Θωμάς
και για μια ψυχή
Όταν εσύ βλέπης το μαθητή Θωμά να μη πιστεύη, σκέψου την αγάπη του Κυρίου. Προς χάριν μιας ψυχής δείχνει τα τραύματά του. Έρχεται για να σώση και τον ένα, αν και πιο ατελής πνευματικά από τους άλλους. Ζητούσε ο Θωμάς να πιστεύση, με την πιο χονδροειδή αίσθησι. Δεν του αρκούσαν τα μάτια, να πιστεύση. Δεν είπε, «Αν δεν δω», αλλά είπε, «Αν δεν ψηλαφήσω».... Κοίτα δε και την ειλικρίνεια και φιλαλήθεια των Αποστόλων· δεν αποκρύπτουν τα ελαττώματα ούτε τα δικά τους ούτε των άλλων, αλλά τα περιγράφουν με αληθινότητα. Ξανάρχεται, λοιπόν, πάλι ο Ιησούς. Δεν περιμένει να του ζητήση ο Θωμάς. Ο ίδιος τον προλαβαίνει και εκπληρώνει ό,τι επιθυμούσε ο Θωμάς. Έδειχνε και με αυτό, ότι ήταν παρών όταν κουβέντιαζε ο Θωμάς με τους άλλους μαθητές.
Ε.Π.Ε. 14,718-720
δεν αρνείται την Ανάστασι
Οι λοιποί μαθητές καυχόνταν για όσα είδαν. Ο Θωμάς όμως, σαν να τον κατείχε διάθεσις για αντίρρησι και όχι απιστία (κάπως έτσι τοποθετείται η αμφιβολία του), και επειδή επιθυμούσε πολύ να έχη πληροφορίες, δεν είπε «Είναι αδύνατον να έγινε η ανάστασις». Προσέξτε καλά. Δεν αρνήθηκε την ανάστασι. Δεν είπε «Αδύνατον να έγινε αυτό που μου λέτε. Μου αναγγέλλετε ακατόρθωτα πράγματα». Απλώς ζήτησε πληροφορίες, λέγοντας «Αν δεν δω εγώ τα σημάδια των καρφιών......»
Ε.Π.Ε. 36,2466
και έρευνα
Όποιος ζητάει πληροφορίες, δεν είναι πιστός. Όποιος υπακούει, είναι πιστός. Δεν είναι το ίδιο να εξετάζης την πλευρά του Χριστού και τα σημάδια των καρφιών, με το να λες, «Πώς γεννήθηκε;». Δεν είναι το ίδιο. Ο μεν Θωμάς ζητούσε να δη τα σημάδια των καρφιών στο σώμα, που ήταν οπωσδήποτε ορατά και αισθητά. Ήθελε να δη πράγμα, που έγινε και που γνώριζε από πριν. Ενώ εσύ εξετάζης μάταια την αόρατη φύσι του Θεού, την ακατάληπτη ουσία Του, την άρρητη γέννησί Του, τον απερίγραπτο Πατέρα, τον ακατανόητο Υιό. Δεν κάνεις, λοιπόν, χειρότερη αμαρτία; Δεν είσαι άπιστος χειρότερος από τον άπιστο;
Ε.Π.Ε. 36,248
ο δάκτυλος του κάλαμος
Το δάκτυλο του Θωμά έγινε κάλαμος ευσεβείας, που ανατρέπει τις παγίδες των αιρετικών κλείνει τα στόματα εκείνων, που τολμούν και λένε, ότι ο Κύριος φαινομενικά πήρε ανθρώπινο σώμα και φαινομενικά πέθανε.
Ε.Π.Ε. 36.248
Θώρακας
η πίστις και η αγάπη
Άγρυπνοι και προσεκτικοί σημαίνει, το να έχουμε τον θώρακα της πίστεως και της αγάπης. Να έχουμε όχι την τυχαία πίστι, αλλ’ όπως τίποτα δεν μπορεί να διατρυπήση το θώρακα, που είναι ασφαλές τείχος στο στήθος, έτσι και συ να περιφρουρήσης την ψυχή σου με την πίστι και την αγάπη. Τότε κανένα πυρφόρο σατανικό βέλος δεν θα μπορέση να την πλήξη.
Ε.Π.Ε. 22,536
Ιακώβ
τρέμει το θάνατο
Ας δούμε και τον Ιακώβ πως φοβόταν και έτρεμε το θάνατο. Τον Ιακώβ, που ήταν άνθρωπος, και από μικρός έδειξε αποστολική ζωή. Και όμως, και αυτός, που δεν ζητούσε τίποτε παρά πάνω από τα αναγκαία, αυτός που πήρε τις ευλογίες, αυτός που ήταν φίλος του Θεού, που τόσα κατορθώματα έκανε, που επέδειξε τέτοια ευσέβεια, αυτός, υστέρα από τόσα κατορθώματα, όταν επρόκειτο να ξαναγυρίση στην πατρίδα του και να συναντηθή με τον αδελφό του Ησαύ, καταλαμβάνεται από φόβο. Φοβάται τη μνησικακία του αδελφού του Ησαύ. Νομίζει, πως θα τον περιμένη σαν θηρίο. Και γονατίζει μπροστά στον Θεό και τον παρακαλεί: «Σώσε με από τα χέρια του αδελφού μου Ησαύ. Φοβάμαι, μήπως έρθη και με φονεύση». Είδες πως και αυτός φοβόταν το θάνατο, και γι’ αυτό τρέμει και παρακαλεί τον Θεό;
Ε.Π.Ε. 37,190-192
φροντίδα για το ποίμνιο
Av ο πατριάρχης Ιακώβ, που έβοσκε ζώα και ποίμαινε άλογα πρόβατα και επρόκειτο σε άνθρωπο να λογοδητήση, περνούσε νύχτες άυπνος και υπέφερε ζέστη και κρύο, ώστε κανένα από τα πρόβατά του να μη χαθή, πολύ περισσότερο εμείς οι ποιμένες, που δεν επιστατούμε σε ζώα, αλλά φυλάμε πρόβατα πνευματικά, και που θα λογοδοτήσουμε όχι σε άνθρωπο, αλλά στον Θεό, πρέπει να κάνουμε το παν, που μπορεί να ωφελήση το ποίμνιό μας.
Ε.Π.Ε. 37,210
Ιάκωβος ο Ζεβεδαίου
αποκεφαλίζεται
Ονομάζει ο Χριστός βάπτισμα το θάνατό Του. Όπως ακριβώς συνέβη και με τον Ιάκωβο. Δεν σταυρώθηκε, αλλά αποκεφαλίστηκε. Κι έτσι δέχτηκε το βάπτισμα του Χριστού (του αίματος).
Ε.Π.Ε. 37,210

