645. Το Ευαγγέλιο μας διδάσκει ότι όλα είναι κατορθωτά για όποιον πιστεύει. Γιατί όποιος πιστεύει, είναι ένα πνεύμα με τον Κύριο. Αν λοιπόν το κάθε τι είναι κατορθωτό για όποιον πιστεύει εδώ στη γή, για άνθρωπο δηλαδή ακόμη ατελή, πιο πολύ ισχύει αυτό για όποιον κατοικεί στους ουρανούς και είναι πνεύμα «τελειωμένον», ενωμένο απόλυτα με τον Θεό. Για τους Άγιους, ο Θεός είναι το παν. Έτσι, οι Άγιοι είναι αληθινοί θεοί. Το άψευστο στόμα του Κυρίου το διεκήρυξε, στην Γραφή: «ἐγώ εἶπα θεοί ἐστέ » (Ψαλμ. πα’ 6).

646. Πρόσεχε κάθε κίνηση της καρδιάς σου. Κύττα αν είναι κάτι ευάρεστο στην Αγία Τριάδα ή αν προέρχεται από τον «παλαιό» άνθρωπο, από τα πάθη σου.

647. Το έργο του Θεού –ο ορατός και αόρατος κόσμος- μαρτυρεί την ύπαρξι του Θεού, της σοφίας του, του ελέους του, της παντοδυναμίας του. Γι’ αυτό συχνά ακούμε στην Εκκλησία να ψάλλεται το «Εὐλογεῖτε, πάντα τὰ ἔργα Κυρίου, τὸν Κύριον» (Δαν. γ’ 35).

648. Όπου εμφανίζεται ο Σταυρός του Κυρίου, -στην εκκλησία, στα σπίτια ή στο ύπαιθρο,- αγιάζει τον αέρα και όλα όσα έρχονται σ’ επαφή μαζί του.

649. Ενίσχυσέ με, Θεέ μου! Στερέωσέ με, Θεέ μου! Βοήθησέ με, Θεέ μου! «ἐδεήθην τοῦ προσώπου σου ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου• ἐλέησόν με» (Ψαλμ. ριη’ 58).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 256)

643. Γιατί ο Θεός δεν έφτιαξε τον κόσμο μονομιάς, αλλά σε εξ ημέρες; Για να μας διδάξη, στα πράγματα, ότι και εμείς οφείλουμε να μην είμαστε βιαστικοί στα έργα μας, αλλά να προχωρούμε βαθμιαία, με σύνεσι. Αν προσεύχεσαι, μην τρέχει η γλώσσα σου. Αν μελετάς το Ευαγγέλιο, μη σπεύδεις στο διάβασμα, αλλά συγκέντρωνε την προσοχή σου σε κάθε λεπτομέρεια του ιερού κειμένου. Αν φτιάχνης κάτι το υλικό, φτιάχνε το με αβίαστο τρόπο. Με τη δημιουργία του κόσμου σε εξ ημέρες, ο Κύριος μας δίνει ένα παράδειγμα. Ας το ακολουθήσουμε.

644. Να αντιμετωπίζης με ταπεινή υποταγή στο θέλημα το Θεού κάθε θλίψι, κάθε κόπο, κάθε αδικία που σου κάνουν οι άλλοι. Λέγε: «Γενηθήτω το θέλημά σου» (Ματθ. στ’ 10). Και έχε υπ’ όψι σου, ότι το έλεος του Θεού όλα τα ρυθμίζει για το καλό σου. Και ότι ο Κύριος μπορεί ευκολα να μετατρέψη σε χαρά κάθε λύπη.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 255-256)

