355. Όταν πέφτης στην αμαρτία για πολλοστή φορά και αρχίζη να σε τριγυρίζη η απόγνωσις για το έλεος του Θεού, λέγε από τα βάθη της ψυχής σου, μαζί με τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο (Ευχή Δ’ προ της Μεταλήψεως): «Ουκ ειμι ικανός, Δέσποτα Κύριε, ίνα εισέλθης υπό την στέγην της ψυχής μου• αλλ ' επειδή βούλη σύ, ως φιλάνθρωπος, οικείν εν εμοί, θαρρών προσέρχομαι. Κελεύεις αναπετάσω τας πύλας, ας συ μόνος εδημιούργησας, και εισέρχε μετά φιλανθρωπίας, ώς πέφυκας. Εισέρχη, και φωτίζεις τόν έσκοτισμένον μου λογισμόν. Πιστεύω, ως τούτο ποιήσεις. Ου γαρ Πόρνην προσελθούσαν σοι μετά δακρύων απέφυγες, ουδέ Τελώνην απεβάλου μετανοήσαντα, ουδέ Ληστήν επιγνόντα την βασιλείαν σου απεδίωξας, ουδέ διώκτην μετανοήσανατα κατέλιπες ο ην. Αλλά τους υπό της μετανοίας σοι προσαχθέντας απαντας εν τω χορώ των σων φίλων κατέταξας, ο μόνος υπάρχων ευλογημένος, πάντοτε, νυν και εις τους απεράντους αιώνας. Αμήν.»

356.  Όποιος θυμώνει κατά του αδελφού του για κάτι το υλικό, αποδίδει στα υλικά πράγματα μεγαλύτερη αξία απο ό,τι στον αδελφό του.  Αλλά τι αξίζει περισσότερο απο τον άνθρωπο πάνω στη γη;  Τίποτε το γήινο δεν είναι πιο ακριβό απ' αυτόν.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 151)

352. Όσο πιο μεγάλος είναι ο αριθμός εκείνων, για τους οποίους ο ιερεύς ζητεί χαρίσματα από τον Θεό και όσο πολυτιμότερα είναι αυτά τα χαρίσματα, τόσο πιο βίαια ο Αρχέκακος αντιτίθεται στην προσευχή του ιερέως. Αλλά, μάτην. Λέγει η Γραφή: «Πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι» (Μαρκ. θ’ 23). Όσο και αν πασχίζη ο Σατανάς να ματαιώσει τα αποτελέσματα της προσευχής, η χάρις του Θεού και η δύναμις της πίστεως τον κατατροπώνουν.

353. Όποιος προσεύχεται, ας θυμάται ότι ο Θεός δεν λυπήθηκε τον ίδιο τον Μονογενή του Υιό για μας τους αμαρτωλούς, αλλά τον έδωσε στον θάνατο προς χάριν μας. Πώς λοιπόν θα λυπηθή να μας δώση άλλα χαρίσματα, όποια και αν είναι αυτά; Αφού το μεγαλύτερο χάρισμα μας δόθηκε, πώς δεν θα μας δοθούν τα υποδεέστερα; Όλα μας τα δίνει ο Ουράνιος Πατήρ μας, χάρις στον Χριστό. «Πάντα ἡμῖν η θεία δυνάμεως αὐτοῦ τὰ πρὸς ζωὴν καὶ εὐσέβειαν δεδώρηται διὰ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ καλέσαντος ἡμᾶς» (Β’ Πετρ. α’ 3).

