Να προσεύχεσθε να αναδείξει ο Θεός πνευματικούς ανθρώπους, Μακκαβαίους,
γιατί υπάρχει μεγάλη ανάγκη. Ήρθε ο καιρός να πολεμήσει το καλό με το κακό,
γιατί την παρανομία την έχουν κάνει νόμο και την αμαρτία μόδα.
Όταν όμως δείτε συμφορές στην Ελλάδα, το κράτος να βγάζει παλαβούς νόμους
και να υπάρχει γενική αστάθεια, μη φοβηθείτε θα βοηθήσει ο Θεός.
Έτσι όπως τα λέτε, Γέροντα, πρέπει να τα αφήσουμε όλα και να δώσουμε
τις δυνάμεις μας στην προσευχή.
Μα, χωράει συζήτηση γι’ αυτό το πράγμα; Όλος ο κόσμος βράζει σαν σε καζάνι.
Η Εκκλησία, η πολιτεία, όλα τα έθνη είναι άνω κάτω! Και τι εξέλιξη θα έχουμε,
κανείς δεν το ξέρει. Ο Θεός να βάλη το χέρι του!
Πρέπει οι καλόγεροι να κάνουν πολλή προσευχή. Και επείγουσες δουλειές αν έχουν,
να τις σταματήσουν όλες και να στραφούν στην προσευχή.
Όσο μπορείτε, να εύχεσθε ταπεινά για τον κόσμο που έδωσε πολλά δικαιώματα
στον πονηρό και ταλαιπωρείται. Να μην ξεχνάτε ότι γίναμε μοναχοί
για την σωτηρία της ψυχής μας και για να βοηθήσουμε τον κόσμο με την προσευχή.
Να προσπαθήσουμε να γίνουμε καλοί μοναχοί, να κάνουμε κομποσκοίνι και μετάνοιες
για τον εαυτό μας και για τον κόσμο, γιατί ο μοναχός με αυτά βοηθάει.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.31-32)