και διωγμοί
Οι απόστολοι, όταν κήρυτταν, ενώ τους μαστίγωναν, τους λιθοβολούσαν, τους φυλάκιζαν συνεχώς, όχι μόνο μετά την απαλλαγή τους από τους κινδύνους, αλλά και μέσα σ’ αυτούς, με μεγαλύτερη προθυμία κήρυτταν το λόγο της αλήθειας. Έβλεπες π.χ. τον Παύλο, και στη φυλακή μέσα, και με αλυσίδες στα χέρια, να κατηχή, να μυσταγωγή, και να κάνη παρόμοιο έργο και μέσα στο δικαστήριο, και στο ναυάγιο, και στην τρικυμία και μέσα σε αναρίθμητους κινδύνους.
Ε.Π.Ε. 31,618
και επιτυχία η αποτυχία
Όσες φορές και αν αποτύχουμε, τόσες και ας ξαναρχίσουμε τα πνευματικά έργα. Ας μη λέμε: Γιατί επέτρεψε ο Θεός τόσα εμπόδια; Τα επέτρεψε, για να φανή η προθυμία σου σε πολλούς ανθρώπους και η στοργή σου. Γνώρισμα της αγάπης είναι και αυτό: Το να μην απομακρύνεσαι από όσα αρέσουν στον αγαπώμενο.
Ε.Π.Ε. 31,620
στη ζωή των χριστιανών
Να σωφρονίσετε αυτούς που βλαστημούν. Και αν ακούσης κάποιον στο δρόμο ή στην αγορά να βλαστημάη το Θεό, πλησίασε, επίπληξέ τον. Και αν πρέπη να τον δείρης, να μη διστάσης. Ράπισέ τον στο πρόσωπο, σύντριψέ του το στόμα, αγίασε το χέρι σου με τέτοιο ράπισμα. Και αν σε σύρουν γι’ αυτό στο δικαστήριο, να πης: Ναι, τον χτύπησα, γιατί βλαστήμησε τον Βασιλέα των αγγέλων.
Ε.Π.Ε. 31,622
κατά των βλάσφημων
Ας φράξουμε τα στόματα των βλασφήμων. Να τα κλείσουμε, όπως κλείνουμε πηγές θανατηφόρες. Και να τα μετατρέψουμε σε στόματα υμνούντων. Έτσι οπωσδήποτε θα σταματήσουν τα κακά, που βρήκαν την πόλι.
Ε.Π.Ε. 31,644
όχι στάσις και σχίσμα
Αυτοί που ήσαν μαζί μας στράφηκαν εναντίον μας. Αυτοί που μαζί μας κυβερνούσαν το πλοίο της Εκκλησίας, θέλησαν να βουλιάξουν το πλοίο. Θαύμασα τη δική σας σύνεσι. Τα λέω αυτά όχι για να σας προτρέψω σε στάσι. Στάσις και σχίσμα είναι οι δικές τους ενέργειες, ενώ οι δικές σας είναι ζήλος.
Ε.Π.Ε. 33,432
ιεραποστολικός
Θα μπορούσε ο Χριστός να κάθεται σε ένα τόπο και από κει να προσελκύη όλους κοντά Του. Δεν το έκανε, για να δώση σε μας υπόδειγμα, να περιερχώμαστε και να αναζητάμε τους χαμένους. Αυτό δείχνει και με την παραβολή του καλού Ποιμένα (Λουκ. ιε' 4). Δεν έμεινε ο Κύριος με τα ενενήντα εννέα πρόβατα, περιμένοντας να έρθη το ένα, το πλανεμένο. Πήγε ο ίδιος σε αναζήτησι, το βρήκε, το φορτώθηκε στους ώμους του και το ξανάφερε στο κοπάδι. Μια κερδισμένη ψυχή είναι δυνατόν να εξαλείψη όγκο απείρων αμαρτημάτων και να αποβή αντίλυτρο για μας κατά την ημέρα της κρίσεως... Αυτό να κάνης και συ, ανάλογα με τις δυνάμεις σου. Δείξε κάθε φροντίδα και μέριμνα για την επάνοδο των πλανεμένων.
Ε.Π.Ε. 34,410
πυρακτωμένη πίστις
Ούτε η φύσις, ούτε η ηλικία, ούτε άλλο τίποτε είναι δυνατόν να εμποδίση την προθυμία και το ζήλο της πυρακτωμένης πίστεως.
Ε.Π.Ε. 37,324
τίποτα δεν τον σβήνει
Φωνάζει παντού η πραγματικότητα και σαλπίζει πιο διαπεραστικά από σάλπιγγα, τον τόσο όμορφο ζήλο σας και την προθυμία σας για την αλήθεια, που καμμιά απόστασις δρόμου και κανένας χρόνος και καμμιά πολεμική αυτών που είναι αθεράπευτα κακοί, ούτε τίποτα άλλο μπόρεσε να καταλύση ή να ατονήση.
Ε.Π.Ε. 38,298

