Να είσαι μέσα στην μάχη, και να πολεμάς σωστά

Γέροντα, μου λέει ο λογισμός ότι, αν αλλάξω διακόνημα και σταματήσω να ψάλλω και να αγιογραφώ, θα σταματήσω να υπερηφανεύωμαι και να πέφτω συνέχεια σε πειρασμούς.
-    Και να φύγης από την ψαλτική ή την αγιογραφία, εάν δεν σιχαθής την κενοδοξία, θα κάνης περισσότερες γκάφες. Αλλά και η φυγή αυτή πάλι έχει μέσα υπερηφάνεια, και μάλιστα περισσότερη, γιατί στην πραγματικότητα θέλεις να φύγης από τα διακονήματα αυτά, για να μη θίγεται ο εγωισμός σου.
-    Όταν, Γέροντα, κάνω μια δουλειά και δώ ότι υπερηφανεύομαι, μήπως είναι καλύτερα να μην την κάνω;
Αν σού πούν να πάς να κάνης μια δουλειά, να πάς, αλλά να προσέχης να μην πέσης· και αν γλιστρήσης και πέσης, να σηκωθής. Να καταλάβης ότι γλίστρησες, επειδή δεν πρόσεξες, και άλλη φορά, αν σού πούν να ξαναπάς, να προσέχης να μην ξαναγλιστρήσης. Όχι να μην ξαναπάς, επειδή την προηγούμενη φορά έπεσες! Αλλο αν σού πούν: «Μήν πηγαίνης, αφού την προηγούμενη φορά έπεσες». Τότε δεν θα ξαναπάς. Κατάλαβες; Αμα σού λένε να κάνης μια δουλειά, να την κάνης, αλλά να προσπαθής να την κάνης σωστά και ταπεινά. Το να μην κάνης τίποτε, για να μην υπερηφανευθής, αυτό είναι χειρότερο. Είναι σαν να μένης έξω από την μάχη, να μην πολεμάς, για να μην πληγωθής. Σκοπός είναι να είσαι μέσα στην μάχη, αλλά να προσέχης να πολεμάς σωστά· διαφορετικά θα είσαι ένα άχρηστο πράγμα.

(Αγἰου Παϊσἰου του Αγιορεἰτου Λὀγοι Ε῾. ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ, σελ. 87-88)

Η ΑΚΟΛΟΥΘΗ διήγηση είναι παρμένη από την ζωή του Οσίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου. Όταν πρωτοϊδρύθηκε το Κοινόβιο του Οσίου Θεοδοσίου στην Παλαιστίνη, ήταν τόσο φτωχό που συχνά δεν υπήρχαν ούτε τα απολύτως αναγκαία για την συντήρηση των μοναχών.
Ήταν Μέγα Σάββατο απόγευμα. Περίμεναν να εορτάσουν το Άγιο Πάσχα. Οι αδελφοί έψαχναν απελπισμένοι ολόκληρο το μοναστήρι. Δεν ζητούσαν μεγάλα πράγματα. Για τίποτε φαγώσιμο ούτε συζήτηση πια δεν γινόταν. Ένα μικρό πρόσφορο κοίταζαν να βρουν, ξεχασμένο από άλλη φορά, για να μην στερηθούν την Θεία Κοινωνία. Αδύνατον ν’ ανακαλύψουν. Κι εδώ στέρηση, συλλογίζονταν. Το είπαν στον Γέροντά τους, τον Όσιο Θεοδόσιο. Τους άκουσε με απόλυτη ηρεμία σαν να συνέβαιναν όλα αυτά σε ξένη περιοχή. Δεν φαινόταν να συμμερίζεται την ανησυχία τους ο ουράνιος εκείνος άνθρωπος. Και έδωσε διαταγή να είναι έτοιμο για την νυχτερινή Λειτουργία το Άγιο Βήμα, ακόμη και η τράπεζα για το πασχαλινό γευμα.
- Μάταιη παρηγοριά, ψιθύρισαν μερικοί.
Ο Όσιος έκανε πως δεν άκουσε.
- Μήπως έγινε ασθενέστερος στην δύναμη ή ατονώτερος στο να χορηγεί και σήμερα Εκείνος που έθρεψε με το μάννα ολόκληρο λαό στην έρημο και χόρτασε τόσο πλήθος με πέντε ψωμιά;
Θαύμασαν οι μοναχοί την πεποίθηση του Ηγουμένου τους, μα δεν κατόρθωσαν να την συμμεριστούν.
Βασίλευε ο ήλιος όταν χτύπησε την πόρτα του μοναστηριού κάποιος άγνωστος. Μαζί του έφερνε δυο καμήλες φορτωμένες.
- Πήγαινα μια μικρή δωρεά σε κάποια σκήτη λίγο πιο πέρα από το μοναστήρι σας, εξήγησε στους αδελφούς. Μα μόλις έφτασα εδώ, τα ζώα μου σταμάτησαν και με κανένα τρόπο δεν μπορούσα να τα κάνω να προχωρήσουν βήμα. Λέω, μήπως θέλει ο Θεός ν’ αφήσω σε σας
αυτά τα λίγα τρόφιμα;
Λίγα τρόφιμα! Αυτά έφταναν ως την Πεντηκοστή και παραπέρα ακόμη. Ούτε πρόσφορα έλειπαν για την Θεία Λειτουργία από την ανέλπιστη δωρεά.
- Πολύ μεγάλη η ελπίδα! έλεγαν μεταξύ τους οι καλόγεροι του Οσίου Θεοδοσίου κι ευλαβούνταν τον Άγιο Γέροντά τους που τον στόλιζε κι αυτή η αρετή.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές απο την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.115-116)

