Δεν υπάρχει ανώτερο πράγμα απ’ αυτό που λέγεται μετάνοια και εξομολόγηση. Αυτό το μυστήριο είναι η προσφορά της αγάπης του Θεού στον άνθρωπο. Μ’ αυτό τον τέλειο τρόπο απαλλάσσεται ο άνθρωπος απ’ το κακό. Πηγαίνουμε, εξομολογούμαστε, αισθανόμαστε τη συνδιαλλαγή μετά του Θεού, έρχεται η χαρά μέσα μας, φεύγει η ενοχή. Στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει αδιέξοδο. Δεν υπάρχει αδιέξοδο, γιατί υπάρχει ο εξομολόγος, που έχει την χάρη να συγχωρεί. Μεγάλο πράγμα ο πνευματικός!

Εγώ από μικρός το είχα – και τώρα ακόμη. Όταν συνέβαινε να αμαρτήσω, το εξομολογιόμουνα και μου έφευγαν όλα. Πετούσα απ’ τη χαρά μου. Είμαι αμαρτωλός, αδύνατος· καταφεύγω στην ευσπλαχνία του Θεού, σώζομαι, γαληνεύω, τα ξεχνάω όλα. Κάθε μέρα σκέπτομαι ότι αμαρτάνω, αλλά επιθυμώ ό,τι μου συμβαίνει να το κάνω προσευχή και να μην το κλείνω μέσα μου.

Η αμαρτία κάνει τον άνθρωπο πολύ μπερδεμένο ψυχικά. Το μπέρδεμα δεν φεύγει με τίποτα. Μόνο με το φως του Χριστού γίνεται το ξεμπέρδεμα. Την πρώτη κίνηση την κάνει ο Χριστός. «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες…». Μετά εμείς οι άνθρωποι αποδεχόμαστε αυτό το φως με την αγαθή μας προαίρεση, που την εκφράζουμε με την αγάπη μας απέναντί Του, με την προσευχή, με τα μυστήρια.

Για να μετανοήσει η ψυχή, πρέπει να ξυπνήσει. Εκεί, στο ξύπνημα αυτό, γίνεται το θαύμα της μετανοίας. Κι εδώ βρίσκεται η προαίρεση του ανθρώπου. Το ξύπνημα, όμως, δεν έγκειται μόνο στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος μόνος δεν μπορεί. Επεμβαίνει ο Θεός. Τότε έρχεται η θεία χάρις. Χωρίς τη χάρη δεν μπορεί να μετανοήσει ο άνθρωπος. Η αγάπη του Θεού θα κάνει το παν. Μπορεί να μεταχειρισθεί κάτι -μία ασθένεια ή κάτι άλλο, εξαρτάται- για να φέρει τον άνθρωπο σε μετάνοια. Άρα η μετάνοια δια της θείας χάριτος κατορθούται. Απλά και απαλά εμείς θα κάνουμε μία κίνηση προς τον Θεό κι από κει και πέρα έρχεται η χάρις.

Μπορεί να μου πείτε: «Τότε με την χάρη γίνονται όλα». Αυτό είναι ένα λεπτό σημείο. Γίνεται κι εδώ εκείνο ακριβώς που λέω. Δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε τον Θεό, αν ο Θεός δεν μας αγαπήσει. Ο Απόστολος Παύλος το λέγει πολύ ωραία: «Νῦν δὲ γνόντες Θεόν, μᾶλλον δὲ γνωσθέντες ὑπὸ Θεοῦ…». Το ίδιο συμβαίνει και με τη μετάνοια. Δεν μπορούμε να μετανοήσουμε, αν ο Κύριος δεν μας δώσει μετάνοια. Και αυτό ισχύει για τα πάντα. Δηλαδή ισχύει το Γραφικό: «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν». Αν δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για να εγκύψει μέσα μας ο Χριστός, μετάνοια δεν έρχεται. Οι προϋποθέσεις είναι η ταπείνωση, η αγάπη, η προσευχή, οι μετάνοιες, ο κόπος για τον Χριστό. Αν δεν είναι το συναίσθημα αγνό, αν δεν υπάρχει απλότητα, αν η ψυχή έχει ιδιοτέλεια, δεν έρχεται η θεία χάρις. Συμβαίνει τότε να πηγαίνουμε να εξομολογούμαστε, αλλά να μην αισθανόμαστε ανακούφιση.

Η μετάνοια είναι πολύ λεπτό πράγμα. Η μετάνοια η αληθινή θα φέρει τον αγιασμό. Η μετάνοια μας αγιάζει.

(Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, "Βίος και λόγοι", 3η έκδ., Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής – Χρυσοπηγής, Χανιά, 2003)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 25-27. Υποχρεώσεις των μαθητών του Χριστού.
14.25 Συνεπορεύοντο(1) δὲ αὐτῷ ὄχλοι πολλοί(2),
καὶ στραφεὶς εἶπεν πρὸς αὐτούς,
25 Μαζί με τον Ιησού βάδιζε πολύς λαός, κι εκείνος
στράφηκε και τους είπε:
(1) Η προς την Ιερουσαλήμ πορεία εξακολουθεί,
αλλά δεν καθορίζεται εδώ το σημείο και ο τόπος του ταξιδιού.
(2) Πολύ πλήθος ακολουθεί τον Ιησού και όλοι αυτοί είναι
διατεθειμένοι να πιστέψουν ότι ο Ιησούς είναι
ο Μεσσίας και ότι επίκειται η εγκαθίδρυση της βασιλείας του.
Παραμένουν λοιπόν κοντά του για να μη χάσουν
τις αναμενόμενες ευλογίες και τιμές τις οποίες
ο Μεσσίας θα έδινε πλούσια στους ακολούθους του (p).
Ο Ιησούς αντιλαμβάνεται την παρανόηση και πλάνη
του πλήθους και διαφωτίζοντας αυτό, σχεδόν λέει σε αυτούς:
Ανεβαίνετε μαζί μου στα Ιεροσόλυμα σαν σε κάποιο πανηγύρι.
Μάθετε όμως καλά, τι σημαίνει να είναι κάποιος πραγματικός
ακόλουθός μου. Πρέπει κάποιος να απαρνηθεί ό,τι αγαπημένο,
ακόμη και την ίδια του τη ζωή για να γίνει αληθινός μαθητής μου (g).