Είναι ασφάλεια η προσευχή
Πώς θα νιώσουμε, Γέροντα, την προσευχή ως ανάγκη;
Έπρεπε να είχατε πάει στον πόλεμο, για να μπορούμε να συνεννοηθούμε!
Στον στρατό, εν καιρώ πολέμου, όταν ήμασταν σε συνεχή επαφή
και «εν διαρκεί ακροάσει» με το Κέντρο, είχαμε περισσότερη σιγουριά.
Όταν επικοινωνούσαμε κάθε δυο ώρες, νιώθαμε μια ανασφάλεια.
Όταν επικοινωνούσαμε μόνο δυο φορές την ήμερα, πρωί και βράδυ,
τότε νιώθαμε ξεκρέμαστοι. Το ίδιο συμβαίνει και με την προσευχή.
Όσο περισσότερο προσεύχεται κανείς, τόσο περισσότερη πνευματική
σιγουριά νιώθει. Είναι ασφάλεια η προσευχή.
Αν βρισκώμαστε σε συνεχή επαφή και «εν διαρκεί ακροάσει» με τον Θεό,
θα προλαβαίνουμε κάθε κακό. Μια φορά μέσα σε ένα λεωφορείο
ήταν ένας μοναχός που προσευχόταν με κλειστά μάτια και οι άλλοι
νόμιζαν ότι κοιμάται. Κάποια στιγμή ένα φορτηγό που ερχόταν
από την αντίθετη κατεύθυνση χτύπησε πάνω σε μια κολόνα της ΔΕΗ
και τα αυτοκίνητα που έρχονταν από το ένα και από το άλλο ρεύμα
συγκρούστηκαν μεταξύ τους και έπαθαν μεγάλη ζημιά.
Το λεωφορείο όμως βρέθηκε λίγα μέτρα έξω από τον δρόμο,
σαν να το πήρε ένα αόρατο χέρι, και κανένας από τους επιβάτες
δεν έπαθε τίποτε. Η προσευχή του μοναχού τους έσωσε.
Γέροντα, συχνά λαϊκοί ρωτούν πώς θα συνηθίσουν να προσεύχωνται.
Κοίταξε, παλιά, μερικοί που ξεκινούσαν για τον Μοναχισμό
και είχαν σκληρό χαρακτήρα, πήγαιναν και ασκήτευαν σε απόκρημνα βράχια,
μέσα σε σπηλιές, σε τάφους ειδωλολατρών ή σε κατοικητήρια δαιμόνων.
Εκεί διέτρεχαν ένα σωρό κινδύνους έτρεμαν μήπως ξεκοπεί ο βράχος,
μούγκριζαν οι δαίμονες κ.λπ. , και ο φόβος τους ανάγκαζε να φωνάζουν συνέχεια:
«Χριστέ μου, Παναγία μου».
Έτσι τους έμενε η καλή συνήθεια της αδιάλειπτης προσευχής.
Σήμερα, με τα ξενύχτια, τα ναρκωτικά κ.λπ., πολλοί από αυτούς που οδηγούν
δεν ελέγχουν τον εαυτό τους. Οπότε ξεκινάει κάποιος να πάει στην δουλειά του
και δεν ξέρει αν θα γυρίσει ζωντανός στο σπίτι του ή θα βρεθεί σακατεμένος
σε κανένα νοσοκομείο. Αυτό δεν τον αναγκάζει να λέει συνέχεια:
«Χριστέ μου, Παναγία μου»;
Αν οι λαϊκοί αξιοποιούσαν τους κινδύνους που διατρέχουν,
θα μας είχαν ξεπεράσει εμάς τους μοναχούς στην προσευχή
και θα απέφευγαν και τους κινδύνους.
Ήρθε κάποιος στο Καλύβι πολύ στενοχωρημένος, γιατί από απροσεξία χτύπησε
με το αυτοκίνητο του ένα παιδάκι. «Είμαι ένοχος», έλεγε. Προσευχόσουν εκείνη την ώρα;»,
τον ρώτησα. «Όχι», μου είπε. «Δεν είσαι τόσο ένοχος που χτύπησες το παιδί,
του είπα, όσο είσαι ένοχος, επειδή δεν προσευχόσουν».
Και του ανέφερα ένα άλλο περιστατικό που είχα υπ’ όψιν μου:
Είχα γνωρίσει έναν υπάλληλο που είχε φθάσει σε μεγάλα μέτρα αρετής.
Έλεγε την ευχή συνέχεια, και στην δουλειά του και στον δρόμο, και παντού.
Η προσευχή του είχε γίνει αυτενέργητη και από τα μάτια του έτρεχαν
δάκρυα δοξολογίας και αγαλλιάσεως. Εκεί που εργαζόταν στο γραφείο του,
έβρεχε τα χαρτιά με δάκρυα. Γι’ αυτό σκεφτόταν να φύγη από την δουλειά του
με μειωμένη σύνταξη, και ήρθε στο Καλύβι να με ρωτήση τι να κάνη.
«Μη φεύγεις, του είπα, και, όταν σε ρωτούν οι συνάδελφοι σου γιατί κλαις,
να λες:"Θυμήθηκα τον μακαρίτη τον πατέρα μου".
Μια μέρα λοιπόν, ενώ οδηγούσε, πετάχτηκε ξαφνικά μπροστά του ένα παιδάκι.
Το πέταξε πέρα σαν σβούρα, αλλά το παιδί δεν έπαθε τίποτε.
Φύλαξε ο Θεός, γιατί εκείνη την ώρα ο άνθρωπος αυτός προσευχόταν.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.28-30)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 7-14. Διδασκαλία για την ταπεινοφροσύνη.
14.8 ῞Οταν κληθῇς(1) ὑπό τινος εἰς γάμους(2),
μὴ κατακλιθῇς εἰς τὴν πρωτοκλισίαν, μήποτε(3) ἐντιμότερός σου(4)
ᾖ κεκλημένος ὑπ᾽ αὐτοῦ,
8 «Όταν σε καλέσει κάποιος σε γάμο, μην πας να καθίσεις στην πρώτη θέση,
γιατί μπορεί κάποιος άλλος καλεσμένος να είναι πιο σπουδαίος από σένα.
(1) Το σε ενικό αριθμό πρόσωπο χρησιμοποιείται για να δοθεί μεγαλύτερη
έμφαση στο παράγγελμα. Δεν αναφέρεται λοιπόν ούτε στον οικοδεσπότη,
ούτε σε κάποιο ορισμένο πρόσωπο από τους καλεσμένους, αλλά στο δεύτερο πρόσωπο,
το οποίο χρησιμοποιείται εδώ, περιλαμβάνονται όλοι οι καλεσμένοι (ο).
(2) «Με τους γάμους, φανέρωσε κάθε γεύμα και κάθε δείπνο·
διότι το να κληθεί κάποιος σε γάμους φαινόταν πιο τιμητικό από την πρόσκληση
σε γεύμα ή δείπνο» (Ζ). Προτιμά ως εικόνα το συμπόσιο των γάμων,
διότι σε αυτό η σειρά στον καθορισμό της θέσης κάθε καλεσμένου τηρείται
ακριβέστερα από όσο σε οποιοδήποτε άλλο γεύμα (g). Επιπλέον ο Ιησούς
απέφευγε να δώσει μάθημα πιο άμεσο και δεν έθιγε την φιλοτιμία των καλεσμένων
εκείνη τη στιγμή, αφού το συμπόσιο στο οποίο μετείχε δεν ήταν γαμήλιο (L).
(3) Ο καθένας από τους καλεσμένους γνωρίζει μόνο τη δική του πρόσκληση,
όχι όμως και ποιοι άλλοι κλήθηκαν (b).
(4) Ο υπερήφανος βάζει τον εαυτό του όχι απλώς υπεράνω μερικών, αλλά υπεράνω όλων (b).