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 287-289)

Εωσφόρος
έγινε διάβολος
Έγινε διάβολος ο Διάβολος, ενώ δεν ήταν από την αρχή διάβολος.
Ε.Π.Ε. 12,744
Ζακχαίος
πώς στόλισε το σπίτι του;
Μπες στο σπίτι του Ζακχαίου και μάθε, πώς το στόλισε εκείνος όταν επρόκειτο να μπη ο Χριστός. Δεν πήγε στους γείτονες, ζητώντας κουρτίνες ωραίες και καθίσματα και καρέκλες από ελεφαντοστούν, ούτε έβγαλε από το σεντούκι καλύμματα λακωνικά, αλλά στόλισε το σπίτι με στολισμό, που αρμόζει στο Χριστό. Και ποιος είναι αυτός; Λέει: Τα μισά από τα υπάρχοντά μου θα τα δώσω στους φτωχούς και όσα από άλλους άρπαξα θα τους τα δώσω τετραπλάσια. Έτσι και μείς ας στολίζουμε τα σπίτια, ώστε να μπη ο Χριστός... Αν όμως διαφορετικά τα στολίζης, το διάβολο καλείς και τη δική του παρέα... Στόλισε, λοιπόν, το σπίτι σου με ελεημοσύνες και προσευχές.
Ε.Π.Ε. 12,244
πριν φιλοχρήματος
Ποιος είχε πέσει στην αρρώστια της φιλοχρηματίας και σώθηκε εύκολα; Εκείνος ο Ζακχαίος. Τι πιο φιλοχρήματος από ένα τελώνη; Και όμως, αμέσως έγινε ενάρετος και έσβησε τη φωτιά του πάθους. Το ίδιο και ο Ματθαίος. Ήταν και αυτός τελώνης και ζούσε με συνεχείς κλοπές. Και όμως και αυτός αμέσως εγκατέλειψε το θανατηφόρο πάθος. Ικανοποίησε τη δίψα του ασχολούμενος με τα πνευματικά. Πρέπει, λοιπόν, πρώτα από όλα να κατορθώσουμε να αποφύγουμε την απόγνωσι και την απελπισία για τη σωτηρία μας.
Ε.Π.Ε. 18,306
ξέρεις ποιους αδίκησες;
Αν γνωρίζης αυτούς που αδίκησες, να τα επιστρέψης μιμούμενος το Ζακχαίο, και μάλιστα με το παραπάνω. Αν όμως δεν γνωρίζης όσους αδίκησες, σου υποδεικνύω και άλλο δρόμο, για να μην αποκλειστής από τη σωτηρία. Μοίρασε όσα με αδικίες απέκτησες, σ’ όσους έχουν ανάγκη. Έτσι θα μετριάσης το κακό.
Ε.Π.Ε. 18,428
αποκατάστασις αδικίας
Άκουσε τι λέει ο Ζακχαίος: «Σε όσους έκλεψα, θα επιστρέφω τα κλεμμένα τετραπλάσια». Συ όμως, αρπάζοντας μύρια τάλαντα, αν δώσης μερικές δραχμές, νομίζεις ότι έδωσες το παν και καμαρώνεις, σαν να έχης δώσει περισσότερα!