Να μην πιάνουμε κουβέντα με τον διάβολο
-Γέροντα, ενώ αισθάνομαι την ανάγκη επικοινωνίας με τον Θεό,
δεν μπορώ να προσευχηθώ.
-Αν νιώθεις την ανάγκη να επικοινωνήσεις με τον Θεό,
δεν καταλαβαίνω γιατί να μην μπορής να προσευχηθής.
Ίσως να είναι και του πειρασμού. Ο πειρασμός πάντοτε βάζει
τρικλοποδιές, για να μην μπόρεση να προσευχηθή ο άνθρωπος.
-Γέροντα την ώρα της προσευχής με απασχολούν διάφορες δουλειές.
-Να λες: «Αυτό θα το σκεφτώ αργότερα...» και να συνεχίζεις να προσεύχεσαι.
-Πιο πολύ, Γέροντα, στενοχωριέμαι, επειδή τις περισσότερες
φορές είναι επουσιώδη πράγματα.
-Γι’ αυτό ακριβώς να τα αφήνεις για αργότερα, γιατί,
αν διακόπτεις την προσευχή και ασχολείσαι με αυτά, ο πειρασμός
θα αφήσει τα επουσιώδη και θα σου φέρη ουσιώδη, για να σταματήσεις
τελείως την προσευχή. Πρέπει να βάζουμε τον εαυτό μας στην θέση του.
Γιατί ξέρεις τι κάνει το ταγκαλάκι; Στους κοσμικούς φέρνει
βρώμικες σκέψεις και το καταλαβαίνουν αμέσως.
Στους πνευματικούς όμως ανθρώπους φέρνει διάφορα μπανταλά και δεν
το καταλαβαίνουν. Αυτό είναι πιο επικίνδυνο, γιατί νομίζουν
ότι πάνε καλά, επειδή δεν έχουν βρώμικους λογισμούς, κι έτσι
ούτε ταπεινώνονται, αλλά και ο νους τους γυρνά δεξιά και αριστερά
και η καρδιά τους μένει πέτρα.
-Μερικές φορές, Γέροντα, την ώρα της προσευχής μου έρχεται
μια ιδέα βρίσκω μια λύση για ένα θέμα, η οποία μετά αποδεικνύεται εσφαλμένη.
Ο διάβολος είναι πονηρός. Ξέρει ότι, αν την ώρα της προσευχής
σου φέρει βρώμικο λογισμό, θα τον τινάξεις πέρα. Γι’ αυτό σου δίνει
λύσεις σε κάποιο πρόβλημά σου, οπότε λες: «Αφού την ώρα της προσευχής
το σκέφθηκα, άρα είναι έμπνευση!». Αν ήθελε ο διάβολος το καλό σου,
άλλες ώρες θα σου τα έφερνε αυτά στον νου, όχι την ώρα της προσευχής.
Μπαίνει όμως «ενδιάμεσος» και πιάνει μαζί σου την κουβεντούλα!
Γι’ αυτό να μη δίνεις καθόλου σημασία. «Σ’ ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σου,
να του λες, αλλά να μου λείπει!». Πάει, βλέπεις, με πονηριά να
ξεγελάση τον πνευματικό άνθρωπο με πνευματικές σκέψεις,
οπότε η προσευχή αυτού, όπως λέει ο Δαβίδ, γενέσθω εις αμαρτίαν».
-Γέροντα, την ώρα της προσευχής έρχονται στον νου μου άσχημοι
λογισμοί ή άσχημες εικόνες.
-Αυτό είναι έργο του διαβόλου, για να σε συγχύζει.
Ιδίως όταν είσαι κουρασμένη σωματικά, και περισσότερο όταν σού λείπει
ύπνος, βρίσκει το ταγκαλάκι κάποια στιγμή πού είσαι μεταξύ ύπνου
και εγρηγόρσεως και σου παρουσιάζει άσχημες εικόνες, για να σου πη
μετά ότι είναι δικές σου και να σε ρίξει σε απελπισία.
Μη δίνης σημασία. Να λες το «Κύριε ελέησον» και να σκέφτεσαι τον Χριστό,
την Παναγία, τους Αγγέλους, για να συγκεντρώνεσαι στην προσευχή.
Έτσι θα κάνεις αντιπερισπασμό στον διάβολο.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.61-63)

«…να μη ζείτε πια όπως ζουν οι υπόλοιποι εθνικοί, κινούμενοι από τους μάταιους λογισμούς τους» (Εφεσίους 4:17)