«Μα επειδή είσαι χλιαρός, και δεν είσαι ούτε ζεστός ούτε κρύος, θα σε ξεράσω από το στόμα μου» (Αποκάλυψη 3:16)

Εκκλησίες και πιτσαρίες!

    Στην Ευρώπη οι χριστιανικοί ναοί αλλάζουν… χρήση για να σωθούν τα κτίρια! Έτσι, ένα παρεκκλήσι Μεθοδιστών στην Αγγλία μετατρέπεται σε μουσουλμανικό ναό. Ταιριαστό, θα πει κανείς… Εκτός από τα τζαμιά, όμως, πολλοί χριστιανικοί ναοί γίνονται καφετέριες, αίθουσες συναυλιών, αποθήκες, μοντέρνα διαμερίσματα. Ένας πρώην ναός στο Μπρίστολ της Αγγλίας χρησιμοποιείται για σχολή κλόουν του τσίρκου. Στο Άμστερνταμ μια παλιά εκκλησία έγινε κλαμπ για συναυλίες ροκ. Οι γλεντζέδες της Ρώμης μπορούν ν’ απολαύσουν καλό φαγητό σ’ ένα εστιατόριο που παλιά ήταν μεσαιωνική εκκλησία.
    Όταν οι πρώτοι χριστιανοί διάβαζαν στην Αποκάλυψη του Ιωάννη ότι ο Θεός θα τους κάνει εμετό, επειδή ήταν χλιαροί, ίσως να μην καταλάβαιναν το μέγεθος της τραγωδίας. Το καταλαβαίνουμε, όμως σήμερα. Κι όλα αυτά γιατί… βαρεθήκαμε να λατρεύουμε τον αληθινό Θεό και στραφήκαμε στους δικούς μας μικρούς θεούς: στα δόγματά μας, στα υπάρχοντά μας, στις δραστηριότητές μας ακόμη και για τον Κύριο. Πάψαμε όμως να λατρεύουμε τον αληθινό Θεό. Και γίναμε πιτσαρίες…
(Χ.Ι.ΝΤ.)