Ε.Π.Ε. 22,564
Ζήλος
επίτασις καλών έργων
Πρόσεχε, πως όλα ο Παύλος τα ζητάει μετ’ επιτάσεως. Δεν είπε απλώς να δίνετε κάτι, αλλά με αφθονία· δεν είπε απλώς να είστε προϊστάμενοι στο καλό, αλλά και με ζήλο να το τελήτε· δεν είπε απλώς να ελεήτε, αλλά με χαρά· δεν είπε απλώς να τιμάτε, αλλά να ξεπερνάτε τους άλλους· δεν είπε απλώς να αγαπάτε, αλλά και χωρίς υποκρισία· δεν είπε απλώς να απέχετε από τα κακά, αλλά να τα μισήτε· δεν είπε απλώς να επιδιώκετε τα καλά, αλλά να προσηλώνεστε σ’ αυτά· δεν είπε απλώς να αγαπάτε, αλλά φιλόστοργα· δεν είπε απλώς να ενδιαφέρεστε, αλλά και χωρίς οκνηρία· δεν είπε απλώς να έχετε πνεύμα, αλλά να είναι θερμό το πνεύμα. Θέλει, λοιπόν, να είμαστε ζωντανοί και σε συνεχή πνευματική έντασι.
Ε.Π.Ε. 17,468
καλός
Αυτό είναι ζήλος καλός, το να μιμήσαι και να μην εχθρεύεσαι. Το να μη στενοχωριέσαι για τα αγαθά των άλλων, αλλά το να πονάς για τα δικά σου κακά.
Ε.Π.Ε. 18α,324
θείος και λαθεμένος
Αν τα όσα κατά της Εκκλησίας έκανα (λέει ο Παύλος), τα έκανα κινούμενος όχι από ανθρώπινο πάθος, αλλ’ από ζήλο ιερό, λαθεμένο βέβαια, αλλά πάντως ζήλο, πως τώρα που γνώρισα την αλήθεια, τρέχω υπέρ της Εκκλησίας από κενοδοξία;
Ε.Π.Ε. 20,210
αγαθός και πονηρός
Υπάρχει ζήλος αγαθός, όταν κανείς έχη τέτοιο πόθο, ώστε να μιμήται την αρετή. Υπάρχει όμως και ζήλος σατανικός, που θέλει να απομακρύνη από την αρετή και εκείνον, που την έχει πετύχει.
Ε.Π.Ε. 20,330
του ενός
Ένας μόνο άνθρωπος, που ζη ενάρετα, μπορεί να σώση ολόκληρη πόλι από την οργή του Θεού, ενώ μια ολόκληρη διεφθαρμένη πόλις δεν έχει τη δύναμι να παρασύρη στην ανήθικη ζωή και την τιμωρία γι’ αυτήν ούτε και να υποτάξη ένα ενάρετο άνθρωπο. Και αυτό φαίνεται σαφώς στην περίπτωσι του Νώε. Όλοι καταστράφηκαν, εκείνος σώθηκε μόνος.
Ε.Π.Ε. 31,164-166