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 395-399)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.7 ἔπειτα ἑτέρῳ εἶπεν, Σὺ δὲ πόσον ὀφείλεις; ὁ δὲ εἶπεν, Ἑκατὸν κόρους(1) σίτου.
και λέγει αὐτῷ, Δέξαι σου το γράμμα καὶ γράψον ὀγδοήκοντα(2).
7 Μετά είπε στον άλλο: “εσύ πόσα χρωστάς;” “εκατό σακιά σιτάρι”,
του απαντάει εκείνος. “Πάρε το γραμμάτιο”, του λέει, “και γράψε ογδόντα”.
(1) «Κόρος είναι μέτρο με το οποίο μετράμε το στάρι» (Ζ). Το κόρος όπως
και το βάτος, είναι λέξη εβραϊκή, που δηλώνει το μέτρο των ξηρών τροφών,
που ισοδυναμούσε με 10 μεδίμνες αττικές (=οκκάδες 36)(δ). Όμως υπάρχει μεγάλη
αβεβαιότητα ως προς τα εβραϊκά μέτρα, διότι τα δεδομένα για αυτά είναι αόριστα
και όχι πάντοτε σταθερά (p).
(2) Δεν συνεχίζεται η απαρίθμηση, αλλά είναι σαφές, ότι οι δύο αυτές περιπτώσεις
δεν αποτελούν παρά μόνο 2 δείγματα της τακτικής, την οποία ο άδικος οικονόμος ακολούθησε (L).