354. Κατά τη διάρκεια της προσευχής, όταν ο Διάβολος σε πειράζει σφοδρά, «Πάσαν την μέριμναν σου επίρρίψον επί Κύριον, ότι αυτώ μέλει περί σου» (Α’ Πέτρ. ε’ 7). Όταν προσεύχεσαι, να έχης πίστι στον Θεό, που βρίσκεται στα δεξιά σου, και όλα θα είναι κατορθωτά για σένα.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 150-151)

162. Υπάρχουν και αλλά Βαπτίσματα εκτός από το εν ύδατι;

Ναι, είναι το βάπτισμα του μαρτυρίου, το οποίο μπορεί ν’ αναπληρώσει το κανονικό εν ύδατι βάπτισμα. Στην Εκκλησία μας υπάρχει η πεποίθηση ότι οι αληθείς μάρτυρες της πίστεως, όσοι δηλαδή εκουσίως και από αγάπη υφίστανται το θάνατο υπέρ της χριστιανικής τους πίστεως, είναι δυνατό, είτε βαπτισμένοι είτε όχι, να δικαιωθούν και να κερδίσουν την αιώνια ζωή. Μαρτυρίες από τη Γραφή προσάγονται συνήθως οι λόγοι του Κυρίου: «Πάς συν όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμπροσθεν του πατρός μου του εν ουρανοίς». Και: «Ός γαρ αν θέλη την ψυχήν αυτού σώσαι, απολέσει· ός δ’ αν απολέση την ψυχήν αυτού ένεκεν εμού, ευρήσει αυτήν». Κατά τον Κυπριανό το βάπτισμα του μαρτυρίου είναι το μέγιστο και ενδοξότατο των βαπτισμάτων. Την πεποίθηση της Εκκλησίας στο βάπτισμα του μαρτυρίου τρανότατα βεβαιώνει η εορτή των νηπίων των σφαγιασθέντων από την Ηρώδη (29 Δεκεμβρίου).

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 232-233)

161. Ποιά έννοια έχει ο νηπιοβαπτισμός;

Τα νήπια βαπτίζονται για να καθαρθούν από το μολυσμό του προπατορικού αμαρτήματος και να είναι εύθετα στη βασιλεία των ουρανών. Διότι η παρουσία του προπατορικού αμαρτήματος στα νήπια, έστω κι αν αυτά δεν έχουν προσωπικές αμαρτίες, τα εμποδίζει να γίνουν μέτοχα της αιώνιας ζωής. Για ν’ αποφευχθεί δε το θλιβερό ενδεχόμενο να πεθάνουν αβάπτιστα, εισήχθη πολύ νωρίς στην αρχαία Εκκλησία ο νηπιοβαπτισμός, που στην εποχή των αιρέσεων ήταν ισχυρό όπλο κατά του Πελαγιανισμού, που δίδασκε ότι δια της παραβάσεως του προπάτορα η φύση δεν έπαθε καμιά ουσιαστική ζημία από την αμαρτία. Στην αγ. Γραφή δεν υπάρχει βέβαια άμεση μαρτυρία του νηπιοβαπτισμού· υπάρχουν όμως έμμεσες μαρτυρίες και ενδείξεις σε όσα λέγονται περί βαπτίσματος ολόκληρων οίκων, στους οποίους είναι λογικό να υποτεθεί οτι υπήρχαν και μικρά παιδιά.

Υπάρχει βέβαια η αιτίαση κατά του νηπιοβαπτισμού ότι στα νήπια ελλείπει η πίστη που είναι ο απαραίτητος όρος λήψεως του βαπτίσματος, σύμφωνα με όσα είπε ο Κύριος: «Ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται». Αυτό είναι αλήθεια. Δεν υπάρχει δε καμία αμφιβολία ότι το τέλειο βάπτισμα είναι εκείνο στο οποίο ο άνθρωπος προσέρχεται με πίστη στο Σωτήρα και με συναίσθηση της σημασίας της μυστηριακής τελετής, δηλαδή το βάπτισμα των ενηλίκων. Εντούτοις η έλλειψη της πίστεως δεν παρακωλύει τη λυτρωτική ενέργεια της χάριτος στα τρυφερά νήπια, στα οποία δεν υπάρχει και το στοιχείο της προσωπικής αμαρτίας που αποτελεί το κύριο εμπόδιο επενέργειας της χάριτος του Θεού.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 231-232)