14.9 καὶ ἐλθὼν ὁ σὲ καὶ αὐτὸν καλέσας(1) ἐρεῖ σοι, Δὸς τούτῳ τόπον(2),
καὶ τότε ἄρξῃ(3) μετὰ αἰσχύνης(4) τὸν ἔσχατον τόπον κατέχειν.
9 Και τότε θα έρθει αυτός που κάλεσε κι εσένα κι εκείνον, και θα σου πει:
“δώσε τη θέση σου σ’ αυτόν”. Τότε εσύ ντροπιασμένος θα πας να καθίσεις στην τελευταία θέση.
(1) Αυτός που κάλεσε, έχει το δικαίωμα να καθορίσει τη θέση στους καλεσμένους του (g).
(2) Κάνε τόπο σε αυτόν· δηλαδή παραχώρησε σε αυτόν τη θέση σου (δ).
(3) Θα αρχίσεις αναζητώντας θέση και επειδή στο μεταξύ όλες οι θέσεις
πιάστηκαν από τους ήδη καθισμένους και κανείς από τους άλλους δεν θα υποχωρεί σε σένα,
θα καταλήξεις να πιάσεις τον τελευταίο τόπο (δ). Το «θα αρχίσεις» δείχνει
αντίθεση ανάμεσα στην εύκολη και σε σύντομο χρόνο κατάληψη της πρώτης θέσης
και στην, κατά την διαρκέστερη αναζήτηση νέας θέσης, αργής και ταπεινωτικής
υποχώρησης στον τελευταίο τόπο (p).
(4) Η υπερηφάνεια θα καταλήξει σε ντροπή και τελικά ο υπερήφανος θα πέσει από το ύψος του.