16.8 καὶ ἐπῄνεσεν ὁ κύριος(1) τὸν οἰκονόμον τῆς ἀδικίας(2) ὅτι φρονίμως ἐποίησεν·
ὅτι(3) οἱ υἱοὶ τοῦ αἰῶνος τούτου(4) φρονιμώτεροι(5) ὑπὲρ τοὺς υἱοὺς τοῦ φωτὸς
εἰς τὴν γενεὰν(6) τὴν ἑαυτῶν εἰσιν.
8 Το αφεντικό εξέφρασε το θαυμασμό του για τον άδικο εκείνο διαχειριστή, επειδή
ενήργησε έξυπνα· γιατί οι σκοτεινοί άνθρωποι αυτού του κόσμου στις σχέσεις
με τους ομοίους τους είναι εξυπνότεροι από τα τέκνα του φωτός.
(1) Ο κύριος είναι όχι ο Ιησούς, αλλά ο κύριος του οικονόμου.
Διότι ο Ιησούς εισάγεται στη σκηνή με το «Και εγώ σας λέω» του σ. 9 (L).
Ο κύριος του οικονόμου, πλούσιος αυτού του αιώνα, θέλοντας αυτός να ζει καλά
και τους άλλους να τους αφήνει να ζουν, σύμφωνα με τις σαρκικές του αρχές επαίνεσε
αυτόν ως συνετό άνθρωπο και που ξέρει πάντοτε να βρίσκει κάθε είδους μέσα (δ).
Από αυτό φαίνεται, ότι ο κύριος του οικονόμου έμαθε στο μεταξύ αυτούς τους συνδυασμούς
και τις καταχρήσεις στις οποίες ο οικονόμος προέβη.
Πιθανώς κάποιος από τους οφειλέτες του,
πιο ευσυνείδητος από τους άλλους, αρνήθηκε να γίνει συνένοχος αυτών των καταχρήσεων
και κατήγγειλε αυτές στον κύριο. Ή, ενδέχεται άλλοι να μην συμφώνησαν στο ποσό
που εξέπιπτε από αυτούς και εκδικούμενοι έσπευσαν να διαμηνύσουν τα γινόμενα στον κύριο (ο).
(2) Οι λέξεις οικονόμον της αδικίας πρέπει να παρθούν μαζί,
όπως δείχνει και το μαμωνά της αδικίας.
Η γενική αδικίας χαρακτηρίζει τη λέξη οικονόμον (p). Ο κύριος του οικονόμου περιορίζει
τον έπαινο στην δεξιότητα και το έξυπνο της μεθόδου, την οποία ο οικονόμος χρησιμοποίησε.
Μέμφεται όμως την μέθοδο αυτή από άποψη ηθική, όπως συμπεραίνουμε αυτό από τη φράση:
οικονόμον της αδικίας. Ο έπαινος αυτός του κυρίου θα μπορούσε με άλλα λόγια να εκφραστεί
ως εξής: Ήταν πράγματι έξυπνος άνθρωπος. Κρίμα που την εξυπνάδα του αυτήν δεν την
χρησιμοποίησε στο καλό (g). Δεν καθορίζεται εδώ ο χρόνος, στον οποίο έγινε ο έπαινος
του οικονόμου. Ίσως έγινε αυτός μετά το διώξιμο αυτού του διαχειριστή, οπότε ο Κύριος
είχε ξεχάσει πλέον τη ζημιά, την οποία υπέστη από τις καταχρήσεις του απολυμένου
υπαλλήλου του, και μπορούσε ψυχραιμότερα να μιλά για τις πράξεις του (ο).
(3) Προσθέτει τώρα ο Κύριος Ιησούς δική του παρατήρηση (δ). Αυτό το «ότι» αναφέρεται
στο προηγούμενο φρονίμως=έπραξε φρόνημα, διότι πράγματι η φρόνηση και ευφυΐα
χαρακτηρίζει συνήθως τα παιδιά αυτού του αιώνα (g). Ή, παραθέτω το παράδειγμα
αυτό της φρόνησης, διότι οι γιοι κλπ. Αυτό είναι το ηθικό συμπέρασμα της όλης παραβολής (p).
(4) «Γιους αυτού του αιώνα, ονομάζει τους προσκολλημένους στον κόσμο» (Ζ).
Εκείνους οι οποίοι καθιστούν τον κόσμο αυτόν, τον καλυμμένο με πυκνό σκοτάδι
και τα αγαθά του κόσμου αυτού, κύριο σκοπό της ζωής τους (b). «Γιους φωτός
από την άλλη, ονομάζει αυτούς που απομάκρυναν τον εαυτό τους από τον κόσμο» (Ζ),
οι οποίοι αν και ζουν στον κόσμο αυτόν, ζητούν τα φωτεινά εκείνα αγαθά, τα οποία
ο Πατέρας των φώτων παρέχει (b). Για την φράση υιοί φωτός δες Ιω. ιβ 36,Α Θεσ. ε 5
και τέκνα φωτός Εφεσ. ε 8 (p). Φως είναι το πεδίο της ανώτερης ζωής, στο οποίο
ο Ιησούς εισάγει τους μαθητές του και όπου λάμπει η αποκάλυψη της θείας αλήθειας (g).
(5) Είναι πιο συνετοί ως προς την επίγεια και σαρκική φρόνηση (πανουργία) περισσότερο
από την πνευματική φρόνηση των γιων του φωτός. Η σύγκριση γίνεται κατά τον βαθμό
και την ποσότητα και όχι κατά την ποιότητα της φρόνησης· δηλαδή οι πονηροί έχουν
πολύ περισσότερη σαρκική πανουργία, από όση οι αγαθοί πνευματική σοφία και σύνεση (δ).
«Έτσι και η συνήθεια ονομάζει φρόνιμους αυτούς που διακρίνουν στα πράγματα του βίου
το ωφέλιμο και βλαβερό· όπως έχει ειπωθεί και στο ευαγγέλιο· Ότι οι γιοι αυτού του
αιώνα είναι φρονιμότεροι πιο πολύ από τους γιους του φωτός στη γενιά τους.
Όχι απλώς φρονιμότεροι, αλλά στην διεξαγωγή της ζωής αυτής της σωματικής.
Αυτοί λοιπόν λέγονται και οικονόμοι αδικίας λόγω της φρονιμάδας που δείχνουν
στη διαχείριση της ζωής τους. Ως προς αυτή τη σημασία, φρόνιμα (συνετά) είναι
και τα φίδια, που ετοιμάζουν για τον εαυτό τους κρύπτες και στους κινδύνους
με κάθε τρόπο αποφεύγουν τα χτυπήματα στο κεφάλι» (Β). Την σύνεση και φρονιμάδα
των ανθρώπων του κόσμου, την οποία δείχνουν σε σχέση με τον κόσμο αυτόν, πρέπει να
μιμηθούμε εμείς σε σχέση με τις ψυχές μας. Εκείνοι επωφελούνται από τις ευκαιρίες
και πράττουν ό,τι επιβάλλει η στιγμή και η περίσταση ως αναγκαίο και ωφέλιμο σε αυτούς.
Μακάρι και εμείς να είμασταν τόσο φρόνιμοι και προσεκτικοί για τα πνευματικά μας συμφέροντα,
όσο αυτοί δείχνονται στις υλικές και κοσμικές τους υποθέσεις.
(6) Γενιά είναι το σύνολο των συγχρόνων που εμπνέονται από τα ίδια αισθήματα.
Δες θ 41,ια 29 κλπ. (L). Οι δύο σφαίρες (ο αιώνας αυτός και το φως) έχει η καθεμιά
τον δικό της πληθυσμό, έτσι ώστε κάθε κάτοικος είτε της μίας είτε της άλλης σφαίρας
να ζει περικυκλωμένος από κάποιον αριθμό συγχρόνων, ηθικά όμοιων με αυτόν και που
αποτελούν τη γενιά του. Το «εις» αναφέρεται στη συμπεριφορά και διαγωγή του καθενός
με την τάξη των προσώπων στην οποία ανήκει (g). Οι άνθρωποι του κόσμου στη συμπεριφορά
τους με ανθρώπους όμοιούς τους είναι συνετότεροι παρά οι γιοι του φωτός στις
σχέσεις τους μεταξύ τους (p). Εκείνοι είναι προνοητικοί και γνωρίζουν να επωφελούνται
τα πάντα προς το συμφέρον τους· ενώ οι γιοι του φωτός είναι διατεθειμένοι να παραμελούν
τον τρόπο αυτόν της ενέργειας, τον γεμάτο προνοητικότητα και πρόβλεψη (g).
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι υπηρετούμε το Θεό μας με λιγότερο ζήλο, με λιγότερη αγάπη
και εγκαρδιότητα, με λιγότερη προθυμία και ειλικρίνεια, από όσο υπηρετούν τον μαμωνά
οι άνθρωποι των επιχειρήσεων και του εμπορίου ή τον Βελίαρ των απολαύσεων
οι τρυφηλοί και φιλήδονοι. Εφόσον πιστεύουμε στο Χριστό, εφόσον ποθούμε
και ελπίζουμε τον ουρανό, ας λάβουμε μαθήματα από τον εχθρό μας και ας διδαχτούμε
την φρόνηση από το φίδι. Ας μιμηθούμε τον ζήλο, την επιμονή, την σύνεση, το θάρρος,
την ακούραστη δραστηριότητα, την οποία δείχνουν οι γιοι του αιώνα αυτού στην επιδίωξη
των μάταιων και φθαρτών σκοπών τους.