160. Το βάπτισμα είναι απαραίτητο για τη σωτηρία;

Ναι, είναι. Ο φυσικός άνθρωπος που κουβαλάει μέσα του τη νέκρωση της φθοράς και του πνευματικού θανάτου δεν μπορεί να δει το Θεό και να ζήσει στην αιώνια θεία βασιλεία. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι σε έκτακτες περιπτώσεις ο Θεός δεν μπορεί να χορηγήσει τη σωτηρία, παρακάμπτοντας τον κανονικό αγωγό του ιερού βαπτίσματος.

Αυτό βέβαια αποτελεί ιδιωτική υπόθεση του Θεού, την οποία εμείς δεν γνωρίζουμε και πολύ λιγότερο δεν μπορούμε ν’ αμφισβητήσουμε. Την αναγκαιότητα του βαπτίσματος ως μέσου σωτηρίας βλέπουμε στα λόγια του Σωτήρος στη συνομιλία που είχε με το Νικόδημο: «Αμήν αμήν λέγω σοι, εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού».

Στο αυτό πνεύμα κινούνται και οι λόγοι Ιωάννη του Βαπτιστή, ο οποίος διαστέλλοντας το δικό του βάπτισμα στον Ιορδάνη «εν ύδατι εις μετάνοιαν» από το λυτρωτικό βάπτισμα του Κυρίου, τόνισε ότι «αυτός — δηλ. ο Κύριος — υμάς βαπτίσει εν Πνεύματι αγίω και πυρί». Την ίδια έννοια έχουν και οι χαρακτηρισμοί του βαπτίσματος ως «λουτρού παλιγγενεσίας και ανακαινίσεως Πνεύματος Αγίου», ως λουτρού δηλ. με το οποίο ο άνθρωπος γίνεται πάλι όπως ήταν πριν από την πτώση του και ανακαινίζεται από την παλαιότητα της αμαρτίας στην οποία υποδουλώθηκε δια της παρακοής του Αδάμ ως φωτισμού ή φωτίσματος, με την έννοια ότι ο βαπτιζόμενος γεμίζει από το φως της χάριτος του Θεού, έτσι που να μπορεί να ζει ως «τέκνον φωτός». Στο πνεύμα αυτό οι κατηχούμενοι καλούνταν στην αρχαία Εκκλησία «φωτιζόμενοι», οι νεοβαπτισθέντες «νεοφώτιστοι» και το βάπτισμα «ένδυμα φωτεινόν».

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 230-231)

159. Έχει θεία σύσταση το βάπτισμα;

Έχει και μάλιστα τέτοια που να μην μπορεί κανείς να την αμφισβητήσει. Διότι το βάπτισμα το ίδρυσε ο ίδιος ο Κύριος μετά την Ανάστασή του, όταν εμφανισθείς στους μαθητές τους έδωσε εντολή να μεταφέρουν την πίστη σε όλα τα έθνη της γης και να βαπτίζουν τους ανθρώπους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, τονίζοντας ότι αυτός που θα πιστέψει και θα βαπτιστεί θα σωθεί, ενώ εκείνος που θ’ απιστήσει θα κατακριθεί. Η γνώμη ότι το βάπτισμα συνεστήθη πριν από την Ανάσταση, όταν ο Σωτήρας βαπτίσθηκε στον Ιορδάνη ή όταν έστειλε τους μαθητές του να βαπτίζουν ή, τέλος, κατά το νυχτερινό ιδιωτικό διάλογο που είχε με το Νικόδημο, είναι αστήρικτη και αβάσιμη. Ένεκα της αναντίλεκτης σύστασής του από τον Κύριο το βάπτισμα ονομάζεται μυστήριο «κυριακόν».