Αποστάγματα σοφίας

- Πολλοί άνθρωποι δεν εκκλησιάζονται, όχι γιατί ζουν μακριά από την εκκλησία, αλλά γιατί ζουν μακριά από το Θεό.
- Ο Θεός δεν υπόσχεται εύκολη αλλά ασφαλή πορεία.
- Την ασφάλεια δεν την προσφέρει η απουσία κινδύνων, αλλά η παρουσία του Θεού.
- Αν κατορθώσεις να κυριαρχείς στον εσωτερικό σου κόσμο, εύκολα θα μπορείς να νικάς τις εξωτερικές επιθέσεις. Τότε θα μπορείς να αποφεύγεις τα καταχθόνια και να προσκολληθείς στα αιώνια.
- Ο σκοπός της προσευχής δεν είναι να πληροφορήσουμε το Θεό για τις ανάγκες μας (αυτές τις ξέρει), αλλά να Τον προσκαλέσουμε να κυβερνήσει τη ζωή μας.
- Η πραγματική προσευχή είναι τρόπος ζωής, όχι απλά ένα μέσο αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων.
- Η έλλειψη γνώσεων είναι πρόβλημα μικρότερο από την έλλειψη αισθημάτων.
- Αν δεν μπορείς να είσαι ευγνώμων για όσα σου συνέβησαν, να είσαι ευγνώμων για όσα δε σου συνέβησαν.
- Ανάμεσα στην ταπεινή και συντετριμμένη καρδιά και στο μεγαλείο του ουρανού δεν υπάρχουν φράγματα. Το μόνο που χρειάζεται είναι η προσευχή.
- Ο καλός λόγος μπορεί να είναι σύντομος και εύκολος να ειπωθεί, αλλά η ηχώ του είναι πραγματικά ατέλειωτη.
- Είναι δυνατόν να είναι κανείς τόσο απασχολημένος με το έργο του Θεού, ώστε να μην του μένει καιρός να Τον αγαπά.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

147. Η Θεία Λειτουργία είναι η πανδαισία, το στρωμένο τραπέζι της αγάπης του Θεού. Γύρω από το άγιο δισκάριο, όπου βρίσκεται ο Αμνός του θεού, είναι συναγμένοι όλοι την ίδια ώρα: οι ζώντες και οι μεταστάντες, οι Άγιοι και οι αμαρτωλοί, η θριαμβεύουσα (ουράνιος) Εκκλησία και η στρατευομένη (επί της γης ακόμη αγωνιζομένη) Εκκλησία.

148. Η Εκκλησία, κατέχοντας τον Χριστό, είναι η αιωνία αλήθεια. Κινείται και ενισχύεται από το Πνεύμα της αληθείας: «Ἰδοὺ ἐγὼ μεθ' ὑμῶν εἰμι πάσας. τὰς ἡμέρας, ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Ματθ. κη’ 20). «Τοῦ σώματος αυτού, ὁ ἐστιν ἡ ἐκκλησία» (Κολ.α’ 24), λέγει ο Απόστολος.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 80)

145. Αν έχης τον Χριστό μέσα σου, με τη συχνή θεία κοινωνία, είναι επόμενο να του μοιάζης σε όλα. Θα είσαι ταπεινός, πράος, μακρόθυμος, πλημμυρισμένος από αγάπη, ελεύθερος από τα γήϊνα θέλγητρα, με την καρδιά στραμμένη προς τα άνω, υπάκουος, συνετός. Το Πνεύμα του θα σε ηνιοχή. Θα είσαι μακριά από την υπερηφάνεια, την αδημονία, τη φιλαργυρία, την υλοφροσύνη.

146. Κατά την προσευχή, πρέπει να είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι κάθε τι που λέμε ή σκεπτόμαστε θα εκπληρωθή. Είναι τόσο εύκολο στον Κύριο να πραγματοποιήση τα αιτήματά μας, να κάμη το κάθε τι σύμφωνα με τα λόγια μας. Αυτή η πεποίθησις είναι κάτι το ομαλό και το αβίαστο για τον αληθινό πιστό, όπως και η ίδια του η αναπνοή, η ίδια του η όρασις, η ίδια του η ακοή. Άπειρες φορές το έχει διαπιστώσει αυτό από την πείρα του. Έχει διαπιστώσει, ότι, συχνά, δεν μεσολαβεί χρονικό διάστημα ανάμεσα στα ρήματα του ψαλμικού στίχου: «Φωνή μου προς Κύριον εκέκραξα και επήκουσέ μου» (Ψαλμ. γ’ 5). Δέξου αυτή τη βεβαιότητα με την ίδια ευκολία που αναπνέεις.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 79-80)

"Άφησε την αρρώστια σου ανυστερόβουλα στο Θεό"