Θυσία
ευάρεστη
Να μη θυσιάζετε μοσχάρια και πρόβατα, αλλ’ όλο τον εαυτό σου να προσφέρης στον Θεό. Διότι αυτό είναι αληθινή θυσία, ζωντανή. Και διότι ο Θεός προσκυνείται «εν αληθεία».
Ε.Π.Ε. 13,288
δικαιωμάτων
Αν σκανδαλίζη κάτι, ακόμα και από όσα έχω το δικαίωμα και μου επιτρέπονται, θα το αποφύγω. Και όχι μόνο μια ή δυο μέρες, αλλά σ’ όλη τη ζωή μου.
Ε.Π.Ε. 18,576
ατομικής ελευθερίας
Συγκράτησε τον εαυτό σου και μη κάνης χρήσι της ελευθερίας σου.
Ε.Π.Ε. 18,6062
θυσία του υιού του Αβραάμ
Αν οι πατέρες δεν μπορούν εύκολα να υποφέρουν το χαμό φαύλων παιδιών τους, σκεφτήτε πόση πίστις χρειαζόταν για να θυσιάση ο Αβραάμ όχι απλώς εκείνον, που ήταν: Παιδί του, γνήσιο παιδί του, μονάκριβο παιδί του, ο αγαπητός του υιός, ο Ισαάκ!
Ε.Π.Ε. 19,108
του Αβραάμ
Ο Αβραάμ, πηγαίνοντας για τη θυσία, δεν άφησε να’ναι μαζί του κανένας, ούτε η γυναίκα του, ούτε υπηρέτης του. Και συ ανέβα μόνος στην κορυφή της θυσίας.
Ε.Π.Ε. 19,166
πνευματική
Αν στενάξης πικρά για τα αμαρτήματά σου, αν εξομολογηθής ειλικρινά, αν προσφέρης θυσία τη συντετριμμένη καρδιά σου, τότε προσφέρεις αληθινά θυσία, όχι σαν τη θυσία των ζώων, που καίγονται και καταλήγουν στη στάχτη.
Ε.Π.Ε. 19,168
πνευματική
Σκέψου πόσες θυσίες υπάρχουν στο νόμο του Θεού! Η θυσία της των αίνων, η θυσία της ομολογίας, η θυσία της σωτηρίας, η θυσία του καθαρισμού, και άπειρες άλλες. Καμμιά όμως εναντίον των εχθρών, αλλ’ όλες για τα δικά μας αμαρτήματα.
Ε.Π.Ε. 19,170
υπέρ των εχθρών
Το να πάθης υπέρ των εχθρών είναι άρωμα, που ευωδιάζει συνεχώς, και θυσία ευπρόσδεκτη. Και αν πεθάνης, τότε θα είναι πραγματική θυσία. Αυτό σημαίνει, ότι έγινες μιμητής του Θεού.
Ε.Π.Ε. 20,124
και μύριες ζωές
Κι αν ακόμα είχες μυριάδες ζωές, δεν θα τις θυσίαζες για Εκείνον; Πράγματι, αν έπρεπε για το Χριστό και στη φωτιά να πέσης, θα έπρεπε και γι’ αυτό να είσαι έτοιμος.
Ε.Π.Ε. 20,504
της ψυχής
Είναι πολύ καλύτερο το να προσφέρη κανείς την ψυχή του, παρά το να προσφέρη βόδια για θυσία.
Ε.Π.Ε. 21,584
το κήρυγμα του Ευαγγελίου, αλλά και της ζωής
Από το Ευαγγέλιο βέβαια βγαίνει κέρδος. Αλλά το να δώσης τη ζωή σου, αυτό είναι δυσκολώτερο. Δεν είναι το ίδιο το να κηρύξης με το να δώσης την ψυχή σου. Εκείνο μεν είναι τιμιώτερο, το δεύτερο όμως είναι δυσκολώτερο.
Ε.Π.Ε. 22,386
πρόθυμη για τους άλλους
Έτσι πρέπει ν’ αγαπά κανείς, ώστε, αν του ζητηθή, να δώση και την ψυχή του. Να μη διστάση. Και δεν λέω, να του ζητηθή αυτό, αλλά να είναι ολοπρόθυμος να το κάνη. Διότι τίποτε δεν υπάρχει γλυκύτερο απ’ την αγάπη.
Ε.Π.Ε. 22,386-388
του Χριστού
Πραγματικά είναι μεγάλα και ανεκδιήγητα όσα πραγματοποίησε ο Θεός για μας. Θυσίασε τον εαυτό Του για τους εχθρούς, γι' αυτούς που Τον μισούν, γι’ αυτούς που Τον αποστρέφονται.
Ε.Π.Ε. 23,236
άπαξ στο Σταυρό
Επειδή ωνόμασε το σταυρό θυσία, που δεν είχε ούτε φωτιά ούτε ξύλα ούτε προσφέρεται πολλές φορές, αλλά προσφέρθηκε μια φορά με αίμα, φανερώνει, ότι και η παλαιά θυσία τέτοια ήταν. Μια φορά προσφερόταν, με αίμα.
Ε.Π.Ε. 23,566
ψυχής
Όσο ανώτερος είναι ο άνθρωπος από το πρόβατο, τόσο ανώτερη είναι η θυσία της ελεημοσύνης από τη θυσία ζώων. Διότι με την ελεημοσύνη την ψυχή σου προσφέρεις στον Θεό.
Ε.Π.Ε. 24,480
μαρτύρων
Μπορείς και συ, αν θέλης, να προσφέρης τη θυσία της αγάπης. Διότι, αν δεν κάψης το σώμα σου στη φωτιά του μαρτυρίου, αλλ’ όμως θα μπόρεσης σε άλλη φωτιά να το κάψης. Δηλαδή, με την εκούσια φτώχεια και με την υπομονή στη θλίψι.
Ε.Π.Ε. 24,480
η ελεημοσύνη
Η ελεημοσύνη είναι καλή θυσία, που δεν έχει ανάγκη παρουσίας ιερέως, αλλά μόνο εκείνου που την προσφέρει. Είναι καλή θυσία, που τελείται μεν κάτω στη γη, αλλ’ αμέσως ανεβαίνει στον ουρανό.
Ε.Π.Ε. 24,482
του αρχιερέα Χριστού
Αφού έχουμε τόσο σπουδαίο αρχιερέα, ας Τον μιμηθούμε και ας ακολουθούμε τα ίχνη Του. Δεν υπάρχει άλλη θυσία. Η δική Του, μοναδική, αυτή μας καθάρισε. Ύστερα απ’ αυτό υπάρχει φωτιά και κόλασις, για όσους δεν την δέχονται. Γι’ αυτό παντού τονίζει ο Παύλος, ότι ένας ιερέας υπάρχει και μια θυσία. Για να μη νομίζη κανείς, ότι υπάρχουν πολλές θυσίες, και έτσι αμαρτάνει αδιάντροπα.
Ε.Π.Ε. 24,530
οι πολλές και η μία
Ώστε αυτό που γινόταν (με τις θυσίες) ήταν επισήμανσις των αμαρτημάτων, όχι εξάλειψις αμαρτημάτων. Συναίσθησις της αδυναμίας, όχι επίδειξις δυνάμεως. Και η συνεχής προσφορά ήταν απόδειξις της αδυναμίας τους.
Ε.Π.Ε. 25,34-36
Χριστού για όλους
Γι’ αυτό ο Χριστός έπαθε έξω από την πόλι και τα τείχη, για να μάθης, ότι η θυσία Του είναι για όλους, ότι θυσιάζεται για όλη την οικουμένη, για να μάθης ότι είναι κοινός ο καθαρισμός, και όχι μερικός, όπως συνέβαινε με τον συμβολικό καθαρισμό στους Ιουδαίους.
Ε.Π.Ε. 36,12