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 283-287)

Να κάνεις δικό σου τον πόνο των άλλων

-Είπατε, Γέροντα, ότι θα κάνουμε ένα συνεργείο προσευχής.
Πότε θα γίνη;-Άπό σάς εξαρτάται... Την άλλη φορά θα δω σε τι κατάσταση
είστε και ανάλογα... Θα κάνουμε πνευματικό συνεργείο προσευχής.
Άν θα γίνεται προσευχή με πόνο, ξέρετε τι δύναμη θα έχει; Θα προσεύχεσθε
για τα προβλήματα του κόσμου και όσοι άνθρωποι ζητούν εκείνη την ώρα
βοήθεια από τον Θεό και βρίσκονται στην ίδια συχνότητα, θα δέχονται την βοήθεια Του.
Εγώ αισθάνομαι τις ψυχές που προσεύχονται, σαν κύματα-κύματα δυνάμεως
νιώθω την προσευχή τους. Πολλές φορές καταλαβαίνω και ποια ώρα έκανε προσευχή
ένας άρρωστος και βοηθήθηκε.
-Γέροντα, οι ψυχές για τις οποίες προσεύχεσθε το αισθάνονται;
-Ναι, αισθάνονται ότι τις «κάνω σεισμό», συγκλονίζονται. Όταν γίνεται προσευχή
με πόνο, ακόμη και άγνωστοι άνθρωποι το πληροφορούνται.
-Γέροντα, πότε η προσευχή μας για τους άλλους είναι περισσότερο
ευπρόσδεκτη στον Θεό;
-Όταν την αισθανόμαστε. Και την αισθανόμαστε, αν βάζουμε τον εαυτό μας
στην θέση των άλλων. Άν μπούμε δηλαδή στην θέση των άρρωστων ή των κεκοιμημένων,
αυτό θα μας βοηθήσει να προσευχηθούμε με πόνο, ο πόνος κατεβαίνει στην καρδιά
και η προσευχή μας γίνεται καρδιακή.
-Όταν, Γέροντα, είμαι πνιγμένη στους λογισμούς, δεν μπορώ να προσευχηθώ.
-Γιατί, καλό μου παιδί, κόλλησες στον εαυτό σου και δεν σκέφτεσαι
και λίγο τον κόσμο που υποφέρει; Ξέρεις πόσες οικογένειες είναι διαλυμένες,
πόσα κακόμοιρα παιδάκια είναι εγκαταλελειμμένα στους δρόμους ή σε ιδρύματα δίχως στοργή;
Πόσοι αυτήν την στιγμή φωνάζουν: «βοήθεια, βοήθεια!», και δεν υπάρχει κανείς
κοντά τους να τους βοηθήσει; Πόσοι βουλιάζουν στο πέλαγος, πόσοι αυτοκτονούν,
πόσοι υποφέρουν; Τόσοι άνθρωποι έχουν ανάγκη από τις προσευχές των μοναχών,
κι εμείς να χάνουμε τον πολύτιμο χρόνο μας με μπανταλούς λογισμούς ή παιδικά
παράπονα και να μην κάνουμε ούτε τα πνευματικά μας καθήκοντα όπως πρέπει;
Κοίταξε να βγεις από τον εαυτό σου και να κάνεις δικό σου τον πόνο των άλλων.
Ετσι και ειρήνη θα βρεις, και μισθό θα έχης από τον Θεό, και βοήθεια θα προσφέρεις
στους άλλους.{...}
-Γέροντα, όταν προσεύχεται κάποιος για έναν πονεμένο άνθρωπο,
ο νους πάει στον Χριστό ή στον πόνο του ανθρώπου;
-Άπό τον Χριστό δεν ζητάει βοήθεια; Ξεκινάει από τον πόνο του ανθρώπου, αλλά γυρίζει στον Χριστό.
-Όταν, Γέροντα, η καρδιά μου είναι σκληρή, θυμάμαι τις διάφορες δυσκολίες
που έχω περάσει και ζητώ από τον Θεό να βοηθήσει όσους περνούν παρόμοιες δυσκολίες.
-Καλό είναι αυτό. Να το κάνεις, αφού έτσι καταλαβαίνεις περισσότερο τον άλλον
και συμπάσχεις μαζί του. «Θεέ μου, να λες, όπως ευεργέτησες εμένα τόσο πολύ,
βοήθησε και τον αδελφό μου, που είναι καλύτερος από μένα».
-Όταν, Γέροντα, προσεύχομαι για την σωτηρία μιας ψυχής και παράλληλα παρακαλώ
τον Θεό να μην επιτρέψη να κακοπαθήσει, μήπως δεν είναι σωστό;
-Όχι, ευλογημένη, και αυτό μέσα στον πόνο είναι. O Θεός συγκινείται,
όταν αυτός που προσεύχεται έχει μέσα του αγάπη για τον πλησίον,
αλλά τελικά ο Θεός θα κάνει αυτό που συμφέρει στην ψυχή.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος",129-132)