Σε μία άλλη συνάντησή μας, με βοήθησε να τον καταλάβω λίγο,
μ' αυτά τα λόγια του: "Όταν είσαι άρρωστος, ξέρεις τί πρέπει να κάνεις;
Να παρακαλάς το Θεό να συγχωρήσει τις αμαρτίες σου.
Κι ο Θεός, επειδή θα τον παρακαλάς πονεμένος και ταπεινωμένος, θα σου συγχωρήσει τις αμαρτίες
και θα σε κάνει καλά και στο σώμα. Αλλά πρόσεξε: Να μην προσεύχεσαι με υστεροβουλία, να μη λες,
"Θέε μου, συγχώρησε τις αμαρτίες μου", και το μυαλό σου να είναι προσκολλημένο στη σωματική σου ασθένεια.
Μια τέτοια προσευχή δε θα έχει αποτέλεσμα.
Εσύ, όταν προσεύχεσαι, να ξεχνάς τη σωματική σου αρρώστια, να την αποδέχεσαι σαν κανόνα,
σαν επιτίμιο, για την άφεση των αμαρτιών σου. Για τα παραπέρα μην ανησυχείς, άφησε τα στο Θεό κι ο Θεός ξέρει τη δουλειά Του".
Με τα απλά αυτά τα λόγια του, ο Γέροντας μου εξηγούσε, ότι η ασθένεια του σώματός μου οφείλεται στην ασθένεια της ψυχής, δηλαδή στις αμαρτίες μου, και ότι η συγχώρηση των αμαρτιών από το Θεό, μέσω της ταπεινής προσευχής,
φέρνει την ίαση της ψυχής και εν καιρώ, που ο Θεός θα κρίνει, και την ίαση του σώματος.
Μου εφιστούσε όμως την προσοχή στο άδολο της προσευχής, με την οποία πρέπει να ζητώ μόνο άφεση αμαρτιών,
αφού το παν για τη θεραπεία της ασθενείας είναι η εξάλειψη της αιτίας της.
Αντίθετα, στην υστερόβουλη προσευχή, όπου ο ασθενής χρησιμοποιεί το αίτημα της συγχωρήσεως των αμαρτιών του
σαν πρόσχημα για την επιτυχία της σωματικής μόνο θεραπείας του, ακυρώνονται τα αναμενόμενα αποτελέσματά της,
εξ' αιτίας της ιδιοτέλειας του ασθενούς.
Κατά τη θέση του Γέροντος, ο Χριστός, ανταποκρινόμενος στην ταπεινή παράκληση του ασθενούς για άφεση των αμαρτιών του
και στην ανυστερόβουλη πίστη του στο μέγα έλεός Του, πραγματοποιεί αρχικά το δυσκολότερο και προχωρεί μετά,
κατά το χρόνο που Εκείνος θα επιλέξει, στο ευκολότερο.
Θεραπεύει πρώτα τη ρίζα, την αρρώστια της ψυχής, την αμαρτία, κι έπειτα τους κλάδους, την αρρώστια του σώματος.
[Γ 153-7

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, σελ.104-105)

ο Θεός
Έχεις προστάτη τον αθάνατο, που πιο πολύ σε αγαπά.
Aν αγαπάς περισσότερο τον Θεό, να μη πενθείς.
Διότι εκείνος, τον οποίο περισσότερο αγαπάς, είναι αθάνατος.
Και δεν αφήνει να νιώσεις την απουσία του ανθρώπου σου,
που φυσικά λιγότερο απ’ Εκείνον αγαπάς.
Ε.Π.Ε. 22,476

λες και θα ζήσουμε εδώ αθάνατοι!
«Ως αθάνατοι ενταύθα ζώμεν, τρυφώντες και σπαταλώντες».
Ε.Π.Ε. 23,398

ζούμε σαν αθάνατοι στη γη!
Βλέπουμε συνεχώς τις απότομες μεταβολές και τις μεταπτώσεις,
αλλ’ ούτε έτσι διδασκόμαστε. Γι’ αυτό συμβαίνουν θάνατοι συχνοί και πρόωροι,
αλλ’ εμείς σκεπτόμαστε σαν να ‘μαστε αθάνατοι στη γη,
σαν να μη πρόκειται να πεθάνουμε ποτέ.
Γι’ αυτό κι όλο αρπάζουμε, και γινόμαστε πλεονέκτες,
σαν να μη πρόκειται να δώσουμε ποτέ λόγο.
Γι’ αυτό κι όλο χτίζουμε, σαν να πρόκειται να μείνουμε πάντοτε εδώ.
Ε.Π.Ε. 24,506