Οι πολλοί μεγάλοι στην ηλικία θα θυμούνται ένα αεροπορικό ατύχημα που συνέβη πριν πολλά χρόνια στην Κοπεγχάγη. Πάνω στο αεροπλάνο εκείνο επέβαινε μια διάσημη Αμερικανίδα τραγουδίστρια, που είχε δώσει μια σειρά ρεσιτάλ εκεί. Πριν επιβιβαστεί στο αεροπλάνο που θα τη μετέφερε σε άλλο μέρος και σε άλλες επιτυχίες, είχε δηλώσει: «Είναι θαυμάσιο να τραγουδά κανείς. Το τραγούδι είναι η ζωή μου, Γι’ αυτό ζω»! Τη βρήκε όμως ο θάνατος και η ζωή και το τραγούδι της πήραν τέλος, όπως τελειώνουν όλα πάνω εδώ στη γη. Ένα πράγμα μόνο δεν τελειώνει και γι’ αυτό αξίζει πραγματικά να ζει κανείς. Αν η ζωή σου είναι ο Χριστός, αν ζεις για το Χριστό, όχι μόνο στη γη θα είναι η ζωή σου ευτυχισμένη, αλλά θα συνεχίσει στη δική Του αιώνια παρουσία. Μόνο τότε θα μπορείς να λες μαζί με τον απ. Παύλο: «ζωή για μένα είναι ο Χριστός και ο θάνατος κέρδος» (Φιλ. 1:21).

«Η γλώσσα των σοφών κάνει τη γνώση ελκυστική» (Παροιμίες 15:2)

- Η τεμπελιά και η δυστυχία είναι μόνιμες φίλες.
- Εκείνος που βάζει τις δυνατότητές του πάνω από τις ηθικές αρχές σύντομα χάνει και τις δύο.
- Δεν μπορείς να ελέγξεις τις περιστάσεις της ζωής, αλλά μπορείς να ελέγξεις τον τρόπο αντιμετώπισής τους.
- Υπάρχουν πολύ πιο ευχάριστα πράγματα από το να κριτικάρεις τους άλλους.
- Ο άνθρωπος που περπατάει με το Θεό δε θα χάσει ποτέ το δρόμο του.
- Η ζωή σου να είναι τέτοια που αν κάποιος σε κακολογήσει κανένας να μην τον πιστέψει.
- Δεν είναι ποτέ νωρίς να κάνεις ένα καλό, γιατί ποτέ δεν ξέρεις πότε θα είναι πολύ αργά να το κάνεις.
- Δεν υπάρχει ασανσέρ προς την επιτυχία. Είναι ανάγκη ν’ ανέβεις από τις σκάλες.
- Η αμαρτία σε πηγαίνει μακρύτερα απ’ ό,τι θα ήθελες να πας, σε κρατά εκεί περισσότερο απ’ ό,τι θα ήθελες να μείνεις και σου κοστίζει περισσότερο απ’ ό,τι θα ήθελες να πληρώσεις.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

537. Τι τιμή για μένα, το μηδαμινό πλάσμα, να μιλώ, με την προσευχή, σ’ Εκείνον που κρατεί στην παλάμη του τα σύμπαντα, που οι Δυνάμεις των ουρανών τον υπηρετούν με φόβο, σ’ Εκείνον που είναι η άπειρος αγάπη!

538. Η ψυχή μας φορεί τον πηλό του σώματος. Ζούμε μέσα σ΄ένα υλικό κόσμο. Έτσι, ο Κύριος μας σώζει και μες από τις υλικές μας αισθήσεις. Στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, μας προσφέρεται υπό τα είδη του άρτου και του οίνου. Στο Μυστήριο της Μετανοίας, ενεργεί μέσω του ορατού λειτουργού του, του πνευματικού μας. Στο Βάπτισμα, μέσω του νερού. Στο Χρίσμα και στο Ευχέλαιο, με το λάδι. Στον Γάμο, με τον ιερέα και τα στέφανα. Ενώνει την παρουσία του με τον ναό, με τις εικόνες, με τον Σταυρό, με το σημείο του Σταυρού, με το όνομά του, με το νερό του Αγιασμού, με τα πρόσφορα. Αλλά θα έλθη η ώρα που όλα αυτά τα υλικά μέσα δεν θα μας χρειάζωνται πλέον, γιατί τότε θα μετέχουμε «εκτυπώτερον» στον Θεό, «εν τη ανεσπέρω ημέρα της βασιλείας» του (τροπάριο της Κυριακής του Πάσχα), ενώ τώρα μετέχουμε μέσω υλικών πραγμάτων, δηλαδή εικόνων και συμβόλων.

539. Όταν προσεύχωμαι στον Θεό με ολοκάρδιο, ζώσα και ακράδαντο πίστι, είμαι κοντά όχι μόνο σ’ Αυτόν, όπως το παιδί που ζη στο ίδιο σπίτι με τον πατέρα του, αλλά και κοντά στις ουράνιες Δυνάμεις και σε όλους τους Αγίους, που μένουν στη θεία βασιλεία. Και αυτά όλα τα μακάρια όντα δεν απέχουν από μένα περισσότερο από ό,τι οι εικόνες τους που έχω ενώπιόν μου, καθώς προσεύχωμαι. Είναι πράγματι μια ευλογημένη συνήθεια να έχουμε στα σπίτια μας εικόνες του Κυρίου, της Θεομήτορος, των Αγγέλων και των Αγίων και να κάνουμε την προσευχή μας μπροστά τους. Η εγγύτης τους στην υλική όρασί μας υποδηλώνει τη μεγαλύτερη εγγύτητά τους στην πνευματική μας όρασι, που βλέπει μέσα στο φως της πίστεως. Εγγύτης. Και τι εγγύτης! «Χαρά έσται έν τω ούρανω έπί ένί άμαρτωλώ μετανοούντι» (Λουκ. ιε’ 7). Όπως και στο πατρικό σπίτι τα αδέλφια χαίρουν όταν ένας τους, που είχε απομακρυνθή και λυπήσει με την άσωτο ζωή του όλη την οικογένεια, επιστρέφη ανάμεσά τους.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 223-224)