Προσευχή για τον κόσμο με συναίσθηση της αμαρτωλότητος μας

-Γέροντα, μερικές φορές, όταν βλέπω πόσο υποφέρει ο κόσμος,
δεν μπορώ να κάνω προσευχή για τον εαυτό μου.
-Την προσευχή για τον εαυτό μας δεν την κάνουμε μόνο για τον εαυτό μας,
αλλά είναι απαραίτητη σαν μια προετοιμασία, για να σταθούμε μπροστά
στον Θεό με ευπρεπές ένδυμα. Για να μπορείς να δεις τον πόνο των άλλων,
χρειάζεται να έχεις κατά κάποιον τρόπο τακτοποιημένο τον εαυτό σου.
Και όταν προσεύχεσαι για τον εαυτό σου με πολλή συναίσθηση της αμαρτωλότητος σου,
τότε και ένα «Κύριε ελέησον» να πεις για τους άλλους,
αυτό το «Κύριε ελέησον» έχει μεγάλη δύναμη, γιατί έχει πολλή ταπείνωση,
η οποίαελκύει το μεγάλο έλεος του Θεού.
-Γέροντα, εγώ αισθάνομαι την ανάγκη
να κάνω πολλή προσευχή για τον εαυτό μου, αλλά ξεχνώ τους άλλους.
-Κοίταξε, για να γίνη η απέκδυση του παλαιού άνθρωπον, χρειάζεται να κάνουμε
προσευχή για τον εαυτό μας. Όταν όμως φουντώσει ο θείος έρωτας,
τότε ξεχνά κανείς τον εαυτό του και εύχεται για τους άλλους.
Εσύ, αφού πρώτα κάνεις λίγη ευχή για τον εαυτό σου, να θυμάσαι
μετά τον ταλαιπωρημένο κόσμο γενικά και εκείνους που απομακρύνθηκαν
από τον Θεό και τους κεκοιμημένους που δεν αξιοποίησαν τα χρόνια
που τους χάρισε ο Θεός, για να Τον πλησιάσουν, και μεταμελούνται τώρα ανώφελα πια,
και να λες την ευχή: «Κύριε Ίησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον ημάς».
Ετσι συμπεριλαμβάνεις στην προσευχή σου και τον εαυτό σου και όσους
σου ζήτησαν να ευχηθείς, αλλά και όλον τον κόσμο.
-Με απασχολεί, Γέροντα, ο πόνος των ανθρώπων, αλλά δεν έχω παρρησία,
για να ζητήσω από τον Θεό να βοηθήσει. Μου λέει ο λογισμός:
«Με την κακομοιριά που έχεις, πώς θα σε ακούση ο Θεός;».
-Μην ακούς το ταγκαλάκι που σε πιάνει από τα δεξιά και σε απελπίζει.
Να λες: «Θεέ μου, είμαι κακομοίρα, αλλά άκουσέ με,
γιατί εξ αιτίας μου αδικούνται οι άλλοι». {...}
-Γέροντα, όταν κάνω προσευχή για τον κόσμο, μου λέει ο λογισμός
πώς με σιχαίνεται ο Θεός, γιατί άφησα τον δικό μου νεκρό
και πάω να θάψω τους νεκρούς των άλλων.
-Τον δικό σου νεκρό δεν τον έθαψες, όταν έγινες μοναχή; Να λες: «Θεέ μου, πώς να ακούσης
εμένα την ανάξια δούλη Σου; Άλλά δεν είναι κρίμα που ο κόσμος έχει
τόσα προβλήματα και βασανίζεται; Σε παρακαλώ, βοήθησέ τον». Όταν ο άνθρωπος προσεύχεται
για τον πλησίον του με αγάπη και ταπείνωση και αγωνίζεται έχοντας συναίσθηση
της αμαρτωλότητος του, ο Θεός δεν τον σιχαίνεται, αλλά βοηθάει και τον ίδιο,
βοηθάει και τους άλλους. Ό Θεός σιχαίνεται εκείνον που θεωρεί τον εαυτό του άγιο
και προσεύχεται για τους άλλους που τους θεωρεί αμαρτωλούς.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.127-129)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 8-10. Η παραβολή της χαμένης δραχμής.
15.9 καὶ εὑροῦσα συγκαλεῖ(1) τὰς φίλας καὶ τας γείτονας(2) λέγουσα,
Συγχάρητέ μοι, ὅτι εὗρον τὴν δραχμὴν ἣν ἀπώλεσα(3).
9 Κι όταν τη βρει, φωνάζει τις φίλες και τις γειτόνισσες και τους λέει:
“χαρείτε μαζί μου, γιατί βρήκα τη δραχμή που είχα χάσει!”
(1) Υπάρχει και η γραφή συγκαλείται=καλεί μαζί της (δ).
Το μέσο ρήμα υποδηλώνει με λεπτότητα ό,τι για τον εαυτό της η γυναίκα αισθάνθηκε,
και την λύπη για την απώλεια και την χαρά για την ανεύρεση (g).
(2) Σαν γυναίκα καλεί γυναίκες φίλες και γειτόνισσες. Γυναίκες συγχαίρουν
την Νωεμίν και την Ρουθ (Ρουθ δ 14,17) (p).
(3) Την οποία έχασα εγώ. Προηγουμένως για το πρόβατο χρησιμοποίησε μετοχή
(«το χαμένο») αναφερόμενος στο πάθημα και την δεινή θέση του προβάτου·
τώρα ο αόριστος επισύρει την προσοχή στη λύπη, την οποία δοκίμασε η γυναίκα (g).