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 392-395)

ΑΛΛΗ ΦΟΡΑ ανέβηκε στην σκήτη η μητέρα του Οσίου να δει τα πέντε της παιδιά που ασκήτευσαν εκεί. Δεν την δέχτηκαν όμως και η γριούλα κάθισε έξω από την καλύβα τους και έκλαιγε απαρηγόρητη.

-Γιατί κλαις; την ρώτησε από μέσα ο Αββάς Ποιμήν.

-Αφήστε με να σας δω για λίγο, παιδιά μου, για να σβήσει η φλόγα της καρδιάς μου, έλεγε εκείνη χύνοντας πιο πολλά δάκρυα.

-Εδώ προτιμάς να μας δεις ή στον ουρανό; την ρώτησε πάλι.

-Αν δεν σας δω εδώ, είναι βέβαιο πώς θα σας δω εκεί;

-Αν φανείς γενναία και υπομείνεις αγόγγυστα τον χωρισμό μας, απάντησε ο Όσιος, θα μας  συναντήσεις, δίχως άλλο, στην άλλη ζωή.

-Αν είναι έτσι, παιδί μου, προτιμώ να σας απολαύσω εκεί για πάντα, είπε παρηγορημένη η γριούλα και γύρισε ήσυχη στο σπιτικό της.

(Γεροντικό Σταλαγματιές από την Πατερική Σοφία, έκδοση Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.234)

ΑΛΛΟΣ καλόγερος είχε αδελφό στον κόσμο φτωχό οικογενειάρχη. Τον λυπόταν που βασανιζότανε και τον βοηθούσε από τα λίγα που κέρδιζε από το εργόχειρό του. Μα όσο πιο πολύ του έδινε, τόσο εκείνος και τα παιδιά του υπέφεραν από πείνα και στέρηση. Στενοχωρημένος ο καλόγερος γύρεψε την συμβουλή κάποιου πνευματικού γέροντα.

-Αν θέλεις να με ακούσεις, του είπε εκείνος, πάψε να τον ελεείς. Όταν ξαναέρθει να σου ζητήσει, πες του: Εγώ, αδελφέ μου, όταν είχα σου έδινα, τώρα όμως βρέθηκα σε ανάγκη. Βοήθησέ με κι εσύ από την δουλειά σου. Αν σου φέρει τίποτε, δώσε το ελεημοσύνη σε φτωχό ή άρρωστο και ζήτησέ του να προσεύχεται για τον αδελφό σου. Ο καλόγερος έκανε όπως ακριβώς τον συμβούλεψε ο γέροντας. Ο κοσμικός τότε έφυγε στενοχωρημένος μεν, αλλ' αποφασισμένος να βρη δουλειά για να θρέψει τον εαυτό του και τα παιδιά το, αφού δεν περίμενε από κανένα βοήθεια. Την πρώτη μέρα που κέρδισε λίγα χρήματα, αγόρασε ένα λάχανο και το πήγε στον αδελφό του τον καλόγερο. Εκείνος πάλι το έδωσε σε έναν φτωχό ερημίτη και τον παρακάλεσε να κάνει προσευχή για τον αδελφό του.

Ύστερα από λίγες μέρες ο κοσμικό έφερε περισσότερα λαχανικά στον καλόγερο. Εκείνος πάλι τα μοίρασε ελεημοσύνη. Μια μέρα ανέβηκε ο κοσμικός στην σκήτη φέρνοντας μαζί του ένα ζώο φορτωμένο με διάφορα τρόφιμα, ψάρια, οπωρικά και κρασί ακόμα. Ο καλόγερος τον πήρε μαζί του και τα μοίρασαν όλα στους φτωχούς ερημίτες. Αυτοί πάλι ευχήθηκαν μ' όλη τους την καρδιά την ευλογία του Θεού στο σπίτι του δωρητή.

Σαν ετοιμάστηκε ο αδελφός του να γυρίσει σπίτι του, ο καλόγερος δοκιμαστικά τον ρώτησε:

-Μήπως θέλεις να σου δώσω λίγα ψωμιά;

-Όχι, όχι προς Θεού, αποκρίθηκε εκείνος. όσο καιρό έπαιρνα βοήθεια από σένα, φωτιά έμπαινε στο σπίτι μου και τα κατέστρεφε όλα. Αφ ότου έπαψα να σου ζητώ και άρχισα κι εγώ ο ίδιος να δίνω, μπήκε στο σπιτικό μουη ευλογία του Θεού.

Ο καλόγερος πήγε στον Άγιο Γέροντα που τον είχε συμβουλέψει και του τα είπε όλα.

Το έργο του μοναχού, παιδί μου, του αποκρίθηκε εκείνος, είναι πράγματι φωτιά και τα καίει όλα. Η προσευχή του όμως φέρνει την ευλογία του Θεού σ' όποιο σπίτι μπει.