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 230)

Αν δεν μπορείς με αυτό αρχίνα με το άλλο
Επιδίωκε για όλους μας το "άλλοθι". Αν δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι εδώ, ας αρχίσουμε από αλλού.
Το σημαντικό ήταν να αρχίσουμε. Να μη μένουμε αργοί.
"Αν δεν μπορείς μ΄ αυτό αρχίνα με το άλλο και η φόρα που θα πάρεις
θα σε κινητοποιήσει και στα άλλα", θυμόμαστε να λέει.
[Ί 229]

"Να ασχολείσαι και με χειρωνακτική εργασία"
Μιά φορά ήρθε ο Γέρων Πορφύριος στο σπίτι μου κι είδε ένα ποτιστικό σύστημα,
που είχα βάλει στο περιβολάκι μου. Μου ζήτησε τότε να τους βοηθήσω να εγκαταστήσουν
ένα παρόμοιο σύστημα στην περιοχή γύρω από το Ησυχαστήριο. Βρήκα, πράγματι, τον άνθρωπο,
που θα έκαμνε την εγκατάσταση και του είπα να κάνει αυτή την εργασία,
χωρίς να πάρει χρήματα από το Γέροντα. Όταν το είπα στο Γέροντα, εκείνος μου είπε:
"Όχι, κύριε Δημητρίου, εσένα θέλω να έρθεις να εργαστείς.
Διότι, για να ξεκουράζεσαι από την εργασία που κάμνεις, πρέπει ν΄ ασχολείσαι στον
ελεύθερο χρόνο σου με χειρωνακτική εργασία". Ο Γέρων Πορφύριος είχε μεγάλη αγάπη για τη φύση,
το περιβάλλον, το οποίο σεβόταν ιδιαίτερα.
[Ί 177]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.187-188)

Οι θλίψεις που μας προξενούν οι άνθρωποι

-Γέροντα, όταν κάποιος υπομένη κατά Θεόν τις θλίψεις και τις αδικίες που του προξενούν οι άνθρωποι, αυτή η υπομονή τον καθαρίζει από τα πάθη;

-Αν τον καθαρίζη λέει! Τον λαμπικάρει! Μα, υπάρχει ανώτερο απ’ αυτό; Έτσι μπορεί να εξοφλήση αμαρτίες.
Βλέπετε, έναν εγκληματία τον δέρνουν, τον κλείνουν στην φυλακή, κάνει εκεί τον μικρό κανόνα του και, εάν ειλικρινά μετανοήση, γλιτώνει την αιώνια φυλακή.
Μικρό πράγμα είναι να εξοφλήση με αυτήν την ταλαιπωρία έναν αιώνιο λογαριασμό;
Κάθε θλίψη να την υπομένετε με χαρά. Οι θλίψεις που μας προκαλούν οι άνθρωποι είναι πιο γλυκές από όλα τα σιρόπια που μας προσφέρουν όσοι μας αγαπούν.
Βλέπεις, στους μακαρισμούς ο Χριστός δεν λέει: «μακάριοί εστε, όταν επαινέσωσιν υμάς», αλλά «μακάριοί εστε, όταν ονειδίσωσιν υμάς», και μάλιστα «ψευδόμενοι».
Όταν ο ονειδισμός δεν είναι δίκαιος, αποταμιεύει κανείς. Ενώ, όταν είναι δίκαιος, ξοφλάει.
Γι’ αυτό, όχι μόνον πρέπει να υπομένουμε αγόγγυστα αυτόν που μας πειράζει, αλλά και να νιώθουμε ευγνωμοσύνη, γιατί μας δίνει την ευκαιρία να αγωνισθούμε στην αγάπη, στην ταπείνωση, στην υπομονή.
Οι συκοφάντες βέβαια εργάζονται συνεργαζόμενοι με το ταγκαλάκι.
Αλλά ο δυνατός αέρας συνήθως σπάζει και ξερριζώνει τα ευαίσθητα δένδρα που δεν έχουν βαθειές ρίζες· ενώ όσα έχουν βαθειές ρίζες, τα βοηθάει να προχωρήσουν τις ρίζες τους πιο βαθιά.
Εμείς πρέπει να προσευχώμαστε για όλους που μας κακολογούν, και να ζητούμε από τον Θεό να τους δίνη μετάνοια, φωτισμό και υγεία και να μην αφήνουμε μέσα μας ούτε ίχνος μίσους γι’ αυτούς.
Να κρατούμε μόνον την πείρα από τον πειρασμό, να πετούμε όλα τα φαρμάκια και να έχουμε υπ’ όψιν μας τα λόγια του Οσίου Εφραίμ: «Εάν συμβή σοι συκοφαντία, και μετά ταύτα φανερωθή το καθαρόν της συνειδήσεώς σου, μη υψηλοφρόνει, αλλά δούλευε τω Κυρίω εν ταπεινοφροσύνη τω λυτρουμένω σε από συκοφαντίας ανθρώπων, ίνα μη πέσης πτώμα εξαίσιον».