534. «Επτάκις πεσεῖται δίκαιος» (Παροιμ. κδ’ 16) και πέφτοντας στενάζει κάθε φορά και λέγει: «Ταλαίπωρος εγώ άνθρωπος! Τις με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου τούτου; Συνήδομαι τω νόμω του Θεού κατά τον έσω άνθρωπον, βλέπω δε έτερον νόμον εν τοις μελεσι μου αντιστρατευόμενον τω νόμω του νοός μου και αιχμαλωτίζοντά με εν τω νόμω της αμαρτίας», αλλά θα έλθη η ημέρα που θα «καταργηθή το σώμα της αμαρτίας» (Ρωμ. στ’ 6, ζ’ 23-25) και το θέλημα του Θεού μόνο θα κατοική στην ψυχή μας.

535. Ο άνθρωπος λαχταρά μία μόνιμο, αληθινή χαρά, αλλά δεν τη βρίσκει. Οι χαρές που του προσφέρει ο κόσμος, είναι ψευδείς, μάταιες, συντόμου διαρκείας. Αν όμως περπατή κανείς αξίως της χριστιανικής κλήσεως, θα βρη χαρά που ποθεί η ψυχή του, τη χαρά για την οποία πλάσθηκε.

536. Όταν ακούμε άσχημα λόγια από το στόμα κάποιου, τον συγκρίνουμε μέσα μας με τον εαυτό μας και συλλογιζόμαστε: «Δεν είμαι σαν αυτόν. Είμαι καλύτερός του». Έτσι κρίνοντας τον, κολακευόμασστε ότι είμαστε ανώτεροί του. Αυτό όμως είναι εωσφορική υπερηφάνεια. Είναι δείγμα σαρκικού φρονήματος. Μακριά μας τέτοιοι λογισμοί! Πρέπει να θεωρώ τον εαυτό μου σαν τον χειρότερο απ’ όλους τους ανθρώπους. Να στενάζω και να λέγω μέσα μου: «Είμαι χειρότερος, απείρως χειρότερος από τον πλησίον μου».

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 222-223)

Ανέβηκαν πρόσφατα (17/2/22 & 15/3/22) στο youtube δύο βίντεο που αναφέρονται στην τελετή του Αγίου Φωτός. Ο δημοσιογράφος έχει ήδη εκδώσει και βιβλίο για το εν λόγω θέμα από το 2019. Επειδή με τα βίντεο θα προκληθεί δικαιολογημένος θόρυβος, θα είχα να πω κάποιες ταπεινές σκέψεις απευθυνόμενος σε όσους ζητούν Πνευματική καθοδήγηση από τον γράφοντα. Δεν εκφράζω καμία θέση επίσημη της Εκκλησίας. Μόνο τη δική μου.

Η μαρτυρία του Σκευοφύλακα Επισκόπου από τη συνέντευξη, η οποία δόθηκε το 2018, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί εύκολα παρά μόνο από κάποιον προκατειλημμένο· εκτός και αν αποδειχτεί ότι ο Επίσκοπος αυτός στα εν λόγω βίντεο δεν λέει την αλήθεια [δεν έχει πάντως διαψευστεί επισήμως, όσο γνωρίζουμε, από το 2018]. Σε αυτή την περίπτωση, όλα τα παρακάτω γραφόμενα είναι άκυρα και τα παίρνει πίσω ο γράφων. Ταπεινά πάντως θεωρώ ότι ο Σκευοφύλακας δεν χειρίστηκε σωστά τη συνέντευξη, χρησιμοποίησε κάποιες λανθασμένες και άστοχες φράσεις και τελικά άφησε κενά σημαντικά.

Η μαρτυρία λέει ότι την ώρα που εισέρχεται ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων στον Άγιο Τάφο, είναι ήδη αναμμένα δύο καντήλια πάνω στον Τάφο. Αυτό φαίνεται και στο βίντεο (του Α΄ μέρους). Ο ίδιος ο Σκευοφύλακας, με φανερή δυσκολία ή και αμηχανία, παραδέχεται ότι τα ανάβει ο ίδιος. Άρα έχουμε, για πρώτη φορά, τόσο δημόσια μαρτυρία προσώπου όχι τρίτου, αλλά που έχει κυρίαρχο ρόλο στην Τελετή! Δεν θεωρώ ότι πρέπει να τον κατηγορήσουμε ως αναξιόπιστο, διότι έχουμε και άλλους αρχιερείς του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων οι οποίοι λένε, σε άλλα βίντεο, ότι το φως ανάβει με τρόπο φυσικό, αλλά καθαγιάζεται από την Ευχή που διαβάζει ο Πατριάρχης.