(Γεροντικό Σταλαγματιές από την Πατερική Σοφία έκδοση Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.231-232)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.4 ἔγνων(1) τί ποιήσω, ἵνα ὅταν μετασταθῶ ἐκ τῆς οἰκονομίας
δέξωνταί με εἰς τοὺς οἴκους ἑαυτῶν(2).
4 Ξέρω όμως τι θα κάνω, για να με δέχονται οι άνθρωποι στα σπίτια τους
τώρα που θα πάψω να είμαι διαχειριστής”.
(1) Το ασύνδετο σχήμα και ο αόριστος εκφράζουν το αιφνίδιο της απόφασης (p).
Αιφνίδια συνέλαβε σχέδιο και πήρε απόφαση (b).
(2) «Αυτοί, για τους οποίους γνωρίζω, δηλαδή αυτοί για τους οποίους πρόκειται να πει» (Ζ),
να με δεχτούν και με φιλοξενήσουν στα σπίτια τους (δ).
Υποκείμενο λοιπόν του δέξωνται είναι οι οφειλέτες που θα αναφερθούν αμέσως (p).
Σε αυτό απέβλεπε το σχέδιό του. Πρέπει όμως να ομολογηθεί ότι όσο
και αν είναι αξιοκατάκριτο το σχέδιο αυτό για τις απάτες και τις καταχρήσεις,
στις οποίες στηρίζεται, αποδεικνύει όμως συνετή προνοητικότητα που συνδυάζεται
με αποφασιστικότητα και ταχύτητα ενέργειας, για να εξασφαλιστεί
για τον πονηρό οικονόμο εκείνο, το οποίο θεωρούσε αυτός υπέρτατο αγαθό (ο).

16.5 καὶ προσκαλεσάμενος ἕνα ἕκαστον(1) τῶν χρεοφειλετῶν(2) τοῦ κυρίου
ἑαυτοῦ ἔλεγεν τῷ πρώτῳ, Πόσον ὀφείλεις συ τῷ κυρίῳ μου(3);
5 Κάλεσε λοιπόν έναν έναν τους χρεοφειλέτες του κυρίου του, και είπε στον πρώτο:
“πόσα χρωστάς εσύ στον κύριό μου;”
(1) Τον καθένα χωριστά.
(2) Οι χρεωφειλέτες αυτοί είναι έμποροι, οι οποίοι είχαν προμηθευτεί
με πίστωση προϊόντα (στάρι, λάδι) των αγρών του πλουσίου, με την υποχρέωση
όταν θα πουλούσαν αυτά να εξοφλήσουν τα χρεωστικά γραμμάτιά τους.
(3) «Ποιος μεν είναι ο χρεώστης του λαδιού και ποιος ο του σταριού
και γιατί όφειλαν ανά εκατό και ποιο είναι το γράμμα του χρέους
και γιατί ο μεν έγραψε πενήντα, ο άλλος ογδόντα και τα παρόμοια της παρούσας παραβολής,
είναι περιττό να τα εξετάζουμε. Διότι για κανέναν άλλο λόγο δεν επινοήθηκαν,
παρά μόνο για να δειχτεί ότι ο οικονόμος όσο είχε τον χρόνο της διαχείρισης,
χρησιμοποίησε συνετά τα πράγματα του δεσπότη για το δικό του συμφέρον…
ώστε από εδώ να μάθουν αυτοί που έχουν πλούτο, ότι πρέπει αυτοί αφού γίνουν οικονόμοι,
όσο έχουν καιρό ζωής, με σύνεση να αξιοποιήσουν τα πράγματα του Θεού για το συμφέρον τους» (Ζ)

16.6 ὁ δὲ εἶπεν, Ἑκατὸν βάτους(1) ἐλαίου. και εἶπεν αὐτῷ, Δέξαι σου το γράμμα(2)
καὶ καθίσας ταχέως(3) γράψον πεντήκοντα.
6 Εκείνος του απάντησε: “εκατό βαρέλια λάδι”. “Πάρε το γραμμάτιο”, του λέει ο διαχειριστής,
“και κάθισε και γράψε γρήγορα πενήντα”.
(1) «Βάτος ήταν μέτρο λαδιού» (Ζ). Μέτρο των υγρών, ο αττικός μετρητής,
ισοδύναμος με 26 και 2/3 της οκάς. 100 βάτοι=2666 οκάδες (δ).
(2) Το χρεωστικό γραμμάτιο ή ομόλογο. Ο οικονόμος για όσο χρόνο απολάμβανε της εμπιστοσύνης
του κυρίου του, είχε όλα τα χρεωστικά του ομόλογα. Τώρα λοιπόν δίνει το ομόλογο
του λαδιού στον χρεωφειλέτη και παραγγέλλει να κάτσει αμέσως και να γράψει το μισό
μόνο του οφειλόμενου (δ). Υπάρχει και η γραφή: τα γράμματα.
(3) Πρέπει να συνδεθεί με το γράψε=γράψε γρήγορα, διότι ήταν δυνατόν από στιγμή
σε στιγμή να καταφθάσει ο κύριος (L). Ο οικονόμος ενεργεί με αποφασιστικότητα και βιασύνη (ο).