Εμμονή
στην αμαρτία
Εκείνο, που είναι χειρότερο από την αμαρτία, είναι το να εμμένη κανείς στην αμαρτία. Και εκείνο που είναι πιο φοβερό από την πτώσι, είναι, το να παραμένη κανείς στην πτώσι.
Ε.Π.Ε. 30,192
Εμπειρία
κολάσεως
Οι Νινευΐτες, αν δεν είχαν φοβηθή την καταστροφή, θα καταστρέφονταν. Επειδή όμως φοβήθηκαν, γι’ αυτό δεν καταστράφηκαν. Στην εποχή του Νώε οι άνθρωποι, αν είχαν φοβηθή τον κατακλυσμό, δεν θα κασταστρέφονταν από αυτόν. Και οι Σοδομίτες, αν είχαν φοβηθή την απειλή, δεν θα καίγονταν. Είναι φοβερό κακό να περιφρονής την απειλή. Όποιος περιφρονεί την απειλή, θα καταλάβη σύντομα την τραγωδία εμπειρικά· θα αποκτήση πείρα της. Τίποτε δεν είναι τόσο χρήσιμο, όσο το να μιλάη κανείς για την κόλασι.
Ε.Π.Ε. 23,36
Εμπιστοσύνη
περίμενε λίγο
Περίμενε το τέλος. Να εμπιστεύεσαι πάντοτε στην ακατάληπτη πρόνοια του Θεού. Και να μη λες: Πώς θα διορθωθούν τόσα κακά; Ούτε να περιεργάζεσαι τον παράδοξο τρόπο του Θεού.
στο Θεό, γραμμάτιο
Έχω ενέχυρο την υπόσχεσί Του. Νομίζετε, ότι στη δική μου δύναμι στηρίζομαι; Κρατάω καλά το δικό Του γραμμάτιο. Αυτό είναι η βακτηρία μου, αυτό η ασφάλειά μου, αυτό το ακύμαντο λιμάνι. Και αν ακόμα όλη η οικουμένη ταράσσεται, εγώ κρατάω καλά την υπόσχεσί Του.
Ε.Π.Ε. 33,390
Εμπορία
καλό
Μεγάλη φροντίδα για τα αναγκαία επιδείχνουμε. Γι’ αυτό να ενεργήσουμε και την καλή εμπορία. Η πνευματική ζωή, αυτό είναι πραγματικός πλούτος, αυτό καλό εμπόριο, αυτό θησαυρός παντοτινός.
Ε.Π.Ε. 27,276
η ελεημοσύνη
Σήμερα έχει ανοίξει το εμπορικό κατάστημα της ελεημοσύνης.
Ε.Π.Ε. 30,270
κέρδος από τον εκκλησιασμό
Ας πραγματοποιήσουμε την καλή εμπορία με το πολύ κέρδος. Έτσι και εμείς θα φύγουμε από τη ζωή αυτή κερδισμένοι, αλλά και στα παιδιά μας θα αφήσουμε καλή κληρονομιά και θα αποκτήσουμε τα αιώνια αγαθά.
να θησαυρίσουμε από τη Γραφή
Θέλω να εξιχνιάσω την Αγία Γραφή και να αντλήσουμε μαζί σας τα θεία νάματα και να ερευνήσουμε μαζί τους θησαυρούς, που εμπεριέχει. Έτσι θα γίνουμε οι καλοί έμποροι της αλήθειας και θα σπεύδουμε να πλουτίζουμε σε ευσέβεια.
Ε.Π.Ε. 36,252
εξόφλησις αμαρτημάτων
Οι υποθέσεις μου που κερδίζω αυτές είναι. Αυτός είναι ο πλούτος μου. Αυτή είναι η εξόφλησις των αμαρτημάτων μου. Τι; Το να ζω συνεχώς μέσα σε τέτοιες δοκιμασίες και κάποτε να προξενούνται πάνω μου οι πειρασμοί από εκεί που δεν το περίμενα.
Ε.Π.Ε. 37,430

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 199-200)

Έχουμε εμείς υποχρέωση να γιορτάζουμε με εγκώμια τη μνήμη του Ιωάννη, που βρίσκεται στην πιο ψηλή κορφή, πάνω απ' όλους τους οσίους και τους δικαίους...του Ιωάννη που από Αυτόν τον Θεό Λόγο επίσης ανακηρύχθηκε και ομολογήθηκε δημόσια ως ανώτερος απ' όλους τους προφήτες, τους δικαίους και τους οσίους όλων των αιώνων... ολόκληρη η ζωή του μεγαλύτερου απ' όλους όσους ποτέ γεννήθηκαν πάνω στη γη, ξεπερνάει κάθε θαύμα.

…«Ήταν το χέρι του Θεού επάνω του», όπως λέει η Αγ. Γραφή, επιτελώντας και πάλι, όπως και πριν από τη γέννησή του, πράγματα θαυμαστά. Το στόμα του πατέρα του που είχε κλειστεί, επειδή δεν πίστεψε τον παράδοξο τρόπο της συλλήψεως του παιδιού, ανοίχτηκε και γέμισε Πνεύμα Άγιο και προφήτεψε πολλά και για διάφορα άλλα θέματα, αλλά και για το ίδιο το παιδί του, και είπε: «Και συ παιδί μου, θα ονομαστείς προφήτης του ύψιστου Θεού, γιατί θα προπορευτείς πριν από τη σάρκωσή Του, για να ετοιμάσεις στις ψυχές των ανθρώπων το δρόμο του ερχομού Του και να γνωρίσεις στο λαό Του τη σωτηρία, που Αυτός έρχεται να χαρίσει» (Λουκ. 1,76)…