αρχιερέας ο Χριστός
Ένας είναι ο Χριστός.
Δεν θα ήταν ένας, αν δεν ήταν αθάνατος.
Όπως υπήρχαν πολλοί ιερείς, επειδή ήσαν θνητοί,
έτσι ένας είναι ο Χριστός ως αρχιερέας, επειδή είναι αθάνατος.
Ε.Π.Ε. 24,524

στη γη!
Τι τα λέω όλα αυτά, σαν να φλυαρώ μπροστά σε ανθρώπους,
που δεν δέχονται να περιφρονήσουν ούτε τα χρήματα;
Νομίζουν πως θα ‘ναι αθάνατοι στη γη.
Κι αν κάποτε ελάχιστα δώσουν, νομίζουν, ότι το παν κατώρθωσαν.
Ε.Π.Ε. 25,256

με το θάνατο του
Από δούλοι του θανάτου γίναμε αθάνατοι.
Από πεσμένοι, αναστηθήκαμε.
Από ηττημένοι γίναμε νικητές.
Ε.Π.Ε. 36,76

Αθεΐα
πρακτική
Δεν εκφέρει ο διάβολος αμέσως την κατάλυση της πίστεως.
Πάει γύρω γύρω, σπέρνει κρυφά το δηλητήριο των δυσσεβών δογμάτων,
αφήνει να νομίζουν πώς πιστεύουν, αλλά στην πραγματικότητα εκριζώνει την πίστη τελείως.
Καταλύει τις αλήθειες της πίστεως, διαβάλλοντας τα μέγιστα τον Θεό σ’ εκείνους,
που πείθονται σ’ αυτόν.
Ε.Π.Ε. 34,560

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 109-110)

Ανυπακοή σε βλάσφημο 

Διηγήθηκε ο Γέροντας ένα περιστατικό που συνέβη λίγο καιρό πριν απολυθή: «Γυρίζαμε από την Φλώρινα, αφού είχε τελειώσει ο πόλεμος. Στον δρόμο της επιστροφής άκουσα τον Λοχαγό να βρίζη τα θεία. Τον πλησίασα και του είπα: "Από αυτή την στιγμή αρνούμαι να εκτελέσω οποιαδήποτε διαταγή σας, διότι βρίζοντας τα θεία προσβάλατε και την πίστη μου και τον όρκο μου (Πατρίδα-θρησκεία-οικογένειαα)". Ακούγοντας αυτά προσβλήθηκε και με απεκάλεσε αυθάδη. Όταν αργότερα μου είπε: "Σε διατάσσω", απάντησα: "Σας το δήλωσα πριν από λίγο ότι στο εξής δεν θα εκτελώ διαταγές σας". Ο Αξιωματικός τότε μου είπε: "Ας θεωρήσουμε το θέμα λήξαν".

»Όταν φθάσαμε στο στρατόπεδο, πήγα χωρίς καθυστέρηση και ανέφερα όσα συνέβησαν στον Διοικητή. Εκείνος μου είπε ότι η άρνηση να εκτελώ διαταγή ανωτέρου συνεπάγεται στρατοδικείο. Ξαναδήλωσα ότι δεν πρόκειται να εκτελέσω διαταγές του Λοχαγού, διότι είναι επίορκος, επειδή βρίζει τον Θεό, στον οποίο και οι δυό ωρκιστήκαμε. Και είπα με αγανάκτηση: "Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις"» (Πραξ. ε΄, 29).

Ο Αρσένιος, αφού υπηρέτησε την Πατρίδα, στις 21 Μαρτίου του 1950 πήρε το απολυτήριο του Στρατού από την Μακρακώμη Λαμίας.

Όταν αποχαιρετούσε τον φίλο του κ. Παντελή, εκείνος τον προσκάλεσε να εγκατασταθούν στην Κέρκυρα μαζί, να φτιάξουν από ένα σπίτι και να κάνουν οικογένεια. Ο Αρσένιος αρνήθηκε λέγοντας ότι θα γίνει καλόγηρος.

Τελείωσε την στρατιωτική του θητεία και τώρα επιθυμούσε μια άλλη στρατεία, την κατάταξή του στο μοναχικό τάγμα, για να υπηρετή τον επουράνιο Βασιλέα.