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 8-10. Η παραβολή της χαμένης δραχμής.
15.8 Ἢ(1) τίς(2) γυνὴ(3) δραχμὰς(4) ἔχουσα δέκα(5), ἐὰν ἀπολέσῃ δραχμὴν μίαν(6),
οὐχὶ ἅπτει λύχνον(7) καὶ σαροῖ τὴν οἰκίαν καὶ ζητεῖ ἐπιμελῶς(8) ἕως ότου εὕρῃ;
8 «Ποια γυναίκα, όταν έχει δέκα δραχμές και χάσει τη μία, δεν ανάβει το λυχνάρι,
δε σκουπίζει το σπίτι και δεν ψάχνει με επιμέλεια, ώσπου να τη βρει;
(1) Τα κύρια σημεία στα οποία διαφέρει η παρούσα παραβολή από την προηγούμενη
είναι οι μεταβολές από τον άνθρωπο σε γυναίκα και από το πρόβατο το οποίο από μόνο
του πλανήθηκε, σε νόμισμα που χάθηκε όχι από δική του ευθύνη, ούτε αισθάνεται
τις συνέπειες της απώλειας, όπως αισθάνθηκε αυτές το χαμένο πρόβατο.
Από αυτά έπεται, ότι ενώ ο άνθρωπος κινήθηκε από πολλή συμπάθεια μάλλον
παρά από συμφέρον, για επιστροφή του προβάτου, η γυναίκα καθαρά από συμφέρον
δικό της κινήθηκε για αναζήτηση της δραχμής (p). Αλλά και πάλι δεν μειώνεται
από αυτό το μεγαλείο της θείας αγάπης. Αντιθέτως μας αποκαλύπτεται μία πλευρά
της αγάπης αυτής, την οποία δεν θα τολμούσαμε αλλιώς να υποπτευθούμε.
Η αξία δηλαδή την οποία ο ίδιος ο αγαθός Θεός δίνει στον άνθρωπο.
Ο Θεός που δημιούργησε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα του, τον προόρισε για σκοπό σοβαρό
και σπουδαίο μπροστά του, όπως και η γυναίκα φύλαγε τη δραχμή της προορίζοντάς
την για ωφέλιμη σε αυτήν χρήση. Ο αμαρτωλός λοιπόν δεν είναι μόνο αντικείμενο
της συμπάθειας και την ευσπλαχνίας του Θεού. Είναι ύπαρξη την οποία ο Θεός
από αγάπη έκανε χρήσιμη στον εαυτό του. Η πλευρά αυτή της θείας αγάπης
δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι περισσότερο συγκινητική από την άλλη; (g).
(2) Με την ερωτηματική μορφή ο Ιησούς επικαλείται τον τρόπο της ενέργειας
των ίδιων των ακροατών του (g).
(3) Λείπει το «από εσάς», διότι εκείνοι προς τους οποίους μιλούσε ο Ιησούς ήταν
κατά το πλείστον άνδρες. Διαλέγει όμως τώρα γυναίκα για τη νέα αυτή παραβολή
διότι αφού ποικίλο ακροατήριο είχε ο Κύριος, άνδρες, γυναίκες, νέους,
προσαρμόζει σε αυτούς τις παραβολές· για τον ποιμένα, για τη γυναίκα,
για τον άσωτο γιο (Wetstein). Και οι γυναίκες μπορούν να εργαστούν για την
επιστροφή των αμαρτωλών (p). Αξιόλογη και η παρατήρηση: Προτιμά στη δεύτερη
αυτή παραβολή γυναίκα, διότι η γυναίκα ως συναισθηματικότερη, και θλίβεται περισσότερο
για την απώλεια και χαίρεται ζωηρότερα για την ανεύρεση του χαμένου.
Έτσι λοιπόν παριστάνεται εντονότερα ο βαθμός και της λύπης για την απώλεια
του αμαρτωλού και της χαράς για την επιστροφή του.
(4) Αξιόλογη και έξυπνη η παρατήρηση: «Δείχνει ολοκάθαρα και με σαφήνεια