Και επειδή ο κόσμος δεν ήταν άξιος να τον κρατάει στους κόλπους του, παρέμεινε από μικρός, σ’ όλη του τη ζωή στην έρημο, περνώντας τις ημέρες του χωρίς μέριμνα, χωρίς ιδιοκτησία, χωρίς καμιά απολύτως υλική φροντίδα. Η ψυχή του δεν γνώρισε τη λύπη που φέρνει η ανθρώπινη εμπάθεια, δεν έδωσε τόπο μέσα του σε διεστραμμένα πάθη και δείχθηκε ανώτερος από κάθε εφήμερη υλική ηδονή, που κολακεύει το σώμα και τις σωματικές αισθήσεις. Για το Θεό μόνο ζούσε, το Θεό μόνο έβλεπε, το Θεό μόνο είχε απόλαυση και χαρά του. Ζούσε σαν ένα αποκομμένο από τη γη κομμάτι και όπως λέει η Αγία Γραφή «ζούσε στην έρημο, μέχρι την ημέρα που έγινε γνωστός στους Ισραηλίτες». Και ποια ήταν αυτή η ημέρα; «Όταν έφτασε ο καιρός του Βαπτίσματος του Κυρίου», για τον οποίο καιρό έλεγε κάποιος ψαλμός: «Δεν υπάρχει πια κανένας συνετός, κανένας που να αποζητάει το Θεό. Όλοι ξεστράτισαν από το δρόμο Του, όλοι αλλοιώθηκαν μέσα στη φθορά της αμαρτίας» (Ψαλμ. 13,2-3). Όπως ακριβώς λοιπόν ο Κύριος, ενώ όλοι μας είμαστε ασεβείς, κατέβηκε από τους ουρανούς από ανέκφραστη αγάπη για τον άνθρωπο, έτσι και ο Ιωάννης τότε άφησε την έρημο για χάρη μας, για να υπηρετήσει τη θεία βουλή Εκείνου, σχετικά με τη σωτηρία του ανθρώπου. Γιατί έπρεπε να είναι, τόσο μεγάλη και υπερβολική η αρετή αυτού ο οποίος θα υπηρετούσε την σωτηρία του ανθρώπου, όσο μεγάλη υπήρχε η κακία των ανθρώπων και όσο ασύλληπτη και αφάνταστη ήταν η συγκατάβαση της φιλανθρωπίας του Θεού. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα προσέλκυε όσους τον έβλεπαν, όπως ακριβώς και έγινε, επειδή τους έφερε κοντά του ο θαυμασμός που ένιωθαν γι’ αυτόν, γιατί ζούσε ζωή υπερφυσική και αγιασμένη και ξεχώριζε τελείως από τους άλλους ανθρώπους. Ακόμα και το κήρυγμά του ταίριαζε απόλυτα με τη ζωή του. Γιατί έφερνε το μήνυμα της Βασιλείας των ουρανών και απειλούσε με φωτιά άσβεστη. Ακόμα φανέρωσε σ’ όλους το βασιλέα των ουρανών, δηλαδή το Χριστό που, όπως ο ίδιος λέει στο ιερό ευαγγέλιο, «κρατάει στα χέρια Του το φτυάρι και θα καθαρίσει ολόγυρα τ’αλώνι Του και θα μαζέψει στην αποθήκη Του το στάρι. Το άχυρο όμως θα το κάψει σ’άσβεστη φωτιά» (Λουκ. 3, 17-18).

Και όχι μόνο με λόγια, αλλά και με έργα φανέρωσε τον Ιησού σε όλους, βαπτίζοντάς Τον, δείχνοντάς Τον στο λαό, συστήνοντάς Τον στους μαθητές του και γενικά με κάθε τρόπο μαρτυρώντας ότι Αυτός είναι ο Υιός του Ουράνιου Πατέρα, ο «Αμνός» του Θεού, ο Νυμφίος κάθε ψυχής που θα τον πλησίαζε και θα πίστευε σ’Αυτόν. Αυτόν που σηκώνει στους ώμους Του την αμαρτία του κόσμου, που καθαρίζει τους ανθρώπους από κάθε μολυσμό και τους δωρίζει τον αγιασμό της ψυχής και του σώματος. Αφού λοιπόν, όπως είχε προφητέψει ο Ζαχαρίας, προετοίμασε το δρόμο του ερχομού του Χριστού στις ψυχές των ανθρώπων, με το κήρυγμα της μετάνοιας και αφού συμπλήρωσε όλο το έργο του, για το οποίο και στάλθηκε στη γη, πριν από το Χριστό και έγινε βαπτιστής Του στον Ιορδάνη, αποσύρεται στην έρημο για χάρη του Χριστού, απ’όπου με παρρησία δίδασκε τα συγκεντρωμένα πλήθη του λαού και απομακρύνεται από το λαό, παραδίνοντάς τον στον Κύριο...