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 206-207)

Ειμαρμένη
(τύχη και μοίρα)
κρίσις και ευθύνη
Υπάρχουν ανάστασις και κρίσις και ανταπόδοσις για τα πεπραγμένα μας. Και όσοι νομίζουν ότι υπάρχει πεπρωμένο, ας το λένε. Αν όμως υπάρχουν ανάστασις και κρίσις, δεν υπάρχει πεπρωμένο, όσο κι αν αντιδρούν και φωνάζουν.
Ε.Π.Ε. 13,560
εξ ανάγκης καλός;
Τι χρειάζονται οι πολλοί κόποι και οι ιδρώτες προκειμένου να κατορθωθή η αρετή; Αν με την ειμαρμένη γίνεται κάποιος καλός, τότε και κοιμώμενος και ροχαλίζοντας θα είναι καλός! Μάλλον δε τον άνθρωπο αυτό δεν μπορούμε να τον πούμε καλό, αφού εξ’ ανάγκης γίνεται καλός. Τότε ποια ανάγκη να κουραζώμαστε και να ιδρώνουμε για ν’ αποφεύγουμε το κακό;
Ε.Π.Ε. 18α,28
μύθος
Δεν ισχύει ο μύθος περί τύχης και μοίρας. Διότι όσα ενεργούμε, δεν τα ενεργούμε από ανάγκη. Όλα έχουν τιμηθή από την ελευθερία της βουλήσεως.
Ε.Π.Ε. 31,34
τυραννίδα
Να μην αποδίδουμε στους δαίμονες την διακυβέρνησι του κόσμου. Ας μη θεωρούμε, ότι τα παρόντα είναι απρονόητα. Ας μη αντιτάσσουμε στην πρόνοια του Θεού την τυραννική εξουσία κάποιας θεάς τύχης, της ειμαρμένης. Όλα αυτά είναι γεμάτα βλασφημία. Η πραγματική ταραχή και αταξία δεν οφείλεται στη φορά των πραγμάτων, αλλ’ οφείλεται στην ταραγμένη σκέψι μας.
Ε.Π.Ε. 34,546
ύπουλο δηλητήριο
Τα θανατηφόρα δηλητήρια της θεωρίας της ειμαρμένης έχουν παρασκευαστή, για να φανή, ότι η πίστις μας και το φρόνημά μας είναι μάταια για να πείση η ειμαρμένη τους ανθρώπους να έχουν πονηρή ιδέα για τον Θεό, κάτι που βέβαια έκανε στην αρχή και με τον Αδάμ, στον οποίο διέβαλε τον Θεό σαν βάσκανο και φθονερό.
Ε.Π.Ε. 34,560
όλα εις μάτην
Μάταια υπάρχουν οι νόμοι και οι δικαστές. Μάταια οι επιπλήξεις και οι νουθεσίες. Μάταιος ο φόβος της τιμωρίας. Μάταια οι τιμές, τα βραβεία, τα έπαθλα στις επιτυχίες. Αν η τύχη ισχύη, τότε κανένα όφελος από το να σπουδάσης, καμμιά ζημιά από το να τεμπελιάσης.
Ε.Π.Ε. 34,600
στη μοίρα όλα;
Σε ποιο παραλογισμό μας οδηγεί η θεωρία για την ειμαρμένη! Κανένας δεν είναι ενάρετος, κανένας ακόλαστος· κανένας πλεονέκτης, κανένας δίκαιος. Άρα ούτε αρετή υπάρχει ούτε κακία. Βρεθήκαμε τυχαία στη ζωή, και συρόμαστε προς το κακό.
Ε.Π.Ε. 34,606