Θυμός
αφανίζεται με τη σκέψι του Σταύρου
Ας οπλίζουμε τον εαυτό μας εναντίον κάθε θυμού και κάθε οργής. Και αν ακόμα ανάβη πολύ η καρδιά σου, να την σφραγίσης με το σφράγισμα του Σταυρού.
Ε.Π.Ε. 12,326
φωτιά, που κατατρώει
Το μέσο της οργής είναι η κραυγή. Ας πεδικλώσουμε, λοιπόν, το άλογο, για να ρίξουμε κάτω τον αναβάτη. Ας περικόψουμε τα φτερά της οργής, και το κακό δεν θα επεκταθή. Διότι η οργή είναι φοβερό πάθος, φοβερό στο να εξουσιάζη τις ψυχές μας. Είναι ανόητο, να μπορούμε να εξημερώνουμε άγρια θηρία, και να μην εξημερώνουμε τον εαυτό μας όταν αγριεύη. Ο θυμός είναι φωτιά ορμητική, που κατακαίει τα πάντα.
Ε.Π.Ε. 13,144
και μαρτυρία
Να αποστομώνουμε τους αντιπάλους χωρίς θυμό και χωρίς τραχύτητα. Αν υποστηρίζουμε την αλήθεια με θυμό, αυτό δεν είναι χριστιανική παρρησία, αλλ’ είναι πάθος. Αν όμως μιλάμε με γλυκύτητα, τότε πραγματικά έχουμε παρρησία. Διότι δεν είναι δυνατόν να είναι συγχρόνως και κατόρθωμα και ελάττωμα. Πρέπει, λοιπόν, αν θέλουμε όλοι να έχουμε καλή παρρησία, να είμαστε απαλλαγμένοι από το θυμό, για να μη μας χρεώσουν τα λόγια της αλήθειας στον κακό θυμό. Και σωστά πράγματα, αν τα λες με θυμό, έχασες το παν, έστω και αν έχης επιχειρήματα, έστω και αν νουθετής, έστω και αν κάνης ο,τιδήποτε άλλο.
Ε.Π.Ε. 15,492
θαλασσοταραχή· ποτέ δεν κάνει καλό
Ας είμαστε καθαροί από θυμό. Δεν κατοικεί το Άγιο Πνεύμα εκεί όπου υπάρχει ο θυμός· είναι επικατάρατος ο θυμώδης άνθρωπος. Όπου βγαίνει θυμός, είναι αδύνατον να προέλθη κάτι το υγιές. Συμβαίνει ό,τι στην τρικυμισμένη θάλασσα, όπου μέσα σε τόσο θόρυβο, σε τόσο μεγάλη κραυγή, δεν δίδεται σε κάποιον ευκαιρία για φιλοσοφία. Έτσι και μέσα στη φουρτούνα του θυμού.
Ε.Π.Ε. 15,494
άλογος ορμή
Τίποτα άλλο δεν είναι ο θυμός, παρά μια τρελλή ορμή. Σε παράλογο δε άνθρωπο τίποτε λογικό δεν μπορεί να γίνη.
Ε.Π.Ε. 15,496
γεννάει τις βρισιές
Όταν βρίζης, αυτό δεν είναι της ψυχής, αλλά του θυμού. Όταν αισχρολογής, δεν μιλάει η ψυχή, αλλ’ η ακολασία. Όταν κακολογής, μιλάει ο φθόνος. Όταν αδικής τον άλλον, μιλάει η πλεονεξία. Όλα αυτά δεν είναι πράξεις της ψυχής, αλλά των παθών και των αρρωστημάτων της.
Ε.Π.Ε. 19,192

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 390-392)

Θρησκειοκάπηλοι
έμποροι
Μη μου μιλάς για πατριάρχες των Ιουδαίων, που είναι κάπηλοι, έμποροι, γεμάτοι από κάθε παρανομία και αγυρτεία.
Ε.Π.Ε. 34,314
Θρόνος
χάριτος
Τώρα ο θρόνος Του είναι θρόνος χάριτος, όχι θρόνος κρίσεως.
Ε.Π.Ε. 24,382
μέχρι πότε προσέρχονται;
Αν τώρα πλησιάσης, θα λάβης και χάρι και ευσπλαχνία. Διότι πλησιάζεις σε κατάλληλο καιρό. Αν όμως πλησιάσης τότε, δεν θα πάρης πια άφεσι. Διότι άκαιρη θα είναι η προσέλευσίς σου. Τότε δεν θα είναι ο θρόνος Του, θρόνος χάριτος. Θρόνος χάριτος είναι όσο κάθεται και δίνει χάρι ο βασιλιάς. Όταν όμως έρθη η συντέλεια, τότε σηκώνεται για να κρίνη.
Ε.Π.Ε. 24,384
Θυγατέρες
παραδίνονται για γάμο
Γίνου σοβαρός. Σκέψου εκείνο το βράδυ, που σε κάλεσε ο πατέρας και σου εμπιστεύτηκε την κόρη του, σαν μια παρακαταθήκη. Την απέκοψε και απ’ τη μητέρα της κι απ’ τον εαυτό του και από το σπίτι της, και στην παρέδωσε στα χέρια σου. Σκέψου, ότι ύστερα από το Θεό εξ’ αίτιας της έχεις τα παιδιά και έγινες πατέρας. Και μόνο γι’ αυτό θα πρέπη να είσαι ήμερος και να την σέβεσαι.
Ε.Π.Ε. 18α,174
προετοιμάζονται από τη μητέρα
Οι μητέρες περισσότερο να φροντίζετε τις θυγατέρες σας. Είναι εύκολη αυτή η περιφρούρηση. Φροντίζετε, ώστε να είναι καλές νοικοκυρές. Και προ παντός ευλαβείς, σεμνές, υπεράνω χρημάτων, αφτειασίδιωτες. Έτσι να τις ετοιμάζετε για το γάμο. Αν διαμορφώνετε έτσι τις κοπέλλες, όχι μόνο αυτές, αλλά και τον άντρα θα προφυλάξετε, όπου πρόκειται να τις παραδώσετε. Και όχι μόνο τον άντρα, αλλά και τα παιδιά. Κι όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τα εγγόνια.
Ε.Π.Ε. 23,268
Θυμίαμα
η αγάπη
Η μεν αισθητή ευωδία δεν διασχίζει πολύ τον αέρα. Ενώ η ευωδία από την ελεημοσύνη ως θυμίαμα ανεβαίνει μέχρι των αψίδων του ουρανού. Και συ μεν σιωπάς για την καλή σου πράξι, αλλ’ εκείνη βοά. Γίνεται θυσία αινέσεως, όχι διότι θυσιάζεται κάποιο δαμάλι ή διότι καίγεται το δέρμα κάποιου ζώου, όπως στις παλιές θυσίες, αλλά διότι η πνευματική ψυχή προσφέρει όσα μπορεί. Η κρυφή ελεημοσύνη είναι θυσία και θυμίαμα με εντονώτερη ευωδία από οποιαδήποτε άλλη φιλανθρωπία.
Ε.Π.Ε. 19,530