Ο δε Ιωάννης είναι ο αγιότερος απ’ όλους τους θεοφόρους άντρες που έζησαν ποτέ στη γη. Η εξαίσια ψυχή που είχε μέσα της συγκεντρωμένα όλα τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, που και το ίδιο το όνομά του ακόμα σημαίνει τη θεία χάρη που φέρνει μέσα του. Το κατοικητήριο κάθε αρετής και ευσέβειας…Aν όμως, με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, ποθήσουμε να ακολουθήσουμε τα ίχνη του Ιωάννη και αντιστεκόμαστε στις πονηρές επιθυμίες και απαιτήσεις της σάρκας, θα ζήσουμε αιώνια. Γιατί η ζωή αυτών που ζουν σύμφωνα με τις επιταγές του Αγίου Πνεύματος δεν έχει τέλος, αλλά βρίσκεται από τώρα μυστικά ενωμένη με το Θεό, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού (Κολασ. 3,3). Και γι' αυτό δεν είναι σε όλους φανερή. Όταν όμως ο Χριστός φανερωθεί, θα γίνουμε όμοιοι με Αυτόν… Ας φροντίζουμε με επιμέλεια, βάζοντας όλες μας τις δυνάμεις, να μοιάσουμε με τον Πρόδρομο, που έζησε μέσα στη Χάρη του Θεού... Αυτός, αδελφοί μου, δεν υπήρξε μόνο πρόδρομος του Χριστού, αλλά και της Εκκλησίας Του και της δικής μας, της μοναχικής πολιτείας…

του Οσίου πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά

("Το Θεϊκό Λυχνάρι, Ο Τίμιος Πρόδρομος", εκδόσεις "Ετοιμασία")

Είπεν ο Κύριος· «Ούτως εστίν η βασιλεία του Θεού, ως αν άνθρωπος βάλη τον σπόρον επί της γης, και καθεύδη και εγείρηται νύκτα και ημέραν, και ο σπόρος βλαστάνη και μηκύνηται ως ουκ οίδεν αυτός. αυταμάτη γαρ η γη καρποφορεί, πρώτον χόρτον, είτα στάχυν, είτα πλήρη σίτον εν τω στάχυϊ» (Μκ. 4:26-28).

Ποια είναι αυτή η Βασιλεία του Θεού, για την οποία μιλάει εδώ ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός; Αυτή για την οποία είπε· «Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστίν» (Λκ. 17, 21).

Με το παράδειγμα του σπόρου που βλασταίνει και στη συνέχεια γίνεται στάχυ, ο Κύριος μας αποκαλύπτει το μεγάλο μυστήριο, το μυστήριο που τελείται μέσα στην ψυχή του κάθε χριστιανού, όταν αυτή γίνεται κοινωνός της Βασιλείας των Ουρανών.

Γνωρίζει ο γεωργός πώς ο σπόρος γίνεται στάχυ; Γνωρίζει ο κηπουρός πώς το βλαστάρι αναπτύσσεται σε καρποφόρο δένδρο ή πώς φυτρώνουν αυτά τα όμορφα λουλούδια; Κανείς δεν το γνωρίζει. Είναι ένα μυστήριο που μόνο ο Θεός το γνωρίζει, το μυστήριο που τελείται μέσα στη γη. Γνωρίζουν κάτι οι βοτανολόγοι, αλλά η γνώση τους είναι σχεδόν μηδαμινή μπροστά σ’ αυτά που θα έπρεπε να γνωρίσουν για να καταλάβουν τι ακριβώς συμβαίνει και πώς από ένα μικρό κόκκο φυτρώνει ένα όμορφο φυτό.

Υπάρχει η επιστήμη που λέγεται εμβρυολογία. Η επιστήμη αυτή μελετά τα έμβρυα του ανθρώπου και των ζώων σε διάφορα στάδια της ανάπτυξής τους. Αλλά βλέπει μόνο εξωτερικά πώς σχηματίζεται και αναπτύσσεται το έμβρυο και δεν μπορεί να εξηγήσει ποια δύναμη τα κάνει όλα αυτά. Μπορεί να μας εξηγήσει το μηχανισμό της κληρονομικότητας; Όχι, όσο και να αναπτυχθεί αυτή η επιστήμη, ποτέ δεν θα μπορέσει να το μάθει. Αυτό το μεγάλο μυστήριο του Θεού θα παραμένει για μας πάντοτε κρυφό.