Αυτή η μαρτυρία διαφοροποιείται, δυστυχώς, σαφώς από μία ευρεία – καθολική σχεδόν – λαϊκή άποψη. Η άποψη αυτή πάντως, η λαϊκή (το ότι δηλαδή δεν υπάρχει καμία αναμμένη εστία φωτός στον Άγιο Τάφο) πρέπει να ομολογήσουμε ότι δεν αναφερόταν ποτέ στα επίσημα κείμενα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων! Ποτέ δηλαδή το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων δεν είπε ΕΠΙΣΗΜΩΣ ΨΕΜΑΤΑ, ότι «η κανδήλα είναι σβηστή», αλλά ποτέ δεν είπε ΕΠΙΣΗΜΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ότι "η κανδήλα είναι αναμμένη". Ξέραμε λοιπόν όλοι σχεδόν, δεκαετίες τώρα, ότι μέσα στον Τάφο δεν υπάρχει καμία εστία φωτός και ότι γίνεται και εξονυχιστικός έλεγχος στον Πατριάρχη πριν μπει μέσα για την αφή του φωτός. Ακόμη πάντως και αν γίνεται αυτός ο έλεγχος νωρίς το πρωί του Μ. Σαββάτου, όμως στις 12.30 μ.μ., ο Σκευοφύλακας ομολογεί ότι αυτός, ο τελευταίος που εισέρχεται, ανάβει τις 2 καντήλες, μετά σφραγίζεται ο Τάφος και ο Πατριάρχης εισερχόμενος τις βρίσκει αναμμένες. Βεβαίως ο Σκευοφύλακας δεν μπορεί να μαρτυρήσει τίποτα για τη στιγμή της αφής, αφού δεν είναι μέσα στον Τάφο εκείνη την ώρα. Δεν ξέρει, επομένως, αν ο Θεός κάνει ή όχι θαύμα στον Πατριάρχη, κάτι το οποίο ίσως ο Θεός το κάνει, ασχέτως κανδήλας. Άρα δεν μπορεί ούτε αυτός να αποκλείσει το θαύμα. Αυτό όμως, δυστυχώς, δεν το ανέφερε στη συνέντευξη…

Ας δούμε ποια θεολογική απάντηση θα μπορούσαμε να δώσουμε μετά από αυτά τα νέα δεδομένα. Ο Χριστιανός δεν έχει ανάγκη κανένα θαύμα για να πιστέψει. Η Ανάσταση του Κυρίου μας φτάνει και μας περισσεύει. Αυτήν γιορτάζουμε και εκεί πρέπει να δίνουμε όλο το βάρος και όχι σε θαύματα και τελετές. Οπότε ακόμα και αν δεν ισχύει η επικρατούσα άποψη για την θαυματουργική αφή του Φωτός, αυτό δεν μας σκανδαλίζει καθόλου, ούτε μας ταράζει! Διότι δεν στηρίζουμε εκεί κάτι. Καμία σημασία δεν έχει αν βγαίνει ή δεν βγαίνει το Άγιο Φως το Μ. Σάββατο. Πρόβλημα έχουν μόνο αυτοί που στήριξαν εκεί την πίστη τους και θέλουν να βλέπουν θαύματα.

Η «θαυματολαγνεία» και το να κυνηγάμε να δούμε θαύματα, δεν φανερώνει υγιή πίστη. Θαύματα κατά «παραγγελία» από το Θεό, προγραμματισμένα την ώρα και ημέρα που εμείς θέλουμε, δεν είναι διδασκαλία ούτε της Αγίας Γραφής ούτε των Πατέρων. Θαύμα θα κάνει ο Θεός μόνο αν και όποτε Αυτός θέλει. Άλλωστε κανείς από τους γνωστούς μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας δεν μιλά για την τελετή του Αγίου Φωτός. Πουθενά και κανείς. Άρα κακώς δόθηκε τέτοια έκταση και σημασία σε αυτήν την τελετή!

Η καθαγιαστική ευχή που διαβάζει ο Πατριάρχης, όντως δεν μιλά για θαυματουργική αποστολή του Αγίου Φωτός εξ ουρανού κλπ., αλλά υπονοεί ξεκάθαρα ότι το Φως λαμβάνεται από την ακοίμητη κανδήλα του Τάφου [«ἐκ τοῦ ἐπί τούτον τόν φωτοφόρον σου Τάφον ἐκκαιομένου φωτός εὐλαβῶς λαμβάνοντες, διαδίδομεν τοῖς πεστεύουσιν εἰς Σέ»].