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 389-390)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.3 εἶπεν δὲ ἐν ἑαυτῷ(1) ὁ οἰκονόμος, Τί ποιήσω, ὅτι ὁ κύριός μου
ἀφαιρεῖται τὴν οἰκονομίαν ἀπ᾽ ἐμοῦ(2); σκάπτειν οὐκ ἰσχύω(3), ἐπαιτεῖν(4) αἰσχύνομαι.
3 Ο διαχειριστής είπε μέσα του: “τι να κάνω τώρα που μου αφαιρεί
τη διαχείριση ο κύριός μου; Να σκάβω δεν μπορώ, να ζητιανεύω ντρέπομαι.
(1) Είπε μέσα του όχι τότε και εκεί, αλλά όταν σκέφτηκε την υπόθεση
μετέπειτα και κατ’ ιδίαν. Δες Λουκ. ζ 39, ιη 4,Ματθ. θ 3 (p).
Βεβαίως έπρεπε πρωτύτερα ο οικονόμος να σκεφτεί συνετά, ώστε να μην
βρεθεί ήδη στην δύσκολη αυτή θέση. Αλλά επιτέλους. Κάλλιο αργά παρά ποτέ.
Έστω και κατόπιν εορτής, ο οικονόμος αρχίζει να σκέφτεται συνετά.
(2) Από αυτό φαίνεται ότι ο οικονόμος δεν είχε σχηματίσει προσωπική
περιουσία εις βάρος του κυρίου του, αλλά αποδείχτηκε κακός είτε
για αμέλεια και ολιγωρία στη διαχείριση, είτε για δαπάνες
και καταχρήσεις που έγιναν από αυτόν για να του αρκούν
σε βίο τρυφηλό και φιλήδονο (ο).
(3) Δυνάμεις για εργασία βάναυση δεν είχε (δ). Οφειλόταν αυτό στο ότι είχε κακομάθει.
Δεν είχε ποτέ σκάψει μέχρι τότε. Ούτε ανάπηρος ήταν, ούτε γέρος.
Ήταν μαλθακός και ράθυμος. Το «ουκ ισχύω» προερχόταν κυρίως από το «δεν θέλω».
Εάν ο κύριός του όταν αφαίρεσε από αυτόν την οικονομία,
τον διατηρούσε στην υπηρεσία του και κάτω από τις διαταγές και την επίβλεψη
εργοδηγού τον έστελνε στους αγρούς, θα μπορούσε τότε και θα μάθαινε να σκάβει.
(4) Ύστερα από τέτοια θέση, την οποία έως τώρα είχε, το να καταντήσει ζητιάνος,
έφερνε ντροπή σε αυτόν. Η γλώσσα αυτή προδίδει την υπερηφάνειά του,
όπως και το προηγούμενο «ουκ ισχύω» δείχνει την μαλθακότητα και οκνηρία του.
Εκείνοι τους οποίους ο Θεός στην πρόνοιά του έκανε ανίκανους
να υπηρετούν τον εαυτό τους, δεν πρέπει να ντρέπονται να ζητούν την βοήθεια των άλλων.
Ο οικονόμος αυτός είχε περισσότερους λόγους να ντρέπεται
διότι είχε καταχραστεί τον κύριό του, παρά διότι θα ζητούσε από τους άλλους ψωμί.

Η ψαλμωδία είναι προσευχή
-Γέροντα, πολλές φορές πηγαίνω στο αναλόγιο να ψάλω,
γιατί αισθάνομαι ότι αυτό είναι καθήκον μου. Είναι σωστό;
-Ναι, και η ψαλτική είναι μία διακονία. Γι’ αυτό ο ιερέας εύχεται
και «υπέρ των ψαλλόντων». Ο ψάλτης αντιπροσωπεύει όλον τον λαό που εκκλησιάζεται.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι άλλοι δεν χρειάζεται να λένε το «Κύριε ελέησον»
με τον νου τους, αλλά να περιμένουν προκοπή μόνον από το ένα «Κύριε ελέησον» του ψάλτη.
Παλιά έψελναν όλοι οι πιστοί μαζί, και κανονικά αυτό είναι το σωστό.
Επειδή όμως γινόταν χασμωδία και σύγχυση, η Εκκλησία, που είναι
το σύνολο των πιστών, διαλέγει όσους γνωρίζουν να ψάλλουν και έχουν
καλή φωνή και λίγη ευλάβεια, και ορίζει να ψάλλουν μόνον αυτοί.
Οι υπόλοιποι παρακολουθούν και ψάλλουν νοερώς και χαίρονται,
γιατί πρόσφεραν μερικούς ανθρώπους, για να δοξολογήσουν τον Θεό.
-Αυτός, Γέροντα, που απλώς παρακολουθεί, τι προσφέρει στον Θεό;
-Αφού παρακολουθεί και ευχαριστιέται με την δοξολογία του Θεού,
δεν ευαρεστείται με αυτόν ο Θεός; Είναι και αυτό μια προσφορά στον Θεό.
-Γέροντα, κατά την διάρκεια μιας αγρυπνίας που είναι αφιερωμένη σε ένα
συγκεκριμένο θέμα πώς μπορώ να προσευχηθώ για το θέμα αυτό την ώρα που ψάλλω;
-Πριν από την αγρυπνία μπορείς να κάνης προσευχή για το συγκεκριμένο θέμα
και μετά, όταν ψάλλεις, να λες στα ενδιάμεσα καμμιά ευχή.
Αλλά και σε όλη την αγρυπνία, αν ο νους μαζί με την καρδιά είναι συνέχεια
στο θέμα για το οποίο γίνεται προσευχή, τότε, είτε ψάλλεις είτε διαβάζεις Ψαλτήρι,
κανόνες κ.λπ., αυτό είναι προσευχή για το συγκεκριμένο αίτημα.
Βλέπεις, όταν κάνουμε μια αγρυπνία για ένα θέμα, μόνο δύο τρεις αιτήσεις
αναφέρονται σε αυτό. Όλα τα αλλά είναι ό,τι προβλέπει το Τυπικό,
όμως η αγρυπνία είναι αφιερωμένη σε αυτό.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.217-218)