ότι πλαστήκαμε σύμφωνα με την εικόνα την βασιλική, δηλαδή του Θεού που είναι πάνω από όλους.
Διότι η δραχμή βεβαίως, είναι οπωσδήποτε νόμισμα που έχει απεικονίσεις βασιλικές» (Κ).
Η λέξη συναντιέται μόνο εδώ στην Κ.Δ., συχνά όμως στους Ο΄. Είναι λίγο μικρότερης αξίας
από το δηνάριο. Ισοδυναμούσε με το ¼ του σίκλου. Δέκα δραχμές θα άξιζαν όσο 8 χρυσά σελίνια,
ως αγοραστική αξία όμως υπερέβαιναν την αξία ολόκληρης της χρυσής λίρας (p).
Αξιόλογη και η παρατήρηση: Η δραχμή ήταν νόμισμα ασημένιο.
Η ψυχή από την αξία της φύσης της δεν είναι ένα ευτελές μέταλλο, σίδερο ή μόλυβδος, αλλά ασήμι.
(5) Για τον αριθμό 10 είναι αξιόλογη η παρατήρηση: από δραχμές «δέκα, δηλαδή από τελειότητα,
που σημαίνει, από πλήθος που είναι ολοκληρωμένο σε αριθμό. Διότι είναι τέλειος αριθμός
το δέκα αφού έχει την επανάληψη της μονάδας να συνεχίζεται» (Κ).
Πιθανώς οι 10 αυτές δραχμές να αποτελούσαν την όλη περιουσία της γυναίκας εκείνης
και συνεπώς αν και θα φαινόταν μικρή από μόνη της η αξία του χαμένου νομίσματος,
δεδομένου, ότι με πολλή επιμέλεια και φροντίδα φυλάχτηκαν από τη φτωχή γυναίκα
οι 10 αυτές δραχμές, ήταν βαριά για αυτήν αυτή η απώλεια (ο).
(6) Η αντικατάσταση του 100 με το 10 κάνει αισθητότερη και βαρύτερη τώρα
την απώλεια της μίας δραχμής (g).
(7) Τα σπίτια της Ανατολής συχνά δεν έχουν παράθυρα και το φως του λυχναριού
θα ήταν αναγκαίο για την έρευνα στο σπίτι και σε καιρό ημέρας (p).
(8) Τι περιγραφή των λεπτομερών και επίμονων αναζητήσεων, στις οποίες η γυναίκα
επιδίδεται για την ανεύρεση του πολύτιμου για αυτήν νομίσματος.
Το άναμμα του λύχνου, η μετακίνηση των επίπλων, ο καθαρισμός με τη σκούπα και
των πιο σκοτεινών και ακάθαρτων γωνιών, να η εικόνα του θείου έργου,
το οποίο συντελούσε ο Ιησούς συναναστρεφόμενος τους αμαρτωλούς και ζητώντας να τους σώσει (g).
Σκουπίζει το σπίτι. Η ασημένια δραχμή χάθηκε μέσα στα σκουπίδια του σπιτιού.
Ψυχή που βουτήχτηκε στον κόσμο και απορροφήθηκε από την αγάπη του, μοιάζει
με ασημένιο νόμισμα που έπεσε σε ακαθαρσίες· με μαργαριτάρι που έπεσε σε βόρβορο.
Αξιόλογη, αλλά όχι και αναντίρρητη η αλληγορία: «Όπως ακριβώς η γυναίκα κάνει όσα ειπώθηκαν,
έτσι και η φιλανθρωπία του Υιού του Θεού έκανε. Όταν δηλαδή χάθηκε μία δραχμή,
δηλαδή η ανθρώπινη φύση με το να χωθεί μέσα στα πάθη, άναψε λυχνάρι, δηλαδή φανέρωσε
στον κόσμο την σάρκα του, σύμφωνα με τον θεολόγο Γρηγόριο, που λάμπει όχι μόνο
με την αστραπή της θεότητας, αλλά και με το φως της καθαρότητας,
και φωτίζει αυτούς που είναι μέσα στο σκοτάδι της πλάνης. Και σκούπισε το σπίτι,
δηλαδή καθάρισε… τον κόσμο με το να… βγάλει έξω την βρωμιά των παθών που υπήρχε.
Και αφού αναζήτησε με επιμέλεια… βρήκε το ζητούμενο» (Ζ).