Το κρίσιμο ερώτημα τώρα. Γίνεται θαύμα το Μ. Σάββατο; Έχουμε πολλές μαρτυρίες πιστών, στις οποίες δυστυχώς δεν αναφέρθηκε ο Σκευοφύλακας ενώ θα έπρεπε οπωσδήποτε να το κάνει ώστε να μην φανεί ότι αποκλείει το θαύμα. Μαρτυρίες που δηλώνουν ότι έξω από το Ιερό Κουβούκλιο, τους άναψε από μόνο του το κερί τους ή διπλανών τους και είδαν το άγιο Φως σαν ένα γαλάζιο χρώμα ή και με άλλες μορφές, το οποίο ανάβει καντήλια στο Ναό κλπ.. Αυτές τις μαρτυρίες δεν μπορούμε να τις αποκλείσουμε σε καμία περίπτωση. Έχουμε επίσης και το θαυμάσιο βιβλίο του κ. Σκαρλακίδη «Άγιο Φως», το οποίο περιέχει σπουδαία περιστατικά εμφάνισης του Αγίου Φωτός στον Πανάγιο Τάφο μέσα στην Ιστορία. Το υπερφυσικό Φως της Αναστάσεως είναι πραγματικότητα στην Εκκλησία μας και μάλιστα στα Ιερά Προσκυνήματα. Άρα μπορεί κάλλιστα ο Θεός αν θέλει να στείλει όντως το Άγιο Φως Του εκείνη την ώρα. Και το έχει κάνει. Μπορεί να το στείλει και μέσα στον Τάφο στον Πατριάρχη, ακόμη και αν είναι ήδη αναμμένες οι κανδήλες, και έξω από τον Τάφο. Μπορεί όμως και να μην το στείλει, ούτε στον Πατριάρχη (οπότε τότε εκείνος το ανάβει από την κανδήλα) ούτε σε κανέναν. Πού είναι το πρόβλημα σε αυτό; Τι μας πειράζει; Θέλουμε «σώνει και καλά» θαύμα; Το θαύμα μπορεί να γινόταν τους προηγούμενους αιώνες και να συνεχίζει να γίνεται αλλά όχι με επαναληψιμότητα κάθε χρόνο. Αυτό οδήγησε ίσως, μία δική μου εικασία, τους Πατριάρχες – κάποιας παλαιότερης εποχής – να βάζουν τις κανδήλες στο εσωτερικό του Αγίου Τάφου. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να διασφαλιστεί η έξοδος του Πατριάρχη με το Άγιο Φως ανελλιπώς κάθε χρόνο. Αυτό δεν αναιρεί το ενδεχόμενο ότι το θαύμα κάποτε μπορεί να γίνονταν ή κάποιες φορές συνεχίζει να συμβαίνει και στις ημέρες μας. Δεν θεωρώ δηλαδή ότι τόσα χρόνια όλο αυτό ήταν μόνο επινόηση της φαντασίας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και αποτελεί ένα καθολικό ψέμα.

Το όλο θέαμα βεβαίως και σκηνικό που βλέπουμε επί δεκαετίες στις οθόνες μας, οι πανηγυρισμοί, οι αλαλαγμοί, προφανώς υπονοούν ότι όλοι αυτοί χαίρονται εκεί διότι έγινε οπωσδήποτε (!) θαύμα. Ότι τα κεριά του Πατριάρχη είναι δεδομένο (!) ότι ανάβουν θαυματουργικά και όχι ότι απλώς καθαγιάζεται το φυσικό φως. Τότε θα έπρεπε να πανηγυρίζουμε και να αλαλάζουμε και όταν καθαγιάζουμε και το νερό του Αγιασμού. Άρα, μην γελιόμαστε, όλα παρουσιάζονται ως επαναλαμβανόμενο ετήσιο θαύμα! Επίσης τι νόημα έχουν το σφράγισμα του Τάφου, ο αστυνομικός που μπαίνει μέσα μαζί με τον Πατριάρχη κλπ.; Αυτά υπονοούν ότι διαφυλάσσουμε το να μην ανάψει κανείς τίποτα μέσα στον Τάφο ώστε το Φως να ανάψει με το θαύμα.

Το μεγάλο λάθος λοιπόν που έγινε είναι ότι παρουσιάστηκε και διδάχτηκε παραδοσιακά ότι τα κεριά του Πατριάρχη ανάβουν αποκλειστικά και «εξαναγκαστικά» με θαύμα. Το επόμενο τεράστιο λάθος είναι ότι, για να «στηριχτεί» αυτό το θαύμα, φτιάχτηκε ολόκληρη επιχειρηματολογία σχετικά με το ότι όλα μέσα στον Τάφο είναι σβησμένα, κάτι το οποίο δεν είναι αλήθεια, κατά την σαφή ομολογία του Σκευοφύλακα.

Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων είναι ένα μαρτυρικό Πατριαρχείο και αγωνίζεται θεοφιλώς να κρατήσει τα Ιερά προσκυνήματα σε αντίξοες συνθήκες. Όλοι το σεβόμαστε αυτό και αναγνωρίζουμε την πολύ δύσκολη θέση του. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχει σοβαρή ευθύνη ηθική για το ότι δεν φρόντισε, το ίδιο και εγκαίρως, να αποδομήσει, να αποκαθάρει αυτόν τον «μύθο», το ότι δηλαδή όλα είναι σβηστά στον Πανάγιο Τάφο, άρα μόνο θαυματουργικά θα ανάψουν τα κεριά του Πατριάρχου. Αντιθέτως, κατά την ταπεινή μας άποψη, συντηρούνταν αυτή η άποψη με μία κρυψίνοια και έναν φόβο.

Θα μπορούσε κάλλιστα να ειπωθεί επισήμως από το Πατριαρχείο το εξής: ""Η διαδικασία αφής του Αγίου Φωτός είναι η ακόλουθη: Πάνω στην πλάκα του ιερού Τάφου ανάβουν οι δύο κανδήλες από τον Σκευοφύλακα [σχόλιο δικό μου:φαντάζομαι ότι είναι και πρακτικός ο λόγος, διότι πώς αλλιώς θα βλέπει ο Πατριάρχης να διαβάσει στο ημίφως, αν δεν υπάρχει κάποια φλόγα;]· ο Πατριάρχης διαβάζει την καθαγιαστική Ευχή και αν και όταν ο Θεός κάνει το θαύμα Του και του ανάψει εκείνου τα κεριά, δεν χρειάζεται η κανδήλα· αν και όταν, όμως, ο Θεός δεν στέλνει, για λόγους που μόνο Εκείνος ξέρει, το Φως στον Πατριάρχη, τότε ο Πατριάρχης το ανάβει από την υπάρχουσα κανδήλα χωρίς κανένα θαύμα μέσα στο Κουβούκλιο! Εκτός του Ιερού Κουβουκλίου πάντως, είναι πολλά τα θαύματα του Αγίου Φωτός που έχουν βιώσει οι πιστοί"". Ούτε λοιπόν «καταναγκαστικό» και «κατά παραγγελία» θαύμα, ούτε όμως αποκλεισμός του θαύματος! Αυτό δεν θα ήταν καλό; Δεν θα έφτανε; Δεν θα τιμούσαμε και έτσι το Φως της Αναστάσεως;