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 111-113)

Εικόνα
των άγιων
Οι εικόνες ανθρώπων φέρνουν κάποια παρηγοριά σε όσους τις βλέπουν. Πολύ περισσότερο οι εικόνες της ψυχής. Και εκείνες μεν δεν μπορούμε να τις βλέπουμε παντού, αλλ’ είναι ανάγκη να βρίσκωνται τοποθετημένες συνεχώς στον ίδιο τόπο. Την πνευματική όμως εικόνα τίποτε δεν σε εμποδίζει να την μεταφέρης όπου θέλεις. Την εναποθέτεις στο μυστικό θησαυροφυλάκιο της διανοίας σου, όπου και αν βρίσκεσαι, και μπορείς να την ατενίζης συνεχώς και να παίρνης μεγάλη ωφέλεια.
Ε.Π.Ε. 7,616
ο άνθρωπος του Χριστού
Αν ο Χριστός είναι Υιός του Θεού και συ Τον έχης ντυθή, έχεις πλέον μέσα σου τον Υιό, αφωμοιώθηκες μαζί Του και έχεις οδηγηθή σε μια συγγένεια με το Χριστό· έχεις γίνει εικόνα του Χριστού.
Ε.Π.Ε. 20,316
καταστρέφουμε την εικόνα
Καταστρέψατε την εικόνα, χάσατε τη συγγένεια με το Θεό, αλλοιώσατε τη μορφή. Χρειάζεται τώρα μια νέα γέννησις, μια αναγέννησις και ανάπλασις. Παρά ταύτα δεν παύω εγώ (ο Παύλος- Γαλ. δ' 18) να ονομάζω παιδιά μου εσάς, που είστε εξαμβλώματα, εκτρώματα.
Ε.Π.Ε. 20,332
ο Χριστός του Πατρός απαράλλακτη
Ο Χριστός ως Θεός και Υιός του Θεού, είναι εικόνα του Θεού και Πατρός και φανερώνει ότι απόλυτα ταυτίζονται.
Ε.Π.Ε. 22,130
για την έμψυχη και την άψυχη
Για τις ψυχές μας καμμιά φροντίδα, ενώ για τις άψυχες εικόνες πολύ το ενδιαφέρον.
Ε.Π.Ε. 22,558
η ζωή του πιστού
Η ζωή σου να είναι πρότυπο, σαν αρχέτυπο. Να σε βλέπουν σαν εικόνα, σαν έμψυχο νόμο, σαν κανόνα ζωής, σαν όρο για την καλή ζωή.
Ε.Π.Ε. 23,330
αρχέτυπο ο χριστιανός
Ας είναι για όλους κοινό σχολείο και υπόδειγμα αρετής η λαμπρότητα του βίου σου. Ας είναι θεατή από όλους, σαν κάποια αρχέτυπη εικόνα, που φανερώνει πάνω της όλα τα καλά παραδείγματα.
Ε.Π.Ε. 24,80
του Θεού ο άνθρωπος
Πόσοι όχι μόνο περιφρόνησαν τις εικόνες του Θεού, αλλά και τις καταπάτησαν; Όταν τον άλλον τον πνίγης, όταν τον ευτελίζης, όταν τον κακοποιής, τότε την εικόνα του Θεού καταπατείς.
Ε.Π.Ε. 32,48

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 110-111)