(Βίος Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου, ιερομ. Ισαάκ, σελ. 74-75)

"Στον δρόμο του σταυρού μου"  

Βοήθησέ με, Δέσποτα Κύριε,
να βαδίσω κι εγώ τον δρόμο του σταυρού,
διότι πλατειά ήταν η οδός της ζωής
που εβάδιζα μέχρι τώρα.
Όταν από το βάρος του σταυρού
θ’ αδυνατήση ο τράχηλός μου,
τότε στείλε μου ένα βοηθό,
όπως κάποτε τον Κυρηναίο.
Στο τέλος μου, Δέσποτα,
όταν τα βάσανα θα’ ναι πιο πολλά,
ποθώ ν’ ακούσω κι εγώ την υπόσχεσι
που έδωσες τότε στον ληστή.
Να έχω και ‘γω μια παρηγοριά,
μερίδιο στον «Δείπνο» Σου να λάβω
όπως ήσουν στην Σταύρωσι
με τον Πατέρα εν τη δόξη Αυτού.
Όπως είδες τότε την Μητέρα
κοντά στον σταυρό Σου ισταμένη,
έτσι κι εγώ να ‘χω δίπλα μου
τον άγιο φύλακά μου.
Με το χωρισμό του σώματος
δέξαι το ταλαίπωρο πνεύμα μου
μήπως τυχόν εμποδισθή
από τα αόρατα τελώνια.
Μετά στο Δικαστήριο πηγαίνοντας
να είσαι πολυέλεος, Κύριε,
και μη με τιμωρήσης τότε
με τις φλόγες των αιωνίων βασάνων!

Αγίου Ιωάννου του νέου Χοζεβίτου

("Ο βίος του Αγ. Ιωάννου του νέου Χοζεβίτου", Αρχιμ. Κωνσταντίνου, σελ. 125-126)

Η αγάπη μεταξύ των αδελφών

Οι γονείς πρέπει να καλλιεργούν την αγάπη μεταξύ των παιδιών
καί, όταν θέλουν να ενισχύσουν το πιο αδύνατο, να προετοιμάζουν το έδαφος
παίρνοντας την συγκατάθεση του δυνατώτερου αδελφού.
Να τον βοηθήσουν δηλαδή να καταλάβη ότι πράγματι το άλλο παιδί έχει ανάγκη.
Η δικαιοσύνη είναι του Θεού και πρέπει να απονέμεται και στον μεγάλο και στον μικρό εξίσου.
Στον μεγάλο με σεβασμό, στον μικρό με αγάπη, χωρίς να βλαφθή.
Αυτό το αναφέρει και το Δευτερονόμιο.
Αν λ.χ. φταίη ο μεγάλος, θα δικαιώσουμε τον μικρό, χωρίς να θίξουμε τον μεγάλο μπροστά στον μικρό,
αλλά θα συζητήσουμε μαζί του ιδιαίτερα, ώστε να του δώσουμε να καταλάβη το σφάλμα του.
-Γέροντα, η ζήλεια που παρουσιάζεται συνήθως στα μεγαλύτερα αδέλφια προς τα μικρότερα πώς αντιμετωπίζεται;
-Η ζήλεια είναι πάθος. Όταν όμως ένα παιδάκι είναι τριών ετών και η μάνα του θηλάζη το νεογέννητο αδελφάκι του,
είναι κάπως δικαιολογημένο να το ζηλεύη, γιατί πριν από λίγο καιρό θήλαζε και αυτό.
Τώρα βλέπει το αδελφάκι του στην αγκαλιά της μάνας του,
και λέει: «Μέχρι χθές η μαμά μου με είχε στην αγκαλιά της, τώρα με έβαλε στην άκρη!».
Και αν έχη και γιαγιά, κάτι γίνεται. Όταν όμως γίνη τεσσάρων ετών, πρέπει να ζηλεύη λιγώτερο.
Όταν γίνη έξι, πρέπει να του πη η μητέρα του: «Ολόκληρο παιδί είσαι τώρα.
Ποιά μητέρα κρατάει στην αγκαλιά της ένα τόσο μεγάλο παιδί;».
Αν το βοηθήση να το αντιμετωπίση έτσι, τότε θα θυμάται την μάνα του, μόνον όταν υπάρχη λόγος.
Αν θέλη να κρατάη την μάνα του συνέχεια από το φουστάνι, αυτό είναι κάτι αρρωστημένο.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 102-103)