Στο επιχείρημα κάποιων: «Μην πούμε την αλήθεια, μήπως σκανδαλιστεί ο κόσμος» ή «μη χαλάσουμε την πίστη του κόσμου», φράσεις που αναφέρει δυστυχώς και ο Σκευοφύλακας, απαντούμε ότι η θεολογική αλήθεια ελευθερώνει και δεν σκανδαλίζει. Αν οι κληρικοί, παντός βαθμού, κατηχούμε και διαφωτίζουμε σωστά θεολογικά το ποίμνιο περί θαυμάτων, τότε το ποίμνιο δεν σκανδαλίζεται. Σκανδαλίζονται μόνο οι θρησκόληπτοι. Τώρα όμως θα σκανδαλιστούν πάλι κάποιοι άνθρωποι με την προβληματική στάση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, γιατί δεν αποκάλυψε με σαφήνεια τα της Τελετής, έστω και αν υπήρχαν αγαθές προθέσεις. Πολλοί, φυσικά εκτός Εκκλησίας, ξέρουμε τι θα πουν: φράσεις όπως «Εμπόριο θαυμάτων…» και «όλα για τα λεφτά…». Ποιος όμως ευθύνεται για την δυσφήμιση αυτή της Εκκλησίας;…

Το άλλο επιχείρημα: «Άσε με να πιστεύω κάτι και ας είναι αυτό και ψέμα, αφού μου κάνει εμένα καλό» είναι άκρως υποτιμητικό για τη νοημοσύνη και την προσωπικότητά μας. Δεν είμαστε ανόητοι. Όχι, δεν θέλω να πιστεύω τίποτα, γενικά μιλώντας και όχι για το θέμα του αγίου Φωτός, αν δεν είναι η απόλυτη αλήθεια! Πιστεύω, προσωπικά, ότι κάποιες φορές σίγουρα έχει έλθει με θαυματουργικό τρόπο το Άγιο Φως από τον Πανάγιο Τάφο! Ο Κύριος έχει αποκαλυφθεί σε αγίους με διάφορους τρόπους, δεν μπορεί λοιπόν και να μην έχει δώσει σημάδια ύπαρξης στις ψυχές που επισκέπτονται με ευλάβεια, συγκίνηση, καθαρότητα και αγάπη τον Άγιο Του Τάφο. Δεν θεωρώ σε καμιά περίπτωση ότι αυτό είναι εγγενώς ένα διαχρονικό, στημένο ψέμα. Είμαι ωστόσο έτοιμος, άνετα, να δεχτώ και το ότι αυτό μπορεί να μην γίνεται με αυτόν τον μεθοδευμένο και τυπικό τρόπο και με τη συγκεκριμένη επαναληψιμότητα. Το θέμα δεν αφορά την πίστη αλλά τον χειρισμό του Πατριαρχείου.

Η τελετή του Αγίου Φωτός είναι θαυμάσια και συγκινητική και χωρίς θαύμα. Ας αφήσουμε το Θεό να κάνει αν θέλει Αυτός θαύμα σε όποιους θέλει. Ούτως ή άλλως και χωρίς κανένα θαύμα, το Άγιο Φως είναι καθαγιασμένο και από τον Πανάγιο Τάφο και την Ευχή την καθαγιαστική του Πατριάρχου και καλώς μεταφέρεται σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες ώστε να συνδεθούμε όλοι με το ίδιο το Φως του Τάφου.

Τέλος, αν το τυπικό της Τελετής προβλέπει ότι ο Σκευοφύλακας ανάβει την κανδήλα με τεχνητά μέσα και ίσως από την κανδήλα να ανάβει και ο Πατριάρχης, τι νόημα έχει να στηρίζουμε, όπως ίσως κάναμε, την αλήθεια της Ορθοδοξίας, απέναντι στα άλλα δόγματα, στο θαύμα του Αγίου Φωτός; Η αλήθεια της Ορθοδοξίας στηρίζεται στο ορθό δόγμα και το ορθό βίωμα των Αγίων μας!

π. Νικόλαος Πουλάδας

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι περίοδος μετανοίας, περίοδος κατά την οποία η πέτρινη καρδιά μας πρέπει, με τη χάρη του Θεού να γίνει σάρκινη, και από αναίσθητη να γίνει αισθαντική, από ψυχρή και σκληρή να γίνει ζεστή και ανοιχτή προς τους άλλους και, κυρίως, προς τον Ίδιο τον Θεό.

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι καιρός ανανέωσης, όπου καθετί -όπως γίνεται την άνοιξη- κάνει μία καινούρια αρχή· και η ανήλια ζωή μας ζωντανεύει και πάλι με όλη την ένταση την οποία ο Θεός μπορεί να δώσει σ’ εμάς τους ανθρώπους, κάνοντάς μας διά των Αχράντων Μυστηρίων και των πλούσιων δωρεών Του κοινωνούς του Αγίου Του Πνεύματος, κοινωνούς θείας φύσεως.