Όπως φυτρώνει το φυτό, όπως σχηματίζεται το έμβρυο στη μήτρα της μητέρας, με τον ίδιο μυστικό τρόπο αρχίζει και γίνεται πραγματικότητα η Βασιλεία του Θεού μέσα στην ψυχή ενός χριστιανού. Και το μυστήριο αυτό είναι ακόμα βαθύτερο από το μυστήριο της γέννησης και της ανάπτυξης των ζωντανών οργανισμών. Εδώ η θεία χάρη ενεργεί μέσα στην καρδιά που διψά την αλήθεια, την καρδιά που έχει αγαπήσει τον Χριστό. Αυτή η χάρη γεννά μέσα μας τις αρετές και μας οδηγεί στην πνευματική τελείωση, η οποία τελείωση γίνεται η Βασιλεία του Θεού μέσα μας. Δεν γνωρίζουμε πώς λειτουργεί η θεία χάρη μέσα στην καρδιά μας, πολλές φορές οι ενέργειές της είναι εντελώς απαρατήρητες και όμως η χάρη λειτουργεί, λειτουργεί ασταμάτητα. Ο Θεός αδιαλείπτως οικοδομεί στην ψυχή μας τη μεγάλη και ένδοξη Βασιλεία του. Δεν υπάρχει μυστήριο μεγαλύτερο απ’ αυτό.

Δεν γνωρίζουμε τις οδούς της θείας χάρης, όπως δεν γνωρίζει ο γεωργός με ποιο τρόπο ο σπόρος γίνεται στάχυ. Κοιμάται το βράδυ και ξυπνάει το πρωί, κάνει τη δουλειά του και ο σπόρος βλασταίνει και αυξάνει. Αυτός μόνο περιμένει να έλθει ο καιρός του θερισμού. Το ίδιο και στην πνευματική μας ζωή. Δεν γνωρίζουμε πώς τελείται το μεγάλο μυστήριο της πνευματικής μας τελείωσης που το ενεργεί ο Θεός.

Όπως είπα, πολλές φορές δεν βλέπουμε πώς η θεία χάρη ενεργεί στη ζωή μας. Και δεν καταλαβαίνουμε ότι τα γεγονότα και οι περιστάσεις της ζωής μας φέρνουν επάνω τους τη δική της αψευδή σφραγίδα. Μετά, όταν θα γεράσουμε και θα δούμε τη ζωή μας όλη, θα φανερωθεί ο δρόμος που η χάρη του Θεού ακολουθούσε μέσα στην καρδιά μας.

Φέρνουμε στη μνήμη τα γεγονότα της ζωής μας, τις σκέψεις και τα αισθήματά μας. Τα βλέπουμε κάτω από ένα διαφορετικό φως και φωτίζεται ο νους μας και αρχίζουμε να κατανοούμε τις οδούς του Θεού. Γίνεται φανερό για μας ότι οι σκέψεις, οι επιδιώξεις, οι πράξεις και τα γεγονότα της ζωής μας, τα οποία εμείς τα θεωρούσαμε ασήμαντα, όλα αυτά κατευθύνονταν από τη Θεία Πρόνοια.

Θα καταλάβουμε ότι σ’ όλη τη ζωή μας, μας οδηγούσε ο Θεός, μας οδηγούσε με ένα τρόπο θαυμαστό στην Βασιλεία του. Έτσι αποκαλύπτεται στην καρδιά μας η Βασιλεία των Ουρανών. Ο Θεός την φανερώνει μέσα μας. Ας είμαστε προσεκτικοί σ’ αυτά που γίνονται στη ζωή μας, και το πιο πολύ απ’ όλα να φυλαγόμαστε να μη γογγύζουμε κατά του Θεού. Αγόγγυστα να υπομένουμε τις θλίψεις και τα παθήματα, διότι μ’ αυτά κτίζεται μέσα στην καρδιά μας η Βασιλεία του Θεού. Πάντα να ευχαριστούμε τον Θεό για όλα, και τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα γεγονότα της ζωής μας. Αμήν.

(από το βιβλίο: Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας, Λόγοι και ομιλίες, τόμος Γ’. Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 98-100)