Είναι εποχή συμφιλίωσης και η συμφιλίωση είναι χαρά· η χαρά του Θεού και η δική μας χαρά· ένα νέο ξεκίνημα!

Σήμερα είναι η ημέρα του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος και θέλω να σας διαβάσω μερικές δικές του φράσεις, τόσο σχετικές με την ιδιαιτερότητα της περιόδου που διάγουμε·

«Η μετάνοια, δηλαδή η επιστροφή μας στον Θεό, είναι ανανέωση του βαπτίσματός μας· είναι ανανέωση της συνθήκης μας με τον Θεό, της υπόσχεσής μας να αλλάξουμε τη ζωή μας. Είναι περίοδος κατά την οποία μπορούμε να αποκτήσουμε την ταπείνωση, η οποία είναι ειρήνη· ειρήνη με τον Θεό, ειρήνη με τον εαυτό μας, ειρήνη με όλο τον κτιστό κόσμο. Η μετάνοια γεννιέται από την ελπίδα, όταν δηλαδή απορρίψουμε την απόγνωση. Και εκείνος που μετανοεί, είναι κάποιος που αξίζει την καταδίκη -ωστόσο αναχωρεί από το δικαστήριο χωρίς ντροπή, επειδή η μετάνοια είναι η ειρήνη μας με τον Θεό. Κι αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μία ζωή αντάξια, που αποξενώθηκε από τις αμαρτίες που διαπράτταμε στο παρελθόν. Μετάνοια είναι το καθάρισμα της συνειδήσεώς μας. Μετάνοια σημαίνει ολοκληρωτική απαλλαγή από τη λύπη και τον πόνο».

Κι αν αναρωτηθούμε πώς θα το πετύχουμε αυτό, πώς θα φθάσουμε εκεί, πώς μπορούμε να ανταποκριθούμε στον Θεό που μας δέχεται όπως ο Πατέρας της παραβολής δέχθηκε τον άσωτο γιό του, σ’ ένα Θεό που μας περιμένει με λαχτάρα και που ενώ Τον απορρίψαμε Εκείνος δεν απομακρύνθηκε ποτέ από κοντά μας, αξίζει να ακούσουμε αυτά τα λίγα λόγια για την προσευχή·

«Στην προσευχή μη χρησιμοποιείτε επιτηδευμένες λέξεις, διότι, συχνά το απλό και ανεπιτήδευτο ψέλλισμα των παιδιών είναι εκείνο που ευφραίνει τον ουράνιο Πατέρα μας. Όταν μιλάτε στον Θεό, μην προσπαθείτε να πείτε πολλά, διότι διαφορετικά, ο νους, αναζητώντας τις λέξεις θα χαθεί σ’ αυτές. Η μία λέξη που ψιθύριζε ο Τελώνης του έφερε το έλεος του Θεού· μία λέξη γεμάτη πίστη έσωσε τον ληστή πάνω στον Σταυρό. Η ποικιλία των λέξεων όταν προσευχόμαστε διασκορπίζει τον νου και εξάπτει τη φαντασία. Η μία λέξη που απευθύνουμε στον Θεό συμμαζεύει τον νου στην παρουσία Του. Κι αν στην προσευχή σου, αυτή η μία λέξη σε αγγίζει μέσα σου, αν τη νιώθεις βαθιά, μείνε σ’ αυτήν, μείνε, γιατί κάτι τέτοιες στιγμές ο φύλακας Αγγελός μας προσεύχεται μαζί μας, επειδή είμαστε αληθινοί με τον εαυτό μας και με τον Θεό».

Ας μην ξεχάσουμε τα λόγια αυτά του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος, ακόμη κι αν ξεχάσουμε τα δικά μου σχόλια που για ευκολία δική σας πρόσθεσα, ώστε να γίνει το κείμενο ευκολότερα κατανοητό. Ας θυμόμαστε τα λόγια του, γιατί ήταν άνθρωπος που ήξερε τι σημαίνει να στρέφεσαι στον Θεό, να μένεις στον Θεό, να είσαι η χαρά του Θεού και να ευφραίνεσαι εν Αυτώ. Μας προσφέρεται αυτή την περίοδο, καθώς ανεβαίνουμε προς τις ημέρες του Πάθους, ως παράδειγμα του τι μπορεί να κάνει η χάρη του Θεού για να μεταμορφώσει έναν απλό και συνηθισμένο άνθρωπο σε φως του κόσμου.

Ας μάθουμε απ’ αυτόν, ας ακολουθήσουμε το παράδειγμά του, ας χαρούμε βλέποντας πώς μπορεί να εργαστεί η δύναμη του Θεού μέσα στον άνθρωπο και, με πίστη, με εμπιστοσύνη, με χαρά θριαμβική αλλά και ειρηνική ας ακολουθήσουμε τη συμβουλή του, ας ακούσουμε τον Θεό να μας παρακαλεί να βρούμε τον δρόμο της ζωής και να μας λέει ότι μαζί μ’ Αυτόν και εν Αυτώ όντως θα ζήσουμε, επειδή Αυτός είναι η Αλήθεια και η οδός και η Αιώνιος Ζωή.

(Anthony Bloom, Στο φως της κρίσης του Θεού, πορεία από το τριώδιο στην ανάσταση, Εκδ. Εν Πλω)